Πώς θα μελετήσει το παιδί τα μαθήματά του καλύτερα;

Παρότι η ανάθεση εργασιών στο σπίτι είναι ένα αμφιλεγόμενο θέμα αναφορικά με την αναγκαιότητα τους, δεν παύει να είναι σημαντική η οργάνωση της μελέτης. Μάλιστα, είναι μια σύνθετη δεξιότητα η κατάκτηση της οποίας απαιτεί χρόνο και στοχοπροσήλωση. Είναι γεγονός πως η κακή μέθοδος μελέτης οδηγεί σε φτωχά μαθησιακά αποτελέσματα, απογοήτευση και σχολική αποτυχία. Επίσης, ένας μαθητής που μελετά με πρόγραμμα, θα γίνει φοιτητής με πρόγραμμα και αργότερα αποτελεσματικός εργαζόμενος. Φυσικά, η επιτυχία στο σχολείο δεν κατακτάται μόνο με την σωστή μέθοδο μελέτης, αλλά σίγουρα έρχεται πιο κοντά. Τι θα μπορούσαμε να κάνουμε, λοιπόν, για να διαβάζουμε καλύτερα;

1. Επιλογή του χώρου μελέτης. Είναι σημαντικό το διάβασμα να γίνεται σε ένα σταθερό σημείο. Ιδανικά, η καταλληλότερη επιλογή είναι ένα άνετο γραφείο με συρτάρια και ράφια αλλά αν αυτό δεν είναι εφικτό, ένα οποιαδήποτε τραπέζι σε κάποιο δωμάτιο εξυπηρετεί άψογα. Ακόμα και αν ο μόνος διαθέσιμος χώρος είναι το τραπέζι της κουζίνας, είναι σημαντικό τις ώρες μελέτης η κουζίνα να λειτουργεί μόνο ως γραφείο. Άλλωστε ποιος θέλει να διαβάζει όσο κάποιος άλλος μαγειρεύει ακριβώς δίπλα;
2. Οργάνωση του χώρου μελέτης. Όταν βρεθεί ο χώρος μελέτης καλό είναι να αφαιρεθούν οι πολλοί διασπαστικοί παράγοντες π.χ ακαταστασία πάνω στο γραφείο, περιττά βιβλία και μολύβια, ανοιχτές πόρτες ή μουσική, κινητά και υπολογιστές. Η μελέτη θέλει ησυχία. Οργανώνουμε τα συρτάρια με τα απαραίτητα, αφήνουμε σε ένα κουτί μολύβια, σβήστρες, ξύστρες, χάρακες, μαρκαδόρους, πρόχειρα χαρτιά ώστε να μην ψάχνει. Βάζουμε φωτιστικό με κατάλληλη λάμπα για μελέτη, μαξιλάρι στο κάθισμα, ένα μπουκάλι νερό, ένα μεγάλο ρολόι για να παρακολουθεί την ώρα και κάθε 20-30 λεπτά, υπενθυμίζουμε ότι θα ωφελούσε ένα διάλειμμα για σνακ, περπάτημα, λίγη κουβέντα με την οικογένεια. 
3. Οριοθέτησή της μελέτης. Είναι σημαντικό να υπάρχει συγκεκριμένος χρόνος μελέτης. Ιδανικά, τα μικρά παιδιά μέχρι Β΄ή Γ΄Δημοτικού δεν θα έπρεπε να έχουν καθόλου μελέτη στο σπίτι. Τα σχολεία πρέπει να αλλάξουν και να μην βασίζονται στις φωτοτυπίες και την παπαγαλία, αφού υπάρχουν αμέτρητες μέθοδοι διδασκαλίας και μάθησης όπου το παιδί μαθαίνει τα πάντα στο σχολείο και στο σπίτι ασχολείται μόνο με σύνθετες, ομαδικές εργασίες. Αυτά όμως δεν εφαρμόζονται στην ελληνική πραγματικότητα, οπότε ο γενικός κανόνας είναι 1 ώρα μελέτης ανά ημέρα  για παιδιά μέχρι Γ΄Δημοτικού και δυο για παιδιά μέχρι ΣΤ’. Τα γυμνασιόπαιδα καλό είναι να μελετούν το πολύ 2-3 ώρες και τα λυκειόπαιδα παραπάνω. Οι συγκεκριμένες ώρες είναι αρκετές για να μην κουράζονται πολύ οι μαθητές και να μην ταυτίζουν το σχολείο με την πλήξη, τον εξαναγκασμό και το φόρτωμα. Αν το παιδί διαβάζει με ρυθμό και παρόλα αυτά απαιτούνται πολλές ώρες, μάλλον πρέπει να γίνει μια σοβαρή συζήτηση με τους εκπαιδευτικούς του σχολείου. Επίσης, η ώρα έναρξης της μελέτης καλό είναι να αποφασιστεί από το παιδί και να τηρείται πιστά ώστε να αποτελέσει ρουτίνα. Αυτό σημαίνει ότι αφήνουμε το παιδί να ξεκινήσει διάβασμα στις 7 το απόγευμα, αφού φάει/παίξει/κοιμηθεί, αν αυτό επιθυμεί, και μόνο αν διαμαρτυρηθεί/κουραστεί/δεν αποδίδει, αναπροσαρμόζουμε το πρόγραμμα, αφού συζητήσουμε πρώτα τους λόγους που το συγκεκριμένο πρόγραμμα δεν λειτούργησε.
