ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το Passing, η ταινία που ξεχωρίζει στο Neflix είναι ένα κομψοτέχνημα ύφους, ποίησης και νοήματος και η ηθοποιός και σκηνοθέτης Ρεμπέκα Χολ έχει ανοίξει μια ώριμη συναισθηματική παλέτα σαν ολοκληρωμένη δημιουργός που ασχολείται με ένα θέμα πολύ βαθύ και δραματικό. Την ταυτότητα μιας γυναίκας που έχει ζήσει ως άλλη.
Η Ρεμπέκα Χολ είναι λευκή, μια καλλονή και λίγοι γνωρίζουν ότι η κόρη του θρυλικού Βρετανού σκηνοθέτη Πίτερ Χολ είναι λευκή «κατά το ήμισυ», παιδί μικτής καταγωγής αφού η μητέρα της, τρίτη σύζυγος του διάσημου σκηνοθέτη ήταν η αφροαμερικανικής, σκωτσέζικης και ολλανδικής καταγωγής, τραγουδίστρια της όπερας Maria Ewing.
Η Ρεμπέκα Χολ που δεν έχει ποτέ αντιμετωπίσει ζητήματα καταγωγής, μπορεί να καταλάβει τι σημαίνει να είσαι μαύρος σε ένα «λευκό περιβάλλον» -όπως ο κόσμος της όπερας στον οποίο είχε δραστηριοποιηθεί η μητέρα της και γοητεύθηκε προφανώς από το μυθιστόρημα μια υποτιμημένης συγγραφέως της Νέλα Λάρσεν που και εκείνη υπήρξε παιδί μιας μικτής οικογένειας στη ρατσιστική Αμερική των αρχών του αιώνα.
Η Νέλα Λάρσεν που έγραψε το βιβλίο από το οποίο εμπνεύστηκε η Ρεμπέκα Χολ, το ομότιτλο Passing (1929) γεννήθηκε ως Νέλι Γουόκερ σε μια φτωχή συνοικία του νότιου Σικάγο, γνωστή ως Levee, στις 13 Απριλίου 1891, κόρη του Πίτερ Γουόκερ μεικτής Αφρο-Καραϊβικής φυλής, μετανάστη από τις Δανικές Δυτικές Ινδίες από αυτούς που δε χαρακτηρίζονταν αμιγώς μαύροι και από τη Δανέζα μετανάστρια Μαρία Χάνσεν που εργάστηκε ως μοδίστρα και οικιακή βοηθός στο Σικάγο. Ο πατέρας της τους εγκατέλειψε και η μητέρα της ξαναπαντρεύτηκε τον Δανό Πίτερ Λάρσεν και έκαναν άλλο ένα παιδί, λευκό την Άννα.
Αναγκάζονται να το κάνουν εξαιτίας της καταγωγής που δε διάλεξαν και της φυλετικής τους ταυτότητας που δε διάλεξαν και που τους στερεί το δικαίωμα στην αγάπη, την αποδοχή, στην κοινωνική, την προσωπική και τη επαγγελματική τους εξέλιξη.
Η μικτή οικογένεια μετακόμισε δυτικά σε μια κυρίως λευκή γειτονιά Γερμανών και Σκανδιναβών μεταναστών, αλλά αντιμετώπισε διακρίσεις λόγω του σκούρου χρώματος της Νέλλα.
Η Νέλλα ζώντας σε μια οικογένεια λευκών μεταναστών δεν πήγαινε στην μαύρη εκκλησία, δεν ήξερε τα μπλούζ, δεν ήταν μαύρη, αλλά δεν θα μπορούσε να είναι ποτέ λευκή όπως η αδερφή της και η μητέρα της. Ο κόσμος της ήταν ένας κόσμος ενδιάμεσος, επώδυνος, αόρατος και μη αποδεκτός και από τους μεν και από τους δε, δεν ήταν αρκετά μαύρη για τους μαύρους και αρκετά λευκή για τους λευκούς. Σε μια εποχή που ο φυλετικός διαχωρισμός και οι εντάσεις είχαν αυξηθεί στις γειτονιές των μεταναστών, όπου και οι δύο ομάδες ανταγωνίζονταν για θέσεις εργασίας και στέγαση. Αν και φοίτησε στο Πανεπιστήμιο Fisk, ένα ιστορικά μαύρο πανεπιστήμιο στο Νάσβιλ του Τενεσί, εξακολουθούσε να τη χωρίζει το δικό της υπόβαθρο και οι εμπειρίες της ζωής από τους περισσότερους μαθητές, οι οποίοι ήταν κυρίως από το Νότο, οι περισσότεροι απογόνοι πρώην σκλάβων.
Αποβλήθηκε ένα χρόνο αργότερα, ίσως για κάποια παράβαση ενός αυστηρού ενδυματολογικού κώδικα και πήγε να ζήσει στη Δανία, όπου είχε περάσει χρόνο με την οικογένεια της μητέρας της ως παιδί, πριν έρθει να ζήσει στη Νέα Υόρκη για να εκπαιδευτεί ως νοσοκόμα. Φαίνεται ότι δεν επέστρεψε ποτέ στο Σικάγο παρά μόνο για να παρακολουθήσει την Παγκόσμια Έκθεση του 1933, αν και τα μυθιστορήματά της το κάνουν συχνά.
