Από τις πρώτες αναμνήσεις μου ως παιδί ήταν η μητέρα μου να απαγορεύει διακριτικά να με φιλάνε ή να μου τσιμπάνε το μάγουλο, κάθε φορά που “ξένοι” έρχονταν σπίτι. Για χρόνια τη συνόδευε η φήμη της “ξινής”, όμως, εκείνη δεν άλλαζε στάση, παρά τις διευρυμένες συζητήσεις με συγγενείς και λοιπούς φιλογνωστούς της οικογένειας. Αν κάποιος ξέφευγε της οδηγίας και προλάβαινε να μου δώσει κάποιο φιλί στο μάγουλο, με έβλεπε να το σκουπίζω με το μανίκι μου αηδιασμένη και γινόταν έξαλλη.
Επίσης, από τις πρώτες παιδικές αναμνήσεις ήταν κάποια θεία, κάποια γυναίκα ή ακόμα και άνδρας του κύκλου μας να προτρέπει το παιδί του, συνήθως κορίτσι, να δώσει ένα φιλάκι στον θείο. Να κάνει μια μεγάλη αγκαλιά στον τάδε που είναι φίλος. Ακόμα πιο ανεξήγητα; Να του δείξει το βρακάκι της (!), το φορεματάκι της, να παίξουν μαζί “τις κούκλες”. Μπορεί στο σπίτι μας όλα αυτά να φάνταζαν αδιανόητα, αλλά για τους γύρω μας ήταν κανονικότητα.
Στο σήμερα όλο αυτό μπορεί να φαντάζει ακραίο, όμως, είναι από τα πρώτα πράγματα που θυμάμαι. Τη μάνα μου αδιαπραγμάτευτη με τέτοιες οικειότητες, ειδικά αν δεν ήθελα, και τον πατέρα μου σε μόνιμη επαγρύπνηση για το ποιοι παίζουν δίπλα μου, τι μου λένε, πώς με πλησιάζουν και πάει λέγοντας.
Συζητώντας με γυναίκες από το περιβάλλον, πάνω κάτω συνομήλικες πια, όλες έχουν μία τέτοια ανάμνηση: τη μαμά, τη γιαγιά, τον παππού να τις προτρέπει να φιλήσουν κάποιον, να είναι γλυκές και φρόνιμες, να μην είναι αγενείς και δυσάρεστες.
Ακόμα χειρότερα -και αυτό το βλέπουμε καθημερινά από τις επιστολές που στέλνετε εδώ στο site και σας ευχαριστούμε που τις μοιράζεστε μαζί μας- κάποτε η ανάμνηση χοντραίνει. Γίνεται κοινός τόπος μεταξύ γυναικών διάφορων γενιών που κάποτε το φιλί, το άγγιγμα, η αγκαλιά, η περιέργεια του “συγγενή” για το χρώμα του εσωρούχου ή και ενός αγνώστου έγινε σφραγίδα της ενήλικης ζωής.
Οι περισσότερες ως κορίτσια μεγαλώσαμε θεωρώντας τον κίνδυνο κανονικότητα. Την παρενόχληση απλώς μια αδιάκριτη χειρονομία. Κι όμως, είναι ο τρόπος που μας έδειξαν, τις περισσότερες φορές χωρίς κακή πρόθεση – αλλά τι να το κάνεις, για το πώς να αποδεχόμαστε ή όχι το ρίσκο της σωματικής ασφάλειας και της αυτοδιάθεσής μας.
Και ήταν ΟΚ όση δυσφορία κι αν μας προκαλούσε στην αρχή. Όση αποστροφή. Βλέποντας τους πάντες γύρω μας ήσυχους ότι τίποτα στραβό δεν θα μπορούσε να συμβεί σε ένα 5χρονο, ο κίνδυνος κανονικοποιούνταν και στο τέλος απαλειφόταν από το οπτικό μας πεδίο, μέχρι να συμβεί κάτι που συνήθως -βουτηγμένες στη ντροπή- δεν αποκαλύπταμε ποτέ. Έτσι λειτουργούν αυτοί οι μηχανισμοί, τώρα πια το γνωρίζουμε καλά.
