Το προηγούμενο διάστημα, με το φαινόμενο των γυναικοκτονιών σε πλήρη έξαρση στη χώρα μας και με τον όρο “γυναικοκτονία” να υποβαθμίζεται συντονισμένα, ένα σποτ μίλησε ακριβώς στη γλώσσα που χρειαζόταν για να δουν όλοι το πρόβλημα. Το σποτ υποστηριζόταν από το κίνημα Strong Me και έτσι όταν απευθύνθηκα εκεί για περισσότερες πληροφορίες, με τίποτα δεν φανταζόμουν ότι πίσω από αυτό και από άλλες σπουδαίες δράσεις βρίσκονται μόνο εθελόντριες με συντονίστρια μία γυναίκα με απίστευτο πάθος, καθόλου πόρους, σπουδαίες φιλίες και όραμα, την Ασπασία Θεοφίλου.
Στο βιογραφικό της υπάρχουν πολλά -πρώην πρωταθλήτρια ποδηλασίας, τραγουδίστρια, άνθρωπος της σκληρής δουλειάς- όμως, τίποτα, όμως, κατά την ίδια, δεν φαίνεται να μπορεί να συγκριθεί με αυτό που κάνει για το Strong Me, κυριολεκτικά χωρίς καμία υποστήριξη πέρα από γυναίκες που πιστεύουν σ’ αυτό που έχει βάλει στο μυαλό της -την αναγνώριση του όρου της γυναικοκτονίας μέσω ψηφίσματος- και βοηθούν κάθε σκέψη της με όλη τους την καρδιά. Πέρα από το πολυσυζητημένο σποτ και τη φυσική του προέκταση που είναι το ψήφισμα, η Ασπασία αυτό το διάστημα τρέχει το 2ο Φεστιβάλ για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Έμφυλης Βίας (23, 24 & 25 Σεπτεμβρίου). Μου μιλάει για όλα με ενθουσιασμό και την ακούω με την ελπίδα ότι στο τέλος το ρίσκο που έχει πάρει θα βγει σε καλό. Σε όλες και για όλες.
—Λύσε μας την απορία γιατί αυτό το τόσο σπουδαίο σποτ μπορεί να το δει κάποιος μετά τις 2-3 το ξημέρωμα;
Η απάντηση είναι απλή, λιτή και απέριττη: “Money makes the world go round”. Η προβολή του spot έγινε στο πλαίσιο της κοινωνικής ευθύνης, κατόπιν έγκρισης από το ΕΣΡ. Το κάθε κανάλι επιλέγει αν θα το προβάλλει και τι ώρα, οπότε καταλαβαίνεις ότι δεν θα «φάει» πληρωμένο διαφημιστικό χρόνο σε ζώνη υψηλής τηλεθέασης. Η τηλεόραση έχει τεράστια δύναμη και είναι αδιανόητα ακριβό μέσο, άρα είναι νίκη για το Strong Μe η προβολή του spot.
—Αλήθεια, πόσο κοστίζει η υλοποίηση ενός τέτοιου σποτ; Θέλω να πω, ότι πέρα από τον κοινωνικό χαρακτήρα του μηνύματος, δούλεψαν άνθρωποι για όλο αυτό, σκέφτηκαν, έγραψαν…
Tο κόστος του είναι περίπου στις 35.000 με 40.000 χωρίς το δημιουργικό (ιδέα, συγγραφή σεναρίου). Σε ευχαριστώ, γιατί μου δίνεις την ευκαιρία να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου σε όλους τους συντελεστές, διότι δεν πληρώθηκε κανείς! Η δημιουργία αυτής της εξαιρετικής δουλειάς δεν κόστισε στο Strong Μe ούτε 1 ευρώ. Θα μου επιτρέψεις να ευχαριστήσω δημόσια και από καρδιάς την εταιρεία παραγωγής Top Cut Modiano, την διαφημιστική εταιρεία 4 Wise Monkeys, την εξαιρετική σκηνοθέτιδα Αλεξάνδρα Ματθαίου, τους υπέροχους, μοναδικούς ηθοποιούς Αμαλία Καβάλη, Μιχάλη Συριόπουλο και Θέμις Μπαζάκα.
