Ζούμε σε πόλεις που σε ένα συντριπτικό ποσοστό έχουν σχεδιαστεί και χτιστεί από άντρες. Η «Urbana», μια πρωτοβουλία από αρχιτεκτόνισσες, πολεοδόμους, εκπαιδευτικούς και κοινωνικούς επιστήμονες, εντοπίζει τις ανισότητες στον δημόσιο χώρο και κάνει κινήσεις για να ξεπεραστούν. —
Τι είναι η «Urbana»;
Είναι μία πρωτοβουλία από αρχιτεκτόνισσες, πολεοδόμους, εκπαιδευτικούς και κοινωνικούς επιστήμονες που στοχεύει στην υποστήριξη της συμμετοχής όλων των πολιτών στην κοινωνική και χωρική ανάπτυξη της Αθήνας αλλά και εν γένει των ελληνικών πόλεων. Γεννήθηκε από την ανάγκη μας να νιώθουμε πιο άνετα, πιο ασφαλείς και πιο ευχάριστα στην πόλη μας.
Για να μπορεί η πόλη να ανταποκριθεί στην ποικιλία των αναγκών και των επιθυμιών των ανθρώπων της χρειάζεται οι ίδιοι να συμμετάσχουν ενεργά στον κοινωνικό και χωρικό μετασχηματισμό της. Συνδυάζοντας ερευνητικές προσεγγίσεις αλλά και πρακτικές που βιώσαμε σε άλλες πόλεις της Ευρώπης και του κόσμου θελήσαμε να ξεκινήσουμε τον σχεδιασμό και την υλοποίηση δράσεων στην Αθήνα με στόχο την ευαισθητοποίηση των κατοίκων για σύγχρονα ζητήματα της πόλης και την εξοικείωση με μεθόδους συμμετοχικού σχεδιασμού.
Παράλληλα στοχεύουμε και στη συνεργασία μας με τους αρμόδιους φορείς και την συμβολή μας στον σχεδιασμό ολοκληρωμένων αρχιτεκτονικών και πολεοδομικών παρεμβάσεων βασισμένων στις αρχές της συμπερίληψης, θέτοντας την καθημερινή ζωή στο επίκεντρο του σχεδιασμού της πόλης.
– Είναι αλήθεια πως οι γυναίκες ζούμε σε πόλεις που έχουν σχεδιαστεί και χτιστεί σε συντριπτικό ποσοστό από άντρες. Τι εργαλεία έχουμε για να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα που προκύπτουν από αυτό;
Ήδη από τη δεκαετία του ’80 ομάδες γυναικών σε όλο τον κόσμο προβληματίστηκαν σε σχέση με τον επαναπροσδιορισμό του σχεδιασμού της πόλης από την οπτική του φύλου αφήνοντάς μας ως παρακαταθήκη πολύ χρήσιμα εργαλεία για να εργαστούμε προς αυτή την κατεύθυνση.
Μία από τις πρώτες δράσεις που υλοποιήθηκαν στο Μόντρεαλ του Καναδά για την εξασφάλιση του αισθήματος άνεσης και ασφάλειας των γυναικών στον δημόσιο χώρο και η οποία αποτελεί σημείο αναφοράς και για εμάς είναι το πρόγραμμα “Femmes et Ville” (Γυναίκες και Πόλη) που προτείνει συγκεκριμένα βήματα αξιολόγησης του δημόσιου χώρου από την οπτική του φύλου.
Στο πρόγραμμα αυτό βασιστήκαμε και για τον σχεδιασμό του εργαστηρίου «Ο δημόσιος χώρος της Αθήνας από την οπτική του φύλου – Urbana» που διοργανώσαμε με την υποστήριξη του ΥΠΠΟΑ και του Εργαστηρίου Σπουδών Φύλου του Παντείου Πανεπιστημίου και τη συμμετοχή 15 φοιτητριών. Αίσθημα ασφάλειας, προσβασιμότητα, ποιότητα του αστικού εξοπλισμού, ζωτικότητα του χώρου, εκπροσώπηση των φύλων στον δημόσιο χώρο είναι ορισμένοι από τους δείκτες που χρησιμοποιήσαμε με τις συμμετέχουσες για να αξιολογήσουμε την περιοχή γύρω από το Πανεπιστήμιο μέσα από τη διεξαγωγή περιπάτων βιωματικής χαρτογράφησης.
Με τη χρήση πρακτικών εργαλείων όπως οι παραπάνω δείκτες, οι συμμετέχουσες είχαν τη δυνατότητα να θέσουν σε πλαίσιο τα συναισθήματά τους για τον χώρο, να κατανοήσουν πώς σχετίζεται ο σχεδιασμός του χώρου με αυτά και να αναπτύξουν προτάσεις βελτίωσης βασισμένες στην βιωματική τους γνώση και εμπειρία.