4. Προγραμματισμός της μελέτης. Πριν ξεκινήσουμε το διάβασμα, βγάζουμε όλα τα βιβλία και ελέγχουμε τι έχουμε. Καλό είναι τα παιδιά να έχουν ένα τετράδιο καθηκόντων που θα καταγράφουν τις υποχρεώσεις τους και έτσι δεν θα χάνεται πολύτιμος χρόνος, ούτε δημιουργούνται αισθήματα απογοήτευσης. Έπειτα, αξιολογούμε την δυσκολία των καθηκόντων και ξεκινάμε από τα ευκολότερα ώστε να τα ξεπετάξουμε και μετά επικεντρωνόμαστε στα δυσκολότερα. Αν έχουμε θεωρητικά μαθήματα για εκμάθηση “απέξω” καλό είναι να κάνουμε τις πρώτες αναγνώσεις, να μεσολαβεί ενασχόληση με άλλο αντικείμενο και να επανερχόμαστε μετά. Αν το μάθημα απαιτεί παπαγαλία καλό είναι το παιδί να την πει 2-3 φορές μέχρι να ολοκληρωθεί η μελέτη. 
5. Προετοιμασία από νωρίς. Παρασκευή απόγευμα ή νωρίς το Σάββατο είναι η ιδανική ώρα για να γράψουμε όχι μόνο τα μαθήματα της Δευτέρας αλλά οτιδήποτε απαιτεί γράψιμο μέσα στην εβδομάδα. Μπορούμε να ασχοληθούμε με εργασίες, κατασκευές ή power point που πρέπει να γίνουν, ώστε να αποσυμπιεστεί το εβδομαδιαίο διάβασμα. Σε περίπτωση διαγωνίσματος είναι καλή ευκαιρία για μια πρώτη, πρόχειρη προετοιμασία. 
6. Αξιολόγηση της διαδικασίας. Ο γονιός μπορεί να παρατηρεί το παιδί του ώστε να εντοπίσει σημάδια κούρασης και αποδιοργάνωσης. Πόσο εύκολα κουράζεται; Μετά από πόση ώρα χρειάζεται διάλειμμα; Μπορεί να κρατήσει την προσοχή του; Πως αντιδρά στην δυσκολία; Όλα αυτά θα δώσουν πληροφορίες για τον τρόπο μελέτης του παιδιού, θα δώσουν ενδείξεις για τυχόν μαθησιακές δυσκολίες και θα βοηθήσουν τον γονιό να συμβουλεύσει καλύτερα το παιδί, αναφορικά με την οργάνωση της μελέτης. Επίσης, πολύ βοηθητικό είναι να συζητάμε με τα παιδιά για το σχολείο: ”Πως σου φαίνεται η δασκάλα;”, ”Τι σου αρέσει περισσότερο στα μαθηματικά;”, ”Ποιο μάθημα λείπει από το σχολείο;”, ”Πως θα μπορούσα να σε βοηθήσω;”
7. Καλλιέργεια της αυτονομίας. Στην Ελλάδα είναι πολύ συχνό φαινόμενο οι γονείς να διαβάζουν με τα παιδιά τους. Στην πραγματικότητα, αυτό δεν ωφελεί ακόμα και αν οι γονείς είναι υψηλού μορφωτικού επιπέδου ή ακόμα και εκπαιδευτικοί οι ίδιοι. Υπάρχουν περιπτώσεις αγαστής συνεργασίας μεταξύ γονιών και παιδιών αλλά ο γενικός κανόνας είναι ότι το διάβασμα με τον γονιό διαρκεί πολλές ώρες, δημιουργούνται εντάσεις, αλλάζει η σχέση των εμπλεκόμενων και τελικά έρχονται μέτρια αποτελέσματα. Το παιδί πρέπει να διαβάζει μόνο του από την Α΄ δημοτικού και ο γονιός να είναι διαθέσιμος για συμβουλή, αλλά όχι για να δώσει την απάντηση έτοιμη.  Αν το παιδί μάθει να χρησιμοποιεί βιβλία, λεξικά, διαδίκτυο θα καλλιεργήσει δεξιότητες έρευνας, επίλυσης προβλήματος και συγγραφής που είναι απολύτως απαραίτητες για την ζωή, ακαδημαϊκή και προσωπική. 
