Για να γιορτάσουμε την ημέρα της γυναίκας, θα πρέπει αναπόφευκτα να ορίσουμε και τι σημαίνει γυναίκα. Θυμάμαι στην εφηβεία μου τη μητέρα μου να παίρνει ως δώρο λουλούδια μαζί με τη ανατριχιαστική ατάκα «τις γυναίκες τις χτυπάμε μόνο με τα πέταλα των λουλουδιών».
Μεγαλώνοντας αγοροκόριτσο να με πειράζουν συνεχώς, εάν εγώ γιορτάζω την 8η Μαρτίου ή όχι; Στους gay φίλους μου να εύχονται υποτιμητικά «χρόνια πολλά» που συνοδεύονταν από κοροϊδευτικά γελάκια. Αυτά δε γινόντουσαν σε κάποια μακρινή εποχή ή σε κάποια απομονωμένη επαρχία της Ελλάδας. Γινόντουσαν στα Γυμνάσια και στα Λύκεια του κέντρου της Αθήνας και συνεχίστηκαν μέχρι τα έδρανα του Παντείου Πανεπιστημίου.
Είμαι σίγουρο ότι και φέτος πάλι κάποια παραπλήσια χαζομάρα θα ακούσω. Φυσικά, ο κοινός παρονομαστής όλων εκείνων των αντιδράσεων είναι ο μισογυνισμός. Και στην Ελλάδα των συνεχιζόμενων γυναικοκτονιών δεν νομίζω ότι χρειάζεται μόνο να εορτάσουμε αλλά και να απεργήσουμε. Να κατέβουμε στις φεμινιστικές πορείες και να διεκδικήσουμε με κάθε τρόπο όλες οι γυναίκες και οι θηλυκότητες να είναι ασφαλής.
Επιπρόσθετα, σε μία εποχή που η συζήτηση έχει φουντώσει σε μεγάλα έντυπα όπως η Guardian για το τι σημαίνει γυναίκα και πόσες τελικά χωράμε στο φεμινισμό, που τα social media έχουν πάρει φωτιά με όρους όπως TERF (Trans Exclusionary Radical Feminist) και SWERF (Sex-Worker Exclusionary Radical Feminist), σκεφτήκαμε ότι είναι μία καλή στιγμή να μιλήσουμε για τις τρανς γυναίκες, τους αποκλεισμούς που έχουν βιώσει στην καθημερινή ζωή αλλά και στον ακτιβισμό, και για το μέλλον που έρχεται και είναι τρανς-φεμινιστικό! Έτσι, συναντήσαμε την Άννα Κουρουπού, ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των τρανς ατόμων και των σεξεργατριών.
Υπάρχει ακόμα και σήμερα μία τρομερή κοινωνική δυσκολία, κρύβεσαι από παντού. Πριν λίγο καιρό με τη χρυσή αυγή πάλι κρυβόμασταν. Στη ζωή μου πάντως βρήκα ανθρώπους, cis ανθρώπους εννοώ, έξω απ’ το δικό μας τον κύκλο, που είναι υπέροχοι άνθρωποι.
Να πούμε ξεκάθαρα ότι είναι αντι-φεμινιστικό να μην αναγνωρίζονται οι τρανς γυναίκες ως αναπόσπαστο κομμάτι του φεμινιστικού κινήματος και ότι δεν θα ανεχτούμε άλλη Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας με κακόγουστα αστεία και αποκλεισμούς. Δεν θα ανεχτούμε, εν γένει, τον αποκλεισμό τρανς ατόμων από τους χώρους, το κίνημα και τις διεκδικήσεις μας, στο όνομα του φεμινισμού.
— Άννα θέλεις να συστηθείς;
Ναι, είμαι τρανς γυναίκα να μην το λέμε το αυτονόητο. Είμαι σεξεργάτρια, τώρα έχω παύσει λόγο κορωνοϊού, ή μάλλον ήταν το έναυσμα αυτό, μάλλον τέλειωσα, δε νιώθω ότι μπορώ άλλο. Εντάξει, μου δημιουργήθηκε αυτή η τάση για «ακτιβισμό», πάντα το βάζω σε εισαγωγικά γιατί τις φοβάμαι αυτές τις μεγάλες λέξεις. Ήμουν 10 χρόνια γραμματέας στο ΣΥΔ (Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών), έχω γνωρίσει τη Μαρίνα Γαλανού. Αλλά ο ακτιβισμός συμβαίνει τελικά από τη μέρα που γεννήθηκα, γιατί πάντα προσπαθούσα να αποδείξω με χίλιους τρόπους ότι δεν είμαι αυτό που φαντάζονται ή αυτό που νομίζουν κάποιοι. Και είναι τόσο κουραστικό, να προσπαθείς να αποδείξεις ότι δεν είσαι ελέφαντας συνεχώς.
