Γράφει η Victoria Compañ, ψυχοθεραπεύτρια ενηλίκων και ζευγαριών (Centro de Atención Psicológica Sistema) DÁMARIS MUÑOZ
Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Τμήματος Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου της Βαρκελώνης. Συστημική Θεραπεύτρια οικογένειας και ζευγαριού
(Πρωτότυπος τίτλος: Las parejas en el siglo XXI: la paradoja de la desigualdad en las relaciones íntimas – Μετάφραση/Επιμέλεια: Αναστασία Λεοντοπούλου, Ψυχολόγος και Συστημική Θεραπεύτρια ενηλίκων, οικογένειας και ζευγαριού).
Οι σχέσεις ενός ζευγαριού είναι αποτέλεσμα του συνδυασμού μιας διάστασης ιδιοσυγκρασιακής, που αντικατοπτρίζει την ιστορία του καθενός από τα μέλη του, και μιας διάστασης κοινωνικής, που έχει να κάνει με την ιστορική στιγμή, το συγκεκριμένο κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο διαδραματίζονται, το κοινωνικό-οικονομικό στάτους των μελών του κλπ.
Παρ’ όλα αυτά, οι άνθρωποι σπάνια συνειδητοποιούν κάτι τέτοιο και τείνουν να εξηγούν τους εαυτούς τους και τις σχέσεις τους καταφεύγοντας μονάχα στην προσωπική τους ιστορία. Από ένα τέτοιο σημείο, κάθε σχέση είναι μοναδική και διαφορετική, καρπός των ιδιαιτεροτήτων του κάθε ζευγαριού.
Ωστόσο, αν διευρύνουμε το πεδίο εστίασης, για να εντάξουμε και την κοινωνική διάσταση στην κατανόηση του ζευγαριού, θα βρούμε έναν συνδετικό άξονα: οι συντροφικές σχέσεις μεταξύ αντρών και γυναικών (Σημ. της μετ.: ετερόφυλες σχέσεις) παρουσιάζουν μια φαινομενική ισότητα, ενώ ουσιαστικά παραμένουν βαθιά άνισες.
Τα σύγχρονα ζευγάρια κινούνται σε μια κοινωνία που μεταδίδει συστηματικά το ρητό μήνυμα ότι η ισότητα έχει κατοχυρωθεί, ενώ βέβαια η πραγματικότητα καταδεικνύει μια έντονη ανισότητα (χρόνος που αφιερώνεται στις δουλειές του σπιτιού, άδειες άνευ αποδοχών για εργασίες φροντίδας, κατάληψη διευθυντικών θέσεων, κλπ.).
Στις συντροφικές σχέσεις αντιμετωπίζουμε την ίδια ακριβώς κατάσταση: η πλειοψηφία των ζευγαριών θεωρεί ότι η σχέση τους είναι ισότιμη, ενώ συγκεκριμένα γεγονότα καταδεικνύουν τεράστιες ανισότητες, ιδιαίτερα σε θέματα άσκησης εξουσίας. Σύμφωνα με τη RAE (Σημ. της μετ. Real Academia Española στα ισπανικά, η Βασιλική Ισπανική Ακαδημία, επίσημος φορέας αρμόδιος για την εποπτεία της ισπανικής γλώσσας), εξουσία είναι η «δυνατότητα διαταγής, κυριαρχίας ή επιρροής πάνω στους άλλους».
Για να δώσουμε ένα παράδειγμα, θα περιγράψουμε κάποιες πολύ συνηθισμένες καταστάσεις. Σύμφωνα με την επαγγελματική μας εμπειρία στη θεραπεία ζευγαριού, είναι σύνηθες οι γυναίκες σε ετεροφυλοφιλικές σχέσεις πολλές φορές να προβαίνουν σε μη επιθυμητές για εκείνες σεξουαλικές επαφές. Δηλαδή, ο άνδρας έχει τη δύναμη (σε πολλές περιπτώσεις χωρίς καν να χρειαστεί να το ζητήσει ανοιχτά) να κάνει μια γυναίκα να κάνει κάτι που η ίδια δεν θα είχε κάνει αυθόρμητα από μόνη της και που ενέχει μια αυξημένη συναισθηματική εμπλοκή.
