Καταλαβαίνεις ότι πονάς όταν σε σκοτώνουν;

1977

Οι εκδόσεις Ερμής εκδίδουν “Tα ρέστα” του Ταχτσή. Τελευταίο διήγημα το “Η πρώτη εικόνα”. Θέμα του οι εντυπώσεις ενός αγοριού κι έπειτα νέου άντρα για κάτι που περιγράφεται μια κοινωνία πατριαρχική που περιελάμβανε “μια βάρβαρη, πρωτόγονη μητριαρχία γεμάτη μαύρη άγνοια” και ταυτόχρονα οι γυναίκες είναι σκλάβες της ανδρικής εξουσίας. “Κανείς δεν είναι πιο αδυσώπητος τύραννος απ’το σκλάβο πάνω στον οποίο δίνεται εξουσία ζωής και θανάτου πάνω σ’άλλους σκλάβους”. Στο πρώτο διήγημα με τίτλο “Τα ρέστα” διαβάζουμε για το άγριο ξύλο που τρώει το αγόρι απ’τη μάνα του, ένα ξύλο που πρέπει και οφείλει να υπομείνει γιατί έτσι γίνεται. “Ή θα γίνεις άντρας και θα μάθεις να μην κλαις ή θα σε σκοτώσω από τώρα μια και καλή, να σε κλάψω ή να σε ξεχάσω”.

1987

Οι εκδόσεις Ωκεανίδα εκδίδουν τη “Συβαρίτισσα” της Λίλης Ζωγράφου. Οι σκηνές άγριας βίας από τη μάνα στα παιδιά και από τον πατέρα και στη μάνα και στα παιδιά είναι παρούσες σε κάθε κεφάλαιο αλλά ξεχωρίζουν αυτές οι αράδες μόλις στην αρχή “Μέσα στα τείχη της κάθε αυλής αναπτύχθηκε μια γυναικεία σατραπεία. Οι μανάδες αποχτούσαν τη σαδομαζοχιστική συμπεριφορά του λοχία…

…Έδερναν τα παιδιά τους με την ίδια μανία που λαχταρούσαν τον άπιστο σύζυγο”.

Ποια χρονιά να ήταν άραγε που στο βιβλίο του σχολείου είχαμε απόσπασμα της Παιδαγωγικής του Καζαντζάκη με την φοβερή ατάκα του πατέρα προς το δάσκαλο “Το κρέας δικό σου, τα κόκκαλα δικά μου, μην τον λυπάσαι κάνε τον άνθρωπο”; Δεν θυμάμαι. Πρέπει να ήταν δημοτικό γιατί σ’αυτή την ατάκα χρωστάω ό,τι θα γράψω σ’αυτό το κείμενο, κάπου νωρίς πρέπει να εντυπώθηκε.

2016

Είμαι η μικρή σ’ένα τραπέζι 60άρηδων. Έχουν όλες και όλοι καταναλώσει μια ποσότητα αλκοόλ. Αρχίζει μια συζήτηση μεταξύ τους που ακούω συχνά, το ποια ή ποιος έφαγε το περισσότερο ξύλο. Γελάνε, τρώνε, πίνουν, “εμένα μ’έδερνε με καλώδια”, “σιγά εμένα μου έτριβε τη μούρη στο φαί αν δεν το έτρωγα όλο”, “σιγά εγώ είχα σπάσει το γόνατό μου, μ’έδειρε για να μάθω να κλαίω και μ’άφησε να κοιμάμαι στο σαλόνι απ΄τα νεύρα” και δώσε γέλια και δώσε χάχανα. Τις κουβέντες τις έχω ξανακούσει αλλά τώρα νιώθω ότι τις ακούω πρώτη φορά. Οι ενήλικες λιώνουν λίγο λίγο μπροστά μου, οι ρυτίδες ξεθωριάζουν, οι φωνές λεπταίνουν και βλέπω παιδιά τρομοκρατημένα που ατσαλώνονται στα 13-14 και αποφασίζουν ότι όλα καλά, ήταν φυσιολογικό, αγάπα τους γονείς σου, έκαναν τόσα για σένα.

