Update ιστορίας: Όχι, οι Πολωνές δεν έχουν νικήσει

Τις τελευταίες εβδομάδες κυκλοφορούν στα σόσιαλ διάφορες φήμες σχετικά με το τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή στην Πολωνία. Διάβασα ποστ γραμμένα μ’ενθουσιασμό σχετικά με το ότι οι Πολωνές ενώθηκαν, κατέβηκαν στους δρόμους και πέτυχαν όχι μόνο την απόσυρση του νομοσχεδίου, που περιορίζει ακόμη περισσότερο τις περιπτώσεις που επιτρέπεται η έκτρωση, αλλά τη νομιμοποίηση των τελευταίων. Άλλες δημοσιεύσεις επαινούσαν το πνεύμα των Πολωνών καταλήγοντας στο ότι οι αγώνες δικαιώνουν τις αγωνίστριες γράφοντας ότι ‘δεν θα περάσει τελικά το αισχρό νομοσχέδιο της Πολωνίας’. Ανακουφιστικά όλ’αυτά, διαβάζαμε σίγουρα με μια αίσθηση δικαίωσης· μόνο που δεν ισχύουν.

 

Εδώ μπορείτε να διαβάσετε προηγούμενο άρθρο του Α,ΜΠΑ σχετικά με το θέμα

 

Τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή στην Πολωνία; 

Στις 22 Οκτωβρίου 2020 το Συνταγματικό Δικαστήριο της Πολωνίας έκρινε ότι η έκτρωση είναι νόμιμη μόνο σε 3 περιπτώσεις.

 

1. Όταν η εγκυμοσύνη προέκυψε λόγω βιασμού
2. Όταν η εγκυμοσύνη προέκυψε λόγω αιμομιξίας
3. Όταν ‘είναι σε κίνδυνο η υγεία της μητέρας’.

 

Πριν τις 22 Οκτωβρίου η έκτρωση στην Πολωνία δεν ήταν νόμιμη. To 1932 απαγορεύτηκε καθολικώς, ακόμη και στις παραπάνω περιπτώσεις. Από το 1956 μέχρι το 1990, διάφορες νομοθετικές ρυθμίσεις και αλλαγές επέτρεπαν μια σχετικά φιλελεύθερη ανάγνωση κι εφαρμογή του νόμου, κάτι που κατέστησε την Πολωνία προσφιλή προορισμό διακοπής κύησης από γυναίκες που ζούσαν σε χώρες με αυστηρότερη νομοθεσία σχετικά με το ζήτημα.

Το νομικό σκοινί αρχίζει ξανά να σφίγγει γύρω απ’τις μήτρες των Πολωνών τη δεκαετία του ‘90. Από τότε μέχρι σήμερα, γίνεται μια μεγάλη προσπάθεια από τα κυβερνώντα κόμματα να περάσουν νομοσχέδια που ολοένα και συρρικνώνουν τις περιπτώσεις που μια γυναίκα μπορεί νομίμως να προβεί σε έκτρωση.

Στην εκπνοή του κομμουνισμού στη χώρα, η έκτρωση επιτρέπεται μόνο στις προαναφερθείσες περιπτώσεις με μία προσθήκη: το να διαπιστωθεί από δύο γιατρούς ότι το έμβρυο έχει άνευ αμφιβολίας γενετικές/χρωμοσωμικές ανωμαλίες.

Η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου έρχεται να πατήσει πάνω σε αυτή την τελευταία νομοθεσία της δεκαετίας του ‘90. Σύμφωνα με αυτή, οι περιπτώσεις νόμιμης έκτρωσης από 4 γίνονται 3 μόνο που στην Πολωνία, το 98% των εκτρώσεων γίνονται λόγω διαπίστωσης γενετικών ανωμαλιών σε προγεννητικό έλεγχο.

 

Άρα από τις 22 Οκτωβρίου ισχύει ο καινούργιος νόμος; 

Όχι. Για να ισχύσει η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου δεν αρκεί η ύπαρξή της. Θα ισχύσει από τη στιγμή που θα δημοσιευθεί στο πολωνικό αντίστοιχο της ‘Εφημερίδας της Κυβερνήσεως’  που ονομάζεται ‘Εφημερίδα των Νόμων’. Μόνο αν δημοσιευτεί θα αποκτήσει τυπική ισχύ και θα παράγει δεσμευτικά έννομα αποτελέσματα. Μέχρι τότε, δεν δεσμεύει καμία Πολωνή.

