«Να ζεις ζωή σα θύμα δεν αξίζει για κανέναν»

Η Οκσάνα είναι από εκείνους τους ανθρώπους που σπανίως τυχαίνει να γνωρίσεις. Το κατάλαβα αυτό πριν ακόμα αρχίσει να μου αφηγείται τη ζωή της. Ο τρόπος που κινούνταν στο χώρο, η ευγένεια της, ο ενθουσιασμός, η υποβλητική απλότητα στα λόγια. Συναντηθήκαμε στο Επικέντρο στην Αθήνα, έναν φωτεινό, ευχάριστο χώρο που δημιουργήθηκε από την ΑctionΑid και λειτουργεί ως κέντρο στήριξης για τους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα και κοινωνικό αποκλεισμό. Η Οκσάνα βίωσε πολλές αντιξοότητες. Η ζωή της ανετράπη πολλές φορές. Χρειάστηκε να μεταναστεύσει, να στερηθεί, να δουλέψει σκληρά, να αποχωριστεί την οικογένεια της, τα όνειρα της, να ξεχάσει ποια είναι, να βυθιστεί στη θλίψη, να νιώσει αβοήθητη. Ωστόσο οι δύσκολες αλλαγές δεν κατάφεραν να την ακινητοποιήσουν, έγιναν μαθήματα και την έφεραν πιο κοντά στην αυτοσυνειδησία και στο νόημα της προσπάθειας. Ενώ η ζωή έκοβε και έραβε για λογαριασμό της, εκείνη αποφάσισε να πιάσει το νήμα από την αρχή και να την μεταποιήσει.

Έτσι βρέθηκε στο Επίκεντρο. Μια οργάνωση, με φιλοσοφία την ενδυνάμωση των ανθρώπων και ιδιαίτερα των γυναικών ώστε να σταθούν μόνοι τους στα πόδια τους. Μπροστά μου είχα ολοζώντανο, ένα τέτοιο παράδειγμα. Την Οκσάνα. Έναν ευφυέστατο άνθρωπο με βλέμμα σπιρτόζικο και εξαιρετικό στυλ. Mια προσωπικότητα με ολοφάνερη δύναμη, σπάνια ευγνωμοσύνη και περίσσια επιμονή. Μια γυναίκα ευχαριστημένη, κατασταλαγμένη, άφοβη. Που πλέον ξέρει και ποια είναι και τι θέλει. Μια γυναίκα ενδυναμωμένη, που δείχνοντας την με το δάχτυλο μπορεί κανείς με βεβαιότητα να πει πως «αν συνεχίσει να μοιράζεται την αγάπη της για τη μόδα και τη ραπτική σίγουρα δεν θα χάσει το χρόνο της».

Ήρθα στην Ελλάδα πριν από 21 χρόνια. Στην Ουκρανία ζούσα με την οικογένεια μου, το σύζυγο και τα δύο μου παιδιά. Μια κόρη 10 χρονών και έναν γιο 8. Ήμουν φυσικός και η δουλειά μου ήταν αρκετά περίπλοκη. Εργαζόμουν ως μηχανικός σε ένα εργοστάσιο που έφτιαχνε λέιζερ για τα αεροδρόμια. Η κατάσταση στη χώρα ήταν απελπιστική. Υπήρχε μεγάλη κρίση. Κάποια στιγμή μου δόθηκε μια θέση στο Πανεπιστήμιο αλλά ακόμα και εκεί με είχαν απλήρωτη για μήνες. Πώς να ζήσει κανείς έτσι; Θυμάμαι έκλαψα πολύ. Ήξερα  ότι έπρεπε να αποχωριστώ τα παιδιά μου αλλά πήρα την απόφαση. Έτσι ήρθα στην Ελλάδα, όπως πολλές γυναίκες από τη χώρα μου που αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν ώστε να εργαστούν και να στείλουν λεφτά στις οικογένειες τους.

Τα πρώτα χρόνια δούλευα μέσα σε σπίτια, με οικογένειες, ηλικιωμένους με αλτσχάϊμερ, μικρά παιδιά. Είμαι πολύ ευγνώμων στους πρώτους ανθρώπους που με προσέλαβαν. Έμενα στην Πολιτεία. Μου συμπεριφέρονταν τόσο φιλικά, σαν οικογένεια μου. Τότε δεν μιλούσα ελληνικά καθόλου. Ήξερα αγγλικά και συνενοούμουν με τα μικρά τους παιδιά που τους τα μετέφεραν. Έτσι επικοινωνούσαμε. Δεν είχα σκοπό να μείνω πολύ, μου λείπανε τα παιδιά μου. Γυρνούσα για λίγο στη χώρα μου και μετά επέστρεφα εδώ γιατί δεν μπορούσαμε να τα βγάλουμε πέρα. Ο τότε σύζυγος μου δεν ήθελε να φύγει από την Ουκρανία αν και είχε χάσει και αυτός τη δουλειά του. Έλεγε πως δεν του λείπει τίποτα. Τελικά χωρίσαμε γιατί δεν συμφωνούσαμε στο πώς να επιβιώσουμε.

