Υπάρχει ένα σπουδαίο βιβλίο που η αξία του χάνεται, καθώς κατατάσσεται στα λεγόμενα “παιδικά”. Κι όμως, θα έπρεπε να διαβάζεται κυρίως από ενήλικες. Η “Κάτι του τελευταίου θρανίου”, της Μαρίας Χάλασι, είναι ένα βιβλίο για τη διαφορετικότητα, τους Ρομά και τις συνέπειες του ρατσισμού, που γράφτηκε πριν βρεθούν πολιτικώς ορθοί όροι για όλα τα παραπάνω.
Την εποχή που η Χάλασι -λογοτέχνης και δημοσιογράφος- έγραφε την Κάτι, η Βουδαπέστη αναζητούσε τρόπους να εντάξει τα παιδιά των Ρομά στο εκπαιδευτικό πλαίσιο της Ουγγαρίας, ένα εγχείρημα που παρουσίαζε δυσκολίες, όμως, σίγουρα άξιζε την προσπάθεια. Η Κάτι κάθεται στο τελευταίο θρανίο για λόγους προφανείς: κανείς δεν την θέλει κοντά του.
Σίγουρα δεν απολαμβάνει καμία από τις ανέσεις των συμμαθητών της: το φαγητό, το παιχνίδι, το καθημερινό μπάνιο, για εκείνην δεν είναι αυτονόητα. Μαθητές και δάσκαλοι, ην αντιμετωπίζουν υποτιμητικά, πολλές φορές σαν να μην υπάρχει καν. Είτε την παρατηρούν σαν κάτι το παράταιρο στην καθημερινότητά τους, στην καλύτερη περίπτωση, είτε φανερά της δείχνουν ότι τη σιχαίνονται, όποιες κι αν είναι οι αρετές της.
Γραμμένο φαινομενικά απλά, το βιβλίο της λογοτέχνη και δημοσιογράφου, κάνει τη δουλειά του σταδιακά, σελίδα τη σελίδα και μέχρι το τέλος έχει γίνει σαφές τι πραγματικά εισπράττει η Κάτι από έναν περίγυρο που θέλει απλά να μην του είναι βάρος.
Υπάρχει λόγος που το βιβλίο δίνεται ως εξωσχολικό ανάγνωσμα στις μικρές ηλικίες. Είναι από εκείνα τα κείμενα που σου μαθαίνουν όλα όσα χρειάζεται να ξέρεις για να μην πληγώσεις ποτέ κανέναν άνθρωπο διαφορετικού χρώματος, εθνικότητας ή οικονομικής κατάστασης. Και μάλιστα χωρίς ίχνος διδακτισμού.
Χωρίς βίαιες σκηνές, χωρίς περιττή γλαφυρότητα σκιαγραφείται ο ενθουσιασμός και ταυτόχρονα ο κίνδυνος του να είσαι Ρομά και να μην σε εμπιστεύεται κανείς. Σε μία από τις πρώτες εκδόσεις η λέξη “τσιγγάνα” χρησιμοποιείται αβίαστα στο κείμενο και από την ίδια την ηρωίδα και από τον περίγυρο που την κυκλώνει, κάποτε επιφυλακτικό και κουμπωμένο, κάποτε ξεκάθαρα εχθρικό.
Μέχρι το τέλος του βιβλίου, το αγαπάς αυτό το ατίθασο πλάσμα που έχει δικαίωμα στο σχολείο, στο φαγητό και στα παιχνίδια, στα καθαρά ρούχα και στην ηρεμία που μπορεί να προσφέρει μια ήρεμη οικογενειακή στέγη.
Τι μας νοιάζουν όλα αυτά; Ε, προφανώς το βιβλίο έχει πάψει από καιρό να είναι στα προτεινόμενα. Κι αυτό κι οποιοδήποτε άλλο μας βάζει στον κόσμο της ενσυναίσθησης, της αποδοχής, της αλληλεγγύης, Προφανώς, από καιρό έχουμε ξεμείνει από τα βασικά της φύσης μας, όπως είναι η αγάπη για τα παιδιά, απ’ όπου κι αν προέρχονται. Ξεκάθαρα, μέρα με τη μέρα, περιστατικό το περιστατικό, μετατρεπόμαστε σε τέρατα.
Ο θάνατος της 8χρονης, που κλωτσήθηκε από ανθρώπους (!) για να διαπιστωθεί αν ήταν ζωντανή, όταν εγκλωβίστηκε σε μεταλλική πόρτα εργοστασίου είναι μια αποτυχία όλων των θεσμών και όλων των συστημάτων που υποτίθεται κρατάνε όρθια τη ζωή μας. Η αισχρή αιτιολόγηση που μέρες τώρα σέρνεται από τοίχο σε τοίχο κι από social σε social ότι αυτό πιθανώς να συνέβη, επειδή το παιδί ήταν Ρομά είναι ο θάνατος κάθε ελπίδας για το ποιοι πραγματικά είμαστε.
Αν μπορεί να το δείξει αυτό ένα 8χρονο κορίτσι με τον δικό του θάνατο, λογικά έχουμε κολλήσει στη λάσπη. Και από εκεί βγαίνουμε μαθαίνοντας από την αρχή τα βασικά: σε έναν κόσμο ενηλίκων, πρώτα αγαπάμε και προστατεύουμε τα παιδιά. Και μετά συζητάμε και όλα τα άλλα.
Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News
