Έχασα αρκετά πρόσφατα έναν παιδικό μου φίλο. Παρόλο που τα τελευταία χρόνια είχαμε χαθεί, το γεγονός με σόκαρε και μου στοίχισε πάρα πολύ. Τον σκέφτομαι όλη την ημέρα, με πιάνουν τα κλάματα σε ανύποπτες στιγμές. Τον σκέφτομαι ακόμα και την ώρα του σεξ, ενώ συγκεκριμένα τη στιγμή της κορύφωσης μου έρχονται σκηνές από την κηδεία του. Το σεξ τελικά καταλήγει να είναι κάτι μακάβριο με αποτέλεσμα να μην θέλω καν να μπω στη διαδικασία. Γιατί μου παίζει τέτοια παιχνίδια το υποσυνείδητο; Σα να προσπαθεί να με σαμποτάρει ώστε να νιώσω τύψεις, σα να μου λέει ότι εγώ κάνω σεξ ενώ οι δικοί του υποφέρουν.
Δημήτρης
Απαντάει η Κουσουρή Νικολέττα, Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπευτρια, Ομαδική Αναλυτρια.
Δημήτρη, λυπάμαι για την απώλεια σου. Όσα περιγράφεις να σου συμβαίνουν, ενδεχομένως αφορούν μια πολύ φυσιολογική διεργασια, δηλαδή το πένθος. Το πένθος είναι μια πολύπλοκη διαδικασία και ο τρόπος που εξελίσσεται για τον καθένα/καθεμία από εμάς σχετίζεται με το πώς γενικά αντέχουμε την ολοκλήρωση και τον αποχαιρετισμό. Όμως, ταυτόχρονα, σχετίζεται και το αντικείμενο του πένθους, δηλαδή ποιον άνθρωπο χασαμε. Το πιο συχνο συναίσθημα που βιώνουν οι πενθούντες είναι η ενοχή. Στην ερώτηση σου, νομίζω ότι έχεις δώσει μόνος σου την απάντηση. Το σεξ ενδεχομένως συμβολίζει τη ζωή και σε καταστάσεις πένθους, οτιδήποτε ζωντανό ή απολαυστικό μπορεί να μην το επιτρέπουμε στον εαυτό μας. Ενδεχομένως, το να παρατηρήσεις ή επεξεργαστείς τους λόγους που απομακρυνθηκατε (εάν δεν το έχεις κάνει ήδη), μπορεί να σου ήταν βοηθητικό.
Μαυρίδη Κατερίνα, ψυχολόγος ψυχοθεραπευτρια.
Αγαπητέ Δημήτρη, Η σχέση μας με τους παιδικούς φίλους έχει κάτι μαγικό. Οσος καιρός να έχει περάσει από την τελευταία φορά που τα ειπαμε, εξακολουθούν να παραμένουν έντονα στη σκέψη μας (ίσως από τα συχνά “για πάντα” η “bff” που λέμε και γράφουμε ως παιδιά). Η απώλεια του είναι λογικό να σε φέρει σε κατάσταση πένθους όπως είναι επίσης φυσιολογικό να σου αφαιρέσει πρόσκαιρα τη λειτουργικότητα σου. Το πένθος περνά από διάφορα στάδια. Έτσι λοιπόν μπορεί στο άκουσμα της απωλειας του να μη μπορούσες να το πιστέψεις, μετά να θυμωσεις μαζί του που πέθανε, να στεναχωρηθείς βαθιά και να θρηνήσεις, ώσπου να το εντάξεις ως γεγονος στη γραμμή της ζωής σου και να συμφιλιωθείς με την απώλεια. Οι τύψεις που αισθάνεσαι είναι το συναίσθημα της σκέψης “εκείνος έφυγε κ εγώ φταίω αν περνάω καλά”. Δεν φταις όμως. Οι εικόνες μιας κηδείας έχουν έντονο αποτύπωμα στις αναμνήσεις μας, αλλά κάθε φορά που έρχονται δες τες ως κομμάτι μιας ευρύτερης εικόνας αντί να εστιάζεις όλη σου την προσοχή σε αυτές. Αυτό δηλαδή που ονομάζουμε mindfulness και στα πλαίσια μιας θεραπείας θα ήταν πιστεύω πολύ βοηθητικό. Σε κάθε περίπτωση να θυμάσαι πως δεν πάει κάτι στραβά με σένα. Περνάς από μια διαδικασία η οποία όσο δυσάρεστη κι αν είναι, είναι φυσιολογική.
Άρτεμις Παπαναστασίου, Ψυχίατρος-Ψυχοθεραπεύτρια, MSc Ψυχοσωματικής Ιατρικής, Επικουρική Επιμελήτρια Ψυχιατρικής Κλινικής ΠΓΝΘ Σωτηρία.
Αγαπητέ Δημήτρη, πολύ λυπάμαι για την απώλειά σου. Ο θάνατος ενός αγαπημένου είναι μια κατάσταση με χίλια πρόσωπα: σοκ, θλίψη, θυμός, πόνος, αίσθηση ερημιάς, τύψεις για όσα δεν κάναμε, τύψεις αλλά και ανακούφιση για τη δική μας επιβίωση, άγχος για το δικό μας θάνατο, αλλά και επιθυμία, νοσταλγία και αγάπη για το πρόσωπο που χάθηκε. Γιατί αυτό είναι το πένθος. Η συνέχεια της αγάπης παρά τη φυσική απουσία. Δε γίνεται κάτι που ήταν σημαντικό να αντικατασταθεί από το κενό. Αν είχε κάποια σημασία η ζωή του φίλου σου, είναι ο τωρινός δικός σου πόνος. Δεν υπάρχει παράκαμψη, δεν υπάρχει σύντομος δρόμος για να το περάσει κανείς αυτό. Αν ζούμε, πενθούμε. Αν αγαπάμε, πενθούμε.
