Γράφει η δερματολόγος Δρ. Μάρα Χάψα, ειδικός δερματολόγος και αφροδισιολόγος
Το σκηνικό είναι σε όλους μας γνωστό. Καλοκαίρι με καύσωνα σε πολυσύχναστη παραλία ελληνικού νησιού. Σε κοντινή απόσταση μία παρέα 50άρηδων μιλάει δυνατά για το θέμα των καιρών: τον COVID-19 και τα εμβόλια. Και ναι, δυστυχώς, είναι από αυτούς που δεν εμβολιάζονται γιατί “δεν θέλουν να αλλάξει το DNA τους και των παιδιών τους”.
Αναστενάζω γιατί είχα την παράλογη ελπίδα ότι την πρώτη μέρα των διακοπών μου θα έπαιρνα ένα μικρό ρεπό από αυτόν τον παραλογισμό με τον οποίο πρέπει να παλεύει κάθε (μη κομπογιαννίτης) γιατρός πάνω στη γη καθημερινά. Βάζω τα ακουστικά μου και ρίχνω μια ματιά στους αρνητές καθώς εκείνοι βάζουν στο ήδη κατακόκκινο ηλιοκαμένο δέρμα τους λάδι μαυρίσματος με ένα μεγάλο 0 εκεί που αναγράφεται κανονικά η αντιηλιακή προστασία και μετακινούν τις ξαπλώστρες τους μακριά από τη σκιά.
Για έναν δερματολόγο ένα τέτοιο θέαμα έχει διαστάσεις τραγικής ειρωνείας αρχαίου δράματος, μην πω επιπέδου “ο Brad Pitt είναι ο Edwart Norton στο fight club”. Γιατί μπορείς πραγματικά να φανταστείς μπροστά στα μάτια σου όλη αυτήν την καταστροφή του DNA που λαμβάνει χώρα μέσα σε αυτά τα απροστάτευτα από την UV-ακτινοβολία κερατινοκύτταρα και μελανοκύτταρα και τα SOS-σήματα που στέλνονται στο ανοσοποιητικό για να έρθει και να “καθαρίσει” την επιδερμίδα από τις νέες DNA-βλάβες.
Γιατί ναι, η ηλιακή ακτινοβολία μπορεί να έχει θετική ψυχοτρόπο δράση, να κινητοποιεί την παραγωγή βιταμίνης D, να μας ζεσταίνει, να μας δίνει ουσιαστικά οξυγόνο μέσω της φωτοσύνθεσης, ακόμη και να αποτελεί θεραπεία φλεγμονωδών παθήσεων μέσω της ανοσοκαταστολής που προκαλεί αλλά είναι αδιαμφισβήτητα μεταλλαξιογόνος και, συνεπώς, καρκινογόνος. Τόσο αδιαμφισβήτητα, που στην πρωτογενή έρευνα για νέες θεραπείες καρκίνου (trigger-alert για vegans) έτσι ακριβώς πολλές φορές προκαλείται σε ποντίκια-πειραματόζωα η ασθένεια την οποία θέλουμε να θεραπεύσουμε: με UVακτινοβόληση.
Πριν όμως μιλήσουμε για την “Voldemort-you know who” συνέπεια της υπεριώδους ακτινοβολίας, για την οποία σχεδόν κανείς δεν θέλει μιλάει, ας μιλήσουμε για κάτι που σχεδόν όλοι θέλουν να μιλούν: την αντιγήρανση.
H UV-ακτινοβολία είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας γήρανσης του δέρματος και δημιουργεί χαρακτηριστικές αλλοιώσεις που συνοψίζονται με τον όρο Photoaging. Τα βασικά συστατικά του δέρματος τα οποία είναι υπεύθυνα για την ελαστικότητα και την σφριγηλότητα του δέρματος είναι το κολλαγόνο και η ελαστίνη.
