Από την Viv Groskop
Την δεκαετία των 70s, όταν ήμουν ακόμα κοριτσάκι, ο ήχος της φωνής μου αποδοκιμάζονταν έντονα. Η δυνατή μου φωνή ήταν αφορμή για πολλά σχόλια. Σήμερα, διασημότητες από την Μισελ Ομπάμα μέχρι τη Μπιγιονσέ, βοηθούν να καταρριφθεί η ιδέα του «πώς πρέπει να μιλάει μια γυναίκα».
Κανείς δεν θέλει να κάτσει δίπλα σε μια γυναίκα με στεντόρεια φωνή. Το γνωρίζω αυτό, επειδή πρόσφατα κάποιος άλλαξε τη θέση του στο τραπέζι για να με αποφύγει. Η ταμπέλα της «γυναίκας με έντονη προσωπικότητα και δυνατή φωνή» δεν υπήρξε ποτέ φιλοφρόνηση, παρ’όλο που μερικές από εμάς την φοράμε ως παράσημο. Περισσότερο την ταυτίζουν με μια γυναίκα κολλημένη στη δεκαετία του ’80, ιδιοκτήτρια παμπ, με φουντωτά μαλλιά, «τεράστιο» στόμα, λίγο στρίγγλα, λίγο φωνακλού, λίγο μεθυσμένη. Σίγουρα δεν θες να κάτσεις δίπλα της.
Τι πρέπει να κάνουμε, λοιπόν, με την ύπαρξη των γυναικών με δυνατή φωνή στη μεταφεμινιστική εποχή; Που έχουν πάει όλες; Η Τερέσα Μέι φαίνεται να διατηρεί την εύθραυστη δύναμη της, όντας ακριβώς το αντίθετο από το «μιλάω μεγαλόφωνα». Η Άνγκελα Μέρκελ έχτισε μια 30ετή καριέρα με το να περνάει όσο πιο απαρατήρητη γίνεται. Η απάντηση του κόσμου, στην Ζερμέν Γρηρ τα τελευταία χρόνια συνοψίζεται σε μια λέξη «Σκάσε». Δεν είναι λοιπόν αποδεκτό να είσαι θορυβώδης, φλύαρη, αιχμηρή και να είσαι γυναίκα; Στην τελική, οι γυναίκες που αντιλαμβανόμαστε ως δυναμικές συνήθως επικοινωνούν μέσω της καλλιτεχνικής τους ερμηνείας, υποδυόμενες κάτι «μεγαλύτερο» από αυτό που είναι στην πραγματική τους ζωή, βλέπε: Μπιγιονσέ, Lady Gaga, Ριάνα.
Στην καθημερινή ζωή, οι γυναίκες που υψώνουν τον τόνο της φωνής τους, εξακολουθούν να αντιμετωπίζονται ως κάτι δυσάρεστο. Αυτό που σου λένε:
α) Δεν νοιάζεσαι για τους ανθρώπους γύρω σου (διαφορετικά γιατί τους κάνετε να αισθάνονται άβολα;)
β) Δεν ενδιαφέρεσαι για το τι σκέφτονται οι άλλοι για σένα
Το να είσαι γυναίκα και να επιτρέπεις στον εαυτό σου να μιλάει σθεναρά με στεντόρεια φωνή, σημαίνει ότι φλερτάρεις έντονα με την ψυχοπάθεια και θα πρέπει αναγκαστικά να απενεργοποιήσεις την ενσυναίσθηση και την συναισθηματική σου νοημοσύνη, να σταματήσεις να αγαπάς τον ήχο της φωνή σου, να μην καταλαμβάνεις πολύ χώρο – γιατί ποιά νομίζεις ότι είσαι, η Μπιγιονσέ;!
Η πραγματικότητα φυσικά είναι πως δεν ισχύει το ίδιο για έναν άντρα. Δεν έχω ακούσει ποτέ κανέναν να κατηγορεί άντρα για τον ήχο της φωνής του. Παραδοσιακά, είναι φυσιολογικό να μιλάει πιο δυνατά. Είναι κάτι που ενίοτε οι άντρες κάνουν σε αντίθεση με τις γυναίκες που χαρακτηρίζονται ως «φωνακλούδες» και «δύστροπες». Ο υψηλός τόνος της φωνής δεν είναι κάτι που κάνουν αλλά που είναι. Πολλές φορές χαρακτηρίζονται ως «κότες» στο «κοτέτσι». Όλα αυτά στην ουσία λένε στις γυναίκες «Σταματήστε να το κάνετε αυτό».
