Μια αποκαρδιωτική επίσκεψη στο τοπικό βιβλιοπωλείο υπήρξε το έναυσμα για τη γέννηση ενός βιβλίου αφιερωμένου στις γυναίκες φιλοσόφους. Η Λίσα Γουάτινγκ και η Ρεμπέκα Μπάξτον, ψάχνοντας στον σχετικό τομέα, ήρθαν ξανά αντιμέτωπες με μια πραγματικότητα που τους ήταν ήδη γνωστή από την εποχή που σπούδαζαν φιλοσοφία: η ιστορία της φιλοσοφίας δεν έχει φερθεί δίκαια στις γυναίκες.
Βιβλία για τη φιλοσοφία εκδίδονται συχνά. Εκατοντάδες τίτλοι κάθε χρόνο εμπλουτίζουν τη βιβλιογραφία και γεμίζουν τα ράφια των βιβλιοπωλείων. Συναντάμε ακόμα και μάλλον ευτράπελους τίτλους όπως «Γκολφ και φιλοσοφία» ή «Σερφάροντας με τον Σαρτρ». Ελάχιστα, ωστόσο, βιβλία έχουν γραφτεί για να τιμήσουν το έργο σημαντικών γυναικών φιλοσόφων.
Οι Γουάτινγκ και Μπάξτον αποφάσισαν να αναλάβουν δράση και να συστήσουν στο αναγνωστικό κοινό είκοσι σπουδαίες γυναίκες των οποίων οι ιδέες είχαν μεγάλο αντίκτυπο στον κόσμο, αν και δεν έλαβαν την αναγνώριση που θα περίμενε κανείς.
Οι Γουάτινγκ και Μπάξτον αποφάσισαν να αναλάβουν δράση και να συστήσουν στο αναγνωστικό κοινό είκοσι σπουδαίες γυναίκες των οποίων οι ιδέες είχαν μεγάλο αντίκτυπο στον κόσμο, αν και δεν έλαβαν την αναγνώριση που θα περίμενε κανείς.
Οι «Βασίλισσες της φιλοσοφίας», που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ψυχογιός σε μετάφραση Βασιλικής Μήσιου, είναι ένα βιβλίο που αφορά τη ζωή και το έργο γυναικών φιλοσόφων και το έχουν γράψει γυναίκες που ασχολούνται με τη φιλοσοφία, καταβάλλοντας μια συντονισμένη προσπάθεια να αποκατασταθεί η αδικία και να δοθεί στις γυναίκες φιλοσόφους η προσοχή που τους αξίζει.
Όπως χαρακτηριστικά τονίζεται στην εισαγωγή, στο βιβλίο «Φιλοσοφία: Οι 100 σημαντικότεροι στοχαστές» (Philip Stokes, μτφρ. Σαμάνθα Κωνσταντέα, Εκδόσεις Φυτράκη, 2008) αναφέρονται μόνο δύο γυναίκες, με τη Μέρι Γουόλστονκραφτ και τη Σιμόν ντε Μποβουάρ να καταλαμβάνουν τις τιμητικές αυτές θέσεις. Στο βιβλίο «Οι μεγάλοι φιλόσοφοι: Από τον Σωκράτη στον Τούρινγκ» δεν περιλαμβάνεται καμία γυναίκα. Κάθε κεφάλαιο έχει γραφτεί από έναν σύγχρονο φιλόσοφο, εκ των οποίων όλοι είναι άντρες.
Μπροστά σε αυτήν τη διάκριση και θέλοντας να συμβάλουν στην αλλαγή των αντιλήψεων, οι επιμελήτριες του βιβλίου αποφάσισαν να διευρύνουν την έννοια «φιλόσοφος», επιδιώκοντας με αυτόν τον τρόπο να φωτίσουν το έργο περισσότερων σημαντικών γυναικών.
