Γυναικοκτονία στη Θεσσαλονίκη: Μια γυναίκα δεν είναι άνθρωπος

“Τι θα μου έκανες αν παντρευόμασταν; Θα με άφηνες να κυνηγήσω τα όνειρά μου; Θα με άφηνες στο σπίτι να μεγαλώσω τα παιδιά ενώ δουλεύεις; Θα με αγαπούσες; Θα ήμουν κτήμα σου; Θα με χτυπούσες;”

Προβληματισμοί της νεαρής Deya, μιας απ’τις πρωταγωνίστριες του βιβλίου “Μια γυναίκα δεν είναι άνθρωπος” της παλαιστινιακής καταγωγής συγγραφέα Etaf Rum.

Το βιβλίο μοιάζει ν’αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών. Μοιάζει ν’αφηγείται προβληματισμούς γυναικών της Παλαιστίνης, διαβάζοντας κανείς την περίληψη υποθέτει ότι θα διαβάσει κάτι σχετικά εξειδικευμένο που σχετίζεται με τις ξεχωριστές οικογενειακές δομές των αραβικών οικογενειών, της αραβικής ταυτότητας, της θέσης της γυναίκας εκεί και την αντίδραση των κοριτσιών στην αβάσταχτη πίεση να παντρευτούν στα 14, 15.

Κι ενώ τ’αφηγείται όλ’αυτά, τα ξεπερνά γρήγορα και λέει κάτι ακόμη.

Για τον κύκλο της βίας. Για το πόσο κανονικό είναι οι άντρες να σπάνε στο ξύλο τις γυναίκες τους. Για τις γυναίκες που δεν λένε τίποτα για να μη χαλάσουν το σπίτι τους. Για τη σιωπή, τη σιωπή ως κληρονομιά, ως αξία, ως ιερό σκοπό. Για τις γυναίκες που λιώνουν τα χέρια τους στις σκόνες πλυντηρίων, στο ανακάτεμα του φαγητού, στο καθάρισμα της κουζίνας. Για τις γυναίκες που υποφέρουν από ένα ακλόνητο πατριαρχικό σύστημα και στη συνέχεια φροντίζουν να το συντηρήσουν με το να καταδυναστεύσουν ως μανάδες ή πεθερές τις νεότερες.

Και μετά μιλά για γυναικοκτονίες. Όχι μ’αυτή τη λέξη, μ’αυτή την ουσία. Για άντρες που σκοτώνουν τις γυναίκες τους όταν αντιμιλούν. Και όταν αυτό συμβαίνει, όλοι οι συγγενείς που έβλεπαν το ξύλο λένε “το ξύλο συμβαίνει, είναι υπόθεση του ζευγαριού, αλλά μόνο ένας τρελός/δαιμονισμένος θα σκότωνε τη γυναίκα του”.

Υπάρχει ένα συναίσθημα που θα ήθελα να έχει όνομα. Όταν διαβάζεις κάτι για να δεις κάτι άλλο, κάτι ξένο και βλέπεις αποσπάσματα που μιλούν για το δικό σου, για το οικείο. Όταν επιχειρείς να κοιτάξεις έξω από ένα παράθυρο για να διαπιστώσεις ότι τελικά είναι καθρέφτης.

“Οι σύζυγοι χτυπούν τις γυναίκες τους όλη την ώρα. Αν μια γυναίκα καλούσε την αστυνομία κάθε φορά που ο άντρας της τη χτυπούσε, όλοι οι άντρες μας θα ήταν στην φυλακή”.

Φέτος, λόγω της πανδημίας το θέμα της ενδοοικογενειακής βίας ήρθε στο επίκεντρο. Είδαμε αύξηση ποσοστών. Είδαμε φορείς να προτείνουν λύσεις. Είδαμε έναν προβληματισμό πάνω στο θέμα από το σύνολο της κοινωνίας. Ο συγχρονισμός της γενικευμένης αναγνώρισης του φαινομένου σε συνδυασμό με την ψήφιση του νόμου της υποχρεωτικής συνεπιμέλειας, οδήγησε γυναίκες που δεν ενδιαφέρονται τόσο για ζητήματα φεμινισμού να ασχοληθούν, να θυμώσουν, να οργιστούν. Μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου, μετά την δημιουργία ενός ρεύματος από την Σοφία Μπεκατώρου, μετά τις ηθοποιούς που κατήγγειλαν ηθοποιούς για σεξουαλική παρενόχληση, απόπειρα βιασμού και βιασμό, αρχίσαμε να μετράμε νεκρές.