2002

Ο Lloyd De Mause εκδίδει ένα βιβλίο με τίτλο “Τhe Emotional Life of Nations” χρόνια μετά το “Τhe History of Childhood” του 1974 που ξεδιπλώνει περισσότερο και καλύτερα την ιδέα πάνω στην οποία αφιέρωσε τη ζωή και τη σκέψη του. Ο De Mause ασχολήθηκε μ’έναν αμφιλεγόμενο επιστημονικό, ας πούμε, κλάδο που ονομάζεται “ψυχοϊστορία”. Συγκεκριμένα, ο De Mause ασχολείται πολύ με αυτό το ερώτημα “πώς έχει επηρεάσει η ανατροφή των παιδιών την εξέλιξη της ιστορίας;”. Στην προσπάθειά του ν’απαντήσει αυτό το ερώτημα διαπιστώνει ότι κατά την εκτίμησή του, σχεδόν όλα τα παιδιά, από το Μεσαίωνα μέχρι τα σύγχρονα χρόνια, μεγάλωσαν με τρόπο που εμείς θα θεωρούσαμε οπωσδήποτε κακοποίηση. Επειδή ο άνθρωπος είχε στομάχι, έκατσε κι έγραψε συνηθισμένες και αποδεκτές τιμωρίες παιδιών στην ιστορία. Στο βιβλίο του ’74, αυτές περιλαμβάνουν ξύλο με βέργες, ξύλο με μαστίγια, ξύλο με αλυσίδες σε γυμνή σάρκα, ξύλο με φτυάρια, ξύλο με μπαστούνια και άλλες χειρότερες που προτιμώ να μην καταγράψω. Το συμπέρασμα που βγαίνει με την ανάγνωση των έργων του, σε πρώτη φάση είναι αυτό.

Είμαστε, ήμασταν και συνεχίζουμε να είμαστε μια κοινωνία κακοποιημένων παιδιών εντός της οποίας η βία είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση.

H ιδέα του ότι τα παιδιά έχουν “δικαιώματα” και είναι άνθρωποι είναι αρκετά πρόσφατη, μετράει πάνω κάτω έναν αιώνα. Αν διαβάσετε λογοτεχνία που δίνει έμφαση στη δομή των κοινωνιών τα πρώτα χρόνια της βιομηχανικής επανάστασης συνήθως θα δείτε γεμισματικές εικόνες που έχουν να κάνουν με τα κατεστραμμένα, ρυτιδιασμένα, καμπουριασμένα, ατάιστα, ημιθανή 10χρονα που περιπλανιόντουσαν στις συνοικίες μετά το εργοστάσιο. Τόσο στην ελληνική όσο και στην ξένη λογοτεχνία ως παιδί νοείται αυτό το πράγμα ανάμεσα σε ζώο και άνθρωπο που υφίσταται για να τρώει ξύλο, να υπακούει και να είναι χρήσιμο μέχρι να ενηλικιωθεί οπότε και αναμένεται να είναι ανεξάρτητο, ώριμο και ισορροπημένο.

Αυτό όμως δεν είναι ένα κείμενο για την παιδική κακοποίηση, τουλάχιστον όχι ακριβώς. Φιλοδοξεί να γίνει ένα κείμενο για την γυναικοκτονία. Θα δούμε αν θα το πετύχει.

1938

Εκδίδονται οι “Τρεις Γκινέες”, για μένα το σημαντικότερο βιβλίο που που έγραψε η Γουλφ.

Κρατήσατε το κομμάτι “τα παιδιά κακοποιούνται μονίμως και συνέχεια απ’την αρχή της καταγεγραμμένης ιστορίας”; Ελπίζω ναι, γιατί μας χρειάζεται τώρα.

