Μεγάλη έρευνα του BBC αποκαλύπτει αυτές τις ημέρες την ευρύτατη κλίμακα εκδικητικής πορνογραφίας, σεξουαλικών παρενοχλήσεων και εκβιασμών εναντίον γυναικών – χρηστριών της εφαρμογής, αποκαλύπτοντας τις οδυνηρότατες εμπειρίες τους στο Μέσο Κοινωνικής Δικτύωσης, Telegram.
Η περίπτωση της Sara
Η ζωή της άλλαξε σε κλάσματα δευτερολέπτου, όταν ανακάλυψε ότι κάποιος είχε διαρρεύσει μία γυμνή φωτογραφία της, μαζί με το προφίλ της στο Instagram, το Facebook και τον αριθμό του τηλεφώνου της.
“Με έκαναν να νιώθω ότι ήμουν πόρνη επειδή [πίστευαν] ότι είχα μοιραστεί προσωπικές φωτογραφίες μου με τους χρήστες της εφαρμογής. Αυτό σήμαινε ότι δεν είχα καμία αξία ως γυναίκα”, λέει.
Μόνο ένα άτομο είχε αυτή της τη φωτογραφία και η Sara, (αυτό δεν είναι το πραγματικό της όνομα), είναι σίγουρη για το πώς αυτή βρέθηκε μπροστά σε 18.000 ζευγάρια μάτια. Κάποιοι από τους γείτονες της στην περιοχή της Αβάνας όπου μένει έχουν δει αυτή τη φωτογραφία. Τώρα τρέμει ότι οι άγνωστοι στο δρόμο μπορεί να την έχουν δει γυμνή. “Δεν ήθελα να βγω έξω, δεν ήθελα να έχω καμία επαφή με τους φίλους μου. Η αλήθεια είναι ότι υπέφερα πολύ”, εξηγεί.
Και φυσικά, δεν είναι η μόνη. Μετά από μήνες έρευνας στο Telegram, το BBC εντόπισε μεγάλες ομάδες και γκρουπάκια που έκαναν share χιλιάδες φωτογραφίες και βίντεο γυναικών, χωρίς τη συναίνεσή τους. Σε αυτή την εφιαλτική πραγματικότητα, οι φωτογραφίες “ταξιδεύαν” σε περισσότερες από 20 χώρες και η πλατφόρμα για καιρό δεν είχε “plan B” για την αντιμετώπιση της διακίνησης υλικού εκδικητικής πορνογραφίας.
Μετά από μήνες έρευνας στο Telegram, το BBC εντόπισε μεγάλες ομάδες και γκρουπάκια που έκαναν share χιλιάδες φωτογραφίες και βίντεο γυναικών, χωρίς τη συναίνεσή τους. Σε αυτή την εφιαλτική πραγματικότητα, οι φωτογραφίες “ταξιδεύαν” σε περισσότερες από 20 χώρες και η πλατφόρμα για καιρό δεν είχε “plan B” για την αντιμετώπιση της διακίνησης υλικού εκδικητικής πορνογραφίας.
Και φυσικά για την προστασία γυναικών χρηστριών από το cyberflashing, τη σεξουαλική παρενόχληση και τους εκβιασμούς…
Την ίδια στιγμή, η Nigar από το Αζερμπαϊτζάν αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πατρίδα της, όταν το 2021, ένα βίντεο στο οποίο φαινόταν να κάνει σεξ με τον τότε σύζυγό της στάλθηκε στην οικογένειά της και στη συνέχεια δημοσιεύτηκε σε μια ομάδα Telegram.
«Η μαμά μου άρχισε να κλαίει και μου είπε: «Υπάρχει ένα βίντεο, μου το έστειλαν»», λέει. «Ήμουν συντετριμμένη, απολύτως συντετριμμένη».
Το βίντεο κοινοποιήθηκε σε μια ομάδα με 40.000 μέλη. Στα πλάνα, το πρόσωπο του πρώην συζύγου της Nigar είναι θολό αλλά το δικό της φαίνεται καθαρά.
Πιστεύει ότι ο πρώην της κατέγραψε κρυφά τη σκηνή για να εκβιάσει εν συνεχεία τον αδερφό της, εξέχοντα επικριτή του προέδρου του Αζερμπαϊτζάν. Λέει ότι στη μητέρα της είπαν ότι το βίντεο θα κυκλοφορούσε στο Telegram, εκτός αν ο αδερφός της σταματούσε την ακτιβιστική δράση του.
“Σε κοιτάζουν σαν να είσαι ντροπή. Ποιος νοιάζεται αν ήσουν παντρεμένη;”, λέει η Nigar.
Η ίδια κινήθηκε νομικά εναντίον του πρώην συζύγου της, όμως, εκείνος αρνείται τα πάντα. Προσπαθεί να συνέλθει από το σοκ αλλά όπως λέει, χωρίς απονομή δικαιοσύνης και αφαίρεση του υλικού από την εφαρμογή, αυτό είναι αδύνατον.