“Άσε λίγο κάτω το…μπαλόνι”: το σποτ για τις γυναικοκτονίες που προβάλλεται αργά το βράδυ
Θα ήθελα να κάνω ιδιαίτερη αναφορά σε ένα πλάσμα που ακούει στο όνομα Γιάννα Κατωπόδη και είναι το δημιουργικό μυαλό, έγραψε το σενάριο, αλλά είναι και ο άνθρωπος που αγωνίζεται μαζί μου και μοιράζεται το πάθος και την τρέλα μου, για το όραμά μου. Ξέρεις κάτι, Χριστίνα; Την ψυχή, την θέληση και το πάθος δεν μπορεί να την νικήσουν τα φράγκα και η δύναμη.
—Κάτι καταλάβαμε και από το σποτ και από τα άλλα που ετοιμάζεις και θα τα δούμε στη συνέχεια, αλλά θέλω να σε ρωτήσω πώς δημιουργήθηκε η ιδέα για το Strong Μe και πώς τη στηρίζεις, εννοώ με τι πόρους;
Το Strong Me νομίζω υπήρχε στο αίμα μου από τότε που με θυμάμαι. Από πιτσιρίκα, οι κεραίες μου «έπιαναν» σήματα που δεν κατανοούσα και εννοώ απλές καθημερινές συνήθειες και φράσεις που είναι κανονικοποιημένες. Ας αναφέρω χαρακτηριστικά: «εσύ κορίτσι πράμα», «έχω δυο παιδιά κι ένα κορίτσι», «ο προορισμός της γυναίκας είναι να παντρευτεί και να κάνει παιδιά», «τι δουλειά έχεις να παίζεις ποδόσφαιρο με τα αγόρια», «τα καλά κορίτσια δεν γυρνάνε τέτοια ώρα μόνα τους» και μπορώ να συνεχίσω μέχρι αύριο. Δεν ήξερα τι με ενοχλεί, σε ελληνική οικογένεια μεγάλωσα ,σκληροπυρηνική στο ευρύτερο περιβάλλον, αλλά με εξαιρετικούς γονείς που προσπαθούσαν να κατανοήσουν τις ανησυχίες και την διαφορετικότητά μου. Ήταν θέμα χρόνου και ήρθε το πλήρωμα.
Επικρατεί επίσης η άποψη πως με την κατοχύρωση του όρου οι ίδιες οι γυναίκες υποτιμούν τον εαυτό τους, αφού δεν λογίζονται για άνθρωποι και θέλουν διαχωρισμό από την «ανθρωποκτονία». Την ίδια στιγμή «αφού ήταν επικίνδυνος, γιατί δεν έφευγε», «η ζωή του δεν είχε νόημα χωρίς αυτή και όταν του είπε να χωρίσουν δεν άντεξε», «δεν μπορεί να τρελάθηκε στα καλά καθούμενα και να την σκότωσε, κάτι θα έκανε».
Δεν υπάρχει κανένας πόρος και δεν έχουμε ούτε γραφεία. Καλύπτουμε τις ανάγκες που προκύπτουν από ιδιώτες χορηγούς και πρέπει να σου πω ότι σε λιγότερο από έναν μήνα είναι το μεγάλο Φεστιβάλ του Strong Μe και δεν έχουμε εξασφαλίσει τα χρήματα που χρειάζονται για την διεξαγωγή του. Πρόσφατα δέχτηκα στα όρια της επίθεσης την ερώτηση «που βρίσκεις λεφτά για τις δράσεις σου, ποιον έχεις από πίσω σου». Η απάντηση είναι ότι ψάχνω έξυπνους τρόπους ώστε οι συμμετέχοντες στις δράσεις να καλύπτουν τα έξοδα της συμμετοχής τους και το σημαντικότερο, βλέποντας με πόσο πείσμα δουλεύω, έρχονται άνθρωποι που δουλεύουν εθελοντικά και έτσι προχωράμε. Αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί, βέβαια, γιατί κάποιες στιγμές φτάνω στα όρια της κατάρρευσης.