Λες ότι είχατε χαθεί, αλλά θα υπάρχει πάντα ένα κομμάτι του εαυτού σου και της δικής σας ζωής, που το κρατούσατε μόνο εσείς οι δύο. Και τώρα το κρατάς μόνος σου, μαζί με το αντίστοιχο δικό του κομμάτι, και αυτό είναι ένα βαθιά προσωπικό μοίρασμα. Ίσως για αυτό ‘τρυπώνει’ στις πιο ιδιωτικές-δυαδικές σου στιγμές και κορυφώνεται ταυτόχρονα με αυτές. Το σεξ και ο θάνατος είναι δυο πολύ στενά συνδεδεμένες καταστάσεις. Ακριβώς την ώρα που νιώθει κανείς άτρωτος και αθάνατος, αλλά ταυτόχρονα να χάνει όλες του τις δυνάμεις, έρχονται απρόσκλητες σκηνές θανάτου για να σαρκάσουν σχεδόν αυτή την αίσθηση. Ειρωνικά, στις κηδείες, μπορεί να μας επισκεφθούν εικόνες ή σκέψεις που έχουν να κάνουν με το σεξ, σαν να θέλουν να μας ξανασυνδέσουν με την επιθυμία για ζωή. Είναι ιδεοληψίες αυτές οι εικόνες; Μπορεί.
Μπορεί όμως να είναι και η ακραία συνειδητοποίηση του τι σημαίνει να είσαι θνητός.
Οι σύγχρονες οδηγίες λένε ότι αν ένας άνθρωπος μετά από πένθος έχει καταθλιπτικά συμπτώματα, έχει ανάγκη θεραπείας όπως ακριβώς η κανονική κατάθλιψη. Ωστόσο, αν εσύ δεν τα βιώνεις σε αυτό το βαθμό (πχ αυτοκτονικές σκέψεις, αδυναμία να λειτουργήσεις) δε χρειάζεται να βιαστείς να διώξεις όλα αυτά τα συναισθήματα, ας είναι και οδυνηρά, ας είναι και τρομακτικά. Μπορεί το πένθος να είναι μια τελεία που δε βάλαμε εμείς, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι είναι μια εξ’ολοκλήρου αρνητική εμπειρία. Συχνά έχει κάτι λυτρωτικό, μας επιτρέπεται να θρηνούμε μόνο και μόνο επειδή είμαστε άνθρωποι. Έχουμε την ελευθερία να νιώσουμε όπως θέλουμε, για όσο θέλουμε. Συνδεόμαστε με τους άλλους μέσω αυτής της δυνατής ανθρώπινης εμπειρίας και βρίσκουμε δύναμη και σοφία που δε γνωρίζαμε ότι είχαμε. Όσο κι αν ο πόνος μαλακώνει με τον καιρό, το πένθος δεν είναι κάτι που ξεπερνάμε για να γυρίσουμε εκεί που ήμασταν, απλά ένας τρόπος να ξαναανακαλύψουμε την ύπαρξη.
Σισσυ Νικολαου, ψυχολόγος και οικογενειακή θεραπεύτρια με προσέγγιση στην Συστημική και σχεσιακή ψυχανάλυση.
O θάνατος ενός οικείου μας λειτουργεί συχνά ως υπενθύμιση τόσο του δικού μας θανάτου όσο και των ανθρώπων που αγαπάμε. Επιπλέον, πολύ συχνά πενθώντας για έναν άνθρωπο που χάθηκε ταυτόχρονα μπορεί να πενθούμε και όλα αυτά που συμβόλιζε στη ζωή μας. Στο πρόσωπο του φίλου που χάθηκε μπορεί να πενθείται η συνειδητοποίηση της φθοράς αλλά και της απώλειας ελέγχου που έχουμε συχνά στη ζωή. Μια απώλεια ελέγχου η οποία μας κατακλύζει και την ώρα που αφηνόμαστε στο σεξ. Καθόλου τυχαία οι Γάλλοι χαρακτηρίζουν τη στιγμή του οργασμού με τη φράση “la petite mort”. Η στιγμή της κορύφωσης είναι μία στιγμή ευαλωτότητας όπου τα όρια μας με τον έξω κόσμο αλλά και μεταξύ λογικής και συναισθήματος χάνονται και μπορεί το “υποσυνείδητο ” όπως αναφέρει ο άνθρωπος αυτός να αφήσει τις αγωνίες να βγουν. Το πένθος είναι μια φυσιολογική αντίδραση και αναγκαία διαδικασία εξέλιξης, όποτε χρειάζεται να μην αντιμετωπίσουμε αυτό που συμβαίνει ως κάτι παθολογικό. Χρειάζεται να δώσει λίγο χρόνο σε αυτά τα συναισθήματα, να μην υποκύψει στον καταναγκασμό του “προχωράμε μπροστά και γρήγορα” και της θετικής σκέψης. Μία πρόταση ίσως να ήταν να προσπαθήσει να μετατοπίσει τη σκέψη από την μακάβρια εμμονή των εικόνων της κηδείας σε αναμνήσεις που είχε με αυτόν τον άνθρωπο όσο ζούσε, ακόμη και αν αυτό μπορεί να φέρει θλίψη. Τέλος, σημαντική παράμετρος στη διαδικασία του πένθους είναι ο χρόνος. Αν ο άνθρωπος αυτός αισθάνεται πως το πέρασμα του χρόνου δεν ανακουφίζει το πένθος του, θα χρειαστεί να απευθυνθεί σε έναν ειδικό ψυχικής υγείας ώστε να δουλέψουν μαζί αυτό που αποκαλείται ως “ανεπίλυτο πένθος”
Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News