— Ελέφαντας σίγουρα δεν είσαι, αλλά μήπως είσαι φεμινίστρια;
Δε γίνεται να μην είσαι φεμινίστρια! Μάλιστα πριν από 6 χρόνια έβαλα μια φωτογραφία λίγο σέξι, και έγραψα σε ένα άρθρο μου ότι η μεγαλύτερη έκφραση φεμινισμού είναι μια πούτανα και πάθανε σοκ.
Η Άννα εδώ χτυπάει διάνα με το σχόλιο της και μας επιτρέπει να μιλήσουμε για την σύνδεση μεταξύ TERF και SWERF. Με απλά λόγια TERFs είναι οι αυτο-αποκαλούμενες «ριζοσπαστικές φεμινίστριες» που δεν δέχονται τις τρανς γυναίκες στους χώρους τους και οι SWERFs, αντίστοιχα, δεν αναγνωρίζουν τα δικαιώματα των σεξεργατριών ως φεμινιστικές διεκδικήσεις. Επιλέγουμε εδώ να μην αναπαράγουμε, ούτε καν με τη διάθεση της κριτικής, τις κακοποιητικές απόψεις αυτών των αυτο-αποκαλούμενων «φεμινιστριών».
Αντιθέτως έχει νόημα να σκεφτούμε γιατί μπορεί η ταυτότητα φύλου και η σεξεργασία να είναι τόσο τρομακτικά για μία μερίδα ανθρώπων ώστε να φτάνουν σε σημείο να χτίζουν τείχη αποκλεισμού αντί για γέφυρες συνάντησης και κοινής ενδυνάμωσης. Βρισκόμαστε σε μία στιγμή γενικευμένου φόβου και ανασφάλειας, που ο καπιταλισμός έχει πια καταστρέψει τα στεγανά της παραδοσιακής οικογένειας και των έμφυλων ρόλων της, με ένα ανύπαρκτο κοινωνικό κράτος, ένα διογκωνένο χρέος, και ένα αποδεκατισμένο δημόσιο σύστημα. Σε αυτό το συγκείμενο, υπάρχει, δυστυχώς, μία μεγάλη μερίδα ανθρώπων που συντηρητικοποιείται και βλέπει εχθρούς στη διαφορετικότητα. Και πόσο βολικό είναι όταν αυτοί οι υποτιθέμενοι εχθροί είναι άτομα με λιγότερα προνόμια από εμάς και άρα είναι εύκολο να τους βάλουμε στο περιθώριο.
Ίσως το προφανές παράδειγμα εδώ είναι η υποτιθέμενη υπεροχή της ελληνικότητας ενάντια σε κάθε λογής «ξένους» και φυσικά είδαμε που μας οδήγησαν τέτοιες λογικές ρατσισμού και ξενοφοβίας, σε δολοφονίες και εγκαθίδρυση των φασιστών στο κοινοβούλιο. Όμως, εδώ, το παράδοξο είναι ότι τέτοιες λογικές αναπαράγονται στο όνομα ενός ριζοσπαστικού και απελευθερωτικού κινήματος, και όχι κάποιου φασιστικού μορφώματος. Αν υπάρχει λοιπόν ένας ελέφαντας στο δωμάτιο, αυτός είναι μέσα στο δωμάτιο του φεμινιστικού κινήματος, και έχουμε υποχρέωση να πάρουμε θέση και στάση. Γιατί καμιά μας δεν θα είναι ελεύθερη, αν όλες μας δεν είμαστε ελεύθερες.
— Άννα θα μας μιλήσεις λίγο για τις εμπειρίες σου με τις TERFs ή όπως τις λες εσύ τις «φεμινίστριες» σε εισαγωγικά;
Σκοτωνόμουνα με όλες αυτές τις «φεμινίστριες». Βέβαια, τώρα τελευταία, το φεμινιστικό κίνημα είναι θετικό προς εμάς. Μερικές ομάδες από τις νέες ομάδες —γιατί με τις παλιές θεωρώ ότι δεν μπορώ να συνομιλήσω μαζί τους, γιατί δε θα ακούσουν τίποτα.
