Είναι τόσο εύκολο να κατηγορήσουμε τις selfies για ναρκισσισμό, σαν να κλέβεις παγκάρι εκκλησίας. Όλα τα προφανή, η ντροπή που μας έμαθαν από μικρές να νιώθουμε, είναι εκεί. Πώς τολμάς να ρίχνεις τον προβολέα πάνω σου, ζητώντας να σε δουν; Ποια νομίζεις πως είσαι καθώς γυρνάς την κάμερα του κινητού σου προς τα σένα; Γιατί ζητάς να σε προσέξουν, βάσει της εικόνας σου;
Aυτό που λένε οι ψυχολόγοι και οι ιστορικοί τέχνης είναι άλλο: η τέχνη του self portraying (που, ας μην ξεχνάμε, άσκησαν καλλιτέχνες όπως ο Ντίρερ, o Βελάσκεθ, o Βαν Γκογκ, η Φρίντα Κάλο) μας προσκαλεί σε κάτι βαθύτερο, στην ίδια την ουσία της ανθρώπινης ψυχής. Η στιγμή που απεικονίζουμε τον εαυτό μας είναι η στιγμή που νιώθουμε κάτι βαθύτερο και θέλουμε να πούμε κάτι πολύ απλό και ουσιώδες. «Είμαι εδώ. Δείτε με. Αυτή η στιγμή θα περάσει. Όμως τώρα είμαι εδώ». Ενσυνείδητα, τις περισσότερες φορές αποφασίζουμε να γίνουμε μάρτυρες της ζωής μας.
Έχω τεράστια αγάπη στην τέχνη αυτή, γιατί τη βρίσκω βαθιά τρυφερή και γεμάτη ιστορίες. Η στιγμή που σηκώνουμε το κινητό μας για να φωτογραφίσουμε το είδωλό μας είναι γεμάτη νόημα. Μέσα στο μάταιο της ύπαρξης διώχνουμε ντροπές και αντιπερισπασμούς για να δείξουμε στον κόσμο πως πιθανότατα αυτή ήταν μια καλή μέρα, μια στιγμή που είχαμε τον έλεγχο. Όλα πήγαν όπως προσδοκούσαμε και μετά, σχεδόν αυθόρμητα, σχεδόν με αφέλεια ρωτάμε: «Μετράω; Πιστεύεις πως η ύπαρξή μου αξίζει την προσοχή σου;».
Ως μια γυναίκα που κουβαλά μπόλικη ενοχή στις πλάτες της και πιθανότατα τη μισή μέρα νιώθει πως ευθύνεται για όσα συμβαίνουν γύρω της ‒και η φωτογραφία αποσπούσε την προσοχή μου με τον κατάλληλο τρόπο‒, μου θύμιζε πως δεν μπορούσα να ελέγξω τίποτα άλλο πέρα από τον τρόπο που παρουσιάζομαι στον κόσμο μια συγκεκριμένη στιγμή. Όλα τα υπόλοιπα συνέχιζαν να είναι ένα σισύφειο trial and error. Κλικ!
Στη διάρκεια της πανδημίας πολλοί από μας καταπιάστηκαν με πράγματα που τους έκαναν να νιώθουν ασφαλείς. Συνήθειες των οποίων η επανάληψη επιτρέπει τη δημιουργία, ένα αποτέλεσμα που έφερνε χαρά και όλα πήγαιναν καλά. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που πολλοί στράφηκαν στην κουζίνα, στο μαγείρεμα. Αν τους ρωτήσετε γιατί, πιθανότατα θα πάρετε την απάντηση: «Είναι το μόνο σημείο όπου νιώθω ασφαλής και ήρεμος. Είναι το μόνο σημείο όπου μπορώ να έχω τον έλεγχο».
Για μένα, που λόγω δουλειάς και συνθηκών έμεινα, όπως πολλοί, μέσα σε ένα σπίτι με ελάχιστες εξόδους, η διέξοδος που βρήκα ήταν εξίσου σημαντική με το μαγείρεμα. Ντυνόμουν κάθε μέρα. Για να εξηγηθώ. Ντυνόμουν με τη λεπτομέρεια ιαπωνικής ιεροτελεστίας, με τη σοβαρότητα κυρίας των τιμών στις Βερσαλλίες. Ντυνόμουν για να πάω μέχρι το μπακάλικο, στο φαρμακείο, στο ραντεβού της δουλειάς. Τα looks φτιάχνονταν με προσήλωση με επιμέλεια. Μπορεί να έμενα ξάγρυπνη το βράδυ αν δεν είχα αποφασίσει τον συνδυασμό που θα φόραγα την επόμενη μέρα. Υπήρχαν περίοδοι που έφτιαχνα τα σύνολα για όλη την εβδομάδα και άλλες που πήγαινα βάσει ενστίκτου. Ήταν η πιο σπουδαία μου διαφυγή, ο μικρός κήπος απομόνωσης και ηρεμίας. Συνδύαζα ρούχα, τα φόραγα και μετά έπρεπε να αντιμετωπίσω τη ζωή. Ήταν κατευναστικό, απαιτητικό με τον τρόπο του, αν δεν ήμουν ευχαριστημένη μπορεί και να καθυστερούσα, αρνιόμουν να επιστρέψω στη ζωή αν δεν είχα πετύχει το στόχο μου.