Τι λέει η Γουλφ σ’αυτό το βιβλίο; Αρχικά φαίνεται να λέει βαρετά πράγματα. Στην αρχή, στις πρώτες 50 σελίδες φαίνεται μια αντιπολεμική πραγματεία, περσινά ξινά σταφύλια, τίποτα καινούργιο, σπουδαίο, συγκλονιστικό. Σύντομα, γίνεται αποκαλυπτικό καθότι η συγγραφέας, αφότου μιλήσει για το πώς τα αγόρια της Αγγλίας δομούνται βάσει αξιών ιεραρχίας, τιμωρίας, εξευτελισμού και υπακοής μεγαλώνουν και εύκολα στρέφονται πού; Στην αναπαραγωγή της βίας που δέχτηκαν. “Σιγά τα νέα” σα να λέει η Γουλφ. “Εγώ θα σας πω τι αποτέλεσμα έχει αυτό”. Λέξη τη λέξη, επιχείρημα το επιχείρημα υφαίνει μια θέση που μοιάζει η ολοκλήρωση του συλλογισμού της “πάνω σ’αυτή την κανονικοποίηση της βίας”, σου λέει, “έρχεται και πατάει η ανάγκη εξουσίασης που οδηγεί στο ναζισμό, πώς να θεωρήσεις το ναζισμό βία όταν μ’αυτή μεγάλωσαν τα παιδιά στο σχολείο, στην οικογένεια, παντού;”. To αφήνει εκεί; Όχι.

Γράφει “Η σκέψη μας να μη σταματάει στιγμή. Τι είναι αυτός ο “πολιτισμενος κόσμος όπου βρισκόμαστε; Τι είναι αυτές οι τελετές και γιατί πρέπει εμείς να συμμετέχουμε σ’αυτές; Τι είναι αυτά τα επαγγέλματα και γιατί πρέπει εμείς να πηρωνόμαστε γι’αυτά; Πού, με λίγα λογια, μας οδηγεί αυτή η πομπή των γιων των μορφωμένων αντρών;” . *

Μιλά για τη μόρφωση, τη δυτική μόρφωση σαν κάτι που θα οδηγήσει αναπότρεπτα στη βία, στη βία που θα εξελιχθεί υπό σωστές συνθήκες σε ναζισμό αλλά πάντα μα πάντα θα εξελίσσεται σε κάτι άλλο. Σε πατριαρχία. Η Γουλφ βγάζει αυτό το βιβλίο όταν ο Β’ Παγκόσμιος είναι στα σπάργανα και την ώρα που η χώρα της ζητά τη συνδρομή των γυναικών στον πόλεμο εκείνη βασικά λεει “δεν σας χρωστάμε μία γιατί αυτό που λέγεται ναζισμός είναι μια άλλη λέξη γι’αυτό που κάνουν οι άντρες στις γυναίκες και λέγεται πατριαρχία”. Η Γουλφ δεν θεωρεί τον ναζισμό και την πατριαρχία συστήματα που θα θεραπευθούν μέσω της κλασικής παιδείας αλλά απότοκά της. Ο Β Παγκόσμιος δεν είναι κατά λάθος. Ο Β Παγκόσμιος είναι αυτό που συμβαίνει όταν γενιές και γενιές πάνε σχολείο με κλασική παιδεία και αυτό που συμβαίνει όταν όλα τα παιδιά και αυτά που πάνε σχολείο και δεν πάνε μεγαλώνουν σε περιβάλλντα απόλυτης κακονικοποίησης της βίας