Αυτές οι «φεμινίστριες» δε μας θεωρούν καν γυναίκες, πώς θα μας θεωρήσουν και κομμάτι τους; Έχω ακούσει απίστευτα πράγματα: ότι μπορεί ένα τρανς άτομο να το «παίξει γυναίκα, να βάλει γυναικεία ρούχα για να την πέσει στην φεμινίστρια». Ακόμη και για το θέμα με τις φυλακές υπάρχουν προβλήματα. Αρνούνται πολλές από αυτές ότι τα τρανς άτομα μπορούν να μπαίνουν στο ίδιο κελί με γυναίκες κρατούμενες, διότι εκμεταλλεύονται λέει τη θέση τους και μπορεί να παρενοχλήσουν τις γυναίκες. Δεν έχει λογική, δεν έχει. Πως τολμούν όμως να θεωρούν έναν άντρα που θα πάρει το μέρος τους ως φεμινιστή, και δε θεωρούν μια τρανς γυναίκα φεμινίστρια, το ‘χεις πιάσει αυτό καθόλου; Καταλαβαίνεις τι εννοώ, σαφώς και πολλοί άντρες είναι φεμινιστές.
Η Άννα αναφέρεται εδώ στους άντρες φεμινιστές, γιατί γι αυτές τις αυτο-αποκαλούμενες φεμινίστριες, το βιολογικό φύλο είναι το μόνο φύλο που αναγνωρίζουν. Σαν να μην περάσαμε μέσα από ένα κουήρ κίνημα και σαν να μην υπήρξε ποτέ η Judith Butler και ο διαχωρισμός κοινωνικού και βιολογικού φύλου. Η ίδια η Judith τον Οκτώβριο του 2021 υποστήριξε ότι οι ομάδες TERFs είναι μία ακόμα έκφανση του φασισμού, προκαλώντας πολλαπλά εγκεφαλικά σε απανταχού συντηρητικούς και διατηρώντας μία περίοπτη θέση στη δική μας καρδιά!
Μαζί με την Άννα προσπαθούμε να καταλάβουμε εάν είναι θέμα γενιάς και ηλικίας, παλιών και καινούργιων φεμινιστριών όπως είπε. Εν τέλει, και η ίδια και η Judith, ηλικιακά τουλάχιστον ανήκουν στην ίδια γενιά φεμινιστριών. Άρα δεν είναι απαραίτητα ούτε θέμα γενιάς, αν και μπαίνουμε σε μία ενδιαφέρουσα αποτύπωση της Αθήνας του 1980.
Μας λέει μία πολύτιμη ιστορία, παρακαταθήκη της δικής της γενιάς. Μιας γενιάς που δεν έψαξε στο ίντερνετ να βρει τι σημαίνει τρανς, δεν είχε για πολλά χρονιά καν τις λέξεις να περιγράψει αυτό που βίωνε. Αλλά ακόμα και έτσι βρήκε το δρόμο της, η ίδια βρήκε την Άννα η οποία από τότε δεν έχει σταματήσει να ανοίγει δρόμους για όλες, όλα και όλους εμάς, για να υπάρχουμε όπως ακριβώς θέλουμε.
— Τι σημαίνει να είσαι τρανς το 1980;
Το 70 ξεκίνησα, δηλαδή ανακάλυψα την σεξουαλικότητα και την διαφορετικότητά μου. Όχι ακριβώς διαφορετικότητα, γιατί πίστευα ότι είμαι γκέι, δεν υπήρχε κάτι άλλο. Αφού δεν υπήρχε, πώς να το καταλάβω εγώ. Εγώ έλεγα είμαι κορίτσι. Όταν όμως άρχισε να μεστώνει το μυαλό μου, εκεί στα 12, 13 λέω, «εντάξει κορίτσι δεν είσαι. Αλλά τι είσαι;»
Δεν ήξερα τι ήμουν και αυτό με έκανε να νιώθω πολύ περίεργα. Ήθελα να ενσωματωθώ κάπου: σαν παιδί ειδικά το είχα μεγάλη ανάγκη. Αλλά δεν είχα τις λέξεις να το εξηγήσω. Έπρεπε να δω μια εικόνα για να καταλάβω, ότι μπορεί και εγώ να είμαι σαν αυτές τις γυναίκες: εκεί ανήκω.
