Γονεϊκότητα: Δικαίωμα ή Προνόμιο;

Η κακοποιήση των ανηλίκων είναι πράξη ποινικά κολάσιμη, και τις περισσότερες φορές συμβαίνει είτε ενδοοικογενειακά είτε με τις ευλογίες της οικογένειας είτε με την πλήρη εγκατάλειψη και αποποίηση των γονεϊκών ευθυνών. Αν εκθέτεις το παιδί σου σε κίνδυνο, αν το κακοποιείς σωματικά ή λεκτικά, αν δεν του παρέχεις τη φροντίδα που αναμένεται ώστε να μεγαλώσει σωματικά και ψυχικά υγιές, τότε το κράτος έχει δικαίωμα να σου στερήσει τα γονεϊκά σου δικαιώματα. Λεχθέντως αυτού, καθημερινά μαθαίνουμε περιστατικά που κυμαίνονται από τη χειρότερη μεταχείριση που μπορεί να φανταστεί ανθρώπινος νους μέχρι τα καθημερινά μικρά εγκλήματα που κάνουν γονείς με τις καλύτερες προθέσεις, απλώς γιατί «δεν ξέρουν καλύτερα».

Στα μάτια μου το να είσαι γονιός φαντάζει σαν μια εργασία διά βίου μάθησης από την οποία δεν μπορείς να πάρεις άδεια. Ταυτόχρονα ακόμα και οι πιο ευαισθητοποιημένοι και ενήμεροι γονείς δεν μπορούν να ξέρουν ή να πράξουν ανά πάσα στιγμή το σωστό. Όλοι θα κάνουν λάθη, δεν γίνεται να εξαλείψουμε τα λάθη σ αυτή τη δουλειά. Οφείλουμε όμως να κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε και μερικές φορές λίγο παραπάνω από αυτό.

Αρκεί το ένστικτο;

Ζούμε σε μια εποχή που το ένστικτο της μητέρας έχει καταρριφθεί ως μύθος και πατριαρχικό κατάλοιπο. Αν όταν γεννήθηκε το παιδί σου δεν ένιωσες αυτόματη αγάπη, μην ανησυχείς, δεν πήγε κάτι στραβά με εσένα. Η επιστήμη έχει αποδείξει ότι σε πληθώρα περιπτώσεων οι νέες μητέρες δεν νιώθουν αυτή την απέραντη αγαλλίαση, ούτε αυτοματοποιούνται ώστε να φροντίσουν το παιδί τους με τον ερχόμο του.  Είτε ισχύει είτε όχι, νομίζω ότι είναι σημαντικό να δούμε με ρεαλισμό πως εξελικτικά, το λεγόμενο μητρικό ένστικτο, που πολλοί θα φέρουν σαν επιχείρημα όταν κάνεις αυτή την τυχαία ομοφοβική συζήτηση στην παρέα για να σου εξηγήσουν γιατί δύο μπαμπάδες δεν μπορούν να μεγαλώσουν σωστά ένα παιδί, δεν είναι τίποτα παραπάνω από την υποτιθέμενη επιθυμία της γυναίκας να γονιμοποιηθεί, ή όταν αυτό συμβεί, το ένστικτο εκείνο που την οδηγεί να προστατέψει το παιδί της από τον θάνατο. Κανείς δεν αναφέρει πως το μητρικό ένστικτο θα σε προγραμματίσει στην καλύτερη αλάνθαστη μανούλα του σύμπαντος.

Τι λέει η ψυχολογία

Επιγραμματικά αν μπορούσαμε να πούμε κάποιες βασικές οδηγίες που δίνει η ψυχολογία για την γονεϊκότητα είναι αγάπη και αποδοχή δίχως όρους, φροντίδα, σεβασμό, παροχή ασφάλειας, αυτονόμηση και οριοθέτηση.  Μπορεί για σένα που διαβάζεις αυτές τις γραμμές να είναι αυτό ξεκάθαρο και σαφές. Μπορεί με την έλευση του μωρού σου ή του παιδιού σου, να διάβασες βιβλία παιδοψυχολογίας, να ερεύνησες κάθε πιθανή περίπτωση, αναλυτικά, για την τροφή, τον ύπνο, τα εξελικτικά στάδια, τις ψυχολογικές αντιδράσεις. Ή μπορεί με συντονισμένη προσπάθεια να έκανες καθημερινά απλά το καλύτερο που μπορούσες, αφουγκραζόμενη την ανάγκη του παιδιού σου. Καθώς εσύ έκανες όλα αυτά, χιλιάδες άλλοι άνθρωποι, με άλυτα συμπλέγματα από τους γονείς τους- έτοιμοι να τα περάσουν με επιτυχία στα τέκνα τους- ή απλά άνθρωποι χωρίς τον απαραίτητο χρόνο και τα απαραίτητα εφόδια- τεκνοποιούν στην τύχη, γιατί απλά αναμένεται. Τεκνοποιούν και είναι ευχαριστημένοι με τον εαυτό τους αν τηρήσουν τα γονεικά τους ένστικτα. Τεκνοποιούν και αναμένουν τα λιλιπούτειοι αντίγραφα τους να τους κάνουν περήφανους, να ζήσουν τη ζωή όπως ορίζουν εκείνοι. Και ταυτόχρονα να νιώθουν μια βαθύτατη απογοήτευση αν η κατάσταση δεν είναι ακριβώς όπως τη φαντάστηκαν. Το παιδί μου αποτυγχάνει στα μαθήματα, το παιδί μου δεν διαβάζει, το παιδί μου δεν πέρασε με την πρώτη στο πανεπιστήμιο, το παιδί μου είναι άτακτο, το παιδί μου είναι άρρωστο, το παιδί μου είναι γκέι, το παιδί μου είναι τρανς, το παιδί μου δεν ήταν έτσι ακριβώς όπως φαντάστηκα πως θα είναι, τέλειο, καλύτερο από μένα, αλάνθαστο, παντοδύναμο.

