Αγαπημένη μου Ά.μπα, Σου γράφω με αφορμή το άρθρο της Ισμήνης το οποίο με συγκίνησε πάρα πολύ και με έκανε να νιώσω λιγότερο μόνη. Είμαι η Βίκη, είμαι 25 ετών και προέρχομαι από επαρχιακή πόλη. Περίπου στα 14 μου η μητέρα μου αντιλήφθηκε ότι είχα προβλήματα ακοής. Ακολούθησε μια πορεία εξετάσεων και ακουστικών ελέγχων. Η διάγνωση ήταν ότι η ιδιαιτερότητά μου ήταν καθαρά οργανική και ήταν άγνωστο πως θα εξελιχθεί. Παράλληλα, στο διάστημα αυτό, η παρέα που είχα στο γυμνάσιο το είχε αντιληφθεί εξίσου με τη διαφορά ότι το χρησιμοποιούσαν για να με μειώνουν. Μετά από αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος και παρεών και η θετική αποδοχή που είχα, με βοήθησε να το αποδεχτώ ως κομμάτι του εαυτού μου. Υπάρχει και δε μπορώ να κάνω τίποτα γι’ αυτό. Όταν επικοινωνώ με άλλους ανθρώπους και δεν τους ακούω, μπορεί να τους ρωτήσω τρεις και τέσσερις φορές τι είπαν. Κάποιοι καταλαβαίνουν ότι έχω κάποιο ακουστικό πρόβλημα λόγω της έντασης της φωνής μου που ανάλογα το θόρυβο του περιβάλλοντος γίνεται πολύ δυνατή. Όταν καταλαβαίνω ότι γίνομαι κουραστική τους εξηγώ το πρόβλημα. Στο σήμερα παρατηρώ ότι το πρόβλημα έχει επεκταθεί. Εργάζομαι ως ταμίας σε σούπερ μάρκετ και λόγω του θορύβου συν των μασκών δυσκολεύομαι να ακούσω τους συναδέλφους μου και τους πελάτες. Κάποιοι συνάδελφοι άρχισαν να δυσανασχετούν, αρκετοί πελάτες γίνονται αγενείς αν τους ρωτήσεις δεύτερη φορά και θυμώνουν με αποτέλεσμα να με ρίχνει ψυχολογικά, να μου δημιουργείται άγχος και να αισθάνομαι ελλιπής. Επιπρόσθετα, βρίσκομαι και πάλι στη φάση των εξετάσεων για να δω πόσο έχει προχωρήσει και τι μπορώ να κάνω πρακτικά. Δε γνωρίζω κάποιο βαρήκοο ή κωφό άτομο ώστε να το ρωτήσω πως ανταποκρίνεται στην επαφή με τους ανθρώπους στην καθημερινότητά, στη δουλειά κτλ ή τι τρόπο χρησιμοποιούν για να καταλάβουν τον συνομιλητή τους. Όπως επίσης το ψυχολογικό κομμάτι πως το διαχειρίζεται.
Στην ερώτηση απάντησε η Ισμήνη αυτοπροσώπως
Αγαπητή Βίκη,
Κατ’ αρχήν να σου πω ότι λυπάμαι πολύ που δυσκολεύτηκες στο γυμνάσιο με τους συμμαθητές σου. Είναι ωστόσο πολύ ευχάριστο ότι κατάφερες με την αλλαγή του σχολικού σου περιβάλλοντος να αποδεχτείς το θέμα της έλλειψης ακοής σου. Είναι πολύ σημαντική δουλειά αυτή που έκανες και από αυτό φαίνεται ότι είσαι άνθρωπος με σθένος. Εγώ στην ηλικία σου δεν είχα αυτή την δύναμη που έχεις, ούτε καν αυτοαποδοχή, χρειάστηκε να κάνω χρόνια αυτογνωσίας και ψυχοθεραπείας για να μπορέσω να αποδεχτώ πολλά πράγματα στον εαυτό μου. Λυπάμαι που το εργασιακό σου περιβάλλον σε ρίχνει ψυχολογικά με αποτέλεσμα να νιώθεις ελλιπής και έτσι να ακυρώνεται η όλη δουλειά αυτοαποδοχής που έχεις κάνει. Καταλαβαίνω ότι πρακτικά υπάρχει μεγάλη δυσκολία, κυρίως από τον θόρυβο που επικρατεί σε τέτοιο περιβάλλον.