8. Θετική ενίσχυση. Η μεγαλύτερη βοήθεια που μπορεί να δώσει ο γονιός είναι η θετική ενίσχυση, η συμπαράσταση στην κούραση, η διαχείριση της ματαίωσης, η επιβράβευση για την προσπάθεια. Το παιδί χρειάζεται κάποιον να πιστεύει σε αυτόν και να το βοηθήσει στο χτίσιμο της αυτοπεποίθησης του. Εστιάζουμε στην πρόοδο του, την βελτίωση συγκριτικά με το παρελθόν, την διαχείριση των δυσκολιών, την στοχοπροσήλωση του και ποτέ δεν συγκρίνουμε με άλλα παιδιά. Αναφερόμαστε σε δικές μας σχολικές εμπειρίες με τις οποίες μπορεί να ταυτιστεί το παιδί και προτείνουμε τεχνικές που μας βοήθησαν στην μελέτη (σημειώσεις, υπογράμμιση, πλαγιότιτλοι, σχεδιαγράμματα, περίληψη, χαρτογράφηση εννοιών, δημιουργία πινάκων και τυπολογιών  ή ό,τι άλλο).
9. Αποστασιοποίηση του γονέα. Ο ανταγωνισμός στα σχολεία είναι πολύ μεγάλος και συχνά οι γονείς διορθώνουν τα πάντα, πριν πάει το παιδί στο σχολείο. Έτσι, το παιδί παίρνει το άριστα αλλά ο βαθμός δεν του αξίζει και το ξέρει. Επίσης, ο δάσκαλος δεν μπορεί να καταλάβει τις δυσκολίες του μαθητή, ούτε την πρόοδο, ενώ το παιδί μαθαίνει να εξαρτάται από τις γονεϊκές διορθώσεις και να μην παίρνει πρωτοβουλίες. Συχνά, οι αποδόσεις στην προφορική εξέταση ή το διαγώνισμα δεν συνάδουν με τους βαθμούς που παίρνουν οι εργασίες στο σπίτι και έτσι το παιδί απογοητεύεται και μπερδεύεται σχετικά με τις δυνατότητες του. Δίνουμε βοήθεια μόνο αν μας ζητηθεί και καλό είναι να περιορίζεται σε τρόπους εύρεσης του σωστού και όχι παροχή έτοιμης απάντησης, ώστε να αυξηθούν τα κίνητρα και η αυτοεκτίμηση του παιδιού. Δεν φοβερίζουμε το παιδί, δεν του στερούμε πράγματα αν φέρει κακούς βαθμούς, δεν το κυνηγάμε να μας ξαναπεί το μάθημα πριν το ύπνο. Εξηγούμε από νωρίς ότι αυτός είναι υπεύθυνος για την μελέτη του και εσείς είστε εκεί να βοηθήσετε με περισσή προθυμία, αν σας ζητηθεί. 
10. Δίνουμε το καλό παράδειγμα. Είναι σημαντικό να έρχεται το παιδί σε επαφή με βιβλία από την βρεφική ηλικία και να λαμβάνει πολλαπλά ερεθίσματα. Ένα σπίτι γεμάτο βιβλία, γονείς που διαβάζουν συστηματικά, γόνιμες συζητήσεις για κάτι που ακούσαμε και μας έκανε εντύπωση κινητοποιούν το παιδί. Συχνά, οι γονείς καθησυχάζονται με το πλήθος των εξωσχολικών δραστηριοτήτων που κάνει το παιδί τους, αλλά ξεχνούν ότι ακόμα και αυτά θεωρούνται “σχολείο” στο μυαλό των παιδιών. Το παιδί χρειάζεται αυθόρμητες ευκαιρίες για εξερεύνηση, συζήτηση, έρευνα και αυτό μπορεί να γίνει ακόμα και μέσα από μια βόλτα στο κέντρο της πόλης. Δεν θέλει χρήμα, θέλει τρόπο.

Όπως καταλαβαίνετε, ο ρόλος του γονιού δεν είναι του δασκάλου αλλά του ενισχυτή, του ανατροφοδότηση, του προπονητή. Δεν διαβάζει μαζί με το παιδί αλλά στηρίζει και συμβουλεύει ώστε να τα καταφέρει μόνο του. Άλλωστε, μην ξεχνάτε ότι τα σχολικά μαθήματα είναι σχεδιασμένα για παιδιά της συγκεκριμένης ηλικίας οπότε αν εξαιρέσουμε συγκεκριμένα πράγματα που όντως είναι δύσκολα (και συχνά προσπερνά ο δάσκαλος), όλα τα υπόλοιπα είναι εφικτά από τον μέσο, χωρίς μαθησιακές δυσκολίες, μαθητή.  Η οργάνωση της μελέτης είναι καθοριστικής σημασίας για την σχέση που θα αναπτύξει με το διάβασμα, την συνειδητοποίηση των ευθυνών, την απόκτηση αυτονομίας και την ολόπλευρη ανάπτυξη του παιδιού. Γονείς, δείξτε εμπιστοσύνη στο παιδί και αυτό θα λάμψει.

Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News