—Αυτό ήθελα να σε ρωτήσω: αφού χρήματα δεν υπάρχουν, κάποιος από πίσω όχι, εσύ εργάζεσαι απ’ όσο ξέρω σε κάτι άσχετο με τις δράσεις του Strong Me, τι σε κινητοποιεί; Μου λες τώρα για το Φεστιβάλ (σ.σ.: ο λόγος για το 2ο Φεστιβάλ για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Έμφυλης Βίας) και τα ρίσκα -οικονομικά, χρονικά, επαφών- είναι τεράστια. Δεν εμπλέκεται τόσο κάποιος, αν δεν έχει σοβαρό λόγο…
Αφορμή στάθηκε η δική μου κακοποίηση, στην οποία έχω επιλέξει να μην αναφερθώ διεξοδικά. Όταν λοιπόν συνειδητοποίησα τι έχει συμβεί και πάτησα στα πόδια μου, αποφάσισα να κάνω κάτι ουσιαστικό για όλες εκείνες που ζουν τον φόβο, που δεν έχουν φωνή, που δεν πιστεύουν ότι τους αξίζει να είναι ευτυχισμένες, που δεν ξέρουν τι να κάνουν. Κατάλαβα ότι αυτός είναι ο τρόπος να επουλώσω και το δικό μου τραύμα και έκανα αυτοσκοπό να δημιουργήσω ένα φορέα με «εξωστρέφεια», που θα ταξιδέψει σε κάθε γωνιά της χώρας και θα μιλήσει ανοικτά για όλα αυτά που γνωρίζουμε και που γνωρίζουν ειδικά στις κλειστές κοινωνίες, αλλά δεν μιλάμε.
Το Strong Μe δημιουργήθηκε με «άγνοια κινδύνου», αλλά είναι ό,τι σημαντικότερο έχω κάνει στην ζωή μου. Το motto μας είναι «Κάνε τον φόβο σου δύναμη», και αυτό ακριβώς προσπαθώ να κάνω για τον εαυτό μου πρώτα και για όποια μας έχει ανάγκη. Όλες και όλοι φοβόμαστε και όποιος πει το αντίθετο λέει ψέματα. Εγώ πιστεύω σ’ αυτό που είχε πει ο ξεχωριστός μου Ν.Καζαντζάκης, «αν μπορείς, κοίταξε τον φόβο κατάματα και ο φόβος θα φοβηθεί και θα φύγει». Είμαι διατεθειμένη να το κάνω για μένα και για κάθε γυναίκα και παιδί που ζει με τον φόβο. Θα το κάνω να φτάσει όσο πιο μακριά γίνεται.
—Έχεις κάποια θεωρία για την έξαρση του φαινομένου των γυναικοκτονιών;
Προσωπικά πιστεύω ότι η αύξηση δεν είναι αυτή που θέλουμε να πιστεύουμε, δηλαδή παρουσιάζεται μια εικόνα της ελληνικής κοινωνίας «πωπω τι κακό είναι αυτό που μας βρήκε, εμείς δεν είχατε τέτοια πράματα». Δεν ισχύει σε καμία περίπτωση. Τόσο το φαινόμενο της έμφυλης βίας , όσο και των γυναικοκτονιών είναι γνώρισμα της ελληνικής κοινωνίας δεκαετίες, αλλά τα βαφτίζαμε «πάλι χτυπάει ο Γιώργος την Μαρία, δεν τα ξέρεις έτσι περνάνε αυτοί», «εγκλήματα πάθους», «δεν άντεχε να την χάσει». Η κακοποίηση στο πλαίσιο της οικογένειας είναι σε μεγάλο βαθμό κανονικοποιημένη, με αποτέλεσμα τα ίδια τα θύματα να δυσκολεύονται να την αναγνωρίσουν . Έχουμε μεγαλώσει με πάρα πολλά στερεότυπα όπως «άντρας είναι θα πει μια κουβέντα παραπάνω», «θα χτυπήσει και το χέρι στο τραπέζι», «να πηγαίνεις με τα νερά του», «ε, άντρας μου είναι, θα μου ρίξει κι ένα χαστούκι», «τώρα που παντρεύτηκα δεν με αφήνει να δουλέψω, θα μείνω σπίτι με τα παιδιά», «η γυναίκα κρατάει το σπίτι», «αν είσαι έξυπνη θα τον κρατήσεις τον άντρα σου».
