Οι νέοι μαθητές είναι πολύ εξοικειωμένοι με την τεχνολογία, την οποία πολλοί συνδέουν με τη διάσπαση προσοχής. Πως μπορούμε να περιορίσουμε τη διάσπαση της προσοχής; Υπάρχει μέθοδος;
Ας μην μπερδεύουμε το θέμα των μαθησιακών δυσκολιών με την εξάρτηση από τις νέες ψηφιακές τεχνολογίες. Αρχικά, ας αναφερθούμε στη διάσπαση της προσοχής και τις άλλες «μαθησιακές δυσκολίες». Αυτές αντιμετωπιζόντουσαν ως προβλήματα από εξειδικευμένους επιστήμονες εδώ και δεκαετίες στο δυτικό κόσμο, όταν το φαινόμενο αφορούσε ένα μικρό ποσοστό παιδιών. Σήμερα πλέον, η εξοικείωση των παιδιών με τις τεχνολογίες της εικονικής και ψηφιακής πραγματικότητας έχουν αλλάξει τα δεδομένα. Είναι γενικευμένη η διαπίστωση μαθησιακών συμπεριφορών που έχουν επηρεαστεί από αυτήν την πολύ μεγάλη αλλαγή. Όμως, αναγνωρίζεται πως δεν πρόκειται για ασθένεια αλλά για διαφορετική εγκεφαλική και νευρολογική λειτουργία.
Τώρα πια μιλάμε για ένα νέο τύπο μαθητή και ανθρώπου, με άλλο τρόπο σκέψης, άλλη δομή εγκεφαλικής και νευρολογικής λειτουργίας, που μελετούν οι επιστήμες, καθώς η πραγματικότητα επιβλήθηκε ραγδαία και σε όλην την έκταση του δυτικού κόσμου. Γι’ αυτό αναφερόμαστε πλέον στις σχολικές τάξεις σε ποσοστά μαθητών με μαθησιακές ιδιαιτερότητες, που επιβάλλεται η διαφοροποιημένη μάθηση, δηλαδή στην ανάγκη να διδάσκεται η πλειοψηφία των παιδιών με τις μεθόδους για μαθησιακές δυσκολίες που ήδη γνωρίζουμε εμπλουτισμένες και προσαρμοσμένες. Ας αναρωτηθούμε πώς θα το πετύχει αυτό ένας μόνο εκπαιδευτικός ανά τμήμα, χωρίς επιμόρφωση, χωρίς το θεσμό της παράλληλης στήριξης και τμημάτων υποδοχής στα σχολεία -που προβλέπονται τυπικά, αλλά σταθερά μειώνονται – με τόσες διαφορετικές περιπτώσεις μέσα στις πολυπληθείς τάξεις των τελευταίων χρόνων.
Πραγματικά, οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί δεν έχουν λάβει μια συστηματική και σοβαρή εκπαίδευση ή επιμόρφωση στις μεθόδους αυτές αλλά εμπειρικά ή με δική τους πρωτοβουλία, έξοδα, πρόσθετο χρόνο και αυτομόρφωση προσαρμόζονται εκούσια ή ακούσια. Μόνο όσοι έχουν κάνει σπουδές στην ειδική αγωγή είναι επαρκώς εξοπλισμένοι με τα μεθοδολογικά εργαλεία για τον τρόπο διδασκαλίας σε παιδιά με αυτά τα γνωρίσματα που προαναφέραμε. Δε νοείται όμως εκπαιδευτικός σήμερα να μην είναι ενημερωμένος με κάποιο τρόπο γι’ αυτό το ζήτημα, γιατί η άγνοιά του μόνο προβλήματα θα του δημιουργήσει. Αλλά και οι γονείς πρέπει να εκπαιδευτούν σε αυτές τις μεθόδους και να αποδεχτούν ότι το παιδί τους δεν είναι προβληματικό αλλά το αντίθετο, συχνά είναι ιδιαίτερα χαρισματικό αλλά δεν προβλέπεται στις υπάρχουσες σχολικές δομές μέθοδος που να αποδέχεται και να προβάλλει θετικά τη διαφορετικότητα αυτών των παιδιών.
Το άλλο μεγάλο ζήτημα είναι η εξάρτηση ενηλίκων και παιδιών από τα ψηφιακά μέσα (κινητό, Η/Υ, τάμπλετ κλπ) σε βαθμό που συχνά δεν μπορούν πια να γράψουν με το χέρι, να κρατήσουν σημειώσεις, να επικοινωνήσουν με φυσικούς τρόπους συνομιλίας. Εφόσον λοιπόν οι γονείς είναι σε θέση να καταλάβουν πως το παιδί τους έχει θέμα υπερβολικής ενασχόλησης με την τεχνολογία, πρέπει να βάλουν κανόνες και όρια ή και να ζητήσουν βοήθεια από τους ειδικούς, όπως την αντίστοιχη κλινική του Νοσοκομείου Παίδων Αγλαϊα Κυριακού. Αλλά, φοβάμαι πως συχνά, δεν μπορούν πια να το κάνουν και η κατάσταση έχει ξεφύγει από τον έλεγχό τους. Πρώτον, γιατί το κάνουν και οι ίδιοι και δεν καταλαβαίνουν το πρόβλημα και δεύτερον, γιατί δεν μπορούν να επιβληθούν στα παιδιά τους.