1971

Ο George Steiner, διανοητής κι Εβραίος, εκδίδει το “Στον Πύργο του Κυανοπώγωνα”. Γράφει “Πόσο ζωτική είναι η συγγένεια των σχέσεων εξουσίας με την κλασική παιδεία; H ίδια η έννοια της κουλτούρας δεν είναι ταυτόσημη με τον ελιτισμό;”** Σε όλο το κείμενο χτίζει την γνώμη του ότι μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο δεν γίνεται να υπάρξει πολιτισμός. Δεν γίνεται γιατί ο πολιτισμός τον προκάλεσε. Ασκεί οξεία κριτική στα έργα που γράφτηκαν μετά τον πόλεμο σε σχέση με τον πολιτισμό και τον αγνοούν. Αυτό που θα μπορούσε να προστεθεί κάπου στο βιβλίο είναι η σύνδεση της Γουλφ, η ίδια σκέψη, 33 χρόνια πριν με πρόσθετη την σύνδεση με την πατριαρχική βία.

2021

Η 20χρονη Καρολάιν Κράουτς δολοφονείται με εξαιρετικά βίαιο τρόπο από τον 32χρονο σύζυγό της Μπάμπη Αναγνωστόπουλο. Πριν την ανακοίνωση του θύτη, εκατοντάδες Ελληνίδες έχουν σφιχτεί στον οισοφάγο. Μετά την ανακοίνωση, κυκλοφορούν tweets, ποστς, εξομολογήσεις για εκείνη τη μία ή εκείνες τις δύο ή εκείνες τις τρεις φορές που η γράφουσα βρέθηκε σε κίνδυνο και κόντεψε να γίνει κι εκείνη θύμα όπως η Καρολάιν. Σημειώνεται σε διάφορα σημεία του ίντερνετ η φράση “συλλογικό ptsd”. Υπάρχουν τραύματα ορθάνοιχτα, εμπειρίες άγριες και πολλές γυναίκες κάνουν κάτι που θέλει πάρα πολύ υπαρξιακό θάρρος.

Αρνούνται να κανονικοποιήσουν.

Μιλούν για όσα τους συνέβησαν σαν αυτό που είναι. Πατριαρχική, βαριά, εξουσιαστική βία. Βία επειδή ειναι γυναίκες και πρέπει να μείνουν στη θέση τους. Βία επειδή μεγάλωσαν και έγιναν ανεξάρτητες. Βία επειδή είχαν όρια. Βία επειδή θέλησαν να σπουδάσουν, να κάνουν σεξ, να δεσμευτούν με αλλοεθνείς, να κάνουν παιδιά άλλου χρώματος, να πάρουν διαζύγιο. Βία επειδή σκέφτηκαν ότι μπορούν να είναι άνθρωποι και αυτό είναι απαράδεκτο.

Σκέφτομαι εκείνο το τραπέζι με τους 60άρηδες και τα γέλια τους για την κακοποίηση που υπέστησαν κι επιστρέφω στον De Mause. Έστω ότι στην πορεία των αιώνων τα παιδιά μεγάλωσαν με απίστευτη βία. Αυτό σημαίνει απαραίτητα ότι το κατάλαβαν; Σημαίνει απαραίτητα ότι τραυματίστηκαν; Aνάλογα με το ποιους θα ρωτήσεις άλλες απαντήσεις θα πάρεις. Όλα κρίνονται βάσει context και τα ίδια βιώματα δεν είναι απαραίτητο ότι φιλτράρονται με τον ίδιο τρόπο από τα υποκείμενα μιας ιστορικής περιόδου. Κι εμένα τώρα η δημόσια ανθρωποθυσία μου φαίνεται κάτι που δεν θα είχα καμία διάθεση να παρακολουθήσω αλλά όταν διαβάζω ότι ήταν εορταστικό γεγονός για τους Αζτέκους και σπορ για τους Ρωμαίους εικάζω ότι οι αξίες μας είναι διαφορετικές όπως και η ψυχοσύνθεσή μας. Είναι πιθανό, μέλλουσες γενιές να νιώθουν παρόμοιο αποτροπιασμό απέναντι σε πολύ συνηθισμένα πράγματα όπως η ύπαρξη κτηνοτροφικών μονάδων ή την ύπαρξη άστεγων ενώ υπάρχει δυνατότητα να μην υπάρχουν ή την υποτίμηση ανθρώπων λόγου του χρώματός τους ή την ύπαρξη θανατικής ποινής.