Αντίθετα, για μια γυναίκα δεν είναι εύκολο να πετύχει ο άνδρας να προβεί σε αλλαγές, ακόμα και τις ελάχιστες αλλαγές που να αφορούν τις ανάγκες της, ατομικές ή διαπροσωπικές, όπως για παράδειγμα να την ειδοποιήσει με ένα μήνυμα αν θα έρθει για φαγητό, να ξεπαγώσει το γεύμα της επόμενης μέρας, να βάλει τα ρούχα των παιδιών στην τσάντα, να ξυπνήσει πιο νωρίς το σαββατοκύριακο όταν υπάρχουν μικρά παιδιά, κλπ.
Η γυναίκα, θεωρώντας πως βρίσκεται σε μια ισότιμη σχέση, επιμένει σε αυτά που ζητάει, επιχειρηματολογεί για να στηρίξει την πιθανότητα της αλλαγής, θυμώνει, κλπ. Αν μείνουμε σε ένα επιφανειακό επίπεδο, θα δούμε ότι αυτά που ζητά μια γυναίκα είναι τόσο συγκεκριμένα, που εύκολα την τοποθετούν στη θέση της απαιτητικής συντρόφου, αν όμως κοιτάξουμε αυτά τα παραδείγματα μέσα στο πλαίσιο ενός μοτίβου σχέσεων του ζευγαριού, αποκτούν διαφορετικό νόημα, υποδηλώνοντας την απουσία εξουσίας των γυναικών μέσα στη σχέση.
Έτσι δημιουργείται το εξής παράδοξο, δεδομένου ότι αυτός ο οποίος κατέχει την εξουσία (ο άντρας) νιώθει ο αδύναμος, ο υφιστάμενος, ο υπηρέτης που αναγκάζεται να υπακούσει για να βρει λίγη ηρεμία, ενώ αυτή η οποία δεν έχει εξουσία (η γυναίκα), γίνεται αντιληπτή τόσο από τους άλλους όσο και από την ίδια, ως ελεγκτική, αυταρχική, υστερική και πάντα δυσαρεστημένη.
Για να εξηγήσουμε αυτό το παράδοξο, πρέπει να καταφύγουμε στη διαφορετική κοινωνικοποίηση ανδρών και γυναικών.
Οι άντρες συνεχίζουν να κοινωνικοποιούνται μέσα από το ΕΓΩ, πράγμα που συνεπάγεται την προώθηση της αυτονομίας και της ελευθερίας τους, τοποθετώντας τους στο «εγώ κάνω», «εγώ αποφασίζω», «εγώ παίρνω αυτό που χρειάζομαι».
Οι γυναίκες εξακολουθούν να κοινωνικοποιούνται μέσα από τους ΑΛΛΟΥΣ, κάτι που συνεπάγεται την υπερτίμηση των σχέσεων και της αγάπης, με αποτέλεσμα να κινούνται στο «δίνω στον άλλο» (ακόμη και μαντεύοντας τι μπορεί να χρειάζεται), «ρωτώ τον άλλο» και «ζητώ από τον άλλο».
Αυτό έχει τεράστιες επιπτώσεις στις συντροφικές σχέσεις. Ο άντρας αντιλαμβάνεται το αίτημα της γυναίκας ως απώλεια της αυτονομίας του και, με βάση αυτό, του μένει ή να υπακούσει, δηλαδή, να ανταποκριθεί στο αίτημα της γυναίκας ως εντολή που του επιβάλλεται, ή να επαναστατήσει, δηλαδή να το αμελήσει, ανοιχτά ή συγκαλυμμένα.
Από την άλλη πλευρά, μπροστά σ’ αυτές τις δυο απαντήσεις, η γυναίκα δεν αισθάνεται την κατανόηση του άλλου, καθώς και οι δύο δείχνουν πως η ανάγκη της πίσω από ένα συγκεκριμένο αίτημα δεν γίνεται ορατή, με αποτέλεσμα να ταλαντεύεται μεταξύ της επιμονής σε αυτό που ζητάει από τη μια και της υποτίμησης της δικής της ανάγκης από την άλλη, δικαιολογώντας έτσι την άρνηση του άλλου.