Σήμερα μπορώ να πω πως το βιώνω αυτό δεύτερη φορά. Βλέπω τόσους Έλληνες που φεύγουν. Μητέρες και πατέρες με οικογένειες και παιδάκια που δεν έχουν δουλειά και αναγκάζονται να ξενιτευτούν. Ακριβώς η ίδια κατάσταση. Λυπάμαι πάρα πολύ που ο κόσμος το βιώνει όλο αυτό.

Πιστεύω πως οι χώρες που έχουν σοσιαλιστικό σύστημα μεγαλώνουν τους ανθρώπους, έτσι ώστε να μην αισθάνονται ότι αξίζουν, ότι μπορούν να γίνουν κάτι. «Να μην γίνει κανείς τίποτα», να ήμαστε ένα κυκλάκι μέσα στον κρατικό μηχανισμό και να μην φαινόμαστε πουθενά. Οι γονείς μου δεν μου δώσανε ως παράδειγμα κάτι πετυχημένο στη ζωή. Δεν πίστευα στις δυνάμεις μου, δεν είχα προσδοκίες από τη ζωή, δεν έβαζα στόχους. Μπορεί να ήμουν πολύ καλή μαθήτρια, ωστόσο δεν επέλεξα να ακολουθήσω αυτό που πραγματικά ήθελα.

Σπούδασα φυσικός και άσκησα το επάγγελμα για 3 χρόνια. Όταν όμως χάλασε η Σοβιετική Ένωση και κλείσανε τα εργοστάσια, χάσαμε τις δουλειές μας. Αυτό που κατάλαβα τότε αλλά και τώρα είναι πως όταν έχεις αποκτήσει ανώτατη εκπαίδευση αρχίζεις και καταλαβαίνεις την αξία σου. Παρ’όλαυτα ήμουν παντρεμένη, είχα 2 παιδιά, ένιωθα το χρέος να βάλω όλη μου τη δύναμη να συντηρήσω την οικογένεια. Ό,τι μπορούσα να προσφέρω στα παιδιά το έκανα. Να σπουδάσουν, να ασχοληθούν με τις τέχνες, το χορό, τα αθλήματα. Έτσι στην αρχή δεν ένιωθα να μου λείπει η δουλειά. Ήμουν απασχολημένη στο σπίτι. Μετά άρχισαν τα πολύ έντονα οικονομικά προβλήματα. Εκεί έχασα τον ύπνο μου. Είχα αγωνία πως θα σπουδάσουν τα παιδιά μου. Ήθελα να έχουν προοπτικές, να μπορούν να επιλέξουν τι θέλουν να κάνουν στη ζωή.

Εμένα οι γονείς μου δεν με στήριξαν στο όνειρο μου. Για εκείνους δεν ήταν επιτρεπτό. Έπρεπε ως καλή μαθήτρια να σπουδάσω. Εγώ από μικρή ήθελα να ράβω ρούχα. Στα 15 ξεκίνησα να κάνω απλά σχέδια και πατρόν. Είχα ανακαλύψει το burda και ήμουν ενθουσιασμένη. Έραβα συνέχεια, για μένα, τις φίλες μου, την οικογένεια μου. Αυτό ήταν η χαρά της ζωής μου.

Το διάστημα που δούλευα στην Ελλάδα και ήμουν μακριά από τα παιδιά μου δεν αισθανόμουν τόσο ότι κάνω θυσία, όσο ότι είμαι στον πόλεμο.

