Θέλω το παιδί μου να τα έχει όλα!

Μια από τις πιο συχνές ατάκες των γονιών είναι “θέλω το παιδί μου να τα έχει όλα”. Είναι μια φράση γεμάτη αγάπη, αφού σου δηλώνουν με λαχτάρα πως αν μπορούσαν θα κατέβαζαν τα άστρα από τον ουρανό για να τα δώσουν στα παιδιά τους. Ένας τέτοιος γονιός είναι δοτικός και προσπαθεί να ωφελήσει το παιδί τους με όσους τρόπους ξέρει. Το πρόβλημα ξεκινάει όταν η φράση “θέλω να τα έχει όλα” γίνεται συνώνυμη με τις φράσεις “θέλω να έχει όσα δεν είχα έχω” ή “θέλω να κάνει αυτά που δεν έκανα”. Τότε, το κέντρο βάρους φεύγει από το παιδί και μετατοπίζεται στον γονιό. Σήμερα λοιπόν, θα μιλήσουμε για τους γονείς αυτής της κατηγορίας.

Αυτοί οι γονείς δείχνουν την αγάπη με πολλά παιχνίδια/ρούχα/γκατζετς και πολλές -επί πληρωμή- εξωσχολικές δραστηριότητες. Οι γονείς εστιάζουν στα υλικά αγαθά και συχνά βλέπουν το παιδί ως ένα πρότζεκτ επιτυχίας. Το δικό τους παιδί θα είναι ο καλύτερος μαθητής ή ο καλύτερος αθλητής ή το πιο καλοντυμένο παιδί της τάξης ή όλα αυτά μαζί. Ο ανταγωνισμός μεταξύ των γονιών είναι μεγάλος και η πίεση προς τα παιδιά ακόμα μεγαλύτερη. Πλέον, βασικός στόχος είναι τα παιδιά- πρωταθλητές που ακολουθούν συγκεκριμένες πορείες επιτυχίας και υφίστανται έντονη πίεση που δικαιολογείται ως “για το καλό του τα λέω”.

Οι γονείς-που-θέλουν-το-παιδί-τους-να-τα-έχει όλα είναι ανταγωνιστικοί. Είτε μιλάμε για βρέφη είτε για λυκειόπαιδα, τα παιδιά μπαίνουν στο μικροσκόπιο και συγκρίνονται με όλα τα υπόλοιπα. Αυτό μπορεί να γίνει είτε με άμεση σύγκριση με τον τάδε ή δείνα φίλο/αδερφό/γείτονα ή έμμεσα μέσα από την διαρκή υπενθύμιση πως το παιδί τους είναι τέλειο. Το παιδί μαθαίνει κινέζικα από το δημοτικό ή κάνει απανωτές προπονήσεις ποδοσφαίρου (χωρίς να είναι κάποιο ιδιαίτερο ταλέντο)  ή κάθε απόγευμα πάει σε διαφορετική δραστηριότητα. Οτιδήποτε για να φαίνεται πολυάσχολο, πανέξυπνο και διαφορετικό.

Οι ίδιοι γονείς εύκολα αναφωνούν “καλός ο βαθμός αλλά θα μπορούσε να τα πάει καλύτερα”. Πού το ξέρεις; Διαβάζατε μαζί; Το ρώτησες πόσο προετοιμάστηκε και αν είχε δυσκολίες; Αναρωτήθηκες για τους λόγους της αποτυχίας; Και αν για σένα η αποτυχία είναι το 18 αντί του 20, έχεις προβληματιστεί για το αν αυτή είναι μια ρεαλιστική αντιμετώπιση; Η αποτυχία δαιμονοποιείται αλλά δεν αξιολογείται, με αποτέλεσμα το άγχος όλων να αυξάνει και μελλοντικές αποτυχίες να διαχειρίζονται ολοένα και χειρότερα. Φυσικά, εξίσου κακή αντίδραση με τον πανικό είναι η υποτιθέμενη παρηγορητική επωδός “δεν πειράζει παιδάκι μου, εσύ να είσαι καλά”. Βρε καλά να είναι, αλλά ταυτοχρόνως πρέπει να μάθει να βελτιώνεται μέσα από τα λάθη και όχι να τα τρέμει ή να τα υποβαθμίζει.