Οι UV-ακτίνες προκαλούν σοβαρού βαθμού βλάβες σε αυτό το δίκτυο κολλαγόνου/ελαστίνης που ονομάζονται ακτινική ελάστωση (elastosis actinica) και χαρακτηρίζεται κλινικά από τις λεπτές ρυτίδες που δεν σχετίζονται με τις εκφράσεις του προσώπου.
Πέρα από αυτό, η UV-ακτινοβολία δημιουργεί διάφορες μελαγχρωματικές αλλοιώσεις όπως τις ηλιακές φακές (solar lentigo) που βλέπουμε πολύ συχνά σε άτομα άνω των 40 ετών με αυξημένη έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία. Δεν είναι τυχαίο που οι πιο γνωστοί celebrities πάνε στην παραλία σχεδόν με μπουρκίνι.
Και ναι ήρθε η ώρα να μιλήσουμε και για τον you-know-who: τον καρκίνο του δέρματος.
Παγκοσμίως παρατηρείται ραγδαία αύξηση του συχνότητας των διάφορων καρκίνων του δέρματος και ένας από τους σημαντικότερους λόγους είναι η “κουλτούρα του μαυρίσματος”.
Ενώ παλιότερα ήταν ένδειξη οικονομικής ευρωστίας το κατάλευκο δέρμα γιατί σήμαινε ότι δεν έκανες αγροτικές/χειρωνακτικές εργασίες, τις τελευταίες δεκαετίες είναι το ηλιοκαμένο λουκ γιατί δείχνει ότι κάποιος έχει τον σπάνιο συνδυασμό χρημάτων και ελεύθερου χρόνου για να λιάζεται σε εξωτικούς προορισμούς.
Τα γραφήματα αύξησης του συχνότητας των καρκίνων του δέρματος δείχνουν ξεκάθαρα την έλλειψη ενημέρωσης του πληθυσμού για την μεταλλαξιογόνο και καρκινογόνο δράση της υπεριώδους ακτινοβολίας. Πόσοι γνωρίζουν ότι ο πιο συχνός καρκίνος των λευκών είναι ένας τύπος καρκίνου του δέρματος (βασικοκυτταρικό καρκίνωμα); Ότι το κακόηθες μελάνωμα είναι από τις πιο επιθετικές μορφές καρκίνου και αποτελεί την ταχύτερα αυξανόμενη σε συχνότητα κακοήθεια στις βιομηχανικές χώρες; Φυσικά οι αριθμοί στην Ελλάδα είναι πολύ καλύτεροι σε σχέση με την βόρεια Ευρώπη λόγω του πιο σκούρου τύπου δέρματος αλλά η τάση παραμένει ανοδική.
Και ποια λοιπόν είναι η λύση; Είναι εφικτό σε μία χώρα όπως η Ελλάδα να είναι κάποιος προστατευμένος από την υπεριώδη ακτινοβολία;
Η απάντηση είναι ξεκάθαρα ναι και έχει να κάνει με την αλλαγή των συνηθειών μας: – Καθημερινή χρήση αντιηλιακής κρέμας με δείκτη τουλάχιστον UVA/UVB 30 στις εκτιθέμενες στον ήλιο περιοχές του δέρματος (όπως ακριβώς χρησιμοποιούμε καθημερινά ενυδατική όταν ξυπνάμε)
– Καπέλο, γυαλιά ήλιου
– Απόλαυση των (επόμενων) διακοπών κάτω από την ομπρέλα χωρίς να υποφέρεις ιδρώνοντας στον καύσωνα, αποφυγή της κάθετης ηλιακής ακτινοβολίας (μεσημέρι)
– Τακτική παρακολούθηση των σπίλων και των αλλοιώσεων του δέρματος από κλινικό δερματολόγο
– Όχι στο σολάριουμ
Την επόμενη φορά λοιπόν που θα σας πει η nail artist “τέλειο αυτό το χρώμα στα νύχια ειδικά αν μαυρίσεις” (ακόμα κι αν ξέρει ότι είσαι δερματολόγος, true story) ή οι συνάδελφοι σε κοιτάξουν σχεδόν με λύπηση μετά τις διακοπές σχολιάζοντας “δεν μαύρισες καθόλου, ήσουν αλήθεια διακοπές;” βάλε δυνατά να παίζει το αγαπημένο κομμάτι και χαμογέλασε.