Αν όμως κατάλαβαν; Αν έχουμε γενιές και γενιές παιδιών που τα’σπασαν στο ξύλο και μετά έσπασαν και τα δικά τους και αυτά τα δικά τους και πάει λέγοντας, είναι ν’απορείς που γελάνε μ’αυτό; Τι άλλο μπορούν να κάνουν; O Ταχτσής (κι όχι μόνο φυσικά αυτός) γράφει γι’αυτή τη βία των ανδρών απέναντι στα παιδιά και τις γυναίκες καθώς και για τη βία από τις γυναίκες προς τα παιδιά σα μια πολύ κανονική κατάσταση και το σύνολο των κειμένων ελληνικής λογοτεχνίας που έχω διαβάσει φαίνεται να συμφωνούν.

Πώς αντιδράς στη βία όταν δεν ξέρεις καν ότι την δέχτηκες; Πώς επεξεργάζεσαι το τραύμα όταν δεν πιστεύεις καν ότι έχεις δικαίωμα να το βιώνεις; Πώς αντιτίθεσαι στην παιδεραστία και πώς την αντιμετωπίζεις όταν σε μια χρονιά έχεις διαβάσει ένα σωρό βιασμούς ανηλίκων από καθηγητές και πατέρες και στο καπάκι σου σκάει η είδηση του παραμυθένιου έρωτα ανάμεσα σ’ένα 14χρονο κορίτσι κι ένα 26χρονο άντρα που αντί να παρουσιαστεί σα βιασμός παρουσιάζεται σαν έρωτας; Πώς να μη θυμηθεις το “Δεν ήταν βιασμός, είχα σχέση με την 11χρονη, ήθελα να την παντρευτώ” του προπονητή ιστιοπλοϊας;

Η κοινωνία μας, ο πολιτισμός μας, η κουλτούρα μας έχει πολύ συγκεκριμένες δομές εξουσίας. Κάποιες τις βλέπουν κυρίως σε σχέση με τη φυλή και γίνονται αντιρατσίστριες, κάποιες τις βλέπουν σε σχέση με το χρήμα και εντάσσονται σε φιλεργατικές συλλογικότητες ή ασπάζονται συγκεκριμένες πολιτικές ιδεολογίες πιστεύοντας ότι το πρόβλημα λύνεται με δημόσιο διάλογο και πολιτική, κάποιες τις βλέπουν στο φύλο, συσπειρώνονται και γίνονται φεμινίστριες, κάποιες τις βλέπουν στο “εταιρείες” vs “άτομο” και προτεραιοποιούν ζητήματα περιβάλλοντος, προστασίας του πλανήτη και λοιπά. Όλοι αυτοί οι σκοποί έχουν στη βάση τους την ίδια ακριβώς γνώση: ότι υπάρχουμε πολιτισμικά πάνω στην έννοια της βίας. Αυτή η βία είναι διάχυτη, είναι παντού, είναι άγρια, είναι μακροχρόνια και μοιάζει αλύγιστη.

Αυτή η βία μάθαμε καλά ότι μέσα στην καραντίνα οδήγησε χιλιάδες γυναίκες στο να φάνε ξύλο. Δεν έχει υπάρξει χώρα που δεν δημοσίευσε κάποια έρευνα σχετικά με την άυξηση ποσοστών ενδοοικογενειακής βίας λόγω εγκλεισμού. Δεν υπάρχει βδομάδα που περνάει και δεν διαβάζουμε για γυναικοκτονίες στην Ελλάδα ή την Ευρώπη. Δεν περνάει μια βδομάδα και διαβάζουμε για το άγριο βιασμό μιας γυναίκας στα Πετράλωνα. Η βία αυτή είναι σύγχρονη αλλά οι ρίζες της είναι παμπάλαιες.