Ωστόσο τις τελευταίες δεκαετίες, τα πράγματα έχουν αλλάξει αρκετά. Η Μισέλ Ομπάμα δημοσιοποιώντας την αυτοβιογραφία της «Becoming», κάνει σαφές πως μια νέα γενιά γυναικών επιδιώκει να επαναπροσδιορίσει τη θέση της και να αλλάξει αυτές τις αντιλήψεις. Όπως λέει η πρώην, πρώτη Κυρία: «Παραδέχομαι πως η φωνή μου ακούγεται πιο δυνατά από του μέσου ανθρώπου και δεν ντρέπομαι καθόλου γι’αυτό. Αυτά τα χαρακτηριστικά δεν προέρχονται από το χρώμα του δέρματος μου αλλά από την ακλόνητη πίστη που έχω στη δική νοημοσύνη». Η Μισέλ Ομπάμα είναι κατεξοχήν μια δεινή δημόσια ομιλήτρια. Πολλοί θα συμφωνήσουν σε αυτό. Το ύφος της ομιλίας της, εξαιρετικά ελκυστικό, διαποτίζεται από ελεγχόμενο πάθος, θερμότητα, δυναμισμό, προσήνεια. Επαναπροσδιορίζει τη «δυνατή φωνή»: η ένταση υπολογίζεται και συντονίζεται με το κοινό.
Χάρη στις ψηφιακές πλατφόρμες και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα τελευταία 20 χρόνια σημειώθηκε μεγάλη στροφή στον τρόπο που οι γυναίκες επικοινωνούν και συμμετέχουν στο δημόσιο λόγο. Πολλές από τις γυναίκες που βρίσκονται ανάμεσα στους Τοπ 10 ομιλητές του Tedx, δεν θεωρούνται «φωνακλούδες» και «φλύαρες» αν και δημοτικότητα τους είναι τεράστια. Τα υψηλά reach και τα εκατομμύρια views που έχουν τα βίντεο τους, το αποδεικνύουν. (Για να μπεις στο Τοπ 10 ομιλιτών του Tedx χρειάζεσαι τουλάχιστον 10 εκατομμύρια views). Brene Brown, ερευνήτρια -καθηγήτρια που ειδικεύεται στην κοινωνική εργασία. Susan Cain, συγγραφέας. Suzan David, ψυχολόγος. Elizabeth Gilbert, σεναριογράφος του «Eat, Pray, Love». Αmy Cuddy, κοινωνική ψυχολόγος. Όλες εμφανίζονται στη λίστα. Ωστόσο ενσαρκώνουν το αντίθετο μιας παρουσίας- φωτιάς και λάβρας- όπως η Μάρκαρετ Θάτσερ. Συχνά το μήνυμα τους είναι για το «πως θα ακουστεί η- χαμηλών τόνων- φωνή σας σε έναν θορυβώδες περιβάλλον».
Εν τω μεταξύ, είναι ξεκάθαρο ότι πολλές γυναίκες που θεωρούνται -στερεοτυπικά- υψηλόφωνα, δυναμικά πρότυπα υπήρξαν ουσιαστικά ήσυχοι άνθρωποι. Παράδειγμα η Μπάρμπαρα Στρειζαντ, που κυκλοφορεί νέο άλμπουμ αυτή τη στιγμή, στην ηλικία των 76 ετών. Για χρόνια είχε τρομερό άγχος και φόβο να ανέβει στη σκηνή, εμφανιζόταν μόνο σε φιλανθρωπικές συναυλίες. Επίσης η Αντέλ, μια εκπληκτική περφορμερ και η πλουσιότερη προσωπικότητα του Ηνωμένου Βασιλείου ηλικίας 30 ετών. Ωστόσο στο παρελθόν ήταν τόσο νευρική που είχε κάνει εμετό πάνω στη σκηνή, πλέον ελέγχει αυστηρά την έκθεση της. Υπάρχουν αμέτρητα παραδείγματα γυναικών που αποφάσισαν να αλλάξουν τα πράγματα, όχι φωνάζοντας δυνατά, ούτε προσπαθώντας να αποσπάσουν όλη την προσοχή πάνω τους, αλλά παίρνοντας σημαντικές πρωτοβουλίες που προωθούν και υποστηρίζουν άλλες γυναίκες: για παράδειγμα η πολυμεσική εταιρεία που ίδρυσε η Reese Witherspoon, «Hello Sunshine», η πλατφόρμα της Jamila Jamil, «Ι Weight» που ενθαρρύνει τους ανθρώπους να ζυγίζουν τα επιτεύγματα τους, καθώς και η εταιρεία παραγωγής της Sharon Horgan, «Μerman».
