Μια ταινία χαρακτήρων η νέα ταινία του Μέντες, το Empire of the Light, βουτά ξανά στο παρελθόν, (όπως προ πανδημίας το 1917), μόνο που τώρα ο βρετανός σκηνοθέτης εκφράζει επακριβώς την μελαγχολία της σκέψης του για τον κινηματογράφο εν γένει: “η ωραία εποχή που πηγαίναμε σινεμά έχει τελειώσει…” Το είχε πει άλλωστε προ καιρού κι ο μέγας Σκορτσέζε.
Ούσα κι εγώ παιδί της εποχής του κινηματογράφου, πριν την παντοκρατορία της Marvel και του streaming, κατανοώ απόλυτα την διάχυτη αλλά και κριτική νοσταλγία του. Η κλειστή αίθουσα, το πλήθος, η αναμονή, οι ανάσες στο σκοτάδι, τα φλερτ, τα απρόοπτα… Για πολλούς από μας ο κινηματογράφος υπήρξε καταφύγιο και νυμφώνας, αποθησαύρισμα και ρακοσυλλογή. Κάποιοι δεν θα τα γνωρίσουν αυτά ποτέ. Ας είναι.
Η ταινία του Μέντες λοιπόν μας εισάγει στον κινηματογράφο Empire, με κίτρινα φώτα νέον να κοσμούν την πρόσοψη του κτιρίου κατά μήκος της παραλίας σε μια αγγλική ακτή, σε αμμουδερή παραλία όπου το βλέμμα χάνεται στο κύμα, πέρα, μακριά. Η παραλία αυτή βρίσκεται στην γραφική κωμόπολη Margate, στο νοτιοανατολικό άκρο του νησιού. Ο παραλιακός κινηματογράφος λοιπόν, κι η ακτή μπροστά του, θα αποτελέσουν το ορόσημο για τους χαρακτήρες που συναντώνται εκεί. Η Χίλαρι (Ολίβια Κόλμαν), μια μεσήλικη γυναίκα που ζει μόνη της στην ακτή και εργάζεται στον κινηματογράφο εδώ και μερικά χρόνια, ασχολείται με τη δουλειά της ως manager του λόμπυ και της καντίνας, και κρυφά αλλά μηχανικά με το αφεντικό της (Κόλιν Φέρθ). Μέχρι που γνωρίζει τον νεαρό Στίβεν (Μάικλ Γουάρντ), έναν νέο υπάλληλο.
«Ο κινηματογράφος είναι ένα μέρος όπου πηγαίνουν άνθρωποι που δεν ανήκουν πουθενά αλλού», λέει η παραγωγός του Empire of Light, Πίππα Χάρις. Η Χίλαρι με τα χαρακτηριστικά της Κόλμαν ζει, ζει μέσα από το σινεμά. Και βρίσκει νόημα παρά την ψυχική ασθένεια, εκ νέου.
«Είναι έκθαμβη από αυτόν. Αλλάζει, αυτή που μέχρι τώρα δεν ένιωθε τίποτα, νιώθει κάτι σαν μυρμήγκιασμα», σχολιάσε η Κόλμαν για το ρόλο. Ο κινηματογράφος γίνεται τότε μια αληθινή πηγή φωτός. Φυσικά, υπάρχει αυτό της αίθουσας προβολής και των φιλμ που ξετυλίγονται στους κυλίνδρους μέχρι να σβήσει το μαύρο της οθόνης. «Αυτή η μικρή ακτίνα φωτός είναι μια διαφυγή», παρατηρεί ο Στίβεν για τα όνειρα που βγαίνουν από αυτές τις μικρές δέσμες φωτός. Όμως η Χίλαρι δεν είναι εκεί, δεν παρακολουθεί ποτέ, χαμένη στην αγωγή της με λίθιο.
