12 ιστορίες γυναικείας εκδίκησης στο σινεμά

Η εκδίκηση, λένε, είναι ένα πιάτο που τρώγεται κρύο, κι έχει εμπνεύσει ουκ ολίγες ιστορίες στην παγκόσμια λογοτεχνία και τον κινηματογράφο. Όμως αν η μερίδα του λέοντος καταλαμβάνεται από άντρες, η γυναικεία εκδίκηση έχει κι αυτή τη σημασία της. Μακριά από την λογική της παλιάς ελληνικής κωμωδίας της “χρυσής εποχής” του εμπορικού κινηματογράφου, όπου η γυναικεία “εκδίκηση” σπαταλιόταν θαρρείς στον Αντωνάκη, οι γυναίκες των παρακάτω ταινιών παίρνουν πολύ στα σοβαρά την υποτίμηση στην οποία υπόκεινται. Κι η οργή τους είναι ενίοτε ισάξια των χθόνιων θεοτήτων… όταν δεν μας κάνει να γελάμε ξέφρενα με όσα δικαίως σκαρφίζονται εναντίον των καταπιεστών τους. Ίσως η εκδίκηση να είναι όπλο των αδυνάτων -οι ισχυροί επιβάλλονται, δεν υποτιμώνται ώστε να έχουν ανάγκη εκδίκησης, όμως το ότι οι γυναίκες έρχονται συχνά σε θέση αδυναμίας είναι ένα πρόβλημα με διαχρονική σημασία.

Με χρονολογική σειρά επομένως, ιδού μερικές ταινίες που ξεχώρισα.

Πάνω από τις μισές γυρίστηκαν ή γυρίζονται σε remake, δείχνοντας τόσο την σύγχρονη αντιστοίχιση του κόνσεπτ τους, όσο και την ενδεχόμενη άγνοια των νεότερων στο χρονοσυνεχές των θεμάτων που απασχολούν τις γυναίκες εδώ και δεκαετίες.

The Beguiled (1971)

Αν και γυρίστηκε πρόσφατα σε remake από τη Sofia Coppola, το αρχικό φιλμ του Don Siegel με πρωταγωνιστή τον Clint Eastwood ανατριχιάζει πολλαπλώς ακόμη και σήμερα. Και με την τρομερή εκδίκηση (#no_spoilers), πάνω στον άντρα που τολμάει να αποσυντονίσει το αμιγώς γυναικείο “παρθεναγωγείο” του Αμερικανικού Εμφυλίου με την ερωτική έλξη που ασκεί το ελκυστικό παρουσιαστικό του, και με τα θέματα του ξένου, του εισβολέα, του Άλλου, αλλά και της παιδοφιλίας.
Η φιγούρα της Geraldine Page προκαλεί πραγματικό ρίγος, σαν μια πιο χρονολογικά κοντινή ηρωίδα αρχαίας τραγωδίας, μια Ερινύα.

Carrie (1976)

Η ταινία που πρέπει να δουν όλα τα θύματα bullying για ν’ αναγνωρίσουν αν μη τι άλλο την πιθανή εξέλιξη του φαινομένου, βασίζεται σε ένα κλασικό μυθιστόρημα του Stephen King, αριστοτεχνικά δοσμένο σε απόδοση Brian de Palma. Η ομώνυμη ηρωίδα έχει την δυστυχία να πιέζεται διπλά. Από τη μία από την θεούσα μάνα της με στοιχεία ψυχοπάθειας (με την Piper Laurie σε ένα ρεσιτάλ ερμηνείας, σε έναν ρόλο που οι θεατές προβλέπουμε ότι δεν θα καταλήξει καλά) μέχρι τους συμμαθητές της που την ταπεινώνουν στην μοναδική στιγμή στην οποία εκείνη πίστεψε ότι κατέκτησε δημοφιλία: τον χορό των αποφοίτων, ένα στερεοτυπικό αμερικανικό ορόσημο προς την ενηλικίωση. Η οργή της, εκπεφρασμένη μέσω της τηλεκίνησης που αποτελεί την υπερδύναμή της, έχει μείνει στην ιστορία, ενώ η ταινία γυρίστηκε σε remake.

9 to 5 (1980)

Το ως εδώ βαρύ κλίμα ελαφρύνει με αυτήν την πανέξυπνη κωμωδία χαρακτήρων, όπου τρεις γυναίκες εργαζόμενες (παιγμένες με μπρίο από την Dolly Parton, την Jane Fonda και την Lily Tomlin) τα βάζουν με τον σεξιστή, νταή κι υποκριτή άντρα επόπτη τους, σκαρώνοντάς του απίθανες δολιοφθορές.