Πάνω στα ερωτήματά σου θα σου απαντήσω από την δική μου προσωπική σκοπιά ως κωφό άτομο που φοράω ακουστικά και όλο και κάτι πιάνω αλλά τώρα με τις μάσκες δεν καταλαβαίνω απολύτως τίποτα. Σχετικά με την επαφή με τους ανθρώπους στην καθημερινότητα μου, στις περισσότερες περιπτώσεις, αναφέρω από την αρχή σχεδόν ότι είμαι κωφή και διαβάζω από το στόμα και ζητώ να μου γράψουν ότι λένε. Χρησιμοποιώ σημειωματάριο και στυλό ή μια ειδική επιφάνεια που είναι σαν ταμπλετ πάνω στην οποία μπορείς να γράφεις και να σβήνεις όσες φορές θέλεις με το ειδικό στυλό του. Συνήθως οι περισσότεροι άνθρωποι, δέχονται το γεγονός ότι δεν ακούω, και ανάλογα την περίπτωση κατεβάζουν την μάσκα κρατώντας απόσταση και μου λένε αυτό που έλεγαν και μετά την ξαναβάζουν την μάσκα.
Σε περιπτώσεις όμως που βρίσκονται σε περιβάλλον που απαγορεύεται να κατεβάσουν την μάσκα, μου γράφουν στο ειδικό μου σημειωματάριο. Φυσικά καθυστερεί πολύ η επικοινωνία μεταξύ μας με το να γράφουν στο σημειωματάριο. Αν όμως θέλουν να γίνει κάποια δουλειά τότε αναγκάζονται να μου γράφουν εκεί θέλοντας και μη. Βεβαίως εννοώ αναγκαία συζήτηση, για δουλειά ή για κάποιο συγκεκριμένο ζήτημα. Συζητήσεις για καφέ δεν κάνω πια, παρά μόνο από απόσταση δύο μέτρων και χωρίς μάσκα σε χώρο που δεν έχει άλλους ανθρώπους.
Σε άλλες περιπτώσεις που η επικοινωνία δεν είναι αναγκαία τότε απλά αποφεύγω να μπω στην διαδικασία επικοινωνίας, να εξηγώ κλπ παρά μόνο αν θέλω κάποια εξήγηση. Για παράδειγμα, αν είμαι σε ταμείο σε κάποιο κατάστημα και μου λένε κάτι φορώντας μάσκα, καταλαβαίνω ότι προφανώς μου λένε το ποσό που πρέπει ναπληρώσω. Εκεί τότε εξηγώ ότι πρέπει να δω γραμμένο το ποσό που πρέπει να πληρώσω επειδή δεν ακούω. Αν όμως για παράδειγμα με πλησιάσει μια πωλήτρια με το που θα μπω σε ένα κατάστημα, τότε θα σκεφτώ ότι με ρωτάει αν θέλω βοήθεια σεκάτι και τότε λέω «απλά κοιτάζω ή θέλω κάτι συγκεκριμένο». Μου έχει τύχει να μου πει κάτι μια πωλήτρια και από την στάση του σώματός της να καταλάβω ότι λέει κάτι διαφορετικό, οπότε της είπα «δεν καταλαβαίνω τι λέτε γιατί έτσι κι έτσι αλλά δεν πειράζει, ξέρω τι θέλω και πάω εκεί».
Σχετικά με την διαχείριση του ψυχολογικού κομματιού, για μένα ο μόνος τρόπος είναι η αυτοαποδοχή. Δεν είναι εύκολο αυτό, καθόλου. Μπορεί να συμβεί κάτι που να με κάνει να σκεφτώ «αν μπορούσα να μιλήσω στο τηλέφωνο θα το έλυνα το ζήτημα σε χρόνο dt, που να πάρει και να σηκώσει». Εδώ χρειάζεται να υπενθυμίζω στον εαυτό μου ότι αυτή είμαι και ότι στην πραγματικότητα δεν έχω εγώ το πρόβλημα ,αλλά ο άλλος που με κάνει να σκέφτομαι κάτι τέτοιο. Γιατί αυτή είναι η αλήθεια, αν ο άλλος, ο οποιοσδήποτε άλλος δεν μπορεί να κατανοήσει και να δεχτεί ότι ένα άτομο με έλλειψη ακοής χρειάζεται κάποιο χρόνο για να κάνει κάποια πράγματα, τότε έχει ο ίδιος πρόβλημα. Βέβαια, όπως είπα και στην αρχή, έκανα χρόνια ψυχοθεραπεία και αυτογνωσία για να φτάσω σε αυτό το σημείο.