Συναντιούνται οι δυο τους πριν από την υπηρεσία τους σε έναν εγκαταλελειμμένο όροφο του κινηματογράφου, μια τεράστια αίθουσα με παλιομοδίτικη λαμπρότητα, ένα πιάνο και διακόσμηση σε στυλ Art Deco. Λουσμένος στο φως, ο χώρος θα γίνει με ορίζοντα το γαλάζιο της θάλασσας στο βάθος η διαφυγή τους κι η ερωτική φωλιά τους.
Ο Στίβεν, με εξαίρεση τους συναδέλφους του στον κινηματογράφο, απορρίπτεται από μια καταπιεστική και ρατσιστική κοινωνία. Είμαστε στο 1981, φανερό από την πρεμιέρα των Δρόμων της Φωτιάς, στην εποχή της Θάτσερ, αλλά και της ανόδου του κινήματος των σκίνχεντ και του Βρετανικού Εθνικού Μετώπου.
Η αφθονία του φωτός, στον κινηματογράφο, στην ακτή, στον μικρόκοσμο αυτού του μικρού καταφυγίου, αντισταθμίζει το σκηνικό μιας μάλλον άθλιας ζωής σε μια Αγγλία που αποτελεί την παιδική ηλικία του σκηνοθέτη. Όπως ο Σπίλμπεργκ στους Fabelmans, το σινεμά αποδεικνύεται η μεγάλη διαφυγή και για τον Μέντες. Οι σκηνές με τον πάντα ήρεμα καθηλωτικό Τόμπυ Τζόουνς το αναδεικνύουν ανάγλυφα: ο μηχανικός προβολής που άφησε πίσω τον μικρό του γιό, ο οποίος βέβαια είναι πια ενήλικος, αλλά ούτε που θυμάται πια το γιατί… Του αρκεί που χάνεται μέσα στις μπομπίνες των φιλμ που προβάλλει.
Ο Μέντες σκύβει πάνω από τους εξαιρετικούς του ηθοποιούς για να αναδείξει την ευαισθησία τους. Την ανακαλύπτουμε σε όλες τις αποχρώσεις των συναισθηματικών καταστάσεων της Χίλαρι, από την ακραία αδιαφορία μέχρι την διαδοχή των μανιακών και καταθλιπτικών επεισοδίων της. Εξαγριωμένη κατά τη διάρκεια μιας ήρεμης σκηνής στην παραλία, εκτοξεύει κατόπιν την οργή της στους άντρες σε μια θεατρική και κυνική ομιλία για τη μισογυνική συμπεριφορά του αφεντικού της. Και μετά κλείνεται στο σπίτι για μέρες στο σκοτάδι, ενόσω οι συνάδελφοι της προσφέρουν την απαραίτητη φιλική υποστήριξη.
Κι όταν πια φτάνει η κατάλληλη στιγμή (χωρίς να σας κάνω spoiler), η Χίλαρι ζητά να εγκατασταθεί στην σκοτεινή αίθουσα για να δει μια ταινία. Ποιά; «Οποιοσδήποτε», θα απαντήσει στον υπεύθυνο για την προβολή της ταινίας μεγάλου μήκους. Σε μια σκηνή που θυμίζει άμεσα το Σινεμά ο Παράδεισος, ο σκηνοθέτης δείχνει πώς ο κινηματογράφος μπορεί να γιατρέψει μια ψυχή.
«Ο κινηματογράφος είναι ένα μέρος όπου πηγαίνουν άνθρωποι που δεν ανήκουν πουθενά αλλού», λέει η παραγωγός του Empire of Light, Πίππα Χάρις. Η Χίλαρι με τα χαρακτηριστικά της Κόλμαν ζει, ζει μέσα από το σινεμά. Και βρίσκει νόημα παρά την ψυχική ασθένεια, εκ νέου.
Σαν ωδή στην 7η τέχνη και σ’αυτό που υπήρξε για τόσους πολλούς από μας, η ταινία γιορτάζει την δύναμη του κινηματογράφου και επιτρέπει να μοιραστούμε την αγάπη σκηνοθετών και θεατών για αυτό που μας έφερε προσωπικά: τη φυγή.
Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News