Στην πρόσφατη μεγάλη διαμαρτυρία στο Λονδίνου, People’s Vote March, τουλάχιστον οι μισοί από τους ομιλητές ήταν γυναίκες, πολλές εξ’αυτών κάτω των 30. Ήταν όλες εντυπωσιακά επιτυχημένες ρήτορες, ικανές να επικοινωνούν με πλήθος κόσμου και την κάμερα την ίδια στιγμή. Παρακολουθώντας τα βίντεο τους, απορροφώντας την αυτοπεποίθηση τους, αυτό που σκέφτηκα αυτόματα ήταν πως καμία από αυτές δεν αποδοκιμάστηκε ως «φωνακλού» και «υστερική». Αντ’αυτού ο αντίκτυπος τους ήταν εντυπωσιακός.
Οι διαφορές στο τρόπο ομιλίας, στον τόνο της φωνής, ιδιαίτερα μεταξύ των νεότερων γυναικών ήταν αξιοσημείωτες. Κάποιες χειρίστηκαν με δεξιοτεχνία της λέξεις, εμφανίστηκαν σαν «ποιήτριες», γεμάτες πάθος και δημιουργικότητα. Μια γιατρός εκφράστηκε σε πιο ήπιο τόνο, με αξιοπρεπή θυμό. Άλλη ομιλίτρια στάθηκε μπροστά και μίλησε σαν δυνατός ηγέτης. Τα στυλ τους διέφεραν τόσο από αυτά των ανδρών. Αυτή η παραλλαγή και ο πειραματισμός μεταξύ γυναικών ηγετών είναι κάτι που μόλις τώρα αρχίζουμε να βλέπουμε.
Ακριβώς όπως τα τελευταία χρόνια έχουμε δει ανοδική πορεία στο κίνημα body positivity και μεγαλύτερη κατανόηση σε θέματα εμφάνισης και κιλών, όπως η ταπείνωση λόγω πάχους. Αναρωτιέμαι αν αναγνωρίζουμε πως ανάμεσα σε όλες αυτές τις ιδέες που έχουμε εσωτερικεύσει βρίσκεται και η πεποίθηση πως μια γυναίκα δεν πρέπει να μιλάει δυνατά. Το φρικτό απόφθεγμα του Σαμουελ Τζόνσον για τις γυναίκες «το κήρυγμα των γυναικών είναι σαν να περπατάει ένας σκύλος μόνο με τα πίσω πόδια. Δεν το κάνει καλά, αλλά εκπλήσεσαι που καταφέρνει και το κάνει».
Όταν ήμουν παιδί, στη δεκαετία του ’70, ήταν συνηθισμένο να ακούω πως «πρέπει να είμαι ήσυχη και να σταματήσω να εκδηλώνομαι έντονα». Στο σπίτι, στο σχολείο, από ενήλικες όλων των ειδών. Δεν ήμουν πολύ μεγάλη όταν συνειδητοποίησα πως δεν προσπαθούσα να τραβήξω την προσοχή, δεν φώναζα, απλά μιλούσα. Μιλούσα όμως με τρόπο που δεν ήταν αποδεκτό για μια γυναίκα. Τις τελευταίες δεκαετίες τα παιδιά έχουν το δικαίωμα να είναι όσο θορυβώδη θέλουν. Ανεπίσημα, πολλές γυναίκες θα συμφωνήσουν, ότι έμαθαν από μικρή ηλικία- πως το να μιλάς δυνατά και να κάνεις την παρουσία σου αισθητή- δεν ήταν μια καλοδεχούμενη συμπεριφορά.