Την ίδια στιγμή, τα αγόρια, σε μια άλλη ταχύτητα εκπαιδεύονταν να απαντούν πόσο μεγάλο είναι το μόριο τους, να απαντούν στη χυδαία ερώτηση “τι τις κάνουμε τις γυναίκες”, να μαθαίνουν να μην κλαίνε και να μην παραπονιούνται, να δείχνουν στο σόι πόσο δυνατοί και πόσο άντρες είναι που παίζουν με πιστόλια και στρατιωτάκια. Μια τρέλα!
Πριν από μερικά χρόνια, συγκεκριμένα το 2017, η οργάνωση Girls Scouts είχε θίξει σε σχετικό άρθρο της και λίγο πριν από τις γιορτές των Χριστουγέννων (τότε δηλαδή που τα σπίτια υποδέχονται συγγενείς και φίλους σε συχνότητα μεγαλύτερη του συνηθισμένου), το ζήτημα.
«”Μόλις έφτασε ο θείος, πήγαινε να τον κάνεις μια μεγάλη αγκαλιά” ή “Η θεία σου έδωσε αυτό το ωραίο παιχνίδι, πήγαινε να της δώσεις ένα φιλί”. Αν έχετε πει ποτέ έτσι στο παιδί σας επειδή φοβάστε πως μπορεί να μην δείξει την “απαιτούμενη” τρυφερότητα από μόνο του, τότε καιρός να το ξανασκεφτείτε και να αναθεωρήσετε», ανέφερε το άρθρο σε μία προσπάθεια να σταματήσουν οι γονείς να αναγκάζουν τα παιδιά τους να αγκαλιάζουν συγγενείς, ειδικά αν δεν το θέλουν.
Το άρθρο είχε τον εξαιρετικά εύστοχο τίτλο: «Θυμηθείτε: Δεν χρωστάει σε κανέναν αγκαλιά. Ούτε καν στις γιορτές» και επικεντρωνόταν στα κορίτσια, αναφέροντας:
«Η κόρη σας ενδέχεται να δημιουργήσει λάθος αντίληψη για τη συναίνεση και τη φυσική επαφή. Σκεφτείτε το έτσι. Λέγοντας στο παιδί σας πως χρωστάει σε κάποιον μια αγκαλιά είτε επειδή απλώς δεν έχει δει αυτό το άτομο για καιρό είτε επειδή του έκανε κάποιο δώρο, μπορεί να το κάνει να αναρωτηθεί αν πάντα θα “χρωστά” οποιουδήποτε είδους τρυφερότητα όταν μελλοντικά την κερνούν ένα δείπνο ή κάνουν οτιδήποτε άλλο φαινομενικά καλό για εκείνη»…
Για όλα εκείνα τα “δώσε ένα φιλάκι στον θείο”, “δείξε το βρακάκι σου στον παππού”, για όλα εκείνα τα “μη ντρέπεσαι, είναι φίλος μας”, για όλη αυτή την κανονικοποίηση του ανοίκειου και του παρενοχλητικού, ας αλλάξουμε. Ας μη μας ενοχλεί πια το αν ως μητέρας θα χαρακτηριστούμε “ξινές” ή “δυσάρεστες” ή ότι (εδώ γελάμε πικρά) πονηρεύουμε τα παιδιά χωρίς λόγο και ας κάνουμε τη σκληρή και ενοχλητική δουλειά, μαθαίνοντας ξανά στα παιδιά μας μια τόση δα μικρή λέξη: το “όχι”
Η Dr. Andrea Bastiani Archibald, ψυχολόγος και σύμβουλος γονέων, τότε μπήκε στη διαδικασία να εξηγήσει αναλυτικά τον αντίκτυπο που θα μπορούσε να έχει το να λέμε στα παιδιά να αγκαλιάσουν ή να φιλήσουν κάποιον συγγενή. «Η έννοια της συναίνεσης μπορεί να φαίνεται κάτι που αφορά μόνο τους ενήλικες και όχι τα παιδιά. Ωστόσο, ειδικά τα κορίτσια, πρέπει να μάθουν από μικρή ηλικία να βάζουν όρια σχετικά με το σώμα τους και να διεκδικούν τον σεβασμό αυτόν σε όλη τη ζωή τους. Όλο αυτό μπορεί να επηρεάσει την εικόνα που έχει για τον εαυτό της και το σώμα της ενόσω μεγαλώνει».