Σήμερα έχουμε ακόμα μία.

Σε ορισμένες ιστοσελίδες, χαρακτηρίστηκε “‘άτυχη”. Όπως έχουν γράψει δεκάδες γυναίκες στα ελληνικά, όπως έγραψε η Etaf Rum στο βιβλίο της, δεν υπάρχουν τόσο άτυχες όσο τυχερές.

Αυτό που συμβαίνει αυτή την στιγμή στην Ελλάδα, αυτό το συναίσθημα ακινησίας και φόβου που νιώθουν πολλές γυναίκες, αυτή η αγωνία για το τι θα γίνει, αυτή η μόνιμη ανησυχία που έχει δίνει δεύτερο δέρμα, είναι απ’ό,τι φαίνεται βίωμα των γυναικών σε πολλές χώρες του κόσμου. Φαίνεται να υπάρχει ένα νήμα καμωμένο από ίδιας προέλευσης κλωστή εξαιτίας του οποίου το φύλο μετράει περισσότερο απ’την εθνικότητα, την διαφορετική γλώσσα, την κουλτούρα, τη θρησκεία.

Σ’αυτή τη συνέντευξη, η Adriana από τη Βραζιλία είχε πει πως “Υπάρχει ένα κομμάτι μέσα μου που πιστεύει ότι η εθνικότητα είναι κάτι που αφορά τους άντρες. Οι γυναίκες νιώθω ότι μοιραζόμαστε πολύ περισσότερα κοινά απ’όπου κι αν προερχόμαστε. Το σφίξιμο στο στομάχι όταν πας σπίτι, το πάγωμα στο στήθος όταν βλέπεις κάποιον πίσω σου, την ευθύνη για το αν σε βιάσουν την κουβαλάμε όλες το ίδιο”.

Με μία δολοφονημένη ακόμη, με ένα νομοσχέδιο που αλυσοδένει τις γυναίκες με τους κακοποιητές τους, με victim blaming και δευτερογενή κακοποίηση στο δικαστήριο, με μη επαρκείς δομές φιλοξενίας κακοποιημένων γυναικών, με διαρκείς καταγγελίες σχετικά με το ότι αστυνομικοί “συμβουλεύουν να μη χαλάσουμε το σπίτι μας”, ίσως ένα πρακτικό και προσιτό βήμα είναι το πλάτεμα της αντίληψής μας. Όχι ότι θα φέρει γρήγορα αποτελέσματα αλλά ίσως φέρει κάποια σε βάθος χρόνου.

Βιβλία σαν το “Μια γυναίκα δεν είναι άνθρωπος” κάνουν πραγματικότητες σαν την ελληνική πιο κατανοητές. Δίνουν σχήμα στο γιατί. Δείχνουν κύκλους εκεί που πριν βλέπαμε τελείες. Προσφέρουν εξήγηση στο “ο άρρωστος/ο ψυχασθενής/ο τρελός σκότωσε τη γυναίκα του”. Δείχνουν ότι το γυναικείο βίωμα είναι πιο μεγάλο απ’το εθνικό. Βάζουν την οργή σε συνθήκη αφήγησης.

Τι χρειάζεται για μια ριζική αλλαγή συστήματος;

Υπάρχουν πολλές απαντήσεις σ’αυτή την ερώτηση και πιστεύω πως όλες εμπεριέχουν το στοιχείο της συνειδητοποίησης. Αυτό το βιβλίο μπορεί να συμβάλλει σ’αυτή.

Το “Μια γυναίκα δεν είναι άνθρωπος” κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις “Ιβίσκος” σε μετάφραση της Τέσυ Μπάιλα.

Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News