 

 

Άρα τι επετεύχθη με τις πορείες και τις διαδηλώσεις; 

Στα περισσότερα δυτικά νομικά συστήματα ένας νόμος για να διεισδύσει στη νομική πραγματικότητα μιας χώρας πρέπει να περάσει από μία διαδικασία.

Στην Πολωνία, εν προκειμένω, η διαδικασία αυτή ξεκινά από την αίθουσα του Συνταγματικού Δικαστηρίου και ολοκληρώνεται με τη δημοσίευση στην Εφημερίδα των Νόμων. Αυτό που πέτυχαν οι Πολωνές με την πρωτοφανή κινητοποίησή τους δεν είναι να ‘ρίξουν’ την απόφαση ή να την αλλάξουν ή με οποιονδήποτε τρόπο να την εξαφανίσουν από το προσκήνιο παρά πέτυχαν να καθυστερήσουν τη διαδικασία που χρειάζεται για να γίνει ο νόμος νομικά δεσμευτικός.

‘Πολύ απλά τρόμαξαν. Γι’αυτό ο Πρόεδρος Andrzej Duda, ενώ στην αρχή υποστήριξε απόλυτα την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου, δυο τρεις μέρες αργότερα ανακάλεσε και είπε ότι θα εισάγει νομοσχέδιο στη Βουλή, διαφορετικό από την απόφαση του Σ.Δ. Είπε επίσης ότι είναι έκπληκτος με την απόφαση ενώ, όπως είπα, με το που ανακοινώθηκε την υποστήριξε’ λέει στο Α,ΜΠΑ μία από τις πιο γνωστές Πολωνές ακτιβίστριες για τα δικαιώματα των γυναικών, Antonina Lewandoska.

 

Και τώρα; 

Tώρα απ’τη μία έχουμε την απόφαση του Σ.Δ η οποία έχει μεν ανακοινωθεί αλλά δεν έχει δημοσιευτεί και από την άλλη, ο Duda έχει ήδη καταθέσει προς ψήφιση νομοσχέδιο στη Βουλή που δεν ξέρουμε τι λέει στο σύνολό του επειδή η παρουσίασή και ψήφισή του διαρκώς αναβάλλεται. Φημολογείται ότι φοβούνται πως δεν θα βρουν υποστήριξη από τη Βουλή, καθώς εντός του ίδιου του κυβερνώντος κόμματος οι απόψεις σχετικά με την έκτρωση διίστανται. Ο στόχος του μάλλον είναι ν’αντικατασταθεί η απαγόρευση που αποφασίστηκε από το Σ.Δ από ένα πιο ελαστικό νομοσχέδιο της κυβέρνησης .

 

 

Εννοείς ότι ο στόχος είναι απλώς να παραγκωνίσουν το Συνταγματικό Δικαστήριο της Πολωνίας και να προτείνουν κάτι λίγο πιο κοινωνικά αποδεκτό για να βγάλουν τις διαδηλώσεις απ’το σβέρκο τους; Είναι αυτό νόμιμο στην Πολωνία ως διαδικασία; 

Το θέμα ‘νομιμότητα’ είναι από καιρό πληγή της Πολωνίας. Είναι γνωστό σε όλη την Ευρώπη ότι η ίδια η διαδικασία που ακολουθήθηκε για την τωρινή σύσταση του Σ.Δ είναι παράνομη. Η Πολωνία έχει προειδοποιηθεί πολλές φορές ότι πρέπει να θεραπεύσει την παρανομία αλλά επειδή δεν υπάρχουν κυρώσεις από την Ε.Ε δεν κάνει τίποτα. Προφανώς και δεν μπορείς ν’αποφασίσεις ποιος νόμος θα ισχύσει βάσει του τι σε βολεύει αλλά ποιος θα επιβάλλει την κύρωση; To ήδη αντισυνταγματικώς εκλεγμένο Συνταγματικό Δικαστήριο; O πολωνικός νόμος είναι σαφής. Όταν το Σ.Δ ανακοινώνει απόφαση είναι υποχρεωτικό η απόφαση αυτή να δημοσιευτεί ως νόμος του κράτους. Αυτή τη στιγμή δεν το κάνουν και κωλυσιεργούν γιατί θορυβήθηκαν από τις πορείες. Το ότι καθυστερούν δεν σημαίνει κάτι καλό για τις Πολωνές.