Τότε, η οργάνωση είχε προτείνει μερικές εναλλακτικές, αντί για αγκαλιές και φιλιά. Ένα high-five (κόλλα πέντε), ένα νεύμα ή απλώς ένα “γεια” θεωρούνται υπεραρκετά για να μη διαταραχθούν οι οικογενειακές σχέσεις ή οι σχέσεις των φίλων μας με τα παιδιά μας. «Η εκδήλωση τρυφερότητας θα πρέπει πάντα να βρίσκεται στη διακριτική ευχέρεια του παιδιού», εξηγούσε το άρθρο.
Ακριβώς αυτό.
Τώρα που όλοι πέφτουν από τα σύννεφα με την υπόθεση της 12χρονης, με τα δεκάδες περιστατικά που σκάνε απανωτά στην επικαιρότητα και όλα αφορούν παιδοβιασμούς και ασέλγειες σε παιδιά, τώρα ίσως είναι ο καιρός να θυμηθούμε ξανά όλα εκείνα τα ενοχλητικά της παιδικής μας ηλικίας,
Όχι μόνο για να επουλώσουμε το τραύμα, αλλά και για να δούμε το μοτίβο που εμπνέει, καλλιεργεί, ευλογεί και τελικά υποθάλπει όλη αυτή τη φρίκη, αφήνοντας εκτεθειμένα κορίτσια και αγόρια.
Εννοείται ότι θα βοηθούσε πολύ και το μάθημα της Σεξουαλικής Αγωγής -μάθημα πειραματικό ακόμη και επιφορτισμένο με τις ντροπές και τις αγκυλώσεις και εκπαιδευτικών και συναρμόδιων υπουργείων- αλλά τέτοια σοβαρά ζητήματα είναι ζητήματα πρωτίστως δικά μας.
Για όλα εκείνα τα “δώσε ένα φιλάκι στον θείο”, “δείξε το βρακάκι σου στον παππού”, για όλα εκείνα τα “μη ντρέπεσαι, είναι φίλος μας”, για όλη αυτή την κανονικοποίηση του ανοίκειου και του παρενοχλητικού, ας αλλάξουμε.
Ας μη μας ενοχλεί πια το αν ως μητέρας θα χαρακτηριστούμε “ξινές” ή “δυσάρεστες” ή ότι (εδώ γελάμε πικρά) πονηρεύουμε τα παιδιά χωρίς λόγο και ας κάνουμε τη σκληρή και ενοχλητική δουλειά, μαθαίνοντας ξανά στα παιδιά μας μια τόση δα μικρή λέξη, που σε τελευταία ανάλυση, είναι και φυσική τάση της παιδικής ηλικίας: το “όχι”, την άρνηση, το δικαίωμα στο σώμα και στη δυσφορία που μας προκαλεί το άγγιγμα ενός αγνώστου, αλλά και στην απόλυτη ανάγκη αυτή η δυσφορία να εκφράζεται ανοιχτά, φωναχτά και, όντως, χωρίς καμία ντροπή.
Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News
Η πεθερά μου εξακολουθεί, φεύγοντας από το σπίτι, να επιμένει να την αφήσει ο μεγάλος γιος (5 ετών) να του δώσει φιλί και εκείνος δε θέλει. 5 χρόνια λέμε το ίδιο πράγμα. Αν δε θέλει, άστον! Πες ένα γεια και φύγε!
