K-pop δεν είναι μόνο μουσική: όσα (θα έπρεπε) να ξέρετε για το υπερ-φαινόμενο

Την συνέντευξη πήρε η Παναγιώτα Καραστέργιου, φιλόλογος στο επάγγελμα. Zει κι εργάζεται στη Θεσσαλονίκη. Μαθαινει κορεάτικα εδώ και λίγο καιρό και ανακαλυπτει πτυχές της κορεάτικης κουλτούρας. Δηλώνει ARMY και επιθυμία της είναι να φάει μπουλγκογκι συνοδευόμενο από κάμποσα ποτηράκια σότζου δίπλα από τον ποταμό Χαν στη Σεούλ.

Πριν λίγο καιρό αίσθηση είχε προκαλέσει η είδηση ότι fans της k-pop σαμπόταραν την προεκλογική συγκέντρωση του Trump στην Tulsa. Έγιναν viral τα twits χρηστών που υποστήριζαν ότι έκλεισαν θέσεις απλά και μόνο για να εμποδίσουν του υποστηρικτές του Αμερικανού Προέδρου να παρευρεθούν, χωρίς φυσικά να έχουν πρόθεση να πάνε οι ίδιοι. Αποτέλεσμα: χιλιάδες θέσεις στο στάδιο κενές και τα mainstream media να αποδίδουν την αποτυχία της συγκέντρωσης στην κοινότητα των k-pop fans. Αυτή δεν είναι η πρώτη ούτε η μοναδική φορά που η εν λόγω κοινότητα παίρνει πρωτοβουλίες κοινωνικού και πολιτικού χαρακτήρα (χρησιμοποιώ τον όρο «πολιτικό» με την ευρεία του σημασία εδώ). Είναι ωστόσο η πρώτη φορά που η κίνηση αυτή έπαιξε στις ειδήσεις με αποτέλεσμα το ευρύ κοινό να μάθει την ίδια την ύπαρξη της κοινότητας των k-pop fans.

Θέλοντας να μάθω περισσότερα για τη δραστηριοποίηση των θαυμαστών της κορεάτικης pop κουλτούρας – μιας και η αφεντιά μου πολιτογραφήθηκε ως τέτοια εδώ και λίγο καιρό – κανόνισα μία διαδικτυακή κουβέντα με την Ειρήνη Κρασσά, περιβαλλοντολόγο στο επάγγελμα, συντονίστρια δράσεων κοινωνικού και περιβαλλοντικού χαρακτήρα των Ελλήνων k-pop fans και fellow ARMY. Για τους αμύητους αναγνώστες, να εξηγήσω ότι δεν πρόκειται για κανονικό στρατό (καλά, αυτό παίζεται) αλλά ARMY είναι η ονομασία των θαυμαστριών και θαυμαστών (στο εξής fanbase) των BTS, του Νο 1 κορεάτικου συγκροτήματος αυτή τη στιγμή στον κόσμο.

Το όνομα των ARMY και των BTS θα επανέλθει συχνά στην κουβέντα. Όχι γιατί η Ειρήνη κι εγώ είμαστε fan. Αλλά γιατί το πρώτο αποτελεί το πολυπληθέστερο και το πιο πολυεθνικό fanbase της k-pop με δράσεις σε αρκετές χώρες και οι BTS κάνουν πολλές – φανερές και κρυφές – δωρεές σε φιλανθρωπικές οργανώσεις εντός κι εκτός Κορέας θέτοντας έτσι το παράδειγμα για τις fans τους. Πρόσφατα έγινε γνωστό ότι δώρισαν 1.000.000$ στο κίνημα Black Lives Matter. Οι ARMYs άμεσα κινητοποιήθηκαν μέσα από το twitter για να μαζέψουν το ίδιο ποσό και να το δωρίσουν ισόποσα σε επιλεγμένες οργανώσεις του BLM. Το #matchamillion έφερε αποτελέσματα και σε 24 ώρες συγκεντρώθηκαν από ARMYs παγκοσμίως περίπου 1.300.000$. «Πρόκειται για παγκόσμιο project», μου εξηγεί η Ειρήνη, «δεν είναι πολύ συχνά αυτά. Απλά το κίνημα BLM έχει διαδοθεί παντού και οι Αμερικανίδες fans είναι πολλές, οπότε δόθηκε πολλή ώθηση. Συνήθως τα projects είναι τοπικής κλίμακας».