Αυτά που φαίνονται απλοϊκά είναι τα συστατικά της ενδοοικογενειακής βίας στην εξέλιξή τους με τις ευλογίες της κοινωνίας χρόνια τώρα. Μεταβιβάζουν όλη την ευθύνη του προβλήματος και ενοχοποιούν τα θύματα, καταδικάζοντάς τα να ζουν σε ένα βίαιο περιβάλλον με τα παιδιά τους ,το οποίο έχουμε βαπτίσει «κανονικό, οικογενειακό περιβάλλον», μεγαλώνοντας γενιές και γενιές με λάθος πρότυπα. Αυτό που άλλαξε είναι ότι αποφασίσαμε να μιλήσουμε «ανοιχτά» για το πρόβλημα και αυτό το χρωστάμε στο “ΜetΤoo”, οπότε οι γυναίκες βρήκαν το θάρρος να μιλήσουν και να ζητήσουν βοήθεια. Με την δημοσιοποίηση του προβλήματος «στριμώχτηκαν» για να κάνουν την δουλειά τους η αστυνομία και οι δικαστικές αρχές, που συμβούλευαν τις γυναίκες να «επιστρέψουν στην οικία τους, να συμμορφωθούν και να μην προκαλούν τους συζύγους τους». Όχι ότι υπάρχει μεγάλη βελτίωση, αλλά έχει γίνει μια αρχή. Επίσης δεν υπάρχουν προηγούμενες επίσημες καταγραφές για να έχουμε ωφέλιμα στατιστικά στοιχεία. Προφανώς οι συνθήκες διαβίωσης των τελευταίων ετών έχουν εντείνει την κατάσταση, λόγω του εγκλεισμού και της οικονομικής δυσχέρειας, αλλά σε καμία περίπτωση δεν ευθύνεται για το φαινόμενο.
—Γιατί κάνει τέτοιο trigger ο όρος γυναικοκτονία;
Γιατί είμαστε μια πατριαρχική κοινωνία που η λέξη γυναικοκτονία, είναι σαν να ρίχνει «οινόπνευμα στην πληγή». Οι περισσότεροι ερμηνεύουν τον όρο, λέγοντας πως θέλουμε να αναγνωριστεί ότι η ζωή της γυναίκας έχει μεγαλύτερη αξία από του άνδρα και θα πρέπει αντίστοιχα να κατοχυρωθεί η «ανδροκτονία».
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Επικρατεί επίσης η άποψη πως με την κατοχύρωση του όρου οι ίδιες οι γυναίκες υποτιμούν τον εαυτό τους, αφού δεν λογίζονται για άνθρωποι και θέλουν διαχωρισμό από την «ανθρωποκτονία».Την ίδια στιγμή «αφού ήταν επικίνδυνος, γιατί δεν έφευγε», «η ζωή του δεν είχε νόημα χωρίς αυτή και όταν του είπε να χωρίσουν δεν άντεξε», «δεν μπορεί να τρελάθηκε στα καλά καθούμενα και να την σκότωσε, κάτι θα έκανε».
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Είμαστε μια υποκριτική κοινωνία και από αυτό πηγάζουν πολλά άσχημα. Είναι πιο εύκολο να μετατοπίσουμε τις ευθύνες, να κάνουμε victim blaming και να μην «ξεβολευτούμε», παρά να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα και να αναγνωρίσουμε το μερίδιο ευθύνης που αντιστοιχεί σε κάθε έναν από εμάς.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Δεν φταίει μόνο η πολιτεία για την κατάντια μας. Η πολιτεία είναι και οι επιλογές μας και είναι υποχρέωσή μας, ο καθένας να έχει την ευθύνη των πράξεών του. Είμαι κάθετη σε ένα μόνο πράγμα: «Η σιωπή και η ανοχή είναι συνενοχή».