You know you know better.
Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News
Πες τα χρυσόστομη!!! Είμαστε και μεις που έχουμε το άσπρο του φαντάσματος για δέρμα σε συνδυασμό με κόκκινο μαλλί και πολύ γουστάρουμε. Όχι δεν πάσχω από αλφισμό.
Είμαι η χαρά του δερματολόγου, αντιηλιακό πάντα πρόσωπο – σώμα, όχι τις μεσημεριανές ώρες. Έχω φάει κράξιμο ότι δεν θα έχω βιταμίνη D γιατί είμαι άσπρη, κράξιμο γιατί πήγα διακοπές και δεν μαυρίζω. Οι εξετάσεις μου δείχνουν ότι έχω μια χαρά βιταμίνη D και μαυρίζω λιγουλάκι με το αντιηλιακό, το ξέρω από τα σημάδια του μαγιό μου. Είναι σπάσιμο το ξέρω, αλλά από το να τσιμπήσω καρκίνο που θα μπορούσα να είχα αποφύγει, το προτιμώ.
Φέτος πάντως εγώ με αντηλιακό και πολλές ώρες κάτω από την ομπρέλα, και όσο ήμουν μέσα στο νερό, πήρα το πιο ωραίο και ομοιόμορφο μαύρισμα απ’ όλες τις άλλες χρονιές. Τόσο πολύ καίει ο ήλιος…
Στα 25 μου ήμουν η λιγότερο μαυρισμένη της παρέας γιατί απεχθανόμουν τη ηλιοθεραπεία. Στα 45 είμαι η περισσότερο μαυρισμένη, γιατί ναι μεν εξακολουθώ να μην κάνω ποτέ ηλιοθεραπεία, αλλά κάνω μπάνιο καθημερινά και περνάω αρκετή ώρα μες στη θάλασσα (προνόμιο, το ξέρω!). Και δεν είμαι μόνο εγώ, γιατί υπάρχει και κόσμος που δουλεύει σε εξωτερικούς χώρους ή που αθλείται. Υπάρχουν παιδιά που παίζουν στον κήπο ή τη θάλασσα. Με εξαίρεση τις ηλικίες 15-30 περίπου, ο περισσότερος κόσμος στην Ελλάδα δεν μαυρίζει επειδή κάνει ηλιοθεραπεία. Οπότε εμένα μου φαίνεται τελείως ανεδαφική η συμβουλή να μη μαυρίζουμε στην Ελλάδα. Και από τις… Διαβάστε περισσότερα »
Μίτσι, ούτε πρέπει, ούτε προσπαθώ να μαυρίσω. Αυτό που λέω είναι ότι δεν καταφέρνω να μην πάρω καθόλου χρώμα, παρόλο που τις οδηγίες που αναφέρει παραπάνω η δερματολόγος τις ακολουθώ.
Πολύ κατανοητά όλα. Και η λίγο ανόητη ερώτηση. Τα προϊόντα αυτόμαυρίσματος ειναι βλαβερά;
Δεν είναι. Λογικό κι επόμενο ωστόσο είναι να βάζεις αντηλιακό πάνω από το χρώμα καθώς δεν παρέχουν καμία αντηλιακη προστασία.
Γενικά αντηλιακό. Παντου. Και στα χείλη και στα αυτιά. Καλύτερα χιονάνθρωπος παρά με μελάνωμα.
Δεν πιστεύω ότι θα έπρεπε στ αλήθεια να είμαστε τόσο αυστηροί. Δεν θα μπορούσε να το πάμε πιο ισορροπημένα πχ στις 5 μερες/βδομάδα που θα πας θάλασσα θα βάλεις αντηλιακό στο πρόσωπο (που είναι πιο ευαίσθητο),δεν θα πας τις πιο επικίνδυνες ωρες (11.00-15.30), θα πίνεις πολύ νερό.