Τόσα χρόνια μετά κι ακόμη τα εξοργιστικά γεγονότα που συμβαίνουν σε ένα γραφείο, αλλά κι οι αστείες εκδικήσεις των τριών πρωταγωνιστριών, αντηχούν στην σύγχρονη εργασιακή πραγματικότητα. Η ταινία του Colin Higgings γνώρισε μια τηλεοπτική σειρά βασισμένη στην πλοκή της κινηματογραφικής ταινίας και πρόκειται να γίνει remake.

Heathers (1989)

Άλλη μια ιστορία νεανικής angst, μέσα στο πλαίσιο του καταπιεστικού σχολικού περιβάλλοντος και συγκεκριμένα μιας κοριτσοπαρέας με κορίτσια χειριστικά, κυριαρχικά, σαδιστικά -σε συνεχή κόντρα και μεταξύ τους με ανείπωτες συνέπειες. Η ταινία ξαναγυρίστηκε το 2018, όμως η επανάσταση στο σύστημα, έστω το σύστημα που εκπροσωπεί το νεανικό bullying, της Winona Ryder, βοηθούμενης από τον αντισυμβατικό νέο μαθητή που ενσαρκώνει ο Christian Slater, έχει τη δική της ανώτερη δυναμική. Η ταινία βάζει βόμβες (κυριολεκτικά) με ένα βιτριολισμό γραφής και πράξης που βρίσκει το σουρεάλ αποκορύφωμά του στην σκηνή όπου οι μαθητές και το προσωπικό του σχολείου αναλύουν τι θα έκαναν αν είχαν μόλις μια μέρα ακόμη πάνω στη γη στην περίπτωση πυρηνικού ολοκαυτώματος, Κι όλα αυτά αναμένοντας την έκρηξη που οι δυο misfits έχουν προγραμματίσει να πάρει όλο το σχολείο παραμάζωμα. Καταπληκτική πινελιά η ψυχολόγος-σύμβουλος σε μια βαθιά αποδομητική σάτιρα της θέσης της.

Sleeping with the enemy (1991)

Το Νύχτες με τον Εχθρό μου, όπως ήταν ο ελληνικός τίτλος, δεν είναι στενά ομιλώντας μια ιστορία εκδίκησης. Είναι περισσότερο μια ιστορία γυναικείας ενδυνάμωσης κόντρα σε έναν τυπικά χειριστικό και κακοποιητικό σύζυγο, ο οποίος θεωρεί ότι έχει πάνω στην γυναίκα του ιδιοκτησιακό καθεστώς. Η όποια εκδίκηση είναι η άσκηση του δικαιώματος της ηρωίδας, την οποία υποδύεται νεότατη η Julia Roberts, φρέσκια μετά την εμπορική επιτυχία του Pretty Woman, να εξέλθει της εξουσίας που της ασκείται εντελώς άδικα. Μια ταινία που στις μέρες μας με τις γυναικοκτονίες παραμένει ιδιαίτερα επίκαιρη.

Waiting to exhale (1995)

Mια “μαύρη” ιστορία με πρωταγωνίστριες αλλά και σκηνοθέτη μαύρο, τον καλό ηθοποιό Forest Whitaker, η ταινία προμοτάρει κάτι που λείπει σε αρκετές ταινίες: την γυναικεία φιλία και την ουσιαστική αλληλοστήριξη των γυναικών. Η Bernie (ερμηνευμένη από την πάντα δυναμική Angela Bassett) ανακαλύπτει ότι ο σύζυγός της την αφήνει για μια άλλη γυναίκα, αφού εκείνη εγκαταλείπει την επιχείρηση εστιατορίου των ονείρων της για να κάνει οικογένεια μαζί του. Έξαλλη, βάζει φωτιά στα στην BMW του και στα ρούχα του επώνυμων σχεδιαστών. Η σκηνή με την Bassett να ανάβει το τσιγάρο της και να πετάει το σπίρτο στις φλόγες, που αποτελεί πλέον θέμα meme, είναι για όλες τις γυναίκες που αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο ένα διαρκές thumbs up.

First Wives Club (1996)

Πιθανόν η ανδρική απίστία να είναι συχνότερα από το πρέπον θέμα κωμωδιών με γυναικεία εκδίκηση απ’όσο θα’πρεπε. Ποιός μπορεί να ξεχάσει την καρικατούρα των γυναικών που υποδύονται οι Rosanne Barr κι η Meryl Streep στην Διαβολογυναίκα/She Devil; Ευτυχώς στο First Wives Club οι γυναίκες πρωταγωνίστριες δεν αντιμετωπίζονται ως υστερικές μαινάδες που ξεπεράστηκαν λόγω της ανδρικής έλξης προς μια νεότερη κι ωραιότερη εκδοχή τους, αλλά ως ρεαλιστικές γυναίκες που αξίζουν. Ο σπαρταριστός ρόλος της Sarah Jessica Parker ως ερωμένης που προαλείφεται για δεύτερη σύζυγος φροντίζει γι’αυτό. Κι έπειτα, η ταινία συμπυκνώνει την καλύτερη σάτιρα των δύο μέτρων και δύο σταθμών για την αντιμετώπιση των μεγαλύτερων ηλικιακά γυναικών, σε μια αυτοσαρκαστική στιγμή ανθολογίας με τη Goldie Hawn.

