Τελευταίο Τανγκό στο Παρίσι: Ανατέμνοντας έναν κινηματογραφικό βιασμό 50 ετών

Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών ’80 και ’90 τα σεξουαλικά όνειρα των σινεφίλ στοιχειώνονταν από μία συγκεκριμένη κινηματογραφική σκηνή ως ορόσημο στην απεικόνιση του ερωτικού πάθους και της παραφοράς.

Όταν κάποιος ήθελε να περιγράψει την ποιότητα του σεξ που είχε απολαύσει με το ερωτικό αντικείμενο του πόθου του, οι παρομοιώσεις αφορούσαν αυτή τη συγκεκριμένη σκηνή ανάμεσα στον Μάρλον Μπράντο και τη Μαρία Σνάιντερ.

Όχι πια. Βασικά, εδώ και καιρό “όχι πια” και συγκεκριμένα από τη στιγμή που η Μαρία Σνάιντερ, πριν από μερικά χρόνια αποφάσισε να μιλήσει και να πει ότι η περιβόητη σκηνή με το “βούτυρο”, δεν ήταν τίποτα περισσότερο από τον κινηματογραφικό βιασμό της, το τέλος της καριέρας της πριν καν αρχίσει, και την είσοδό της στο σύμπαν των ψυχολογικών προβλημάτων, των αυτοκτονικών ιδεασμών και των ναρκωτικών.

Τότε πολλοί είχαν σπεύσει να περιγελάσουν (και πάλι) την ηθοποιό ως “μυξο-ευαίσθητη” που βρήκε ευκαιρία να δικαιολογήσει την εξαφάνισή της από τον κινηματογράφο και τις μάχες της με τις εξαρτήσεις.

Ποτέ μέχρι σήμερα, ούτε καν μετά τις σπαρακτικές αποκαλύψεις της Σνάιντερ για το τι ακριβώς συνέβη σ’ εκείνη τη σκηνή, δεν είχε τολμήσει κανείς να μιλήσει για τον κακοποιητή Μπερτολούτσι.

Όμως, όσοι βρίσκονταν στη βιομηχανία γνώριζαν για τι πράγμα μίλαγε η Σνάιντερ, τι ήταν εκείνο που την οδήγησε στην παραφροσύνη και την αυτο-απαξίωση και τελικά στον αφανισμό: η αντρική ματιά στο Χόλιγουντ, το λεγόμενο male gaze από το οποίο προσπαθεί να απαλλαχθεί ο σκεπτόμενος κινηματογράφος από τη μέρα που ξεκίνησαν οι αποκαλύψεις εναντίον του Χάρβεϊ Γουάνστιν, του μεγαλύτερου στόχου του #MeToo.

Αυτήν ακριβώς τη ματιά και αυτό ακριβώς το αποσιωπημένο έγκλημα έρχεται να φωτίσει και να “δικάσει” εν προκειμένω, η μίνι σειρά – ντοκιμαντέρ “Tango”, με δύο δημιουργούς που για πρώτη φορά ρίχνουν φως στις κακοποιητικές πρακτικές του σούπερ σταρ σκηνοθέτη, Μπερνάρντο Μπερτολούτσι, πρακτικές που εξέθεσαν τη Σνάιντερ σε κινδύνους που ούτε διανοούνται σήμερα οι νομικοί σύμβουλοι ηθοποιών και ολόκληρων κινηματογραφικών παραγωγών.

Ποτέ μέχρι σήμερα, ούτε καν μετά τις σπαρακτικές αποκαλύψεις της Σνάιντερ για το τι ακριβώς συνέβη σ’ εκείνη τη σκηνή, δεν είχε τολμήσει κανείς να μιλήσει για τον κακοποιητή Μπερτολούτσι.

Για τον άθλιο τρόπο με τον οποίο συνωμότησε με τον άλλο σπουδαίο του Χόλιγουντ -τον Μάρλον Μπράντο-, ώστε να αιφνιδιάσουν με μία σοκαριστική σκηνή, τη νεαρότατη τότε, γυναίκα και ηθοποιό, Σνάιντερ. Να μην την προειδοποιήσουν για την παραβιαστική σκηνή σεξ με το βούτυρο, προκειμένου να αποτυπωθεί στο φακό η έκπληξη και ο αιφνιδιασμός της.