Επίσης έχω ακούσει ότι για να παίρνουμε βιταμίνη d χωρίς να βλαπτουμε το δέρμα σε μέγιστο βαθμό, βοηθάει, λέει να είμαστε ατον ήλιο για 10 λεπτά ΤΟ ΠΡΩΙ ,πριν τις 11. Ισχύει;
Έχω μιλήσει με το δερματολόγο μου γι αυτό , με αφορμή την έλλειψη βιταμίνης d καθώς το χρώμα μου είναι λευκό βαμπιριζον. Η συμβουλή ήταν 10-15 λεπτά, στα χέρια μόνο είναι αρκετά. Και όχι το καταμεσήμερο. Πρωί, πριν τις 9 ιδανικά.
@Ilya K.
@Doppelganger
Εντωμετξυ, τώρα ρε κορίτσια θα το πάω αλλού, αλλά έχω την εντύπωση ότι όταν δεν υπήρχε η τρύπα του όζοντος (το όζον προστατεύει απο την υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου και με την διάτρηση του , καταστρέφεται η προστασία λοιπόν),θα μπορούσαμε να είμαστε και μαυρισμένοι και σχετικά πιο υγιείς.
Άραγε πότε ήταν αυτή η εποχή στην ανθρώπινη κοινωνία που δεν υπήρχε ακόμα η τρύπα του όζοντος; Ξέρει κανείς;
Kim είπα να συνδεθώ για να τονίσω ότι όλο το δέρμα ειναι εξίσου ευαίσθητο απέναντι στον ήλιο. Ο καρκίνος δε κάνει διάκριση που θα βγει γιατί όλα τα κύτταρα είναι το ίδιο ευάλωτα. Το μελάνωμα για παράδειγμα εμφανίζεται στις περιοχές που κυρίως εκτίθενται στον ήλιο:πλάτη, χέρια, πόδια και πρόσωπο. Μελάνωμα στις πατούσες πχ είναι πιο σπάνιο γιατί δεν είναι τόσο εκτεθειμένες. Αντιηλιακό σε όλο το σώμα. Και μη ξεχνάμε τα χείλια και τα μάτια στο πρόσωπο!
Τι μπορούμε να κάνουμε για την ακτινοβολία όσο ειμαστε μέσα στο νερό; Εγώ βαζω αντιηλιακό με δείκτη 50 τουλάχιστον μισή ωρα πριν μπω στη θάλασσα, κολυμπαω μισή ωρα ελευθερο και βλεπω πως η πλάτη μου μαυρίζει μετά απο κανα δυβδομαδο μέρα παρα μέρα κολύμπι. Η ώρα που κολυμπάω ειναι φυσιολογική πχ 5 το απόγευμα και βάζω μπόλικο αντιηλιακό!
Νιώθω απίστευτα ενοχικά όταν διαβάζω κάτι τέτοια, γιατί λατρεύω το μαύρισμα στο σώμα το καλοκαίρι. Δυστυχώς το δέρμα μου είναι πολύ λευκό προς κιτρινιάρικο, οποτε για να μαυρίσω πρέπει να προσπαθήσω πολύ με λάδια και ηλιοθεραπεία. Μοναδική εξαίρεση φέτος που μου πήγαν όλα σκατά και πήγα μόνο μία φορά παραλία. Γλίτωσε το δέρμα μου την ταλαιπωρία, αλλά έτσι κι αλλιώς θα τις κόψω αυτές τις συνήθειες, υπόσχομαι. Τα παραπάνω για το σώμα, έτσι, γιατί στο πρόσωπο παστώνομαι με αντηλιακό χειμώνα-καλοκαίρι, ακόμη και στο σπίτι βάζω. Ναι, αυτό που γυαλίζεις σαν να είσαι έτοιμη για τηγάνι; Αυτό είναι το πρόσωπό μου.