Κάθε πρωί που σηκωνόμουν ένιωθα ότι πρέπει να δώσω μάχη, να βάλω όλες μου τις δυνάμεις για να κρατηθώ στη δουλειά, να είμαι καλή. Ήμουν πάντα σε ετοιμότητα δεν χαλάρωνα ποτέ. Ξύπναγα μέσα στο βράδυ από το άγχος μη συμβεί κάτι στους ανθρώπους που πρόσεχα. Πήγαινα στα σπίτια να καθαρίσω, κρατούσα τα μικρά τους παιδιά. Με το χρόνο τα ελληνικά μου βελτιώθηκαν πολύ. Πήγα σε σχολείο «Δια Βίου Μάθησης» για 3 χρόνια στα Πατήσια. Έδωσα εξετάσεις και πήρα όλα τα πιστοποιητικά. Αγάπησα πολύ την ελληνική γλώσσα. Υπάρχουν τόσες πολλές, ωραίες λέξεις για να περιγράψεις ένα πράγμα. Μου αρέσει να ψάχνω διάφορους τρόπους να εκφράζομαι, να σκέφτομαι, να χρησιμοποιώ τις λέξεις, να μαθαίνω. Αφού λέω στο γιο μου «γιατί λες συνέχεια ”ωραία”; Υπάρχουν τόσες λέξεις που μπορείς να χρησιμοποιήσεις! Καταπληκτικά, περίφημα, έξοχα, υπέροχα…». Γιατί να λέμε συνέχεια το ίδιο. Είναι συνήθεια, όμως προσωπικά μ’αρέσει να εξελίσσομαι συνέχεια και να αξιοποιώ ότι μαθαίνω, στη ζωή.

Όσο εργαζόμουν εδώ, γνώρισα και τον νυν άντρα μου, με τον οποίο παντρευτήκαμε το 2004.  Ήμουν εργαζόμενη, νοικοκυρά, μητέρα, σύζυγος και μαθήτρια. Δεν ένιωθα κούραση είχα ενέργεια όμως γιατί έκανα πράγματα που με έκαναν να νιώθω ωραία. Μέχρι η ζωή μου άλλαξε αρκετά. Τα είχαν φορτώσει όλα πάνω μου, δεν άντεχα άλλο.

Στο επίκεντρο ήρθα μετά από συμβουλή μιας φίλης μου. Ήμουν σε πολύ άσχημη ψυχολογική κατάσταση και είχα μεγάλη ανάγκη. Εκείνο το διάστημα, αντιμετώπιζα τεράστια προβλήματα με τον Έλληνα σύζυγο μου. Οι δυσκολίες με έπνιγαν και δεν μπορούσα να κρατάω το ρυθμό που ήθελε εκείνος. Μαλώναμε συνεχώς γιατί ζήλευε. Δεν ήθελε να δουλεύω και να τον αφήνω μόνο του. Επίσης είχα σοβαρά προβλήματα με την υγεία μου. Ήμουν αναγκασμένη να κάνω εγχειρήσεις στα ισχία. Ε, όσο να πεις, όλα αυτά δεν τα περίμενε. Δεν ήθελε προβλήματα, ήθελε μόνο διασκέδαση. Με κατηγορούσε ότι φταίω που είμαι άρρωστη. Δεν είχα καμία ψυχολογική υποστήριξη. Στο επίκεντρο ξεκίνησα συνεδρίες με την Έλενα, την ψυχολόγο. Με βοήθησε απίστευτα.

Ήμουν καταρρακωμένη, στεναχωρημένη, ένιωθα τύψεις και ενοχές, όμως δεν έχασα την πίστη μου ότι όλα θα πάνε καλά. Κατά βάθος είμαι αισιόδοξος άνθρωπος.

Με τη βοήθεια της ψυχολόγου κατάλαβα ότι δεν φταίω εγώ. Ότι ο σύζυγος, μου έχει μεταφέρει το βάρος και το φταίξιμο. Κατάλαβα ότι δεν έπρεπε να έχω ενοχές.

Εδώ στο κέντρο, εκτός από την ψυχολογική υποστήριξη που είχα, μου παρείχαν υπηρεσίες από νομικό σύμβουλο μέχρι λογιστή, οι οποίοι με βοήθησαν πάρα πολύ στις δύσκολες καταστάσεις.  Στη συνέχεια εντάχθηκα σε μια θεατρική ομάδα για την ενδυνάμωση γυναικών. Συμμετείχα σε 2 κύκλους. Αυτό που έζησα… δεν το έχω ξαναζήσει ποτέ. Είναι τόσο χαρούμενη αυτή η εμπειρία που πρέπει να τη ζήσουν όλοι. Έμαθα πράγματα που δεν είχα καν υποψιαστεί ότι υπάρχουν στη ζωή. Έγινα πιο έξυπνη. Έκανα νέες παρέες. Απέκτησα κι’άλλες φίλες, γνώρισα πολύ κόσμο. Με τις άλλες γυναίκες βοηθάμε και στηρίζουμε η μια την άλλη όσο μπορούμε. Δεν γνώριζα ότι υπάρχουν τέτοιες σχέσεις δύναμης και αλληλοστήριξης. Δημιουργήθηκε ένα δίκτυο όπου η μία ενδυναμώνει την άλλη.