Οι σκηνοθέτες Lisa Brühlmann και José Padilha πηγαίνουν την υπόθεση ένα βήμα παραπέρα, καθώς εστιάζουν στο πώς η κακοποίηση της Σνάιντερ δεν έγινε για την απόλαυση κάποιου, αλλά για χάρη της “Τέχνης”, μιας Τέχνης που, ωστόσο, δεν διακρίνεται από καμία ηθική και κανένα πλαίσιο έμφυλης προστασίας.

«Tο Tango πρακτικά είναι η ιστορία δύο αντρών που κακοποιούν μία νεαρή, άπειρη γυναίκα, όχι για το σεξ, αλλά προς χάριν της Τέχνης. Μάλιστα, το κάνουν μπροστά στην κάμερα και η σκηνή που προκύπτει κάνει την ταινία, ένα σημαντικό φιλμ που μέσα στα χρόνια εξυμνείται από κριτικούς και κοινό. Ο σκηνοθέτης πετυχαίνει τον στόχο του, ο ηθοποιός γνωρίζει τεράστια επιτυχία και αυτό που συνέβη στη Μαρία, ο πόνος που βίωσε αποσιωπείται», εξηγεί ο Padilha.

Αυτή η γνώση που μας προσφέρεται τώρα πια κάνει τον Μπερτολούτσι πορνοβοσκό; Κάνει τον Μπράντο συνένοχο σε μια εγκληματική πράξη; Μήπως είμαστε υπερβολικοί; Αυτές τις λεπτές γραμμές έρχεται να φωτίσει η σειρά ντοκιμαντέρ, αν και για πολλούς ο Μπερτολούτσι και η ταινία του έχουν ήδη ακυρωθεί, ακριβώς λόγω της αισχρής συμπεριφοράς απέναντι σε ένα νεαρό κορίτσι που μόλις έβρισκε τα πατήματά του στην 7η Τέχνη.

Το πώς η σκηνή “λέρωσε” για χρόνια το όνομα της Σνάιντερ που έγινε σύμβολο του σεξ με το ζόρι, το πώς την απομάκρυνε από τα όνειρά της και την ανάγκασε να βάζει όρους, προκειμένου να μην της ζητούν γυμνές σκηνές στις ταινίες που ακολούθησαν είναι ο προβληματισμός που θέτουν οι δύο σκηνοθέτες και αφορά τον παραβιαστικό τρόπο με τον οποίο λειτουργούσε ο κλάδος τους για δεκαετίες.

Φυσικά, την εποχή του “Τελευταίου Τανγκό στο Παρίσι”, όροι όπως “πολιτική ορθότητα”, “έμφυλη κακοποίηση” και “γυναικεία ορατότητα” θα προκαλούσαν γέλια σε τέρατα του κινηματογράφου, όπως ο Μπερτολούτσι. Όπως άλλωστε και το ότι η πρακτική του στο σήμερα θα ισοδυναμούσε με κατακραυγή και επαγγελματική αυτοκτονία.

Για (το) τότε, εκείνος έπραξε άριστα και η Σνάιντερ ήταν μια “χιονονιφάδα”. Ο χρόνος, όμως, δικαιώνει την από καιρό νεκρή ηθοποιό, καθώς αποκαλύπτεται το τι κέρδισαν οι άλλοι και τι η ίδια από αυτή τη σκανδαλώδη εργασιακή -και διόλου καλλιτεχνική- συνθήκη. Ενώ η ταινία στον σκηνοθέτη και στον ηθοποιό απέφερε τεράστια έσοδα και οσκαρικές υποψηφιότητες, η Σνάιντερ έφυγε από το σετ του “βιασμού” της με μόλις 4.000 δολάρια στην τσέπη, ενώ η εκμετάλλευση της εικόνας της σ’ εκείνη τη σκηνή και η γελοιοποίησή της από τα πατριαρχικά media, ουσιαστικά την κατέστρεψαν.

Η ανατομία αυτής της σκηνής, μέσω της σειράς -που ανήκει στον τηλεοπτικό σταθμό CBS- ίσως γίνει η αρχή για παρόμοιες αποκαλύψεις στον ευρύτερο κινηματογραφικό χώρο. Και ίσως είναι ένα σπουδαίο reboot για τις γυναίκες στο σινεμά -ηθοποιούς, κινηματογραφίστριες, σκηνοθέτες- που περισσότερο από ποτέ, τώρα, αναχαιτίζουν την ανδρική οπτική γωνία στον χώρο.

Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News