Το σύνδρομο των αντρών που αποφεύγουν την ενήλικη ζωή είναι πλέον από τα πιο συνήθη

Γράφει η Αναστασία Παλιεράκη, φοιτήτρια ψυχολογίας

Έναν μήνα και μια εξεταστική μετά, είμαι πάλι εδώ για να πω ότι δεν έχουν αλλάξει πολλά από την τελευταία φορά που επικοινωνήσαμε : ακόμη σε λοκντάουν, ακόμη σε αναζήτηση τρόπων για καθησυχασμό των αγχωτικών σκέψεων, αλλά τώρα τουλάχιστον έχουμε άνοιξη και ελπίζω ο νους όλων μας να έχει μπει σε μουντ εαρινό.

Εγώ επιστρέφω φυσικά με διάθεση να αναλύσω ένα ακόμη ψυχικό σύνδρομο, που είναι από τα πιο αγαπημένα μου, αν μπορώ εδώ που τα λέμε να μιλήσω έτσι για ένα σύνδρομο, το οποίο έχει προεκτάσεις πολύ εσωτερικές και όνομα εμπνευσμένο από τη χώρα του Ποτέ, που πολύ καλά γνωρίζαμε όταν ήμασταν παιδιά. Σύνδρομο του Πήτερ Παν, λοιπόν, καθόλου τυχαία ταυτισμένο με τον αιώνια νέο χαρακτήρα της Disney, που οι περισσότεροι  πιστεύω έχουμε κάποια στιγμή αισθανθεί κοντά του.

Τι είναι όμως αυτό το ψυχικό φαινόμενο και γιατί να ονομαστεί έτσι;

Αρχικά, θα κάνουμε μια αναδρομή στο κοντινό παρελθόν, καθώς ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον όρο «Σύνδρομο του Πήτερ Παν» ήταν ο ψυχολόγος Dan Kiley το 1983. Σε ένα βιβλίο του, ουσιαστικά περιέγραφε περιπτώσεις νεαρών ανδρών που είχαν ζητήσει τη βοήθειά του και είχαν ως κοινό χαρακτηριστικό τους την τάση να μην μπορούν να συμπεριφερθούν τυπικά σαν άτομα της ηλικίας τους.

Είχαν αδυναμία λήψης ευθυνών, απέφευγαν με κάθε τρόπο την ενήλικη ζωή και ό,τι αυτή συνεπάγεται, δεν μπορούσαν να αφοσιωθούν σε καμία σχέση ή να κρατήσουν μια υπόσχεση και περνούσαν υπερβολικά πολύ χρόνο σκεπτόμενοι την εξωτερική τους εμφάνιση, μιας και ήθελαν πάντα να αποπνέουν νεότητα και αυτοπεποίθηση. Ακόμη και ο τρόπος ντυσίματός τους, σύμφωνα με τον Kiley, θύμιζε όπως είχε πει χαρακτηριστικά «έφηβο σε αμερικανικό σχολείο».

Η αλήθεια είναι ότι αν μπορούσαμε κάπως να μιλήσουμε για αυτό με μια λέξη, θα επιλέγαμε τον παλιμπαιδισμό. Και δεν εννοώ φυσικά για την επαφή με το παιδί μέσα μας, ή για τον παιχνιδιάρικο χαρακτήρα που όλοι μπορεί να φέρουμε ανά περιόδους, αλλά για την διαρκή επιθυμία άρνησης ότι η εφηβεία πέρασε και πλέον, μεγαλώνουμε.

Οι «Πήτερ Παν» δυσκολεύονται να δομήσουν σταθερές σχέσεις, αλλάζουν συχνά ερωτικούς συντρόφους και όπου τα πράγματα γίνονται πολύ σοβαρά, επιλέγουν να αποσυρθούν, όπως πιθανόν θα έκανε και ένας έφηβος ή ένα παιδί. Η αφετηρία αυτού του μοτίβου συμπεριφοράς, συνήθως καταλήγει σε υπερπροστατευτικούς γονείς που δεν βοήθησαν στην ανεξαρτητοποίηση των παιδιών τους.

Και γιατί είναι από τα αγαπημένα μου σύνδρομα;

Γιατί βρίσκω τρομερά ενδιαφέρον και καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι συναντάται τόσο έντονα στη σύγχρονη εποχή. Εκεί που όλοι παλεύουν με υποχρεώσεις, με πρόγραμμα του στυλ «στις 8 ξυπνάω, στις 9 είμαι στη δουλειά, στις 2 έχω να κάνω αυτό, στις 5 το άλλο» (run forest, run το λεγόμενο), με μόνιμο άγχος για το αν είναι αρκετά καλοί, αρκετά παραγωγικοί, αρκετά ευσυνείδητοι, πιστοί στα θέλω τους, που συνήθως συγκρούονται με τα πρέπει, το να «κουρνιάσουν» στο παιδί που έχουν μέσα τους και στην ξεγνοιασιά αυτής της ηλικίας, φαντάζει τρομερά ελκυστικό και καθησυχαστικό. Είναι εκεί που άλλοι φροντίζουν για εμάς, που το άλλοθι της νιότης είναι πανταχού παρόν και αρκετό τις περισσότερες φορές για να απαλύνει λάθη.

Η ποπ κουλτούρα φυσικά, μόνο «τρέφεται» από αυτό το σύνδρομο, ε και νομίζω όλοι μπορούμε να φέρουμε παραδείγματα στο μυαλό μας, από καλλιτέχνες που προωθούν αυτό το προφίλ ανθρώπου, από τον Michael Jackson που είχε δηλώσει ότι πάσχει από αυτό το σύνδρομο και δεν θα το άλλαζε με τίποτα και όλα τα ρητά του τύπου «don’t grow up, it’s a trap!», μέχρι όλα τα remake των ταινιών της Disney που γίνονται τώρα τελευταία και μας τραβάνε στις οθόνες μας.

Παράλογο; Σίγουρα όχι. Εκεί δεν μας κυνηγάει ο χρόνος, όπως τον Πήτερ Παν στην ομώνυμη ταινία, εκεί νιώθουμε ασφάλεια και οικειότητα, συναισθήματα δηλαδή που λείπουν από την καθημερινότητά μας.

Θα κλείσω λέγοντας ότι η αναζήτηση της παιδικότητας είναι μια βαθιά διεργασία, που όταν απομακρυνόμαστε από αυτή, ίσως τα πράγματα μοιάζουν πιο σκοτεινά. Η αλήθεια είναι ότι όσο κι αν δεν μπορώ φράσεις όπως «η κάθε ηλικία έχει τα καλά της» γιατί μου φαίνονται πολυφορεμένες και πολύ συμβατικές, το  να μείνουμε αιώνια παιδιά σε κάθε έκφανση της ζωής μας, δεν ξέρω αν είναι η λύση που ψάχνουμε όντως.

Ίσως τελικά αν προχωράμε, αποδεχόμενοι τα χρόνια που περνούν και ό,τι αυτά φέρνουν, κρατώντας την αθωότητα της παιδικής ηλικίας όσο μπορούμε, να μην μεγαλώσουμε με την αρνητική χροιά που δίνουμε στη λέξη πολλές φορές, αλλά να έρθουμε σε ισορροπία με το παιδί και τον ενήλικα μέσα μας.

Θα το διαπιστώσω σε κάποια χρόνια μάλλον. Προς το παρόν να προσέχετε τους εαυτούς σας και να θυμάστε ότι εντάξει, όταν όλα βαράνε στο κόκκινο, οι παιδικές μας ταινίες θα είναι πάντα εκεί για ένα πατ πατ στην ψυχή.

Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News