Ομούαμούα: Ένας παράξενος επισκέπτης

Πέρσι τον Οκτώβρη πέρασε από το ηλιακό μας σύστημα ένας πολύ βιαστικός επισκέπτης. Ένας μικρός, παράξενος αστεροειδής, περίπου 100 μέτρα σε μήκος, με σχήμα πούρου, που ταξίδευε με ταχύτητα 315.400 χλμ την ώρα (δηλαδή Γη-φεγγάρι σε μια ώρα και κάτι) και διέσχισε την πλανητική μας γειτονιά χωρίς καμία πρόθεση να επιστρέψει! Ένα πέρασμα τόσο γρήγορο και διακριτικό που, αν δεν είχαμε τα υπερσύγχρονα, ρομποτικά τηλεσκόπια του PANSTARRS στη Χαβάη, που αυτόματα σήμαναν την παρουσία ενός νέου ουράνιου σώματος, ούτε που θα τον είχαμε πάρει χαμπάρι.

Η ομάδα που τον πρωτοείδε τον ονόμασε Ομούαμούα, που στην παραδοσιακή γλώσσα της Χαβάης σημαίνει «ο αγγελιοφόρος που φτάνει πρώτος από μακριά» και όχι τυχαία. Ο Ομούαμούα είναι ο πρώτος αστεροειδής από άλλο πλανητικό σύστημα που έχουμε παρατηρήσει ποτέ, και κουβαλάει πολύτιμες πληροφορίες για το σχηματισμό των πλανητών.

Ξεκίνησαν λοιπόν να τον φωτογραφίζουν συνεχώς για όσο καιρό θα ήταν ακόμα ορατός, μιας και ένα ουράνιο σώμα τόσο μικρό και τόσο γρήγορο θα φαίνεται από τη Γη μόνο για λίγες μέρες, όσο αντανακλά ακόμα το φως του Ήλιου.

Πώς ξέρουμε ότι ο Ομούαμούα είναι ξένος; Η πρώτη ένδειξη είναι η τροχιά του, η οποία, αντίθετα με τις τροχιές των πλανητών ή των αστεροειδών του ηλιακού συστήματος, έχει τέτοια εκκεντρότητα που δεν τον δεσμεύει στον Ήλιο και που αποκλείει το ενδεχόμενο μιας αλληλεπίδρασης με έναν από τους γίγαντες του ηλιακού μας συστήματος (Η εκκεντρότητα είναι μέτρο του πόσο «οβαλ» είναι μια κλειστή καμπύλη, δηλαδή πόσο μακριά είναι από έναν τέλειο κύκλο). Βέβαια, αυτό το χαρακτηριστικό το έχουν και οι κομήτες, οι οποίοι προέρχονται τις παρυφές του ηλιακού μας συστήματος. Αλλά ο Ομούαμούα δεν ήρθε με την αίγλη ενός κομήτη. Δεν είχε λαμπερή αύρα ή κόμη όπως πλησίαζε τον Ήλιο, αλλά μόνο μια ταπεινή κόκκινη αντανάκλαση, που σημαίνει ότι η σύστασή του είναι διαφορετική από αυτή των κομητών.

Η απουσία νερού και άλλων πτητικών στοιχείων στην επιφάνειά του (τα υλικά που εξατμίζονται και λάμπουν σε μια κόμη γύρω από τους κομήτες, δίνοντας τους το χαρακτηριστικό τους σχήμα) μπορεί να σημαίνει δύο πράγματα: ή ότι δημιουργήθηκε έτσι, δηλαδή με σύσταση φτωχή σε τέτοια στοιχεία, ή ότι πέρασε πολύ χρόνο κοντά σε κάποιο άστρο -πιθανότατα στο άστρο μαζί με το οποίο δημιουργήθηκε- το οποίο αποξήρανε την επιφάνειά του. Τι άστρο λοιπόν τον δημιούργησε;

Αναλύοντας την τροχιά του έγινε φανερό ότι ο Ομούαμούα δεν είναι νέος στη διαστρική αλητεία. Πιθανότατα ξεκίνησε με μικρή ταχύτητα, από ένα μακρινό από μας σύστημα, και βρίσκεται εκεί έξω εδώ και χιλιάδες ή κι εκατομμύρια χρόνια. Αλλά αυτό δε σημαίνει ότι μπορούμε να μαντέψουμε από ποιο. Η ταχύτητά του αλλάζει μέτρο και κατεύθυνση με κάθε νέο σώμα που συναντά, όπως καλή ώρα ο Ήλιος, που του έδωσε μία γερή ώθηση προς μια τυχαία κατεύθυνση στο διάστημα. Έτσι, χωρίς να ξέρουμε λεπτομέρειες για το πόσα άστρα βρήκε στο δρόμο του και υπό τι γωνία, είναι αδύνατον να ακολουθήσουμε την τροχιά του μέχρι την αρχή της.

Μία πρόσφατη μελέτη θέλει τον μικρό αστεροειδή κατάλοιπο ενός διπλού αστρικού συστήματος, με το επιχείρημα ότι οι παλιρροϊκές δυνάμεις από τέτοια συστήματα διώχνουν μικρά σώματα σαν τον Ομούαμούα με ευκολία από τον πλανητικό τους δίσκο. Οι παλιροϊκές δυνάμεις προέρχονται από μία ασύμμετρη κατανομή μάζας, που κάνουν την έλξη της βαρύτητας να είναι πιο δυνατή σε μία πλευρά. Όπως οι δυνάμεις που ασκεί η Σελήνη στη θάλασσα, προκαλώντας τις παλίρροιες.

Ένας αντίλογος όμως συμπληρώνει. «Αν ο Ομούαμούα όντως προέρχεται από ένα τέτοιο σύστημα, δεν έφυγε μόνος. Τέτοια συστήματα θα πρέπει να εκτοξεύουν όχι μόνο πετρώδη σώματα σαν τον επισκέπτη μας, αλλά και σώματα με πάγο, που όντως θα μοιάζουν με κομήτες όταν μας πλησιάσουν».

Φυσικά, μη ξέροντας τίποτε άλλο για τον μικρό αυτό αστεροειδή, μπορούμε μόνο να εικάζουμε, περιμένοντας μια παρόμοια ευκαιρία για να μελετήσουμε κι άλλους τέτοιους περιπλανητές. Έως τότε, όπως με όλους τους παράξενους επισκέπτες, μας αρκεί που ξέρουμε ότι υπάρχουν για να ονειρευόμαστε τις εξωτικές τους πατρίδες.

Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News