Θέλοντας να γράψω αυτό το κείμενο, έψαξα ποια η άποψη εκεί έξω σχετικά με τη γονεικότητα. Είναι δικαίωμα ή προνόμιο; Ξαφνικά ξεπήδησαν αρκετές ερασιτεχνικές δημοσκοπήσεις, που το συντριπτικό αποτέλεσμα ήταν πως η γονεικότητα είναι, με σύγχρονους όρους και στη σύγχρονη πραγματικότητα, προνόμιο. Δεν έχουμε πια άγνοια. Ξέρουμε πάνω κάτω τα λάθη του παρελθόντος και δεν έχουμε δικαιολογία να τα επαναλαμβάνουμε, μα παρόλα αυτά κάνουμε ακριβώς αυτό. Το βιβλίο του Stefan Kiesbye, περιέχει άρθρα που προβληματίζουν σχετικά με το δικαίωμα στη γονεϊκότητα, παρουσιάζοντας την εκδοχή να γινόντουσαν οι άνθρωποι γονείς κατόπιν αδείας, που θα παρέχεται μετά από μία σειρά ελέγχων. Ο προβληματισμός υπάρχει εκεί έξω και εκτός του συγκεκριμένου βιβλίου, και πριν προλάβεις να πεις πως αυτό το ενδεχόμενο είναι φασιστικό, μην ξεχνάς πως κάποιοι άνθρωποι δεν γίνονται ποτέ γονείς επειδή δεν πληρούν τα κριτήρια της αναδοχής ή της υιοθεσίας, που περιλαμβάνουν και ψυχολογική αξιολόγηση μεταξύ άλλων. Στην άλλη μεριά του ατλαντικού, η πολιτεία απαγόρεψε σε έναν γόνιμο άνδρα να συνεχίσει να τεκνοποιεί, καθώς δεν μπορούσε να καλύψει τα έξοδα των 9 παιδιών του. Σε μια άλλη γυναίκα απαγορεύτηκε η παροχή εξωσωματικής γονιμοποιήσης, επειδή έκριναν πως δεν ήταν ψυχολογικά υγιής και πως δεν είχε σταθερό οικογενειακό περιβάλλον. Η πολιτεία και στις δύο αυτές περιπτώσεις ενήργησε προληπτικά, εμποδίζοντας το δικαίωμα αυτών των ανθρώπων να τεκνοποιήσουν, ακριβώς όπως ενεργούν προληπτικά εμποδίζοντας ακατάλληλες περιπτώσεις αναδοχής και υιοθεσίας. Την ίδια στιγμή, οποιοδήποτε ετερόφυλο ζευγάρι σε νόμιμη ηλικία μπορεί να τεκνοποιήσει, χωρίς καμία προϋπόθεση.

Αν είσαι ακόμα πληγωμένο παιδί, η περίπτωση να έπρεπε οι γονείς σου να πάρουν άδεια για να σε αποκτήσουν, μπορεί να φαντάζει δελεαστική. Μέχρι εκείνο το, δυστοπικό για πολλούς, μέλλον, η πολιτεία οφείλει να ενημερώνει και να εκπαιδεύει.

Μόλις με τα τελευταία γεγονότα που ήρθαν στην επιφάνεια, με τις δύο νέες μητέρες που σκότωσαν το νεογνό τους άρτι αφιχθέν στη ζωή, τέθηκε ερώτημα στη βουλή για το μάθημα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στα σχολεία. Προσωπικά η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση μου φαίνεται μεν απολύτως απαραίτητη, δεν αγγίζει όμως το φλέγον ζήτημα παρά μόνο ακροθιγώς. Είναι όλη η κοινωνία που χρειάζεται αναδιαμόρφωση, και όχι μόνο οι νέοι. Και είναι η γονεϊκή συμπεριφορά που θα έπρεπε να προλαμβάνεται, όχι μόνο οι πρακτικές μέχρι να φτάσει κάποιος μέχρι εκεί. Θα έπρεπε να υπάρχουν συνεχείς ενημερώσεις, ημερίδες, δωρεάν σεμινάρια για νέους γονείς, όλα υπό την αιγίδα του κράτους. Η αναπτυξιακή ψυχολογία δεν θα έπρεπε να είναι έννοια μόνο για γερούς λύτες, αλλά άμεσα συνυφασμένη με την έλευση ενός παιδιού σε έναν άνθρωπο. Το κράτος σε υποχρεώνει να εγγράψεις το παιδί σου στο ληξιαρχείο, με τον ερχόμο του, ούτως ώστε να μπορέσει να αποκτήσει τα πολιτικά του δικαιώματα. Φανταστείτε έναν κόσμο όπου μαζί με την εγγραφή στο ληξιαρχείο ο νέος γονέας υποχρεωνόταν να παρακολουθήσει μια σειρά σεμιναρίων αναπτυξιακής και παιδικής ψυχολογίας. Σαν πρόσθετη ενημέρωση, σαν πρόταση, και όχι σαν απαραίτηση προϋπόθεση ή προσταγή, σεβόμενο την ατομικότητα του καθενός, τις καταβολές του, τις προσλαμβάνουσες του και τις επιθυμίες του. Δεν θα είχαμε πιθανά έναν καλύτερο κόσμο;

Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News