«Στις σελίδες που ακολουθούν, σκοπίμως υιοθετούμε έναν ευρύ ορισμό της λέξης “φιλόσοφος”, καθώς πιστεύουμε ότι ο λόγος για τον οποίο οι γυναίκες αποκλείονται ιστορικά από το αντικείμενο αυτό είναι γιατί πολλές από αυτές εκλαμβάνονται εσφαλμένα ως ακτιβίστριες ή “σοφές γυναίκες”. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να κυριαρχήσει η εικόνα του λευκού άντρα φιλοσόφου, ο οποίος κάθεται στην πολυθρόνα του και στοχάζεται. Ήρθε η στιγμή, λοιπόν, να αναγνωρίσουμε την πνευματική οξυδέρκεια, το ανήσυχο πνεύμα και τις γνώσεις που καθιστούν αυτές τις γυναίκες άξιες για να φέρουν τον τίτλο της “φιλοσόφου”.», διευκρινίζουν στην εισαγωγή.
Οι εμπνεύστριες και επιμελήτριες του συλλογικού τόμου υπογράφουν από ένα κείμενο: η Λίσα Γουάτινγκ έχει αναλάβει την Υπατία και η Ρεμπέκα Μπάξτον τη Χάνα Άρεντ. Στο εγχείρημα συμμετέχει και μια ελληνίδα, η Δρ Ζωή Αλιώζη, βραβευμένη φιλόσοφος και δικηγόρος, που καταπιάνεται με την αινιγματική Διοτίμα, βασικό χαρακτήρα του πλατωνικού «Συμποσίου», για την οποία η φιλοσοφική κοινότητα δεν έχει αποφασίσει αν πρόκειται για μυθικό ή πραγματικό πρόσωπο.
Αν τα ονόματα «Υπατία», «Διοτίμα» και «Χάνα Άρεντ» οι περισσότεροι τα έχουμε κάπου διαβάσει ή ακούσει, δε συμβαίνει το ίδιο και με τα περισσότερα από τα ονόματα που εμπεριέχονται στο βιβλίο. Προσωπικότητες όπως η Μπαν Τζάο, η πρώτη ιστορικός της Κίνας, η Αζίζα Αλ-Χίμπρι, που έγινε γνωστή για τη διερεύνηση της σχέσης ανάμεσα στον ισλαμικό νόμο και την ισότητα των φύλων, ακόμα και η Άντζελα Ντέιβις, που ίσως είναι η πλέον εμβληματική φιγούρα του αμερικανικού κινήματος Μαύρη Δύναμη, μας είναι κατά βάση άγνωστες.
Οι συγγραφείς του βιβλίου, που προέρχονται από πολλά και διαφορετικά περιβάλλοντα, αναλαμβάνουν να μας γνωρίσουν σύνθετες προσωπικότητες, που προκαλούν ενδιαφέρον, συχνά αποτελούν πηγή έμπνευσης και μερικές φορές είναι έντονα αμφίσημες. Κοινό τους χαρακτηριστικό και ο λόγος που επιλέχθηκαν είναι ότι όλες συμβάλλουν σημαντικά στο να κατανοήσουμε τη φιλοσοφία.
Το βιβλίο είναι καλογραμμένο και κατανοητό, ακολουθεί χρονολογική σειρά, μπορεί όμως να διαβαστεί κατά βούληση. Δεν «τρομάζει» τον αναγνώστη ούτε απευθύνεται μόνο σε συστηματικούς μελετητές βιβλίων φιλοσοφίας. Αυτοί, ωστόσο, θα εκτιμήσουν την αναλυτική βιβλιογραφία για κάθε γυναίκα φιλόσοφο του βιβλίου, που βρίσκεται στις τελευταίες σελίδες.
Στο τέλος του βιβλίου συναντάμε και την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ενότητα «Περισσότερες βασίλισσες της φιλοσοφίας», μια λίστα με τα ονόματα άλλων γυναικών φιλοσόφων που δε χώρεσαν στην παρούσα έκδοση και οι επιμελήτριες του βιβλίου προτείνουν να διερευνήσουμε τη ζωή και το έργο τους μόνες και μόνοι μας. Διαβάζοντας τη λίστα δεν θα μπορέσετε να αντισταθείτε στον πειρασμό, κρίνω εξ ιδίων.
ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ.
Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News
