Το κείμενο αυτό αποτελεί κομμάτι του αφιερώματος που ετοίμασε το Α,μπα για τα πρώτα σημάδια κακοποιητικών χαρακτήρων. Πιστεύουμε ότι η εμπειρία της μιας είναι η προστασία της άλλης. Ο στόχος μας είναι, στο τέλος του Σαββατοκύριακου, να σας έχουμε διαβεβαιώσει ότι όχι, δεν ήσασταν υπερβολικές.
Οι γυναικοκτονίες είναι η κορυφή του παγόβουνου.
Οι γυναικοκτονίες σοκάρουν, τρομάζουν, γεμίζουν οργή. Όμως, όπως δεν υπάρχει μόνο το άσπρο και το μαύρο, έτσι δεν υπάρχουν μόνο τα καλά παιδιά και οι τραμπούκοι / δολοφόνοι. Το αντίθετο: ανάμεσά τους ευδοκιμεί ένα αρκετά διαδεδομένο είδος, αυτό του λειτουργικού κακοποιητή. Πρόκειται για έναν άντρα που θεωρείται κοινωνικά επιτυχημένος, που θεωρείται καλή τύχη να τον έχεις σύντροφό σου. Στην περίπτωσή του η κακοποιητική συμπεριφορά είναι τόσο συγκαλυμμένη, που ούτε το ίδιο το θύμα δεν καταφέρνει να την αντιληφθεί στο πλήρες μέγεθός της: υποτίμηση, προσβολές, λεκτική και ψυχολογική βία, συνήθως (όχι όμως πάντα) χωρίς παράλληλη άσκηση σωματικής, μια συμπεριφορά που εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο του μάτσο / πολλά βαρύ άντρα, που θα πει και μια κουβέντα παραπάνω – η οποία κουβέντα η παραπάνω αποτελεί κάθε φορά ένα νοερό χαστούκι στη σύντροφο – θύμα του.
Κι ακριβώς αυτό το μοντέλο παλαιάς κοπής αρσενικού είναι που παρέχει τη συγκάλυψη: γιατί αυτό που κάνει αυτού του είδους ο κακοποιητής, καθώς γνωρίζει πολύ καλά ότι η βίαιη συμπεριφορά του διαφορετικά δεν θα γίνει ανεκτή, είναι να την «αντισταθμίζει» (ξεπλένει, για την ακρίβεια) με μια εκ διαμέτρου αντίθετη καλή συμπεριφορά: δώρα, περιποιήσεις, τρυφερότητα, προπαντός το τελευταίο. Κι εδώ βρίσκεται η παγίδα: οι συναισθηματικές αυτές παροχές πείθουν τη σύντροφο, ότι ο σύντροφός της την αγαπά, κι ότι για την αγάπη του αυτή αξίζει να παραβλέψει τα λοιπά του ατοπήματα. «Και πιο ζευγάρι δεν έχει προβλήματα;» σκέφτεται και καταπίνει, σε σημείο άρνησης, τη βία που υφίσταται.
Όμως όχι.
Ο άντρας αυτός δεν την αγαπά. Γιατί, πολύ απλά, αν την αγαπούσε δεν θα την κακοποιούσε. Στην αγάπη δεν χώρα κακοποίηση κι αυτό είναι ένα κομβικό σημείο αναφοράς που θα πρέπει να το επαναλαμβάνουμε σαν μάντρα. Μια παραδοχή που θα τα κάνει όλα πολύ πιο απλά και πιο ασφαλή. Κι αυτά που αναγνωρίζονται ως σημάδια αγάπης, στην πραγματικότητα για τον κακοποιητή δεν είναι τίποτα περισσότερο από μηχανισμοί χειρισμού, προκειμένου να κρατήσει δέσμιο το θύμα του. Η περιποίηση και η τρυφερότητα στα χέρια του κακοποιητή γίνονται ένα ακόμη όπλο.
Υπάρχουν γύρω μας πολλοί τέτοιοι τύποι.
Δεν είναι μόνο οι κακοί γκόμενοι των φιλενάδων μας, τους οποίους ξεκάθαρα απεχθανόμαστε. Μερικές φορές είναι οι αδερφοί μας, οι φίλοι μας, είναι οι πατεράδες μας. Κι ενώ όλες μας αγανακτούμε και φρίττουμε με τους γυναικοκτόνους και με αυτούς που ασκούν εμφανή σωματική βία, στηρίζουμε μερικές φορές, άθελα μας, με την αποδοχή και την αγάπη μας, τους λειτουργικούς αυτούς κακοποιητές.
Γιατί από το υποστηρικτικό κοινωνικό, φιλικό κι ευρύτερο οικογενειακό περιβάλλον αντλεί ο κακοποιητής τη δύναμή του. Και κάπως έτσι το πρόβλημα διαιωνίζεται, κάπως έτσι το πρόβλημα παραμένει άλυτο. Κι εμείς μένουμε με την απορία και με την αγανάκτηση, ενώ την ίδια στιγμή περιστοιχιζόμαστε από όλους αυτούς τους αθόρυβους, λειτουργικούς, ύπουλους κακοποιητές. Οι οποίοι ενίοτε απασφαλίζουν και γίνονται κι αυτοί πρωτοσέλιδα, τα καλά παιδιά που δεν έδωσαν ποτέ τους δικαιώματα – κι ενώ στην πραγματικότητα είχαν δώσει άπειρα.
Αυτό που έχω να προτείνω ως συμβουλή, είναι να κρατάμε τα μάτια και τα αυτιά μας ανοιχτά. Να τα κρατάμε ανοιχτά, προφανώς, στις ερωτικές σχέσεις τις δικές μας, αλλά και στις κακοποιητικές συμπεριφορές που εκδηλώνονται στο ευρύτερο περιβάλλον μας: την φωνή την υψωμένη, την υποτίμηση, την προσβολή, τη χειραγώγηση – όλα αυτά που είναι μερικές φορές βολικό να παραβλέπουμε, για να μην διαταράξουμε τις προσωπικές μας σχέσεις με έναν λειτουργικό κακοποιητή. Κι αυτές τις συμπεριφορές να τις στηλιτεύουμε και να τις απομονώνουμε. Να έχουμε τα μάτια μας ανοιχτά για εμάς τις ίδιες και για τις γυναίκες που υποφέρουν – για τις αδερφές μας που υποφέρουν.
Ροζίτα Σπινάσα
Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News