Για το εργασιακό σου περιβάλλον, ίσως να σε βοηθούσε να ενημερώσεις τους συνάδελφούς σου και τον προϊστάμενό σου ότι τώρα που φοράνε όλοι μάσκες δυσκολεύεσαι πολύ και ότι ζητάς συνεργασία για να βρείτε λύσεις επικοινωνίας για πιθανόν επαναλαμβανόμενα ζητήματα που βλέπετε την ώρα της εργασίας. Εγώ αυτό κάνω όταν πρέπει να πάω σε κάποιο εργασιακό περιβάλλον που δεν με γνωρίζουν, λέω αμέσως ότι είμαι κωφή και προτείνω λύσεις για να μπορέσουμε να συνεργαστούμε. Στις περισσότερες περιπτώσεις το δέχονται. Βέβαια αν δεν το δεχτούν, τότε δυσκολεύουν τα πράγματα και οπλίζομαι με υπομονή και επιμονή. Δεν είναι εύκολο όμως.
Για τους πελάτες που σου λένε διάφορα, αρχικά θα ήταν ίσως πολύ καλό να ζητήσεις από πριν συνεργασία με τους συναδέλφους σου στα διπλανά ταμεία και έτσι όταν σου λένε κάτι οι πελάτες να λες αμέσως κάτι τύπου «δεν ακούω είμαι κωφή και παρακαλώ πείτε στο διπλανό ταμείο τι θέλετε». Αντιλαμβάνομαι ότι ακούς λίγο, απλά λέω να πεις την λέξη κωφή για να καταλάβουν γιατί οι περισσότεροι αν τους λες «έχω έλλειψη ακοής» δεν αντιλαμβάνονται πλήρως ότι πραγματικά δεν ακούς.
Εάν λοιπόν έχεις ήδη συνεννοηθεί με τους συναδέλφους σου στα διπλανά ταμεία και έχεις εξασφαλίσει την συνεργασία τους, τότε ίσως να βοηθούσε για τους πελάτες. Επίσης πιθανώς να βοηθούσε να κατεβάσεις μια εφαρμογή τύπου live transcribe (κυκλοφορούν διάφορα app) στο κινητό σου που μετατρέπουν το προφορικό λόγο σε γραπτό. Βέβαια δεν τα μεταφέρει επι λέξει, αλλά ίσως το νόημα να το πιάσεις και να σε βοηθήσει να μην έχεις τόσο άγχος. Αλλιώς σημειωματάριο και στυλό. Ένα μικρό κολπάκι που εμένα με έχει βοηθήσει είναι να λέω στον άλλο κάτι τύπου «θέλω πολύ να σας βοηθήσω αλλά επειδή δεν ακούω δυσκολεύομαι να καταλάβω τι λέτε, παρακαλώ γράψτε μου εδώ και θα δω τι μπορώ να κάνω». Δηλαδή προσπαθώ να δώσω στον συνομιλητή μου την ευκαιρία να κατανοήσει ότι είμαι πρόθυμη να τον καταλάβω αλλά ότι αδυνατώ επειδή δεν ακούω.
Ελπίζω να σε κάλυψα κάπως με όλα αυτά που σου έγραψα, όπως ελπίζω να απαντήσουν στα σχόλια από κάτω, άνθρωποι που δεν ακούνε και να μας πουν κι εκείνοι για την δική τους καθημερινότητα και τι τρόπους επικοινωνίας χρησιμοποιούν για να καταλάβουν τον συνομιλητή τους. Εάν θέλεις πάντως, υπάρχουν πολλές ομάδες κωφών και βαρήκοων στο facebook και ίσως και σε άλλες ιστοσελίδες όπου θα μπορούσες να απευθυνθείς για να ρωτήσεις τι κάνουν κι εκείνοι για την επικοινωνία με άλλους ανθρώπους.
Εάν θέλεις μπορείς να ζητήσεις το e-mail μου από την Α-ΜΠΑ για να έχουμε και μια επιπλέον επικοινωνία, θα χαιρόμουν πολύ αν είχα e-mail σου. Σου εύχομαι καλή δύναμη και καλή επιτυχία για τις εξετάσεις που κάνεις.
Ισμήνη