– Ποιες είναι κάποιες από τις αλλαγές που θα προτείνατε;
Μέσα από τις δράσεις μας θέλουμε να θέσουμε την καθημερινή ζωή στο επίκεντρο του αστικού σχεδιασμού υποστηρίζοντας τις ίδιες τις κοινότητες να εντοπίσουν τα προβλήματα και τις δυνατότητες της κάθε γειτονιάς και να προτείνουν αλλαγές που πιθανώς να είναι μικρής κλίμακας αλλά θα έχουν μεγάλο αντίκτυπο στην καθημερινότητά τους.
Οι προτάσεις άρα προκύπτουν κάθε φορά με τρόπο συμμετοχικό καθώς οι ίδιοι οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν τον χώρο είναι οι πλέον κατάλληλοι για να κάνουν προτάσεις γι’ αυτόν. Εμείς εμπλουτίζουμε την κατανόησή τους και υποστηρίζουμε παρέχοντας μεθόδους και εργαλεία.
Οι αλλαγές που μπορούν να προκύψουν μέσα από αυτές τις διαδικασίες μπορεί ενδεικτικά να σχετίζονται με την διευκόλυνση ή/και προτεραιοποίηση της κινητικότητας των πεζών (π.χ. διαβάσεις, πεζοδρόμια, διοργάνωση δημόσιων δράσεων), την ενίσχυση του παιχνιδιού στον δημόσιο χώρο, την ενίσχυση του αισθήματος ασφάλειας (π.χ. φωτισμός, ενεργοποίηση υπολειμματικών χώρων), την υποστήριξη της ζωτικότητας του δημόσιου χώρου μέσα και από τη διευκόλυνση της παρουσίας παιδιών, νέων, ηλικιωμένων ατόμων και ΑΜΕΑ σε αυτόν (π.χ. τοποθέτηση καθιστικών, ραμπών) κ.ά.
– Οι δράσεις σας αφορούν και την σχέση «παιδί-δημόσιος χώρος». Πείτε μου λίγα λόγια για την εμπειρία σας μέσα από τη δράση «Αυλές Συμπερίληψης».
Υλοποιήθηκε πιλοτικά στο 45ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών την άνοιξη του 2019. Βασίζεται στη μεθοδολογία “Εl pati de l’escola en igualtat” (H σχολική αυλή ένας χώρος ισότητας) που αναπτύχθηκε και εφαρμόζεται από την ομάδα Equal Saree στη Βαρκελώνη της Ισπανίας, με την οποία συνεργαζόμαστε. Το πρόγραμμα στηρίζεται στην παρατήρηση ότι σε μία τυπική αυλή δημοτικού σχολείου τα μοναδικά συνήθως στοιχεία εξοπλισμού που υπάρχουν είναι μπασκέτες και τέρματα ποδοσφαίρου. Τα στοιχεία αυτά υπονοούν μία συγκεκριμένη χρήση του χώρου που σχετίζεται με αυτά τα αθλήματα.
Έτσι παρατηρούμε παιδιά που επιθυμούν να παίξουν μπάσκετ, ποδόσφαιρο ή παρόμοιες δραστηριότητες μεγάλης έντασης, συνήθως αγόρια, να καταλαμβάνουν το κέντρο της αυλής, ενώ παιδιά τα οποία επιθυμούν μία χαμηλότερης έντασης δραστηριότητα να εκτοπίζονται στην περιφέρεια του χώρου με σημαντικά λιγότερες επιλογές για παιχνίδι.
Η σχολική αυλή είναι ο πρώτος δημόσιος χώρος για το παιδί και παρατηρούμε ότι ήδη σε αυτόν τον χώρο δημιουργούνται συγκεκριμένες δυναμικές και ιεραρχίες οι οποίες σχετίζονται και με μία ευρύτερη έμφυλη διάσταση στη χρήση του χώρου ήδη από αυτή την ηλικία.
Τα παιδιά πήραν τον ρόλο ερευνητών και ερευνητριών, παρατήρησαν την χωρική αλλά και την κοινωνική διάπλαση της αυλής, αντιλήφθηκαν δυναμικές, εξοικειώθηκαν με μεθόδους συμμετοχικού σχεδιασμού και έκαναν προτάσεις ανασχεδιασμού της αυλής με στόχο να γίνει πιο συμπεριληπτική.
πηγή: Lifo.gr
Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News
