Το πρώτο που λέμε για τον καρκίνο του μαστού είναι ότι είναι από τους συχνότερους στις γυναίκες. Κι η έμφαση των μέσων σε αυτόν μας έχει κάνει να πιστεύουμε ότι γνωρίζουμε τα περισσότερα που υπάρχουν για να γνωρίζουμε εκτός ιατρικού επαγγέλματος. Ωστόσο, όπως γράφει η Hilary Osborne στον Guardian, υπάρχουν ακόμη διάφορα συγκλονιστικά ζητήματα που εκπλήσσουν στον καρκίνο του μαστού. Ακόμα κι αν, όπως εκείνη, έχετε χάσει συγγενή από την ασθένεια, ανακαλύπτεις κι άλλα όταν το περνάς. Πάμε λοιπόν να τα δούμε ένα ένα με ευχές για δύναμη και ανάρρωση σε κάθε δοκιμαζόμενη γυναίκα.
1. Δεν είναι όλοι οι καρκίνοι ίδιοι
Ο καθηγητής Richard Simcock, επικεφαλής ιατρικός διευθυντής στο Macmillan Cancer Support, λέει ότι υπάρχουν τέσσερις κατηγορίες που χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν τους καρκίνους του μαστού και να καθορίσουν ποια θεραπεία χρειάζεται κάποιος. Πρώτον, οι γιατροί θα μιλήσουν για το πού έχει αναπτυχθεί – συνήθως προέρχεται από τους γαλακτοφόρους πόρους (πορογενές καρκίνωμα) ή από τους αδένες (λοβιακό). Στη συνέχεια θα εξετάσουν τον αριθμό και το μέγεθος των όγκων. Οι βαθμοί κατάταξης δίνουν μια ιδέα για το πόσο γρήγορα αναπτύσσονται τα καρκινικά κύτταρα – ο βαθμός τρία είναι ο πιο επιθετικός και είναι πιο πιθανό να εξαπλωθεί. Τέλος, εξετάζουν σε τι είναι ευαίσθητα τα καρκινικά κύτταρα. Το “αρνητικό” στη διάγνωση της συγγραφέως σήμαινε ότι ο όγκος δεν ήταν ευαίσθητος σε ορισμένες ορμόνες – πράγμα που σήμαινε ότι φάρμακα για τα οποία είχε ακούσει, όπως το Tamoxifen, δεν θα λειτουργούσαν.
«Οι γυναίκες συχνά συγκρίνουν τον εαυτό τους με τον γείτονα ή τη φίλη τους που είχε επίσης καρκίνο του μαστού», λέει η Antigone Johnstone-Burt, κλινική συνεργάτης στη γονιδιωματική στο Macmillan, «αλλά μπορεί να μην είχαν τον ίδιο τύπο – μπορεί να πουν «η φίλη μου είχε κάνει χημειοθεραπεία και είχε υποτροπή» και πρέπει να εξηγήσουμε ότι η δική τους περίπτωση μπορεί να είναι διαφορετική».
2. Η θεραπεία διαφέρει από ασθενή σε ασθενή
Στην περίπτωση της Osborne η θεραπεία συνίστατο σε χημειοθεραπεία, χειρουργική επέμβαση και μετά ακτινοθεραπεία. Για άλλους, τα πράγματα γίνονται με διαφορετική σειρά ή δεν χρειάζονται όλα. Υπάρχουν γυναίκες που ανησυχούσαν επειδή δεν έκαναν όλες τις θεραπείες. Μην φοβάστε να ρωτήσετε γιατί ο γιατρός σας προτείνει ή δεν προτείνει θεραπείες.
3. Η λέξη χημειοθεραπεία μπορεί να σημαίνει διάφορα πράγματα
Η χημειοθεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει απλώς τη λήψη ενός “βαρέως” δισκίου ή το να κάθεσαι στο νοσοκομείο και να τροφοδοτείσαι με τα φάρμακα ενδοφλεβίως. Το πρώτο μισό της θεραπείας της Osborne αποτελούνταν από δύο φάρμακα, την πακλιταξέλη και την καρβοπλατίνη, τα οποία το σώμα της αντιμετώπισε αρκετά καλά. Το δεύτερο μισό ήταν άλλα δύο που ονομάζονταν επιρουβικίνη και κυκλοφωσφαμίδη (κοινώς γνωστά ως EC). Μετά την πρώτη της δόση, έκανε εμετό σε όλη τη διάρκεια ενός επεισοδίου του The Great British Bake Off και κατόπιν, και ως αποτέλεσμα οι επόμενες θεραπείες δοσολογικά μειώθηκαν. Άλλοι τύποι καρκίνου του μαστού σημαίνουν διαφορετικά φάρμακα.
4. Αν υπάρχει γενετική προδιάθεση το ρίσκο είναι πράγματι μεγάλο
Για το γενικό γυναικείο πληθυσμό, ορισμένες μελέτες δείχνουν 11% πιθανότητα να προσβληθούν από καρκίνο του μαστού πριν τα 80. Για εκείνες με τα γονίδια καρκίνου BRCA 1 ή BRCA 2, ο κίνδυνος είναι έως και 79% και 77% αντίστοιχα.