Είναι όμως σημαντικό να επαναπροσδιορίσουμε τι σημαίνει «έχω δυνατή φωνή», «ακούγομαι», «τραβάω την προσοχή». Αρχίζουμε και καταλαβαίνουμε ότι δεν υποχρεούμαστε να τραβάμε τα βλέμματα μόνο και μόνο, επειδή μας είπαν να μην το κάνουμε. Η γιαγιά μου ήταν ένα σπουδαίο πρότυπο για μένα. Θα μπορούσε να είναι έντονη προσωπικότητα. Είχε δικό της μαγαζί, έλεγε πάντα τη γνώμη της, γελούσε δυνατά, δεν έπληττε, δεν βαριόταν και πάλι καλά δεν υπέφερε από ανοησία. Συμφωνούσε όμως με την αρχαία παροιμία «Ο άδειος τενεκές κάνει τον πιο πολύ θόρυβο». Ο σύγχρονος φεμινισμός πρέπει να βρει την ισορροπία ανάμεσα σε αυτά τα άκρα. Μην κάνετε «θόρυβο» απλά για να τον κάνετε, αλλά να μην σιωπάτε επίσης.
Υπάρχουν πολλά πειράματα που πρέπει να γίνουν ακόμα. Υπάρχουν πολλές επιλογές. Όσο για εκείνον που άλλαξε θέση στο τραπέζι, τι να πω; Ίσως φορούσα υπερβολικά πολύ άρωμα.
Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News
Στο χωριο μου λένε ο αδειος τενεκες κάνει περισσότερο θόρυβο απο τον γεμάτο. Δεν μπορω τους φωνακλαδες, άντρες και γυναίκες και κακώς τους παραλληλιζετε με τις έντονες προσωπικότητες ππυ έχουν κατι να πουν. Άλλο απο φυσικού στεντόρεια φωνή και άλλο να φωνάζει ο άλλος. Σε μία συγκεκριμένη τονικότητα επιβάλλεσαι στο χώρο ενώ σε μία άλλη απλά γκαρίζεις.
προσωπικα, λατρευω τις δυνατες προσωπικοτητες αλλα μισω τις δυνατες φωνες απ ολους σχεδον.
Σιχαίνομαι τις δυνατές φωνές. Έχω συνάδελφο που έχει δυνατή φωνή και ακόμα κι όταν μιλάει στο τηλέφωνο είναι τρομερά ενοχλητική.
Δεν έχει σχέση η προσωπικότητα με τη φωνή.
Πολύ ωραίο. Όμως γιατί ‘Τα στυλ τους διέφεραν τόσο από αυτά των ανδρών.’; Δηλαδή, δεν μπορεί το στυλ μιας γυναίκας με δημόσιο λόγο να μοιάζει με το στυλ ενός άντρα με δημόσιο λόγο και το στυλ ενός άντρα με δημόσιο λόγο να μοιάζει με το στυλ μιας γυναίκας με δημόσιο λόγο; Πρέπει οπωσδήποτε να διαφέρει; Είναι θέμα φύλου; Δεν μπορεί ένας άντρας να χειριστεί με δεξιοτεχνία τις λέξεις, να εμφανισθεί σαν «ποιητής», γεμάτος πάθος και δημιουργικότητα, να εκφραστεί σε πιο ήπιο τόνο, με αξιοπρεπή θυμό ή να σταθεί μπροστά και να μιλήσει σαν δυνατός ηγέτης; Και το ίδιο να κάνει… Διαβάστε περισσότερα »
Κι εγω δεν εχω χειροτερο απο το να μιλαει δυνατα ο αλλος (αντρας/ γυναικα). Μα πρεπει να ακουει ολο το τραινο/γραφειο/ πλατεια/μαγαζι τι συζητανε? Με ενοχλει οταν το κανει ασχετος και νιωθω πολυ αβολα (πολυ ομως) οταν το κανει ο συνομιλητης μου.
Δυνατη προσωπικοτητα ναι. Δυνατη φωνη οχι.