“Δεν μπορώ να συνέλθω. Βλέπω θεραπευτές δύο φορές την εβδομάδα”, λέει. “Λένε ότι δεν υπάρχει πρόοδος μέχρι στιγμής. Ρωτάνε αν μπορώ να το ξεχάσω, και εγώ λέω όχι”. Ας σημειωθεί, ότι έχουν γίνει άπειρες αναφορές στο Telegram για το υλικό που αφορά τόσο τη Nigar, όσο και τη Sara, ωστόσο απάντηση από τους επικεφαλής της πλατφόρμας δεν υπάρχει.
Την ίδια στιγμή το BBC παρακολουθεί 18 κανάλια Telegram και 24 ομάδες σε χώρες που εκτείνονται από τη Ρωσία έως τη Βραζιλία και την Κένυα έως τη Μαλαισία. Ο συνολικός αριθμός των συνδρομητών είναι σχεδόν δύο εκατομμύρια.
Βάσει του ρεπορτάζ είναι πολλά τα κενά στην πολιτική απορρήτου της εφαρμογής ώστε να δημοσιεύεται εξαιρετικά ευαίσθητο υλικό, χωρίς να μπορεί να εντοπιστεί ο αποστολέας. Αυτό ναι μεν εξασφαλίζει την ιδιωτικότητα των μελών, ωστόσο αφήνει εκτεθειμένους τρίτους, όπως στην περίπτωση γυναικών, όπως η Sara και η Nigar.
Η Telegram στην παρούσα φάση έχει περισσότερους από μισό δισεκατομμύριο ενεργούς χρήστες παγκοσμίως – περισσότεροι από το Twitter – με πολλούς να προσελκύονται από την έμφαση που δίνει στην πολιτική απορρήτου.
Κάπου εδώ να σημειωθεί ότι το Telegram ήταν εδώ και καιρό δημοφιλές, κυρίως μεταξύ ακτιβιστών που στις χώρες τους αντιμετώπιζαν σοβαρή λογοκρισία και έλλειμμα ενημέρωσης από τον Τύπο. Οι χρήστες απολάμβαναν την ελευθερία του να δημοσιεύουν απόψεις και κείμενα, χωρίς να χρειάζεται να κοινοποιήσουν το όνομά τους ή τον αριθμό τηλεφώνου και είχαν επίσης τη δυνατότητα να δημιουργούν δημόσιες ή ιδιωτικές ομάδες με έως και 200.000 μέλη ή κανάλια που μπορούν να εκπέμπουν σε απεριόριστο αριθμό ατόμων.
Παρά τη φήμη του Telegram για το απόρρητο, μόνο η επιλογή “μυστική συνομιλία” παρέχει κρυπτογράφηση από άκρο σε άκρο, η οποία διασφαλίζει ότι μόνο τα δύο άτομα που συνομιλούν μπορούν να δουν το μήνυμα. Είναι η προεπιλεγμένη ρύθμιση σε εφαρμογές ασφαλούς συνομιλίας όπως το Signal και το WhatsApp.
Επίσης, η εφαρμογή δεν διαθέτει ειδική πολιτική για την αντιμετώπιση της μη συναινετικής κοινοποίησης προσωπικών εικόνων, αλλά οι όροι παροχής υπηρεσιών του κάνουν τους χρήστες να συμφωνούν “να μην δημοσιεύουν παράνομο πορνογραφικό περιεχόμενο σε δημόσια ορατά κανάλια Telegram, bots κ.λπ.”.
Παρά τη φήμη του Telegram για το απόρρητο, μόνο η επιλογή “μυστική συνομιλία” παρέχει κρυπτογράφηση από άκρο σε άκρο, η οποία διασφαλίζει ότι μόνο τα δύο άτομα που συνομιλούν μπορούν να δουν το μήνυμα.
Διαθέτει επίσης μια δυνατότητα αναφοράς εντός εφαρμογής σε δημόσιες και ιδιωτικές ομάδες, καθώς και κανάλια όπου οι χρήστες μπορούν να αναφέρουν πορνογραφία.
Κατά τη διάρκεια της έρευνάς του, το BBC επιχείρησε να ελέγξει πόσο αυστηρά εφάρμοσε το Telegram τις πολιτικές του. Έτσι οι δημοσιογράφοι του δικτύου βρήκαν έκαναν αναφορά σε 100 εικόνες ως πορνογραφία μέσω της λειτουργίας αναφοράς εντός εφαρμογής. Ένα μήνα αργότερα, το 96% των εικόνων αυτών παρέμεινε προσβάσιμο σε οποιονδήποτε.