Οι βαθμοί γίνονται απόλυτη προτεραιότητα και συχνά δεν νοιάζονται πως πήρε αυτούς τους βαθμούς, αρκεί να τους πάρει. Το θέμα είναι πως όσο και αν φωνάζει, μαλώνει, νουθετεί, παρακαλεί ο γονιός, το παιδί δεν πρόκειται να πάρει τον καλό βαθμό, αν δεν τον θεωρήσει σημαντικό για την ζωή του. Οπότε, μια καλή συμβουλή είναι αντί να χαλάτε τις καρδιές σας στο γυμνάσιο, ξεκινήστε από πολύ νωρίς το διάβασμα λογοτεχνίας, την συζήτηση για την επικαιρότητα, τις επισκέψεις σε μουσεία ώστε να σφυρηλατήσετε ενα φιλέρευνο πνεύμα. Μην περιμένετε το παιδί να αγαπήσει τα αρχαία διαβάζοντας τα βιβλία του γυμνασίου ή τα μαθηματικά λύνοντας ασκήσεις άλγεβρας. Προσπαθήστε ώστε να βλέπει την μεγάλη εικόνα και έτσι να δεχθεί να καταβάλλει κόπο για να την κατακτήσει.  

Ένα άλλο πρόβλημα είναι ότι σε τυχόν σημάδια κούρασης ή παραίτησης ξεκινά η κασέτα: “μα για το καλό σου το κάνω, πως θα βρεις δουλειά στο μέλλον αν δεν προσπαθήσεις από τώρα”. Το παιδί γεμίζει ενοχές και σκέφτεται ότι δεν προσπαθεί αρκετά για το μέλλον του. Ειδικά δε, αν πραγματικά δυσκολεύεται πολύ, νιώθει αποτυχημένο ή ανάξιο για αυτό το περιβόητο λαμπρό μέλλον. Την ίδια στιγμή, αξιοσημείωτο είναι πως πάμπολοι γονείς μιλάνε για την “δουλειά που θα βρει με το διάβασμα” αλλά δεν κάθονται να συζητήσουν τι σημαίνει εργάζομαι ούτε ρωτούν το παιδί τους πως φαντάζεται τον εργαζόμενο εαυτό του. Θέλει να δουλεύει μόνος ή με ομάδα; Θέλει καθιστική ή χειρωνακτική δουλειά; Μήπως ενδιαφέρεται για κάτι καλλιτεχνικό; Καμία απάντηση, μόνο συλλογή βαθμών και η συζήτηση περί επαγγελματικού προσανατολισμού ίσως γίνει στην Γ΄Λυκείου. Και αν τότε είναι αργά;

Ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα αυτής της κατηγορίας γονιών είναι ότι δεν ακούνε τα παιδιά τους. Μόνοι τους αποφασίζουν ποιος είναι ο αποδεκτός βαθμός απολυτηρίου, ποιες είναι οι σωστές εξωσχολικές δραστηριότητες ή ποια σχολή θα δηλώσει το (πεντάχρονο) παιδί τους. Είναι σαφές πως ο γονιός με την πείρα ζωής που διαθέτει, μπορεί να κάνει σωστές προτάσεις. Μια πρόταση όμως δεν αρκεί να είναι λογικοφανώς σωστή, πρέπει να ταιριάζει και στον αποδέκτη της. Ρωτήσαμε τα παιδιά σε ποιό άθλημα θέλουν να γραφτούν; Αν παραμένουν ευχαριστημένα από την επιλογή τους; Δείξαμε γνήσιο ενδιαφέρον για την σχολική ζωή ή οι συζητήσεις περιορίζονται στο χιλιοπαιγμένο: “Πως πήγε το σχολείο;”- “Καλά.”- “Μπράβο παιδί μου”.

Είναι πολλές οι περιπτώσεις παιδιών που πηγαίνουν για χρόνια σε δραστηριότητες που δεν τους αρέσουν ή κυνηγούν βαθμούς μόνο και μόνο γιατί αυτό επιθυμούν οι γονείς. Μπορεί το παιδί να πηγαίνει σε ακριβό σχολείο, να έχει τους καλύτερους ιδιαιτεράδες και ένα γεμάτο πρόγραμμα δραστηριοτήτων αλλά αν δεν τα κάνει από δική του επιθυμία, δεν θα μπορέσει να συνεχίσει για πολύ. Ούτε να αποκτήσει τις πολυπόθητες δεξιότητες για το μέλλον, ακόμα και αν πάρει τα τυπικά πτυχία.