Γεγονός είναι ότι πλέον δε χρειάζεται να της το πούμε εμείς. Της το λέει το ίδιο το παιδί, εξηγώντας της ότι δεν είναι υποχρεωμένο να δεχτεί το φιλί. Κι επειδή της το λέει και λίγο απότομα λόγω της επιμονής της, θυμώνει κιόλας. Ότι το παιδί δεν έχει τρόπους.
Πόσο το σιχαινόμουν αυτό ως παιδί. Ημουν κι εγώ ένα “ξινό” παιδάκι που δεν του άρεσε να το φιλάνε. Η μάνα μου μου έλεγε να πάω να φιλήσω την θεία Τασία (που τελευταία φορά με είδε στα βαφτίσια μου) κι εγώ πάντα σκούπιζα με το μανίκι το μάγουλο και εκείνει με μάλωνε μετά. Επειδή ήμουν και ντροπαλή μικρή δεν ήθελα να μιλάω με συγγενείς στο τηλέφωνο για να τους ευχηθώ και φυσικά με πίεζε. Ακόμα και τώρα η μάνα μου μου λέει να πάρω τηλέφωνο τον τάδε συγγενή να ευχηθώ. Επειδή λοιπόν εγώ έχω περάσει άσχημα με αυτό το θέμα… Διαβάστε περισσότερα »
Συγγνώμη σοβαρά τώρα, υπάρχει κόσμος που όντως ζητάει από ή παροτρύνει το παιδί να δείξει το εσώρουχό του σε άλλους;; Τι άλλο θα διαβάσουμε..!!
Εξαιρετικό άρθρο! Πόσα κατάλοιπα αλήθεια μας έχει αφήσει όλο αυτό το “Δώσε ένα φιλάκι” Το έχει τόσο πολύ σιχαθεί η παιδική ψυχή μου που πλέον ούτε τα παιδιά μου δεν αγκαλιάζω αν δεν το επιθυμούν. Μπορεί να θέλω να τα ζουλήξω και να τα σφίξω στην αγκαλιά μου, αλλά το όχι είναι όχι και δεν έχει καμία απολύτως εξαίρεση .-
Εμένα μου έλεγε να λέω και σαγαπω για το « αγαπάτε αλλήλους « το οποίο το είχε μεταφράσει κυριολεκτικά και με έβαζε να λέω σε όλους σαγαπω και επειδή ήμουν αρκετά «ξυνή» και δεν ήθελα ούτε φιλία ούτε να το παίζω γλυκούλα ούτε βέβαια να λέω σαγαπω σε όποιον θείο θεία δεν τον ήξερα με σύγκρινε με αλλά κοριτσάκια για το πως φερόμουν. Fast forward προσπαθεί να κάνει το ίδιο στη κόρη μ και αρπαζόμαστε συχνά και σύμφωνα με εκείνη η μικρή 6 χρόνων είναι ντροπαλή γιατί από μικρή δεν ήθελα να λέει σαγαπω και να φιλάει όποιον δεν ήθελε
Πόσο συμφωνώ. Δεν ήμουν το παιδακι που σιχαίνομουν, αλλά δεν μου άρεσε ακόμα και σαν παιδί να με πιέζουν να φιλάω ή να αγκαλιάζω τον κάθε συγγενή. Τώρα με τον ανιψιό μου δεν τον έχω πίεσει πότε να φιλήσει ή να με αγκαλιάσει, θέλω το παιδί να το κάνει αν το θέλει το ίδιο. Ακόμα θυμάμαι εκείνον τον γνωστό τον γονιών μου, που με κοίταγε με σιχαμερό βλέμμα και δεν το καταλαβαινε κανένας άλλος γύρω μου και με πίεζαν να πάω να τον πάρω αγκαλιά, να του δώσω ένα φιλάκι και να κάτσω στα πόδια του. Οι γονείς μάλλον νομίζουν… Διαβάστε περισσότερα »