Kαι αυτή η ταινία ξαναγυρίστηκε ως τηλεοπτική σειρά για ένα πιο σύγχρονο κοινό.

 

Kill Bill vol1. & 2 (2003-2004)

H υπέρτατη εκδίκηση γυναίκας στο κινηματογραφικό σύμπαν… Εντάξει, μπορεί να εξαιρούνται μερικές νοτιοκορεάτισσες kick ass ηρωΐδες, άλλωστε από κάτι τέτοια εμπνεύστηκε ο Quentin Tarantino για την “νύφη” του (αλλά και για την O-Ren-Ishii). Πάντως οι δυο ταινίες αποτελούν saga με συζητήσεις για το πώς θα επανερχόταν κινηματογραφικά η Νύφη για χάριν της κόρης της. Μάνα-μαινάδα 1-1.

Η ταινία που έκανε τα σπαθιά κατάνα δημοφιλές κοριτσίστικο παιχνίδι.

The Girl with the Dragon Tattoo (2009)

Το κορίτσι με το τατουάζ του δράκου ή Män som hatar kvinnor όπως είναι ο πρωτότυπος τίτλος, του σκανδιναβού σκηνοθέτη Niels Arden Oplev, περιλαμβάνει μια ιστορία κακοποίησης, εκδίκησης και λύτρωσης, και την ανακάλυψη ενός δολοφόνου μιας γυναίκας που είναι εδώ και σαράντα χρόνια νεκρή. Η ταινία που έκανε την σουηδή ηθοποιό Noomi Rapace σταρ πρώτου μεγέθους στον ρόλο της μυθιστορηματικής χάκερ Lisbeth Salander, προτού το βιβλίο γυριστεί και σε αγγλόφωνο remake δυο χρόνια αργότερα. Η σκηνή του βιασμού του κακοποιητή της περικλείει μια χαιρέκακη δικαίωση που προβληματίζει βαθιά.

Gone Girl (2014)

Ή όταν οι μειλίχιες σύζυγοι δεν είναι και τόσο μειλίχιες τελικά… Το μυθιστόρημα της Gilian Flynn περιέχει τον περίφημο ορισμό του Cool Girl που έχει περάσει πλέον στην pop culture. H πρωταγωνίστρια (Rosamind Pike) ανακαλύπτει ότι ο άντρας της την απατά με μια μαθήτριά του κι η εκδίκησή της σε βιβλίο και ταινία θα είναι τόσο ψυχρή και τέλεια που θα μας κάνει να αναθεωρήσουμε όσα νομίζαμε στην μεγαλύτερη διάρκεια της ταινίας. Πώς κατέληξε έτσι;

The Handmaiden (2016)

Αυτό το νοτιοκορεάτικο ερωτικό και ψυχολογικό θρίλερ, με πρωτότυπο τίτλο Ah-ga-ssi , βασισμένο στο μυθιστόρημα Fingertips της Sarah Waters, αφορά σε μια Γιαπωνέζα κληρονόμο που ενώνει τις δυνάμεις της με τον Κορεάτη υπηρέτη της για να εξαπατήσει τον χειριστικό και καταχρηστικό θείο της. Είναι μια από τις καλύτερες ταινίες LGBTQ+ της περασμένης δεκαετίας και το μήνυμά της για τις νεαρές γυναίκες που εργάζονται μαζί για να αποκτήσουν πλούτο και ελευθερία είναι τόσο λεπτό όσο και σαρωτικό.

Promising Young Woman (2020)

Η ταινία αποκάλυψη της πανδημίας, με την Carrey Mulligan στο ρόλο μιας κοπέλας που εκδικείται όσους βρεθούν στο δρόμο της εκδικούμενη ένα τραυματικό παρελθόν, στηλιτεύει με μπρίο όλη την κουλτούρα του βιασμού. Η ηρωίδα παρατά την Ιατρική για να σερβίρει καφέ σε ένα συνοικιακό μαγαζί ενώ μένει με τους γονείς της, όμως τα βράδια εκδικείται το ανδρικό φύλο, παίζοντας την μεθυσμένη και βάζοντας τον θηρευτή στην θέση του θηράματος, γνωρίζοντας ότι κάποια τραύματα δεν κλείνουν ποτέ. Δυστυχώς το τέλος απογοητεύει με την άδικη πορεία του, όμως το point έχει γίνει. Υπάρχουν αρκετοί νεαροί σαν αυτούς του φιλμ εκεί έξω…

Όπως το έθεσε η Margaret Atwood, “Οι άντρες φοβούνται ότι οι γυναίκες θα τους περιγελάσουν, οι γυναίκες φοβούνται ότι οι άντρες θα τις σκοτώσουν…”

Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News