Μην παρεξηγηθώ! Είναι απολύτως θεμιτό να θέλεις επιτυχίες και πρωτιές. Η καλή επίδοση όμως πρέπει να πηγάζει από ειλικρινή επιθυμία και να μην είναι απόρροια της τυφλής υπακοής ή του φόβου της γονεϊκής απόρριψης. Θα ήμουν πλούσια αν είχα ένα ευρώ για κάθε φορά που κάποιος αριστούχος μαθητής μου εκμυστηρεύεται ότι παλεύει τόσο πολύ γιατί “ο μπαμπάς χαίρεται”, “η μαμά στεναχωριέται”, “η γιαγιά θυσιάζεται να πληρώσει τα δίδακτρα”, “αυτό πρέπει να κάνω”. Θα ήμουν ακόμα πλουσιότερη, αν είχα ένα ευρώ για κάθε μαθητή που μαζεύει χ μόρια στις Πανελλήνιες και όταν συμπληρώνουμε μηχανογραφικό δεν έχει ιδέα τι θέλει να δηλώσει. Μα τότε τι τα μάζεψες τα έρμα;

Επίσης, πολύ συχνά οι γονείς-που-θέλουν-το-παιδί-τους-να-τα-έχει όλα προβάλλουν πάνω τους τα δικά τους όνειρα και προσδοκίες. Θεωρούν ιδανική επιλογή το τάδε άθλημα γιατί το αγαπούσαν οι ίδιοι ως παιδιά ή την τάδε σχολή που ποτέ δεν κατάφεραν να ακολουθήσουν. Είναι άλλο πράγμα να μεταδώσεις στο παιδί σου την αγάπη για το τένις παίζοντας μαζί του ή παρακολουθώντας αγώνες και άλλο να το γράψεις στο άθλημα 3 ετών, γιατί διέκρινες ένα μεγάλο ταλέντο από τον τρόπο που κρατούσε την κουδουνίστρα. Ξέρουμε όντως τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντα των παιδιών μας ή τα έχουμε αποφασίσει όλα μόνοι μας πριν ακόμα γεννηθούν;

Το τελευταίο και βασικότερο λάθος των γονιών-που-θέλουν-το-παιδί-να έχει- πάντα είναι ότι επαναπαύονται. Αν το παιδί είναι υγιές, έχει τα απαραίτητα υλικά αγαθά και ικανοποιητικούς βαθμούς, οι περισσότεροι γονείς είναι ευχαριστημένοι. Αυτά είναι προφανώς απαραίτητα αλλά δεν είναι τα μόνα εφόδια που πρέπει να έχει ένα παιδί για να θεωρηθεί ότι μεγαλώνει σωστά. Έχει στέρεες φιλίες; Είναι επαρκώς κοινωνικοποιημένο; Παίρνει πρωτοβουλίες; Έχει ενδιαφέροντα που το παθιάζουν; Ακολουθεί ισορροπημένη διατροφή; Έχει αυτοπεποίθηση; Έχει ερευνητικό πνεύμα; Είναι συμπονετικό; Δείχνει ενσυναίσθηση; Εκφράζει τις επιθυμίες του; Κατανοεί πως μόνη της η επιτυχία δεν οδηγεί στην ευτυχία; Αγαπητοί γονείς, πόσο συχνά αναρωτιέστε όλα τα παραπάνω; Και εμείς οι δάσκαλοι, πόσο συχνά παρατηρούμε αυτά τα χαρακτηριστικά ενός παιδιού; Και αν πέσει κάτι στην αντίληψη μας, το λέμε στους γονείς; Επιμένουμε;

Δυστυχώς, τείνω να πιστέψω ότι συχνά δεν εστιάζουμε σε αυτές τις δεξιότητες παρότι είναι από τα απαραίτητα συστατικά για να ελπίζεις ότι θα τα έχεις όλα, όταν μεγαλώσεις. Λησμονούμε ότι η παιδική ηλικία δεν κρατάει για πάντα και οι γονείς δεν θα είναι πάντα παρόντες να στρώνουν το δρόμο των παιδιών τους με ροδοπέταλα. Αντί λοιπόν να περιοριζόμαστε στους καλούς βαθμούς θεωρώντας τους ως το απόλυτο κλειδί της ενήλικης επιτυχίας, ας αναλογιστούμε για την γενικότερη διαπαιδαγώγηση που δίνουμε στα παιδιά μας. Άλλωστε, καλός γονιός δεν είσαι αν το παιδί έχει καλή συμπεριφορά, αλλά αν εσύ έχεις καλή συμπεριφορά προς το παιδί.

Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News