O διαχωρισμός της ψυχική υγεία από το πολιτικό και κοινωνικό της πλαίσιο, όπως πρόσφατα έκανε το BBC στα επεισόδια In The Minds, υπονοεί πως τα ευρύτερα ζητήματα όπως η ανισότητα ή η φτώχεια δεν παίζουν κανένα ρόλο.
Μια ανοιχτή επιστολή που γράφτηκε από ομάδα ψυχολόγων, ψυχιάτρων και άλλων επαγγελματιών ψυχικής υγείας και στάλθηκε στο BBC, έχει συγκεντρώσει πάνω από 1.000 υπογραφές. Η επιστολή περιγράφει τις ανησυχίες σχετικά με τη σειρά επεισοδίων In The Mind, η οποία εξερευνά προβλήματα ψυχικής υγείας και ειδικότερα, την σχεδόν ολοκληρωτική έλλειψη συσχέτισης τους με τον κοινωνικό παράγοντα. Αναφορές για την παραπλάνηση και την μονόπλευρη πληροφόρηση σχετικά με την ψυχική υγεία, έγιναν και από τον ψυχολόγο Ρίτσαρντ Μπερμαν σε άρθρο του στην Guardian την περασμένη εβδομάδα.
Συμμερίζομαι αυτές τις ανησυχίες, αν και όχι επειδή πιστεύω ότι τα προβλήματα ψυχικής υγείας δεν έχουν βιολογική βάση ούτε επειδή οι περιβαλλοντικοί παράγοντες διαδραματίζουν σταθερό ρόλο στην ψυχική υγεία. Aν τα πίστευα αυτά απλά δεν θα γνώριζα. Ακριβώς όμως επειδή γνωρίζω, επειδή έχω ακούσει δεκάδες ιστορίες συνανθρώπων με ψυχικές ασθένειες που έχουν βιώσει δυσμενείς εμπειρίες όπως: σωματική και σεξουαλική κακοποίηση, ρατσισμό, εκφοβισμό, οικονομική ανασφάλεια, κοινωνικό άγχος, μετανάστευση, παραμέληση είναι απολύτως κατανοητό, ακόμα και από από τους ίδιους τους ασθενείς, πως έχουν παίξει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των ψυχικών διαταραχών τους. Επιπλέον είναι εντυπωσιακό το πόσο συχνά τα προβλήματα με τη στέγαση, τα οικονομικά, την ευνοϊκή φορολογία (η οποία υποτίθεται πρέπει να βοηθάει τους πιο ευάλωτους), γίνονται κατανοητά από τους ασθενείς ως αιτίες μια υποτροπής.
Γι’αυτό η απόφαση του BBC, να παρουσιάσει προβλήματα ψυχικής υγείας απλά ως διαταραχές του εγκεφάλου. Ενώ μερικοί άνθρωποι αναμφισβήτητα ερμηνεύουν την ψυχική τους υγεία με αυτόν τον τρόπο, υπάρχουν πολλοί που δεν το κάνουν και που μάλιστα θα αντισταθούν στην προσκόλληση οποιασδήποτε διαγνωστικής ταμπέλας, αντιμετωπίζοντας τις ψυχικές τους δυσκολίες ως φυσική και λογική αντίδραση στη δυσμενή εμπειρία. Το BBC παραλείποντας να εκπροσωπήσει την οπτική αυτών των ανθρώπων, όχι μόνο έχει παρουσιάσει μια εξαιρετικά μονόπλευρη εικόνα αλλά έχει μεταδώσει και ένα μήνυμα σε αυτά τα άτομα και στην κοινωνία γενικά ότι η εμπειρία τους δεν έχει σημασία.
Φυσικά θα ήταν πολύ βολικό αν δεν το έκανε. Πιο βολικό θα ήταν για τον Ντέιβιντ Κάμερον, γιατί αυτό θα σήμαινε ότι όταν αναφέρεται στην ανάγκη μας «να επικεντρωθούμε στην ψυχική υγεία», ταυτόχρονα με την πραγματοποίηση φορολογικών αλλαγών, που έχουν διαπιστωθεί ότι σχετίζονται με την αυτοκτονίες και δολοφονίες πολιτών, ίσως θα μπορούσαμε να τον πάρουμε στα σοβαρά. Επίσης θα σήμαινε ότι δεν θα πρέπει να ανησυχούμε για την δημιουργία μιας πιο ισότιμης κοινωνίας. Επανειλημμένως έχει αποδειχτεί πως τα προβλήματα ψυχικής υγείας είναι πιο διαδεδομένα σε χώρες με υψηλότερα επίπεδα οικονομικής και κοινωνικής ανισότητας. Τι ανακούφιση να συνειδητοποιούμε ότι δεν έχει σημασία!
Μια καθαρά βιολογική εξήγηση της κακής ψυχικής υγείας, εντοπίζει το πρόβλημα στο κεφάλι του ατόμου και ως κοινωνία αυτό είναι επικίνδυνο επειδή μας απαλλάσσει από την ευθύνη, την ανάγκη να εξετάσουμε τον εαυτό μας. Φανταστείτε έναν ειδικό για τον καρκίνο του πνεύμονα που αρνείται να μιλήσει για τη σχέση μεταξύ καπνίσματος και καρκίνου του πνεύμονα. Η σύγκριση είναι απλοϊκή αλλά δεν πιστεύω ότι είναι ανακριβής. Υπάρχουν άφθονα στοιχεία που υποδηλώνουν ότι τα ανεπιθύμητα συμβάντα, ειδικά στην παιδική ηλικία, αυξάνουν την πιθανότητα ανάπτυξης κάθε είδους προβλημάτων ψυχικής υγείας. Ωστόσο δεν υποστηρίζουν ότι η βιολογία δεν παίζει ρόλο. Αλλά ως κοινωνία δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα για να αντιμετωπίσουμε τα αίτια της ψυχικής υγείας σε βιολογικό επίπεδο. Αντιθέτως, με επαρκή βούληση και δέσμευση σε μαζικό επίπεδο, μπορούν να γίνουν πολλά ώστε να δημιουργηθεί ένα πνευματικά υγιέστερο περιβάλλον τόσο για τα παιδιά όσο για τους ενήλικες.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ψυχική υγεία πρέπει να θεωρηθεί επείγον πολιτικό και κοινωνικό ζήτημα, πέρα από βιολογικό και ψυχολογικό. Και δεν είναι απλώς ζήτημα ανταπόκρισης στις ανάγκες των ατόμων με προβλήματα ψυχικής υγείας, αν και αυτό είναι εξίσου σημαντικό, αλλά να είμαστε προετοιμασμένοι, ως κοινωνία, να σκεφτούμε τι μπορούμε να κάνουμε για να μειώσουμε τον κίνδυνο ανάπτυξης αυτών των ασθενειών. Ένα τέτοιο επεισόδιο θα ήθελα να δω.
Η Claire Allan είναι συγγραφέας, αρθρογράφος και ομιλήτρια για θέματα ψυχικής υγείας.
Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News