«Το να έχεις μια μετάλλαξη BRCA είναι σαν να οδηγείς πολύ μεθυσμένος», λέει ο Simcock. Τα “συσσωρευμένα γενετικά λάθη” δεν είναι τα λεγόμενα καρκινικά γονίδια, αλλά ανεπαίσθητες διαφορές που έχουν αναπτυχθεί στο σώμα σας και αυξάνονται στο στάδιο όπου διατρέχετε υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξετε την ασθένεια.
5. Μπορεί να έχεις καρκίνο και να δείχνεις υγιής
Η Osborne kαθημερινά πήγαινε στη δουλειά της με το ποδήλατο, έπαιζε τένις, έτρωγε καλά και έδειχνε τόσο υγιής όσο ποτέ όταν έλαβε τη διάγνωση. Το μόνο σύμπτωμα που είχε παρατηρήσει ήταν ο πόνος, τον οποίο απέδωσε σε καταπόνηση των μυών μέχρι να κάνει παρακέντηση και να βρεθεί το εξόγκωμα. Μόνο λίγο καιρό αφότου άρχισε τις θεραπείες, άρχισε να δείχνει γκρίζα και γερασμένη.
6. Οι λεμφαδένες της μασχάλης λένε πολλά
Όταν έχετε ένα εξόγκωμα στο στήθος σας, οι γιατροί θα θελήσουν να το ελέγξουν γιατί εάν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί, αυτό είναι συνήθως το πρώτο λιμάνι που προσεγγίζει. Εάν έχει, ίσως χρειαστεί να τους αφαιρέσετε όλους. Ακόμα κι αν δεν έχει, οι γιατροί συνήθως θα βγάλουν μερικούς λεμφαδένες για έλεγχο, ακόμα κι αν έχετε κάνει μαστεκτομή ή χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση του όγκου.
7. Η χημειοθεραπεία μπορεί να συμπαρασύρει τον οργανισμό σε εμμηνόπαυση
Μερικές φορές οι γιατροί προσπαθούν ενεργά να σας βάλουν στην εμμηνόπαυση – το 80% των καρκίνων του μαστού είναι ευαίσθητοι στα οιστρογόνα και καταστέλλοντας τις ωοθήκες σας προσπαθούν να σταματήσουν την ανάπτυξη και την εξάπλωση του όγκου.
Ο Johnstone-Burt λέει ότι κάποιες υποφέρουν με «πραγματικά έντονα συμπτώματα» και ότι οι πόνοι στις αρθρώσεις και οι νυχτερινές εφιδρώσεις μπορεί να είναι πρόβλημα. Ο Simcock προσθέτει ότι μπορεί να είναι δύσκολο να πούμε στους ασθενείς ότι δεν μπορούν να κάνουν θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης, επειδή θα μπορούσε να κάνει τον καρκίνο να επανέλθει.
8. Υπάρχουν φάρμακα για όλα -και τις παρενέργειες που μπορεί, ή μπορεί κι όχι, να εμφανιστούν
Είναι πιο ανησυχητικό όταν σας δίνουν φάρμακα για την καταπολέμηση των παρενεργειών πριν καν εμφανιστούν. Είναι σαν τη χειρότερη προσδοκία όλων των εποχών – μια συλλογή φαρμάκων που σας εμποδίζουν να κάνετε εμετό ή να τρέξετε στην τουαλέτα. Μερικές φορές, η λήψη ενός πράγματος σημαίνει ότι μπορεί να χρειαστεί να πάρετε ένα άλλο για να καταπολεμήσετε τις παρενέργειές του πρώτου.
9. Θα μιλάτε αρκετά για το έντερό σας
Σχεδόν όλα όσα δίνουν για θεραπεία μπορεί να έχουν αντίκτυπο στο εσωτερικό σας σύστημα, και εάν, όπως στη συγγραφέα, σας χορηγηθεί ανοσοθεραπεία, οι γιατροί είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί για τους κινδύνους της κολίτιδας. Να είστε έτοιμες να χάσετε τυχόν αναστολές που μπορεί να έχετε σχετικά με την περιγραφή του τι συμβαίνει στην τουαλέτα.
10. Μπορείτε να σώσετε τα μαλλιά σας (αρκετά απ’αυτά)
Μία από τις πιο απογοητευτικές παρενέργειες πολλών χημειοφαρμάκων που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού είναι η τριχόπτωση. Πριν ξεκινήσει τη θεραπεία της, ο ογκολόγος της Oborne της είπε ότι χωρίς καμία παρέμβαση θα έχανε τα μαλλιά της μέσα σε περίπου τρεις εβδομάδες και δεν θα έβγαιναν εκ νέου παρά μόνο μετά το τέλος της θεραπείας.