Μία πρόχειρη αναζήτηση στο διαδίκτυο μου επιβεβαιώνει τα λεγόμενα της Ειρήνης. Για να ευχαριστήσουν τον παρουσιαστή James Corden για τη θερμή φιλοξενία των BTS στην εκπομπή του, The Late Late Night Show, οι ARMYs έκαναν δωρεά σε φιλανθρωπική οργάνωση την οποία υποστηρίζει, Magic Breakfast, και η οποία προσφέρει πρωινό σε φτωχούς μαθητές της Αγγλίας. Το γεγονός δημοσίευσε ο ίδιος ο παρουσιαστής στο twitter του. Η ιστοσελίδα oneinanarmy.org και ο αντίστοιχος λογαριασμός στο twitter με 136.000 ακολούθους είναι προορισμένη να κάνει ακριβώς αυτό, να αξιοποιήσει τη δύναμη των αριθμών για να κάνει το καλό…σε παγκόσμιο επίπεδο. Big Fandom Big Difference είναι το moto της σελίδας και δε θα μπορούσε να είναι πιο εύστοχο. Άλλος λογαριασμός στο twitter, BTS Projects, δημοσιεύει και οργανώνει δράσεις που αφορούν όχι μόνο την προώθηση των αγοριών αλλά και φιλανθρωπικού χαρακτήρα.

Η λίστα χωρών και δράσεων δεν έχει τέλος. Στη Μαλαισία οι ARMYs συγκέντρωσαν και δώρισαν χρήματα σε Μ.Κ.Ο. που βοηθούν άτομα με δυσκολίες στην όραση, σε ηλικιωμένους και στη διάσωση είδους χελώνας της περιοχής. Στην Τουρκία και τις Η.Π.Α. έκαναν έρανο για Μ.Κ.Ο. που συντρέχουν παιδιά με αναπηρίες. Στο Περού fans υιοθέτησαν ένα πυγμαίο λαγό για να ενημερώσουν για τις συνέπειες τις ανθρώπινης παρέμβασης στο φυσικό περιβάλλον του ζώου. Στο Νεπάλ έστησαν σε όλη τη χώρα σημεία συγκέντρωσης ειδών πρώτης ανάγκης για τα θύματα πλημμύρας. Στην Κορέα και στη Βραζιλία έκαναν δενδροφυτεύσεις για να τιμήσουν τα γενέθλια του Namjoon, αρχηγού των BTS και λάτρη της φύσης. Στην Αυστραλία έδωσαν χρήματα για τη διάσωση των ζώων που απειλήθηκαν με τις φωτιές. Στις Φιλιππίνες διοργανώνουν συχνά-πυκνά εράνους με τρόφιμα, παιχνίδια, ρούχα και χρήματα και στη συνέχεια τα δωρίζουν σε Μ.Κ.Ο. της επιλογής τους.

«Τη μερίδα του λέοντος σε τέτοια projects την έχουν οι Φιλιππίνες», όπως μου λέει η Ειρήνη, «αριθμούν περίπου 100.000 μέλη (οι BTS είναι πάρα πολύ δημοφιλείς εκεί) και κάνουν συχνά αιμοδοσίες και δωρεές». «Έχω ακούσει ότι υπάρχει η παράδοση να αγοράζονται εισιτήρια και να δίνονται σε φτωχές fans με το σκεπτικό να μπορούν να συμμετέχουν όλοι στις εκδηλώσεις των k-pop idols», αναφέρω. «Και όχι μόνο», συμπληρώνει, «δίνονται επίσης και δωρεάν merchandise. Ειδικά οι ARMYs στις Φιλιππίνες και στην Κορέα διοργανώνουν συχνά give-aways με προϊόντα των BTS».