 

Τι πιστεύεις εσύ ότι σημαίνει για τις Πολωνές; 

Σε πρώτη φάση, σκέφτομαι ότι απλώς θα δημοσιεύσουν την απόφαση του Σ.Δ μόλις κουραστούμε. Η Πολωνία έχει χτυπηθεί βαριά από τον Covid-19, χθες είχαμε 27.000 νέα κρούσματα και αυτό συμβαίνει σχεδόν κάθε μέρα. Δεν περίμεναν ότι θα βγούμε στους δρόμους. Επομένως, όλο αυτό τον καιρό που γίνονται διαδηλώσεις και πορείες στην Πολωνία, τα κυβερνητικά κανάλια βασικά λένε ότι οι Πολωνές φταίνε για τους θανάτους από κορονοϊό και

χρησιμοποιούν αυτό το επιχείρημα για να δικαιολογήσουν την ακραία αστυνομική βία στο όνομα της προστασίας της δημόσιας υγείας.

 

Επομένως τώρα περιμένετε; 

Nαι. Διαδηλώνουμε και περιμένουμε. Η ψήφιση του νομοσχεδίου έχει αναβληθεί επ’αόριστον, έπρεπε να’χει γίνει σχεδόν 3 βδομάδες πριν. Δεν ξέρουμε πότε θα γίνει. Μπορεί να γίνει αύριο, μπορεί να γίνει σ’ένα μήνα. Μπορεί να μη γίνει και να δημοσιευτεί η απόφαση του Σ.Δ. Δεν ξέρουμε. Το κρίσιμο είναι οτι λίγες ώρες πριν το νομοσχέδιο του Duda φτάσει προς ψήφιση, διαπίστωσαν ότι δεν είχαν την πλειοψηφία και αποφάσισαν απλώς να μην ψηφίσουν.

 

 

Τι προβλέπουν οι οργανώσεις για τα δικαιώματα των γυναικών ότι θα συμβεί; 

Νομίζουμε ότι θα προσπαθήσουν να εξασφαλίσουν την πλειοψηφία και θα συνεχίσουν να επιτρέπουν την έκτρωση σε ορισμένες περιπτώσεις, αν πχ το έμβρυο δεν έχει εγκέφαλο ή αν είναι σίγουρο ότι θα πεθάνει μόλις γεννηθεί.

Αυτό το θεωρούν ένδειξη διάθεσης συμβιβασμού και μάλλον ελπίζουν ότι θα σταματήσουν οι πορείες και οι διαδηλώσεις.

 

Πες μου για τις πορείες. Είναι πολυπληθείς, σίγουρα, αλλά πόσο κινητοποιημένος είναι ο πολωνκός λαός σε σχέση με πορείες και διαδηλώσεις για άλλους σκοπούς; Πώς οργανωθήκατε; 

Είναι οι μεγαλύτερες πορείες στην ιστορία της Πολωνίας. Μιλάμε για πάνω από 100.000 ανθρώπους στους δρόμους της Βαρσοβίας. Οι άνθρωποι αυτοί ρισκάρουν την υγεία τους και την ασφάλειά τους για να είναι εκεί. Αυτό που συμβαίνει τώρα δεν έχει ξανασυμβεί ποτέ. H οργάνωση έγινε τόσο από τις λίγες μεγάλες οργανώσεις για τα δικαιώματα των γυναικών όσο και από μικρές κολλεκτίβες που βοηθούν τις γυναίκες να κάνουν έκτρωση παράνομα.

Όμως, η οργή ήταν τόση πολλή που οι οργανώσεις έπαιξαν καθαρά διεκπαιρωτικό ρόλο στην όλη κατάσταση.

Οι γυναίκες ήταν ήδη έτοιμες να κατέβουν στους δρόμους και περίμεναν απλώς μια κατεύθυνση. Και δεν είναι μόνο η Βαρσοβία και οι υπόλοιπες μεγάλες πόλεις. Διαδηλώνουν τα χωριά, η επαρχία, μέρη με μόλις 3000 κατοίκους οργανώνουν τις δικές τους διαμαρτυρίες. Συνήθως η όποια δράση περιορίζεται στα μεγάλα αστικά κέντρα. Τώρα όλη η Πολωνία είναι στους δρόμους.