Η ίδια η ζωή της Λάρσεν ήταν μια σειρά ασκήσεων για να πάρεις μια «ιδέα ή μια ευκαιρία σε άλλο περιβάλλον». Φαίνεται ότι ποτέ δεν βρήκε ένα μέρος όπου όλα «ήταν οικεία και φιλικά». Αυτό συνέβη σε μεγάλο βαθμό επειδή η ίδια ήταν μικτής φυλής και ανέβηκε από την εργατική στη μεσαία τάξη. Κινούμενη ανάμεσα σε πολλούς διαφορετικούς κόσμους, ποτέ δεν βρήκε σπίτι σε κανέναν από αυτούς.
Αυτό αφηγείται στο Passing, το οποίο εδραίωσε τη φήμη της ως συγγραφέα. Στην ταινία της Ρεμπέκα Χολ, αποκαλύπτεται η ιστορία της Iρέν και της Κλέρ και οι διαφορετικές τροχιές που ακολούθησε η ζωή τους—η μία ζούσε ως μαύρη γυναίκα στο Χάρλεμ, η άλλη ως λευκή—και η σύγκρουση που συμβαίνει όταν συναντιούνται ξανά. Εξερευνά τις επιπλοκές της φυλής και της ταυτότητας, καθώς και τη γυναικεία επιθυμία που αρχίζει να γεννιέται με τη συνάντησή τους.
Η Iρέν είναι παντρεμένη με έναν μαύρο άνδρα, ένα γιατρό, ενώ ο σύζυγος της Κλερ είναι ένας ρατσιστής λευκός που πιστεύει ότι δεν έχει γνωρίσει ποτέ έναν Αφροαμερικανό. Και οι δύο γυναίκες είναι μικτής καταγωγής, αλλά η Κλερ ζει ως λευκή. Στην ταινία η Κλερ αρχίζει να συχνάζει στο σπίτι της φίλης της και να συναναστρέφεται κρυφά από τον άντρα της μαύρους ενώ η Κλερ προσπαθεί να κατανοήσει τι σημαίνει το Passing, το πέρασμα από τη μια φυλή στην άλλη, την απομάκρυνση από όλα όσα ήταν οικεία και φιλικά, θυσία για μια άλλη ζωή οικονομικά πιο άνετη, κοινωνικά ανώτερη. Κρύβοντας πάντα ένα μεγάλο μυστικό, αυτό της φυλής και της καταγωγής της. Οι άνθρωποι που έχουν κάνει το «πέρασμα», κρυφά, ζουν πάντα σε ένα κόσμο παράξενο, ίσως, αλλά σίγουρα όχι εντελώς φιλικό.
Ωστόσο η κινηματογραφική ιστορία της Ρεμπέκα Χολ, δε φέρνει στο νου μόνο τους μιγάδες, όπως αποκαλούν τους μαύρους που μπορεί να περνούν ως λευκοί. Σκεφθείτε πόσα μηνύματα μίσους λάμβανε η Μέγκαν Μαρκλ που δεν έκρυψε ποτέ την μεικτή καταγωγή της και τον τρόμο του παλατιού μήπως το παιδί της ήταν κάπως σκουρόχρωμο. Τον τρόμο που έχουν ζήσει κορίτσια με καταγωγή από Ρομά οικογένειες, μην αποκαλυφθεί η ταυτότητά τους, γιατί έχουν δει πώς φερόμαστε και πώς πίσω από την πλάτη τους τους αποκαλούμε τσιγγανάκια. Την Ελένη Φουρέιρα που προτίμησε να κρυφτεί για χρόνια πίσω από μια «εξωτική» καταγωγή μέχρι να νιώσει έτοιμη, σίγουρη, να πει ότι είναι από μια γειτονική μας χώρα. Αφορά τη φίλη μου την Κατερίνα, που όταν ήρθε από την Πόλη, παιδί Ελλήνων, ήταν ξένη σε δυο τόπους και επειδή ήταν μελαχρινή την έλεγαν «τουρκάκι» και έτσι βασανιστικά πέρασε τα σχολικά μας χρόνια. Αφορά τη φίλη μου την Άννα που έλεγε ότι είναι από τη Θήβα ενώ ήταν από την Αλβανία και πίστευε ότι κανένας δε θα την αγαπήσει αν αποκαλύψει την ταυτότητά της, δε θα μπορεί να κάνει μια σοβαρή σχέση και καμία μάνα δε θα τη θέλει για νύφη της και ξενιτεύτηκε για δεύτερη φορά στο Άμστερνταμ, εκεί που δεν έχει σημασία η καταγωγή σου. Αφορά εμένα που, αφού δε μου κάνει εντύπωση αν είναι κάποιος από τη Θεσσαλία ή την Εύβοια, δε θα πρέπει να μου κάνει εντύπωση ούτε η Αλβανία, η Γεωργία και το Πακιστάν.
Το «πέρασμα» είναι η ύπαρξη σε διφορούμενους χώρους μεταξύ πολλών κόσμων, -εκεί που δεν βρήκε ποτέ τη θέση του κανένας. Και αναγκάζονται να το κάνουν εξαιτίας της καταγωγής που δε διάλεξαν και της φυλετικής τους ταυτότητας που δε διάλεξαν και που τους στερεί το δικαίωμα στην αγάπη, στην αποδοχή, στην κοινωνική, την προσωπική και τη επαγγελματική τους εξέλιξη. Κάποιοι εδώ και αιώνες τους έκαναν να πιστεύουν ότι δεν αξίζουν επειδή είναι μαύροι, φτωχοί ρομά, Αλβανοί, Πακιστανοί, σκουρόχρωμοι. Και αυτό το «πέρασμα» πρέπει να το κλείσουμε, να μην υπάρχει ανάγκη να συμβαίνει, να το σφραγίσουμε για πάντα και η ώρα για να συμβεί είναι τώρα.
Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News