Kαι στην Ελλάδα; Η Ειρήνη μου αναφέρει ότι το Σεπτέμβριο του 2019 για να γιορτάσουν τα γενέθλια του Namjoon, Ελληνίδες ARMYs οργανώθηκαν και καθάρισαν το πάρκο Τρίτση. Ανέβηκε σχετική πρόσκληση στα social, ο κόσμος ανταποκρίθηκε και η είδηση της δράσης έφτασε μέχρι τις ARMYs των Φιλιππίνων και της Κορέας. Υπάρχει σχετική σελίδα στο facebook με το όνομα In The Name of BTS κι εκεί αναρτώνται projects τόσο από την Ελλάδα όσο και από όλο τον κόσμο. «Η ιδέα πίσω από αυτή την πρωτοβουλία είναι να κάνουμε κάτι καλό στο όνομα των αγοριών και να δείξουμε ότι οι k-pop fans δεν είναι κάτι υστερικά κοριτσάκια που τσιρίζουν στη θέα των ειδώλων τους». Τα στερεότυπα είναι όντως ασφυκτικά και δεν αφήνουν ήσυχη ούτε την k-pop κοινότητα. Ευτυχώς οι millennials και η γενιά x είναι σε διαρκή πόλεμο μαζί τους, σκέφτομαι ολίγον ρομαντικά.

«Επίσης συγκεντρώσαμε τρόφιμα για λογαριασμό μίας κοινωνικής προσφοράς των My Market και τα προσφέραμε εκεί», με επαναφέρει η Ειρήνη. «Οι περιβαλλοντικές δράσεις δεν είναι πολύ συνηθισμένες στη Ασία. Χρειάζεται κάποια τεχνογνωσία για να τις κάνεις και να στο επιτρέπει και η νομοθεσία. Επίσης οι περιβαλλοντικές ανησυχίες έχουν μεγαλύτερη προτεραιότητα στη Δύση, οπότε θα δεις περισσότερα τέτοια project από τα δυτικά fanbase». «Ετοιμάζετε κάτι για το μέλλον κορωνοϊού επιτρέποντος;», τη ρωτάω. «Αν όλα πάνε καλά, θα ξαναξεκινήσουν οι δράσεις από Σεπτέμβριο. Θα γίνεται προώθηση μέσα από τα social αλλά και μέσα από τη ραδιοφωνική εκπομπή ExtraK που κάνω στο AlmaRadio.gr. Στόχος είναι να εδραιωθεί η ομάδα και να επιβραβεύονται οι εθελοντές με αναμνηστικά που θα φέρουν το λογότυπο των Greek Armys». Της το εύχομαι ολόψυχα.

Δεν μπορώ παρά να θαυμάσω το βαθμό οργάνωσης οργάνωσης των k-pop fans. Το μέγεθος της κινητοποίησης και η ποικιλία σκοπών που υποστηρίζονται δείχνουν ότι όλο αυτό δεν είναι πρόσκαιρο και παρορμητικό. Αποτελεί συνειδητή επιλογή. Στηριζόμενοι στην αγάπη τους για τους καλλιτέχνες και στην επιθυμία να κάνουν κάτι θετικό, οι k- pop fans με προεξάρχουσες τις ARMYs – γιατί τα εύσημα οφείλουν να αποδίδονται εκεί που πρέπει – αναλαμβάνουν δράση παγκοσμίως. Δεν είναι κάτι καινούργιο ο εθελοντισμός αυτός καθ’ εαυτός. Η διαφοροποίηση έγκειται στο ότι οι δράσεις γίνονται στο όνομα του καλλιτέχνη. Στην Ασία είναι πολύ διαδεδομένη πρακτική. Μέσα από την παγκοσμιοποίηση της k-pop κουλτούρας, η φιλοσοφία αυτή μεταπήδησε και στη Δύση. Άλλωστε και το ίδιο το όνομα της ελληνικής σελίδας το επιβεβαιώνει.