 

Και ποια ακριβώς είναι η στάση των ΜΜΕ; 

Τα κρατικά κανάλια κάνουν προπαγάνδα υπέρ της κυβέρνησης όπως έκαναν από το 2015. Είναι γνωστό ότι είναι αναξιόπιστα. Από τα ιδιωτικά, οι απόψεις διίστανται. Ως προς τις εφημερίδες, υπάρχουν ορισμένες που μας υποστηρίζουν κι απ’την άλλη, πρόσφατα είδα πρωτοσέλιδο ‘Ο αριστερός φασισμός πασχίζει να καταστρέψει την Πολωνία’. Ο κορονοϊός τους έχει βολέψει πολύ.

Όση και να είναι η αστυνομική βία, όσο και να ξυλοκοπούν τους διαδηλωτές, όσες παράνομες συλλήψεις και να γίνονται, όλα δικαιολογούνται στο όνομα της προστασίας της δημόσιας υγείας.

Άλλα πρωτοσέλιδα μας αποκαλούν ναζί, δολοφόνους, γράφουν ότι μισούμε τα ΑΜΕΑ, γράφουν ότι θέλουμε να επιβάλλουμε ευγονική, ειλικρινά, έχω διαβάσει ό,τι μπορείς να σκεφτείς. Αυτές που μας υποστηρίζουν πάντως, δημοσιεύουν φωτογραφίες που δείχνουν καθαρά τι γίνεται και πώς συμπεριφέρονται οι δυνάμεις καταστολής.

 

Ό,τι λέει η Antonina, επιβεβαίωσε η ιδρύτρια της οργάνωσης ‘Warszawskie Dziewuchy’ και ακτιβίστρια Paulina Krasnodębska:

‘Αυτές τις εβδομάδες, ενώ η νομική ισχύς του νόμου παραμένει μετέωρη, 99 γυναίκες πρόλαβαν να τερματίσουν τις εγκυμοσύνες τερατογενέσεων νομίμως μέσω του εθνικού συστήματος υγείας’. 

 

 

Άρα νόμιμη έκτρωση γίνεται μόνο μέσω του Πολωνικού ΕΣΥ; 

Nαι, φυσικά. Βέβαια το πολωνικό σύστημα είναι κάπως ιδιαίτερο. Δεν τιμωρείται η γυναίκα που κάνει την έκτρωση αλλά το άτομο που τη βοηθά. Δε νοείται νόμιμη έκτρωση σε ιδιώτη γιατρό απ’τη μία, απ’την άλλη δεν είναι παράνομο να το κάνει μόνη της. Είναι απλώς εξαιρετικά επικίνδυνο. Ταυτόχρονα, κάθε γιατρός που υπηρετεί στο ΕΣΥ διατηρεί το δικαίωμά του ν’αρνηθεί τη διεξαγωγή διακοπής κύησης λόγω ηθικής διαφωνίας οπότε καταλαβαίνεις ότι μιλάμε για ένα νομικό χάος που αυτή τη στιγμή, λόγω της έλλειψης απόφασης είναι χειρότερο.

 

Επομένως, όχι, οι Πολωνές δεν κέρδισαν. Ζουν σε μία χώρα η κυβέρνηση της οποίας έχει νομίμως δικαιώματα πάνω στο σώμα τους, δεν έχουν πρόσβαση σε βασικές μονάδες αναπαραγωγικής υγείας και το αν θα προλάβουν να κάνουν ή όχι έκτρωση όταν επιτρέπεται, εξαρτάται από την ‘ηθικό κώδικα’ του κάθε τυχάρπαστου ιατρού του πολωνικού ΕΣΥ. Αν οι Πολωνές κερδίσουν κάτι αυτή τη στιγμή με τις διαδηλώσεις, αυτό το κάτι θα είναι ότι μπορούν να κάνουν νομίμως έκτρωση σε ορισμένες περιπτώσεις γενετικών ανωμαλιών, αν περάσει το νομοσχέδιο της κυβέρνησης ή ότι θα επιστρέψουν με κάποιο τρόπο στην προηγούμενη κατάσταση των 4 περιπτώσεων που αναφέρθηκαν στην αρχή. Αυτή είναι η έκταση της πιθανής νίκης τους.

 

Αυτά είναι τα καλύτερα σενάρια.

 

Μέχρι τότε θα περιμένουν.

 

Αν δεν έχετε ακολουθήσει το Α,ΜΠΑ στο instagram, θα το βρείτε εδώ

Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News