— Ποια ήταν η πρώτη εικόνα που είδες;
Καλλιστεία τραβεστί το 1980, τα πρώτα βασικά που έγιναν ποτέ, και ήταν καλλονές, όλες οι ωραίες τρανς γυναίκες της εποχής εκείνης. Όταν το είδα αυτό στην τηλεόραση κατάλαβα και μετά πήγα και τις βρήκα στην Πλάκα. Όλα ξεκίνησαν εκεί. Το coming out ήταν πολύ έντονο για μένα. Παντού, βιβλία, εκπομπές, να γραφώ συνέχεια, έβγαλα μέσα σε δύο χρόνια πάνω από 100 κείμενα, το διανοείσαι; Ξέρεις τι μανίκι ήταν να είσαι τρανς τότε, και όχι για αυτό που θα φανταστείς, θα σε εκπλήξω τώρα. Δεν ἠξεραν τι είμαστε. Πολλές φορές να πρέπει να εξηγήσω στον άλλο ότι είμαι τρανς και όχι το άλλο που πιστεύει. Το ανάποδο από αυτό που λέγαμε πριν, εκεί να σε δω, που δεν καταλαβαίνει ότι είμαι τρανς, πίστευε ότι είμαι μια cis γυναίκα, γιατί δεν ήξερε τι είναι το τρανς.
Υπάρχει ακόμα και σήμερα μία τρομερή κοινωνική δυσκολία, κρύβεσαι από παντού. Πριν λίγο καιρό με τη χρυσή αυγή πάλι κρυβόμασταν. Στη ζωή μου πάντως βρήκα ανθρώπους, cis ανθρώπους εννοώ, έξω απ’ το δικό μας τον κύκλο, που είναι υπέροχοι άνθρωποι. Πολύ δοτικοί, πολύ φιλικοί, με διάθεση να βοηθήσουν —δε μπορείς να φανταστείς πόσους. Απλά, οι άλλοι είναι περισσότεροι ακόμα. Και δε φοβάσαι εσύ τώρα καθόλου; Σιγουρά φοβάσαι, όλα φοβόμαστε. Δηλαδή, γιατί ένας άνθρωπος που είναι ευάλωτος να μην τον έχεις δίπλα σου ως φεμινιστικό κίνημα; Επειδή δεν έχει γεννηθεί όπως εσύ;
Στη συνέχεια η Άννα μας μιλάει για μία εποχή που η τρανς ταυτότητα ήταν συνυφασμένη με τη σεξεργασία. Ακόμα, δηλαδή, δεν έχουν γίνει μεγάλα βήματα για τις τρανς γυναίκες, εκτός από κάποιες μικρές φωτεινές εξαιρέσεις. Η Άννα δηλώνει περήφανα σεξεργάτρια για σχεδόν 40 χρόνια και μας εξηγεί πόσο σημαντικό είναι να αλλάξει ο νόμος για τη σεξεργασία. Μας μιλάει για την δουλειά που γίνεται στοRed Umbrella, μία πρωτοβουλία για την ενδυνάμωση των εργαζόμενων στο σεξ,και γιατί είναι σημαντικό να αγκαλιάσουμε αυτές τις διεκδικήσεις ως φεμινίστριες.
— Τι χρειάζεται να αλλάξει στο κομμάτι της σεξεργασίας;
Για αρχή το στερεότυπο που υπάρχει για την τρανς σεξεργάτρια. Πιστεύουν ότι έτσι περνάμε καλά, ότι «μας αρέσει μόνο ένα πήδημα» και να «ντυνόμαστε γυναίκες». Είναι εξωφρενικό. Ποιος άνθρωπος θέλει να περνάει αυτά που έχω περάσει εγώ; Εσύ για να περνάς καλά πηγαίνεις στη δουλειά σου; Και μετά πρέπει να καταλάβουμε ότι η παρανομία θα φέρει παρανομία στο θέμα της σεξεργασίας. Γίνεσαι δηλαδή παράνομος με την βοήθεια του κράτους. Και μετά σε κυνηγάει που είσαι παράνομος. Αυτό είναι υποκρισία. Δεν βοηθά κανέναν αυτή η κατάσταση, ίσως βοηθάει το κράτος για να μαζεύει κάποια χρήματα, πλέον όμως και αυτό σταμάτησε, δε πάμε αυτόφωρο πια. Αλλά κόβουν ακόμα κλήσεις. 