«Το fanbase θα συμμετείχε πιο ενεργά σε δράσεις που αφορούν αμφιλεγόμενα κοινωνικά θέματα όπως φεμινιστικά, LGBTQ, κοινωνικές ανισότητες, κτλ;», ρωτάω. «Οι ARMYs στηρίζουν γενικά τέτοιες δράσεις. Ειδικά για τα δυο πρώτα η Αμερική θα κάνει την αρχή γιατί εκεί άρχισε το θέμα με τα δικαιώματα των LGBTQ». Πράγματι τώρα που γράφονται αυτές οι σειρές, τρέχει έρανος από το oneinanarmy.org για τη στήριξη της LGTBQ κοινότητας στην Κορέα, καθώς έγινε γνωστό ότι δέχτηκαν απειλές μέσα στην καραντίνα. «Στην Ασία μάλλον θα αργήσει αντίστοιχη κινητοποίηση γιατί ως κοινωνίες είναι αρκετά πατριαρχικές και συντηρητικές. Επιπλέον θεωρούν ότι είναι βασικά ευθύνη του κράτους η ανακούφιση των αδύναμων. Αλλά για να είμαι ειλικρινής, και νομίζω εκφράζω την πλειοψηφία του fandom, δε θέλουμε να χάσουμε αυτό που κυρίως και πρωταρχικά μας ενώνει, η αγάπη για τη συγκεκριμένη μουσική και για τους BTS. Δε θέλω να πάρει τέτοια ταυτότητα το fanbase.

Στην τελική, είναι απλά μουσική. Θα κρατήσουμε την κινητοποίηση σε αυτό το επίπεδο.» «Τι θα επιθυμούσες για τις δράσεις αυτές από εδώ και πέρα;» τη ρωτάω. «Καλύτερη οργάνωση. Το fandom αυξάνεται μέρα με τη μέρα. Αναγκαστικά θα πρέπει να υπάρχει κάποιου είδους εκπρόσωπος ανά χώρα/περιοχή που θα οργανώνει τις ARMYs και θα συνεννοείται με άλλους εκπροσώπους για δράσεις. Μέχρι τώρα για παγκόσμια projects οργανωνόμασταν μέσω twitter. Πρέπει να γίνει κάτι πιο συστηματικό».

Η κουβέντα μας τελείωσε με αυτή την ευχή-επιθυμία. Προσωπικά εντυπωσιάστηκα από την εμβέλεια και την ποικιλομορφία των δράσεων. Είναι σίγουρο ότι το κορεάτικο συγκρότημα παίζει καταλυτικό ρόλο σε όλο αυτό. Αλλά ελπίζω να μου επιτραπεί και η εξής οπτική: δε βλέπω μόνο k-pop fans που κάνουν καλές πράξεις στο όνομα των καλλιτεχνών που θαυμάζουν. Βλέπω τις νεότερες γενιές να παίρνουν πρωτοβουλίες για να διορθώσουν κακώς κείμενα. Να προσπαθούν να εξοφλήσουν χρέη που κληρονόμησαν από τους προγόνους τους με όσα πενιχρά μέσα διαθέτουν. Να ανησυχούν ειλικρινά για τον πλανήτη και την κοινωνία που ζουν και να αποφασίζουν να κάνουν κάτι γι’ αυτό. Κάθε γενιά βρίσκει τα σύμβολα που χρειάζεται για να νοηματοδοτήσει το δικό της αποτύπωμα στον κόσμο. Αν τα σύμβολα αυτής της γενιάς ανήκουν στην k-pop μουσική σκηνή, δε με χαλάει καθόλου. Borahae!

Ευχαριστίες στην Ειρήνη Κρασσά για τη συνέντευξη και στην Ελένη Μαυρίδου για την υπόδειξη πηγών.

ΠΗΓΕΣ: In the name of BTS- Greek Army’s charity projects Group