Ας μην πανικοβαλλόμαστε όμως, με αυτά τα προβλήματα, είναι αναμενόμενα. Είναι συνέπειες από την εξέλιξη και την πρόοδο και ποτέ στην ανθρώπινη ιστορία δε σταμάτησαν αυτά με απαγορεύσεις ή άρνηση προσαρμογής. Για μια στοιχειώδη βοήθεια απλά στη λήψη μέτρων και ορίων τόσο των γονιών όσο και των παιδιών και των εκπαιδευτικών υπάρχει ο διαδικτυακός τόπος https://saferinternet4kids.gr/ υπό την αιγίδα του εγκεκριμένου από το ΥΠΑΙΘ Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας και πιο συγκεκριμένα του Ινστιτούτου Πληροφορικής.
Ποια θέση και σχέση έχουν το διαδίκτυο και το βιβλίο στη μελέτη των σημερινών μαθητών ως πηγές γνώσης και μόρφωσης;
Μία παρανόηση που έχει επικρατήσει για την καλύτερη μελέτη των μαθητών είναι η άποψη πως το διαδίκτυο είναι πανάκεια και έχει τη σωστή απάντηση σε όλα τα θέματα. Έτσι, πετάχτηκαν τα βιβλία και οι εγκυκλοπαίδειες από τα σπίτια. Οι βιβλιοθήκες έχουν γίνει ράφια για διακοσμητικά και τα παιδιά δε χρησιμοποιούν βιβλία στη μελέτη και την αναζήτηση πληροφοριών και γνώσεων. Οι μαμάδες, μάλιστα με τη μανία για τάξη και καθαριότητα, βιάζονται να πετάξουν κάθε φωτοτυπία, τετράδιο και όλα τα σχολικά βιβλία του μαθητή μετά το τέλος της σχολικής χρονιάς. Όμως, το διαδίκτυο είναι η πρώτη επαφή με τη γνώση, η γοητευτική λόγω των πολυμέσων που διαθέτει αλλά και επικίνδυνη, γιατί πολλές φορές είναι ατεκμηρίωτη, εξυπηρετεί διάφορους στόχους και όχι την αληθινή γνώση ή είναι επιφανειακή. Συχνά, οι μαθητές απλώς εκτυπώνουν σελίδες και τις φέρνουν στο μάθημα χωρίς να τις έχουν καν διαβάσει ή αντιγράφουν κομμάτια χωρίς έλεγχο της αξιοπιστίας της ιστοσελίδας που μπήκαν. Το θέμα είναι για το σύγχρονο σχολείο, να μάθουμε τους μαθητές μας να είναι κριτικοί ερευνητές στο διαδίκτυο, να διακρίνουν τα ψεύτικα από τα αληθινά στοιχεία και να εμβαθύνουν με έρευνα και στα έντυπα βιβλία.
Όσο για τα σχολικά βιβλία, ας θυμηθούμε τη νοσταλγία με την οποία τα τελευταία χρόνια συλλέγουν οι μεγαλύτεροι τα παλιά αναγνωστικά από τις προσφορές των εφημερίδων, για να καταλάβουμε πως το βιβλίο είναι αναντικατάστατο όχι μόνο ως φορέας γνώσης αλλά και ως αισθητική και συναισθηματική αξία, κάτι που δε χαρακτηρίζει το διαδίκτυο, ένα πρακτικό εργαλείο ταχείας κατανάλωσης.
Αλλά ας γνωρίζουμε επίσης ότι πολλά από τα βιβλία που διανέμονται δωρεάν στα παιδιά είναι βασικά για μια οικογενειακή βιβλιοθήκη και δεν πρέπει να πετάγονται, επειδή ακριβώς διανέμονται δωρεάν. Δεν επιτρέπεται να μην έχουν τα σπίτια τη Γραμματική της Ν.Ε. Γλώσσας, που οποιοσδήποτε μπορεί να τη χρειαστεί ανά πάσα στιγμή στη ζωή του –δεν πειράζει, ας υπάρχει και στο διαδίκτυο, την έχουμε πληρώσει πολύ ακριβά με τους φόρους μας-, μια Ιστορία της Ελλάδας, μια Ιστορία της Ν.Ε. Λογοτεχνίας, ένα Λεξικό της Ν,Ε. Γλώσσας. Πρόκειται για έγκριτα βιβλία και όχι ανεξέλεγκτα και τυχαία. Ας κρατάμε κάποια βιβλία, είναι και όμορφα και καλά, με όλες τις έννοιες του «καλού».
Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News
Σε ενα σημειο γραφεις “Ας αναρωτηθούμε πώς θα το πετύχει αυτό ένας μόνο εκπαιδευτικός ανά τμήμα, χωρίς επιμόρφωση, χωρίς το θεσμό της παράλληλης στήριξης και τμημάτων υποδοχής στα σχολεία -που προβλέπονται τυπικά, αλλά σταθερά μειώνονται – με τόσες διαφορετικές περιπτώσεις μέσα στις πολυπληθείς τάξεις των τελευταίων χρόνων.”
Το αλλά σταθερά μειώνονται που αναφέρετε;στο τμήματα υποδοχής, στην παράλληλη στήριξη ή και στα δύο; γιατί έχω νομίζω ότι αυξάνονται και όχι μειώνονται. Μια ματιά αρκεί στις φετινές προσλήψεις αναπληρωτών σε τμήματα υποδοχής.