200αρια και 300αρια, να δεις γυναίκες στην Red Umbrella που χρωστάνε στην εφορία 30 και 40 χιλιάδες ευρώ από τα πρόστιμα. Ε, αυτό είναι τρέλα. Η σεξεργασία στο δρόμο απαγορεύεται, αλλά δεν επιτρέπεται και τίποτα άλλο. Δε μου δίνεις έναν άλλο δρόμο ως κράτος, μου λες, «απαγορεύεται αυτό». Εντάξει αλλά τι εναλλακτικές έχω; Πολύ λίγες γυναίκες βγάζουν άδεια εργασίας πια, γιατί είναι ουσιαστικά άχρηστη. Άμα δεν έχεις χώρο με άδεια, δε μπορείς να δουλέψεις πουθενά. Στο διαμέρισμά σου αν θες, πρέπει να υπογράψει όλη η πολυκατοικία, όλα τα διαμερίσματα, και να έχεις και ξεχωριστή είσοδο από αυτή της πολυκατοικίας λέει ο νόμος. Που θα το βρεις αυτό; Πουθενά. Τέλος πάντων, τα μέτρα αυτά που ζητούνται, για να πάρεις άδεια είναι τραγελαφικά έως ανεφάρμοστα . Κάντε όμως κάτι ως κράτος, είναι 40 χρονιά αυτή η ιστορία! Δηλαδή μια ζωή να λέμε στους μπάτσους μωρέ παιδιά αφού έχω άδεια, και εκείνοι να απαντάνε είναι ο νομός βλέπεται. Ας αλλάξει επιτέλους ο νόμος. Επιμένω σε αυτό, η παρανομία φέρνει παρανομία. Αν είσαι παράνομη, δε φοβάται ο κακοποιητής να σου έρθει. Αν είσαι νόμιμη, θα το σκεφτεί δυο φορές.
Η Red Umbrella διεκδικεί σε νομικό και πολιτικό επίπεδο τη βελτίωση του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου και την αποποινικοποίηση της σεξεργασίας. Υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχουν παράνομοι άνθρωποι, μόνο παράνομοι νόμοι, όπως ο νόμος 2734 για τη σεξεργασία.
Στη συζήτησή μας αναφερόμαστε και στην κανονικοποίηση της πατριαρχικής βίας στην καθημερινότητα και τις ζωές των σεξεργατριών. Ακούμε την Άννα να μας εξηγεί και εξοργιζόμαστε με αυτό το στίγμα που συντροφεύει την σεξεργασία. Αλλά και με τον πουριτανισμό που δεν μας έχει επιτρέψει ακόμα να αγκαλιάσουμε μαζικά αυτά τα δικαιώματα και να ζητήσουμε άλλες συνθήκες, νομικό και πολιτικό πλαίσιο για τις ζωές τόσων γυναικών. Ακόμα και τώρα που η συζήτηση για τις γυναικοκτονίες έχει ανοίξει, η βία κατά των σεξεργατριών, είναι πολλές φορές μία αμελητέα ποσότητα.
— Υπάρχουν κινητοποιήσεις για τη βία που δέχονται οι σεξεργάτριες;
Αυτό είναι πολύ καλό ερώτημα που κάπως δείχνει ότι η ζωή της κάθε γυναίκας έχει μεγαλύτερη αξία για σένα, από τη ζωή μιας πουτάνας. Και δεν λέω κάτι κατά του κινήματος, είναι μεγάλη ελπίδα που επιτέλους βγαίνουμε στους δρόμους για τις γυναικοκτονίες. Συμμετέχω και εγώ σε αυτό. Αλλά γιατί δεν τρέχεις για την σεξεργάτρια και δεν ξεσηκώνεις τον κόσμο;
Γιατί έχει το στίγμα, γιατί ασυνείδητα την περιθωριοποιείς, την βάζεις στην άκρη. Πιστεύεις ότι δεν είσαι ίδια με αυτή. Την αποδυναμώνεις κι άλλο όμως έτσι. Πώς θα ήταν να ξεσηκωνόταν κόσμος και για τις σεξεργάτριες συνέχεια;
Συμφωνούμε ότι το μόνο που έχουμε είναι η μία το άλλο και ότι ο κόσμος αλλάζει. ΜΙλάμε για την ιστορία του κινήματος και τα φεμινιστικά κύματα. Συμφωνούμε ότι έχει έρθει η ώρα για ένα καινούργιο κύμα που θα είναι ακόμα πιο συμπεριληπτικό και στην Ελλάδα. Μου αρέσει αυτό λέει η Άννα, ανοίγει ωραία κουβέντα. Δίνουμε υπόσχεση στην Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας—Διεθνής Φεμινιστική Απεργία να είμαστε όλες και όλα μαζί. Το τέταρτο κύμα είναι εδώ, ήρθε η ώρα για τρανς-φεμινισμό!
★Φωτογραφική επιμέλεια: Λία Σμαράγδα
Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News