Όταν όμως ήμουν εξαιρετικά ευχαριστημένη με το αποτέλεσμα, στεκόμουν στην είσοδο του σπιτιού μου, εκεί όπου υπάρχει ένας μεγάλος καθρέφτης, και φωτογράφιζα το είδωλό μου. Το πρόσωπο δεν φαινόταν, δεν είχε σημασία. Τις περισσότερες φορές η μάσκα είχε μπει ήδη ή δεν είχε βγει ακόμα, πολλές φορές με φωτογράφιζα αφού είχα μπει στο σπίτι, με τις τσάντες από τη λαϊκή, τον μανάβη, τη δουλειά. Δεν ήθελα να ασχοληθώ ούτε εγώ ούτε κανένας με το αν είμαι όμορφη. Το θέμα μας είναι αυτό το φίνο συνολάκι, αυτό έφτιαξα σήμερα, κοιτάξτε, κυρίες και κύριοι ‒ δεν έχω να πάω πουθενά και ίσως είμαι άυπνη γιατί φοβάμαι ή δεν έχω απαντήσεις. Είμαι όμως εδώ, κυρίες και κύριοι, κοιτάξτε. Έφτιαξα άλλο ένα έξοχο, κατ’ εμέ, look. Η δημιουργία του εαυτού μου, για μια στιγμή, ήταν αρκετή.
Είμαι αρκετά έμπειρη για να προκαλέσω τα ήθη του ίντερνετ. Επίτηδες μπλαζέ και ναΐφ, καθόλου προκλητική. Οι φωτογραφίες είναι γεμάτες τεχνικά λάθη. Στο πάτωμα υπάρχουν μερικές φορές φυλλάδια και λογαριασμοί. Δεν πρόσεχα τις λεπτομέρειες, μη βγω «τέλεια» και θυμώσουν οι άλλοι λόγω του ναρκισσισμού που λέγαμε. Ναι, το ξέρω πως έχουμε κι άλλα προβλήματα, αλλά τώρα εγώ έφτιαξα αυτό: εμένα. Κάθε σύνολο λες και απέτρεπε μια πιθανή κρίση πανικού. Νομίζω πως δεν επανέλαβα παραπάνω από μία φορά τους συνδυασμούς που φωτογράφισα. Ήταν σαν να είχε εξαντληθεί η ενέργειά τους, σαν να μη σήμαιναν τίποτα πια, σαν να είχα πάρει το φάρμακό μου.
Καθώς φίλες μου και συνεργάτιδες εφάρμοζαν το ίδιο σύστημα αυτοΐασης, ήταν σαν να μπαίναμε σε μια παράλογη, αλλά σημαντική λέσχη θυμάτων. Φορούσαμε τα ρούχα μας για να μην πάμε πουθενά, όμως συνεχίζαμε τον αγώνα. Φροντίζαμε να υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας και στους άλλους πως υπάρχουμε, συνεχίζουμε. Η μία επικροτούσε τις επιλογές της άλλης, σκεφτόμασταν αν θα τις δοκιμάζαμε κι εμείς. Αυτή είναι η δική μας μέθοδος επιβίωσης. Αυτό κάνουμε για να συνεχίσουμε.
Καθώς κοίταζα τις φωτογραφίες που έχω τραβήξει τα τελευταία δύο χρόνια (στα μέσα της πανδημίας άλλαξα κινητό), καταλαβαίνω πως η δική μου άσκηση διαφυγής, η απόδρασή μου απ’ όλα, βρισκόταν πάντα εκεί. Ως μια γυναίκα που κουβαλά μπόλικη ενοχή στις πλάτες της και πιθανότατα τη μισή μέρα νιώθει πως ευθύνεται για όσα συμβαίνουν γύρω της ‒και η φωτογραφία αποσπούσε την προσοχή μου με τον κατάλληλο τρόπο‒, μου θύμιζε πως δεν μπορούσα να ελέγξω τίποτα άλλο πέρα από τον τρόπο που παρουσιάζομαι στον κόσμο μια συγκεκριμένη στιγμή. Όλα τα υπόλοιπα συνέχιζαν να είναι ένα σισύφειο trial and error. Κλικ!
Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News
Εξαιρετική ιδέα και πολύ όμορφες φωτογραφίες!