Αυτό που θέλω να πω είναι ότι το επιχείρημα “γυναικεία δικαιώματα”, “ανθρώπινα δικαιώματα”, “πρόοδος”, “εξέλιξη”, “ψηφίζουμε”, “2021” λέει κάποια πράγματα αλλά όχι πολλά. Δεν ζουμε σε καθαρή εποχή επειδή είναι σύγχρονη. Δεν έιμαστε εξελιγμένα μοντέλα επειδή γεννηθήκαμε τώρα.

Δεν είναι η έμφυλη βία απομεινάρι του παρελθόντος.

Είναι εντελώς, πλήρως δική μας. Συμβαίνει στις γυναίκες τώρα. Συμβαίνει σε σας, τις Αμπίτισσες τώρα. Οι ιστορίες που έχετε αφηγηθεί στο Α,μπα κατά καιρούς είτε για τη βία που έχετε υποστεί ως παιδιά είτε για τη βία που έχετε υποστεί ως γυναίκες δεν είναι εξαιρέσεις. Νομίζουμε ότι είναι γιατί έχουμε μάθει τη σιωπή. Νομίζουμε ότι συμβαίνει μόνο σε μας ή ότι φταίμε γιατί έτσι μάθαμε να πιστεύουμε, “βούλωσέ το, μη με κάνεις ρεζίλι”.

Γι’αυτό εσείς δεν σοκαριστήκατε που ο γυναικοκτόνος δολοφόνησε τη γυναίκα του. Η γλώσσα είναι κοινή, ο φόβος είναι κοινός, η εμπειρία είναι κοινή. Όμως η κανονικοποίηση της βίας είναι εμποτισμένη στο πετσί της ανθρωπότητας, είναι ανθρωπότητα και το να μη τη δέχεσαι σε κάθιστά “αταίριαστη”. Το να μην εξοργίζεται κανείς απ’τη βία δεν είναι απότοκο της έλλειψης κατανόησης. Η οργή των γυναικών απέναντι σε όσα συμβαίνουν μοιάζει να είναι απότοκο έλλειψης κατανόησης. Η οργή των γυναικών που γράφουν και μιλάνε και συσπειρώνονται και πάνε σε εκδηλώσεις για την Καρολάιν και για τη Σούζαν Ήτον και για την Ελένη που δεν χρειάζεται επώνυμο γιατί έγινε η δική μας Ελένη και για κάθε άλλη είναι έλλειψη κατανόησης. Έλλειψη κατανόησης, υπακοής και υποταγής σε μια κουλτούρα βίας.

Όσες ενδιαφέρεστε γι’αυτά τα θέματα, όσες έχετε μια ευαισθησία, όσες κλαίτε όταν ακούτε για άλλη μια φίλη σας που τρώει ξύλο και μένει, όσες έχετε φίλες που τις νιώθετε υποψήφια θύματα, όσες παρατηρείτε τις μελανιές στη συνάδελφό σας και νοιάζεστε, όσες σοκάρεστε όταν ακούτε ότι τα παιδιά τρώνε ξύλο στο δίπλα σπίτι, όσες ψάχνεστε να δείτε πώς θα δράσετε, πώς θα σώσετε, πώς θα βοηθήσετε δεν θέλετε να “αποκαταστήσετε τη δικαιοσύνη” όπως συχνά πιστεύω ότι πιστεύετε.

Θέλετε να αλλάξετε τον κόσμο απ’τη βάση του. Θέλετε να του αλλάξετε τα φώτα και να τον κάνετε κάτι που δεν ήταν ποτέ. Δεν λειτουργείτε βάσει μιας ιδέας “ανακαίνισης”. Θέλετε στην πραγματικότητα να βυθίσετε τα νύχια στο μπετό, να ξύσετε τη λάσπη και να στήσετε για πρώτη φορά κάτι καθαρό.