Η διαθέσιμη παρέμβαση είναι ένα cold cap: ένα “παγωμένο” καπέλο που παγώνει το τριχωτό της κεφαλής σας ενώ κάνετε χημειοθεραπεία και προστατεύει τα ωοθυλάκια από τη λήψη πολλών φαρμάκων. Είναι φρικτό. Περνάτε ώρες υποφέροντας από τον χειρότερο πονοκέφαλο της ζωής σας και καθώς τα μαλλιά σας αραιώνουν – κάτι που σε πολλές περιπτώσεις θα γίνει πριν τελειώσει η θεραπεία σας – γίνεται πιο επώδυνο. Αλλά για εκείνη άξιζε τον κόπο. Κατάφερε να κρατήσει τα περισσότερα μαλλιά της κατά την πρώτη παρτίδα φαρμάκων.
11. Οι τρίχες της μύτης είναι σημαντικές
Όταν ακούτε για χημειοθεραπεία και τριχόπτωση, ίσως δεν σκέφτεστε τίποτα κάτω από το τριχωτό της κεφαλής, αλλά επηρεάζει τα πάντα. Το θετικό είναι ότι τα πόδια δεν χρειάζονται αποτρίχωση. Στην αρνητική πλευρά, οι ρινικές τρίχες έχουν περισσότερες από μία εργασίες: εκτός από το να εμποδίζουν τα πράγματα να ανεβαίνουν στη μύτη σου, σταματούν και τα πράγματα από το να πέφτουν… όπως σε ένα συνάχι.
12. Κούραση και κόπωση δεν είναι το ίδιο
Πριν από όλα αυτά, πιστύει κανείς ότι η κούραση και η κόπωση ήταν συνώνυμα. Όμως υπάρχουν μέρες που σέρνεις τον εαυτό σου, μέρες που νιώθεις ότι χρειαζεται όλη την ενέργεια που έχεις –και μια μεγάλη συσσώρευση δυνάμεων– μόνο και μόνο για να σηκωθείς από το κρεβάτι. Τα δισκία Olaparib για παράδειγμα που παίρνει κάποια για μήνες έχουν ως παρενέργεια την κόπωση.
13. Χρειάζεται επαγρύπνηση
Η μαστεκτομή αφαιρεί το μεγαλύτερο μέρος του ιστού του μαστού, αλλά έχει απομείνει ακόμα λίγος και αυτό σημαίνει ότι υπάρχει πιθανότητα ο καρκίνος να επιστρέψει. Η ακτινοθεραπεία μειώνει περαιτέρω τον κίνδυνο και υπάρχουν δισκία και άλλες θεραπείες που έχουν σχεδιαστεί για να αντιμετωπίσουν τα καρκινικά κύτταρα που παραμένουν και να εμποδίσουν την ανάπτυξή τους στο μέλλον.
14. Ζυγίζουν τους μαστούς πριν την αποκατάσταση
Πριν η Osborne πάει για μαστεκτομή και αποκατάσταση, ο πλαστικός χειρουργός της είπε ότι θα ζύγιζαν το στήθος της για να βεβαιωθεί ότι τα εμφυτεύματα που χρησιμοποίησαν θα έχουν το σωστό μέγεθος. Την επομένη της επέμβασης της είπε πόσο ζύγιζαν!
15. Η χειρουργική αποκατάσταση μαστών δεν είναι υποχρεωτική
Δεν επιλέγουν όλοι την αποκατάσταση μαστών. Η Osborne συζητούσε την επερχόμενη μαστεκτομή της με κάποια στο νοσοκομείο και την ρώτησε αν ήθελε να δει το «πλεκτό ρόπτρο» της. Δεν ήταν σίγουρη ότι την είχε ακούσει σωστά, αλλά υπήρχε μόνο μία απάντηση. Άπλωσε το σουτιέν της και έβγαλε ακριβώς αυτό – ένα χειροποίητο μάλλινο προσθετικό. Είπε ότι δεν είχε φανταστεί την ιδέα να την πιέζουν τα εμφυτεύματα. Άλλες επιλέγουν να μείνουν επίπεδες.
16. Υπάρχει συμβουλευτική
Οι φιλανθρωπικές οργανώσεις για τον καρκίνο και εκείνες που είναι αφιερωμένες ειδικά στον καρκίνο του μαστού έχουν ιστότοπους, τηλεφωνικές γραμμές και κέντρα στα οποία μπορείτε να απευθυνθείτε για βοήθεια και πληροφορίες. [Στην Ελλάδα επικοινωνήστε με το Άλμα Ζωής]
17. Το δια ταύτα διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο
Αφού ένας από τους φίλους της Osborne διαγνώστηκε με καρκίνο, ο σύντροφός της της είπε ότι δεν σκάνε πια για μικροπράγματα, και η συγγραφέας πέρασε πολύ καιρό αναρωτώμενη αν αυτό θα συνέβαινε σ’ εκείνη. Δεν έχει όμως ακόμα. Μπορεί ακόμη να περάσει ώρες ασχολούμενη με ασημαντότητες…
Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News