Οι σχέσεις του ζευγαριού μπορούν να λειτουργήσουν ως ένας χώρος εξέλιξης και για τους δυο αν υπάρχει η δυνατότητα εθελούσιας μετακίνησης μεταξύ του ΕΓΩ (οι ατομικές ανάγκες και επιθυμίες) και του ΑΛΛΟΥ (οι ανάγκες και επιθυμίες του άλλου).
Για αυτό, οι γυναίκες θα πρέπει να μπορούν να είναι υπεύθυνες για αυτό το οποίο επιθυμούν.
Θα σταματήσουν να νιώθουν «μη ορατές» όταν μπορέσουν ελεύθερα να παίρνουν αυτό που επιθυμούν, χωρίς να το ζητιανεύουν.
Οι άντρες θα πρέπει να μπορέσουν να γίνουν υπεύθυνοι για τις ανάγκες των άλλων.
Θα σταματήσουν να νιώθουν «καταπιεσμένοι» όταν ενσωματώσουν το ότι η αληθινή ελευθερία έγκειται στο να μπορούν να επιλέγουν και να ενεργούν με συνέπεια, βάζοντας κάποιες φορές σε προτεραιότητα τη δική τους ανάγκη και άλλες φορές την ανάγκη του άλλου.
Με αυτόν τον τρόπο, τα ζευγάρια θα έχουν την ευκαιρία να χτίσουν μια σχέση που τους προσδίδει ποιότητα ζωής, αλλά και επιτρέπει στα μέλη τους την ατομική εξέλιξη.
Η ισότητα δεν είναι το σημείο εκκίνησης, αλλά το σημείο άφιξης.
Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News
Κατ’εμέ το πρώτο και κύριο βήμα για την υπέρβαση της mainstream πατριαρχίας είναι οι γυναίκες, ΄στην πλειοψηφία τους τουλάχιστον,να πάψουν να πιστεύουν, πως χωρίς άντρα και παιδάκια ΔΕΝ υπάρχει ζωή.
Απο κει και μετά τα άλλα θα ακολουθήσουν και θα είναι για το καλό τόσο των αρσενικών όσο και των θηλυκών.
Οσο ισχύει η προαναφερθείσα πεποίθηση ,οι συμβιβασμοί,οι παραχωρήσεις,οι ανισότητες,οι ψυχοφθόρες καταστάσεις που σέρνονται αλλά και άλλα περισσότερο επικίνδυνα καλά θα κρατούν.
Το ζήτημα είναι να μην γίνεται καθόλου εκκίνηση αν δεν υπάρχει ισότητα..
Δεν μπορείς να ξέρεις αν υπάρχει ισότητα πριν γνωρίσεις κάποιον από κοντά για ένα διάστημα. Γιατί η ισότητα είναι μια ισορροπία που αναπτύσσεται μέρα με τη μέρα, όχι ένα προϋπάρχον πλαίσιο κανόνων. Οι άνθρωποι εξελίσσονται διαρκώς, αλληλεπιδρούν, αλληλοεπηρεάζονται, οι σχέσεις εξελίσσονται και αυτές. Η ισότητα χτίζεται όχι μόνο από ιδεολογία αλλά από χίλια μικροπράγματα. Υπάρχουν πχ άντρες που συμμετέχουν πλήρως και ενεργά στη σχέση, στο σπίτι, στο γάμο, για χρόνια, και αλλάζουν ξαφνικά ή σταδιακά μετά τον ερχομό του πρώτου παιδιού, ή και του δεύτερου, ή απλώς με τα χρόνια κουράζονται, βολεύονται, αποσύρονται. Αυτό δεν μπορείς ούτε να το προβλέψεις… Διαβάστε περισσότερα »
πολυ ενδιαφέρον άρθρο! Ευχαριστούμε!