Αυτό που θέλω να πω σε όσες δεν είστε καλά αυτές τις μέρες και αρχίζετε να βλέπετε την συστημικότητα ή επιβεβαιώνεστε ως προς αυτή είναι ότι δεν θα κερδίσετε όσο ζείτε. Θα βλέπετε τη μία γυναικοκτονία μετά την άλλη, τη μία κακοποίηση μετά την άλλη, το ένα νομοσχέδιο που υπογράφει καταδίκη μετά το άλλο.

Όμως αν επιμείνετε, αν συνεχίσετε να παίζετε ενάντια σ’ένα παιχνίδι χαμένο σ’αυτή τη ζωή, αν πασχίζετε να βγάζετε γυναίκες στην εξουσία, αν προσπαθείτε ν’αλλάξετε νόμους που επεβλήθησαν, αν προσλαμβάνετε γυναίκες, αν στηρίζετε γυναικείες επιχειρήσεις, αν διαβάζετε ιστορία για τα δικαιώματά σας και τα μαθαίνετε στις κόρες σας, αν είστε τρυφερές η μία με την άλλη, αν παλέψετε μέσα σας την ανασφάλεια και τον ανταγωνισμό που μας μαθαίνουν να νιώθουμε από μικρές κι αν παραδειγματιστούν από σας οι επόμενες γενιές θα έχετε συμβάλλει, αν και δεν θα το δείτε με τα μάτια σας στη δημιουργία ενός κόσμου που θα πρεσβεύει ριζικά διαφορετικές αξίες από αυτές που μας δόμησαν.

Το σύστημα που είναι απέναντί μας είναι πολύ μεγαλύτερο, βαρύτερο και ασχημότερο απ’οτιδήποτε μπορούμε να σηκώσουμε. Η ατομική μας προσπάθεια θα είναι πάντα λίγη ως προς αυτό που προσδοκούμε. Έχει τη δυναμική να είναι τεράστια αν ενωθεί με άλλες σε βάθος αιώνων. Ζούμε σε μια εποχή που έχουμε το προνόμιο να βρίσκουμε η μία την άλλη.

Όταν διάβασα ότι ο Μπάμπης Αναγνωστόπουλος σκότωσε την Καρολάιν Κράουτς την οποία βίασε ως ανήλικη, γκρούμαρε και παντρεύτηκε, έγραψα σε μια φίλη κάτι αντίστοιχο του “τέρμα, δεν, βαρέθηκα ν’ασχολούμαι, βαρέθηκα να διαβάζω ειδήσεις, δεν θέλω να ξέρω, θέλω να επιστρέψω στα 12 που δεν ήξερα και να ήξερα δεν μ’ένοιαζε”. Είπε ότι “δεν μπορούμε ν’αλλάξουμε τα πράγματα με μιας, τ’αλλάζουμε βήμα βήμα. Ιστορικός χρόνος, όχι ανθρώπινος. Σήμερα και χθες όλος ο κόσμος λέει γυναικοκτονία. Ξέρεις τι σημαίνει αυτό; Ότι υπάρχουν μια, δυο, τρεις, είκοσι που σώθηκαν”.

Ό,τι και να γραφτεί η γυναίκα αυτή δεν θα έρθει πίσω. Όμως αν γραφτούν πάρα πάρα πάρα πολλά ίσως άλλες δεν σκοτωθούν από άλλους άντρες. Φαντάζομαι ότι προς το παρόν, πρέπει να μάθουμε αυτό να μας είναι αρκετό.

Σε σχέση με το μέγεθος στο οποίο εναντιωνόμαστε, ακόμη κι αυτό το πολύ λίγο μοιάζει πολύ.

 

 

 

 

 

*μτφ. από Μυρτώ Αναγνωστοπούλου-Πισσαλίδου, εκδ. Μπαρμπουνάκη

**μτφ. από Σεραφείμ Βελέντζα, εκ. Scripta

Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News