Πριν βρεθώ εκεί, ήμουν σε σημείο να μην ξέρω τι μέλλον θα έχω. Δεν δούλευα λόγω της υγείας μου. Να ράβω δεν σταμάτησα ποτέ, βέβαια. Κουβαλούσα παντού τα περιοδικά μόδας και έραβα για τις φίλες μου. Ο σύζυγος μου δεν με άφησε να πάρω ραπτομηχανή εδώ αλλά την αγόρασα με τα δικά μου λεφτά και την βοήθεια των παιδιών μου. Ήταν όνειρο ζωής να πάρω ραπτομηχανή. Τα workshop ραπτικής στο επίκεντρο ξεκίνησαν από μια ιδέα της ψυχολόγου να αναλάβω να διδάξω σε άλλους. Μου πέταξε την ευκαιρία να μοιραστώ τις γνώσεις μου και τις εμπνεύσεις μου. Ενθουσιάστηκα. Ήταν τόσες πολλές γυναίκες που γράφτηκαν στα μαθήματα, που σχεδόν δε χωρούσαμε. Το κέντρο μας εφοδίασε με ραπτομηχανές και όλα τα υλικά. Πρώτη φορά ένιωσα ότι μπορούσα να πάρω στα χέρια τη ζωή μου. Ένιωθα ότι μπορούσα να μοιραστώ και με άλλους τις γνώσεις, τις εμπνεύσεις και την μεγάλη μου αγάπη.

Πιστεύω πως κάθε γυναίκα μπορεί να φοράει ό,τι της αρέσει, ό,τι της πάει και την ομορφαίνει. Είναι συναρπαστικό να βρίσκω ακριβώς αυτό που ταιριάζει στην κάθε μια ξεχωριστά. Νιώθω ότι με αυτόν τον τρόπο την ομορφαίνω και της δίνω χαρά. Μέσα από αυτά που φοράει.

Σήμερα έχω καταφέρει να βρω δουλειά στο χώρο της μόδας, μέσα από τη βοήθεια της actionaid. Η εταιρεία Κοντοβά με κάλεσε να εργαστώ μαζί τους. Δεν μπορώ να περιγράψω πως νιώθω. Τα καλύτερα μου όνειρα πραγματοποιήθηκαν. Είδα ότι υπάρχουν δυνατότητες, υπάρχει θέληση, και ότι μπορεί κανείς να τα καταφέρει. Παρά τη βοήθεια που πήρα, τώρα πια καταλαβαίνω ότι πολλά από αυτά που κατάφερα τα έκανα με τις δικές μου δυνάμεις. Δυο χρόνια πριν να με ρωτούσες δεν το καταλάβαινα. 

Στόχος μου είναι να αποκτήσω το δικό μου ατελιέ. Θέλω να καταφέρει να φτιάξω τη δικιά μου επιχείρηση. Βέβαια αυτό είναι αρκετά δύσκολο, όταν υπάρχουν τα μεγάλα πολυκαταστήματα ρούχων με τις χαμηλές τιμές, όπου οι περισσότεροι ψωνίζουν από εκεί. Παρ’ολαυτά βλέπω ότι  αρκετές γυναίκες ασχολούνται αρκετά με την ένδυση. Ζητάνε κάτι καλύτερο και πιο ποιοτικό.

Τελικά, νομίζω δεν έχει σημασία αν είσαι άντρας η γυναίκα. Σημασία έχει να έχεις κάτι στη ζωή που σε εμπνέει. Που σου δίνει χαρά. Μια παροιμία νομίζω λέει, «αν θα βρεις στη ζωή κάτι που σου αρέσει να κάνεις, δεν θα δουλεύεις ποτέ». Όταν έχεις έμπνευση δεν κουράζεσαι. Τώρα αισθάνομαι δυνατή, ότι μπορώ να δώσω συμβουλές και σε άλλους.

Πέρασα πολλά χρόνια ζώντας σα θύμα. Τώρα το καταλαβαίνω. Τώρα βλέπω σε άλλες γυναίκες τις ίδιες δυσκολίες και έχω τι να τους πω.

Παλιά δεν ήξερα. Ήμουν θλιμμένη συνέχεια. Νόμιζα ότι όλοι ζουν έτσι, με το βάρος ότι «φταίω εγώ». Κρίμα που δεν έκανα κάτι για τη ψυχική μου υγεία πιο πριν. Τώρα το καταλαβαίνω. Τώρα έχω αλλάξει, ακόμα και τα παιδιά μου τα μεγαλώνω αλλιώς. Είμαι ευτυχισμένη και αισθάνομαι δυνατή. Ότι ευκαιρία θα έχω να βοηθάω τους γύρω μου θα την εκμεταλλεύομαι. Θέλω οι άλλοι να μπορούν να είναι χαρούμενοι, να είναι ανεξάρτητοι. Γιατί το να ζεις ζωή σα θύμα δεν αξίζει για κανέναν.

Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News