Όπως αποκαλύπτεται μάλιστα από το ρεπορτάζ, το εξαιρετικά ανησυχητικό είναι ότι κατά τη διάρκεια της έρευνας, ένας λογαριασμός από τη Ρωσία προσπάθησε να τους πουλήσει έναν φάκελο που περιείχε βίντεο κακοποίησης παιδιών για λιγότερο από την τιμή ενός καφέ..!
Το αναφέραμε στο Telegram και στη Μητροπολιτική Αστυνομία, αλλά δύο μήνες αργότερα η ανάρτηση και το κανάλι ήταν ακόμα εκεί. Ο λογαριασμός καταργήθηκε μόνο αφού επικοινωνήσαμε με την ομάδα πολυμέσων του Telegram.
Παρά την επιεική του μετριοπάθεια και παρά το ότι η Apple αφαίρεσε για λίγο το Telegram από το κατάστημα εφαρμογών της λόγω βίντεο σαν αυτά που προαναφέρθηκαν, οι επικεφαλής της εφαρμογής δεν βιάστηκαν ακριβώς να λάβουν μέτρα για το παράνομο περιεχόμενο που διακινείται μέσω της εφαρμογής τους. Η πλατφόρμα συνεργάστηκε με την υπηρεσία ηλεκτρονικού εγκλήματος της ΕΕ Europol το 2019 για την εξάλειψη ενός τεράστιου όγκου περιεχομένου του Ισλαμικού Κράτους που είχε πολλαπλασιαστεί στην πλατφόρμα, αλλά όχι κάτι περισσότερο, βάσει πάντα του ρεπορτάζ.
«Γνωρίζουμε ότι το Telegram μπορεί να αφαιρέσει και [έχει] αφαιρέσει περιεχόμενο που σχετίζεται με τρομοκράτες ή κάποιου είδους πολύ ριζοσπαστικό πολιτικό περιεχόμενο», λέει ο Δρ Aliaksandr Herasimenka, ερευνητής στο Ινστιτούτο Διαδικτύου της Οξφόρδης.
Είναι, όμως αυτό αρκετό; Παρά τις καταγγελίες, ακόμα και σήμερα η αφαίρεση πορνογραφικών εικόνων δεν φαίνεται να αποτελεί προτεραιότητα. Οι δημοσιογράφοι του BBC επικοινώνησαν με 5 διαχειριστές περιεχομένου της εφαρμογής, οι οποίοι, υπό καθεστώς ανωνυμίας εξήγησαν ότι όταν λαμβάνουν αναφορές από χρήστες μέσω ενός αυτοματοποιημένου συστήματος, εκείνο που κάνουν είναι να τις ταξινομούν σε “spam” και “not spam”.
Εξήγησαν επίσης ότι δεν μπαίνουν στη διαδικασία αναζήτησης εικόνων που μπορεί να είναι κακοποιητικές ή προϊόν εκδικητικής πορνογραφίας και, από όσο γνωρίζουν, το Telegram δεν χρησιμοποιεί τεχνητή νοημοσύνη για να κάνει κάτι αντίστοιχο.
Αυτή η έλλειψη προληπτικών μέτρων φαίνεται ότι τώρα οδηγεί πολλές γυναίκες στο να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους.
Μεταξύ αυτών και η Joanna, η οποία όταν εντόπισε μια γυμνή φωτογραφία της από όταν ήταν 13 ετών σε μια διαβόητη ομάδα Telegram της Μαλαισίας, δημιούργησε ένα ψεύτικο προφίλ στο Telegram για να γίνει μέλος της ομάδας και εντόπισε σειρά φωτογραφιών της στις οποίες έκανε αναφορά.
Τα ευρήματά της έρευνάς της τα μοιράστηκε με φίλους της που γνώριζαν το πρόβλημα και εν μέσω έντονης πίεσης από τα μέσα ενημέρωσης, η ομάδα τελικά έκλεισε.
“Μερικές φορές αισθάνεσαι τόσο αβοήθητος, γιατί προσπαθήσαμε να κάνουμε τόσα πολλά για να αφαιρέσουμε αυτές τις ομάδες από την εφαρμογή. Ωστόσο, εξακολουθούν να εμφανίζονται, οπότε δεν ξέρω αν υπάρχει ένα τέλος σε αυτό, ειλικρινά”, λέει η νεαρή γυναίκα.
Με τους επικεφαλής της εφαρμογής να αρνούνται να πάρουν θέση και να δηλώνουν απλώς ότι παρακολουθούν προληπτικά τους δημόσιους χώρους της εφαρμογής, το επόμενο debate τόσο για την ελευθερία του λόγου, όσο και για τους ακμάζοντες κινδύνους της εκδικητικής πορνογραφίας, ίσως γίνει εδώ, ακριβώς στον μη ασφαλή χώρο αυτής της εφαρμογής.
Με στοιχεία από το BBC.com
Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News