—Μίλησε μου για το πρότζεκτ με τις καρτ-ποστάλ; Ποιος τις κατεβάζει αυτές τις απίστευτα εύστοχες ιδέες;
Είναι το κορίτσι μου η Γιάννα Κατωπόδη, η συνήθης ύποπτη που ευθύνεται για το τηλεοπτικό spot και για κάθε καμπάνια. Είχε αυτή την απίστευτη ιδέα που καθηλώνει και σοκάρει δείχνοντας ότι δεν υπάρχει ασφαλές μέρος για τις γυναίκες στην Ελλάδα.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Έχει ενδιαφέρον η συνάντησή μας. Μόλις τελείωσε το περσινό Φεστιβάλ έλαβα ένα μήνυμα στο messenger από ένα τυπάκι που ήθελε να βοηθήσει στο Strong Μe, μόλις είχε γεννήσει ένα κορίτσι (τη μικρή μας φεμινίστρια), ήταν σπίτι με άδεια λοχείας, δούλευε σε διαφημιστική και είχε φρικάρει με τα περιστατικά και τις απανωτές γυναικοκτονίες. Εγώ, πάρα πολύ κουρασμένη από την υπερπροσπάθεια διεξαγωγής του Φεστιβάλ και όλες και όλους τους «πρόθυμους/ες εθελοντές/τριες», που εξαφανίστηκαν όταν τους χρειαζόμουν, δεν απάντησα καν, λέγοντας στον εαυτό μου δεν το ξαναπερνάω να αφιερώνω χρόνο, ενέργεια και ελπίδες πως κάποιος θα με βοηθήσει και να μένω πάλι μόνη μου και πιο κουρασμένη. Εκείνη επέμεινε ξανά και ξανά. Ήμουν στην Κρήτη και μιλήσαμε στο τηλέφωνο, μου λέει «λέω αλήθεια θέλω να κάνω ό,τι μπορώ και σου στέλνω τις δουλειές που έχω κάνει. Είμαι καλή». Μου στέλνει ένα link, βλέπω και λέω αποκλείεται να ασχοληθεί με το strongme είναι παρα πολύ καλή και απογοητευμένη σκέφτομαι θα απαντήσω κάποια στιγμή. Έρχεται ένα μήνυμα ξανά «μάλλον δεν σου άρεσε η δουλειά μου». Λέω στον εαυτό μου «”Μωρέ λες;”. Μιλήσαμε, βρεθήκαμε και η Γιάννα είναι το δώρο που ήρθε στην ζωή μου για να μου δώσει δύναμη, όταν η δική μου με είχε εγκαταλείψει. Δεν έχετε δει ακόμα τι μπορούμε να κάνουμε μαζί. Η μια είναι πιο τρελή από την άλλη και όπου οι υπόλοιποι βλέπουν εμπόδια, εμείς βλέπουμε προκλήσεις. Σε ευχαριστώ Γιάννα.
—Τι πραγματικά χρειάζεται για να παραμείνουν ζωντανές και να κάνουν δουλειά οργανώσεις σαν το StrongMe;
Πριν και πάνω από όλα χρειάζεται όραμα, βαθιά γνώση, αφοσίωση και να μπορεί να αφουγκράζεται τις ανάγκες να έχει σχέδιο , πλάνο δράσης και ξεκάθαρους στόχους. Αν και δεν μου αρέσει να επαναλαμβάνομαι, δεν μπορεί τίποτα από αυτά να έχει διάρκεια χωρίς οικονομική στήριξη
Για να γίνει κάτι τόσο μεγάλο θα πρέπει να είναι η βασική ασχολία του ανθρώπινου δυναμικού της οργάνωσης. Οι απαιτήσεις είναι πάρα πολλές. Χρειάζεται διαρκής επιμόρφωση , εφευρετικότητα και ανεξάντλητη ενέργεια και χρήματα για να μπορείς να καλύπτεις τις ανάγκες των ωφελούμενων γυναικών και των παιδιών τους, γιατί θέλω να διευκρινίσω σε αυτό το σημείο ότι το Strong Μe πέρα από τις δράσεις και την θεσμοθέτηση του Φεστιβάλ έχει ωφελούμενες γυναίκες. Αντιλαμβάνεστε λοιπόν, ότι όσο καλή διάθεση και πρόθεση και να υπάρχει, αν προσπαθείς να βιοποριστείς από κάτι άλλο και να τρέχεις παράλληλα τον οργανισμό και να προσπαθείς διαρκώς να βρεις πηγές χρηματοδότησης ,το πιο πιθανό είναι ένα ωραιότατο burnout. Δεν αναφέρομαι μόνο στον δικό μας οργανισμό φυσικά, είναι φορείς που δίνουν χρόνια αυτό τον αγώνα…
—Τι αποτύπωμα έχει αφήσει στη δική σου ζωή ο σεξισμός και τα περιστατικά παρενόχλησης; Τι θυμάσαι πιο έντονο από την προ MeToo εποχή που δεν μιλούσαμε γι’ αυτά;
Από που να αρχίσω;
Είμαι 19, πρώτη φορά που τραγουδάω με πολύ μεγάλο συνθέτη, ευυπόληπτο, οικογενειάρχη. Δεν έχω όνομα με φωνάζει Γενοβέφα και λέει ότι είμαι ιέρεια…Εγώ στον κόσμο μου και φύση – θέση τσαμπουκάς δεν ιδρώνει το αυτάκι μου. Είναι εμφανές ότι προσπαθεί να με προσεγγίσει δεν βρίσκει πρόσφορο έδαφος και αποκτά πολλά νεύρα, όπου περνάω μια σεζόν μέσα στις προσβολές, σε μια πρόβα μου λέει στο μικρόφωνο μπροστά σε όλους τους συναδέλφους: «Πώς τραγουδάς έτσι α@@@ είσαι;» (19 εγώ – 65αυτός).Τέλος σεζόν με καλεί στο καμαρίνι και μου λέει: «Επειδή δεν έχεις καμιά σπουδαία φωνή και όπως φαίνεται δεν είσαι διατεθειμένη να κάτσεις να σου πιάσουν τον κ@@@, καλύτερα να πας σπίτι σου».
Νομίζω ότι αρκεί. Γιατί δεν έκανα κάτι; Έκανα το πιο σημαντικό, μετέφερα τα πάντα στους γονείς μου και ήταν καθημερινά κάποιος μαζί μου γιατί δεν ήθελα να σταματήσω να τραγουδάω , αν και για εκείνους ήταν η επιθυμία τους να φύγω από τον χώρο. Γιατί δεν κατήγγειλα; Πρώτον γιατί ήμουν προετοιμασμένη ότι «αυτά» έχει ο χώρος. Δεύτερον, γι’ αυτό που λέγαμε πριν, την κανονικοποίηση του σεξισμού. Όμορφο κορίτσι είσαι, θα τα έχεις αυτά. Τότε το θεώρησα πολύ λογικό. Μπορώ να σου αναφέρω εκατοντάδες περιστατικά που τώρα πια ξέρω γιατί με θύμωναν. Τότε δεν ήξερα. Τώρα δεν περνάει πια τίποτα στα ψιλά γράμματα. Ξέρω, διεκδικώ και δεν ανέχομαι. Οραματίζομαι μια κοινωνία υγιή που τα αγόρια και τα κορίτσια θα έχουν αφήσει πίσω τους τα στερεότυπα. Μέχρι τότε θα κάνω ό,τι μπορώ, το ελάχιστο που μπορώ για την εκπαίδευση των παιδιών, την αφύπνιση της κοινωνίας και την ενεργοποίηση και προστασία των γυναικών που βρίσκονται σε κίνδυνο.
Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News
