Μεγαλώνοντας η αδερφή μου και εγώ περνούσαμε τα απογεύματα και τα Σαββατοκύριακα κυρίως με τον πατέρας μας, που ήταν πλοίαρχος, ενώ η μητέρα μας εργαζόταν πολλές ώρες ως δικηγόρος. Πολλές φορές κάναμε τα μαθήματα μας σε καταστρώματα ιστιοπλοϊκών, παίζαμε κρυφτό σε αποθήκες πλοίων και ασκούμασταν στο να δένουμε ναυτικούς κόμπους καθώς ο πατέρας μας συνεργαζόταν με προμηθευτές πλοίων, ιστιοπλοικούς ομίλους, μεσίτες σκαφών και ναυτεργάτες. Περνούσαμε τα καλοκαίρια μας αρμενίζοντας κατα μήκος της ακτής του Ατλαντικού. Γυαλίζαμε τις επιφάνειες του ιστιοπλοϊκού, δέναμε τα πανιά και επαγρυπνούσαμε με τον πατέρα μας εναλλάξ την πλεύση. Ήταν ο κυβερνήτης του σκάφους, ο καλός μας καπετάνιος και εμείς ήμασταν το αγαπημένο του πλήρωμα.
Τώρα, 20 χρόνια από τότε που ο πατέρας μου μου δίδαξε πως να δένω ναυτικούς κόμπους(με κλειστά μάτια!), οι ζωές και των δυό μας έχουν αλλάξει υπερβολικά- κυρίως η δικιά του. Περίπου πρίν από δύο χρόνια λάβαμε ένα τηλεφώνημα από τον γείτονα του: ο πατέρας μου είχε χαθεί στη γειτονιά που ζούσε εδώ και 27 χρόνια. Η αδερφή μου και εγώ που είχαμε μετακομίσει από την γενέτειρα μας στο Μαϊάμι, είχαμε ήδη παρατηρήσει σημάδια πως κάτι δεν πήγαινε καλά με τον πατέρα μας, όπως τότε που ισχυριζόταν ότι κάποιος είχε διαρρήξει το σπίτι του ενώ απλά είχε σκαλώσει το κλειδί στην κλειδαριά ή όταν έλεγε πως ο σκύλος μας χάθηκε ενώ ήταν έξω στην αυλή όλο το διάστημα.
Ένα χρόνο αργότερα σε μια επίσκεψη στο πατρικό για τα γενέθλια ενός φίλου, συνειδητοποίησα ότι ο πατέρας μου δεν ήταν ικανός πια να ζει μόνος του. Ο σκύλος δεν είχε ταιστεί για καιρό, ο νεροχύτης ήταν γεμάτος με σκουλήκια και τα φάρμακα του ήταν μπερδεμένα, ακατάστατα. Προγραμμάτισα μια έκτακτη επίσκεψη στον νευρολόγο του, ο οποίος ζήτησε εγκεφαλογράφημα. Ο εγκέφαλος του πατέρα μου υπέφερε από σοβαρή αιμορραγία. Η διάγνωση: αγγειακή άνοια.
Ο πατέρας μου δεν ήταν ούτε 65 χρονών. Με μια γρήγορη απόφαση, πήρα τον ίδιο και τον σκύλο του μαζί μου στο διαμέρισμα που μοιραζόμουν με έναν συμφοιτητή μου. Ήμουν λίγες εβδομάδες μακριά από την αποφοίτηση. Πέρασα αυτές τις εβδομάδες με το να σιγουρεύομαι πως ο πατέρας μου δεν θα χαθεί στην γειτονιά και να προσεύχομαι πως ο σκύλος δεν θα δαγκώσει τον συγκάτοικο.
Εκείνο το καλοκαίρι πηγαινοφέρναμε τον πατέρα μου και τον σκύλο από την Φλόριντα στο σπίτι της αδερφής μου στην Ατλάντα. Πάντα μας έβαζε να υποσχεθούμε όταν ήταν ακόμη υγιής ότι ποτέ δεν θα τον βάζαμε σε κάποιο ίδρυμα- προσπαθούσαμε να το αποφύγουμε με κάθε κόστος αλλά κατέστη σύντομα σαφές πως δεν υπήρχε άλλη επιλογή. Στο τέλος του καλοκαιριού εγώ θα έφευγα με υποτροφία στη Κολομβία και η αδερφή μου θα επέστρεφε στην δουλειά της ως δασκάλα. Βρήκαμε μια ανάδοχη οικογένεια για το σκύλο και μια κλινική νοσηλείας εκείνον. Η μητέρα μας βοηθούσε όσο μπορούσε παρόλο που ο γάμος τους είχε λήξει μια δεκαετία νωρίτερα.
Προσπαθώντας να παραμείνει κύριος του δικού του κόσμου, πάλεψε σκληρά ενάντια στα νέα δεδομένα της ζωής του. Πέταξε τον υπολογιστή του στον τοίχο όταν δεν μπορούσε να καταλάβει πως να τον χρησιμοποιήσει, έβαλε εξαρτήματα από πλοίο στο φούρνο μικροκυμάτων. Ύστερα από δύο μήνες και τρείς επισκέψεις πυροσβεστικών μονάδων, η κλινική μας ενημέρωσε πως δεν μπορούσε να συνεχίσει πια να μένει εκεί.
Μετά από αυτό έμεινε στο σπίτι με έναν φροντιστή μεχρι που έπαθε μια ισχυρή μόλυνση και χρειάστηκε να μπει για αρκετές εβδομάδες στο νοσοκομείο. Βγαίνοντας από εκεί η άνοια του είχε επιδεινωθεί δραματικά. Ο μόνος τρόπος για ακινητοποίηση ήταν ο καθετήρας που κόστιζε χιλιάδες δολάρια, περισσότερα από τον μηνιαίο προϋπολογισμό μας. Ωστόσο το δοκιμάσαμε θεωρώντας πως το υψηλό κόστος σήμαινε ποιοτική φροντίδα. Κάναμε λάθος. Αν και ήταν η πιο πολυτελής κλινική νοσηλείας στο Μαιάμι, οι φροντιστές σπάνια ήξεραν που είναι ο πατέρας μου κάθε φορά που τον επισκεπτόμουν. Συχνά τον έβρισκα συγχυσμένο να περιπλανάται στους απέραντους διαδρόμους με λερωμένα παντελόνια. Με μόλις 12 νοσηλευτές για 160 ηλικιωμένους ασθενείς, δυσκολευόμουν να βρω κάποιον που ήξερε τι συνέβαινε. Στην επόμενη κλινική μας διαβεβαίωσαν πως θα μπορούσαν να διαχειριστούν τον πατέρα μου και την δύσκολη συμπεριφορά του, αλλά κάλεσαν την αστυνομία μέσα σε μια εβδομάδα όταν επιτέθηκε στο προσωπικό. Κατέληξε στην ψυχιατρική πτέρυγα πιο αποπροσανατολισμένος από ποτέ.
Περισσότεροι από τους μισούς ασθενείς με άνοια εμφανίζουν επιθετικές τάσεις. Οι πιο πολλοί από αυτούς δεν είναι τόσο μυώδης και δυνατοί όσο ο πατέρας μου, ο οποίος είναι περήφανος για την στιβαρή του χειραψία, τα δυνατά κατάμαυρα μαλλιά του και το δέρμα χωρίς ρυτίδες. Όταν αποφασίσει πως δεν θέλει βοήθεια στο ντους θα το κάνει άμεσα κατανοητό. Παραμένει εκείνος ο ατίθασος καπετάνιος που ήταν κάποτε μόνο που πια δεν είναι στο τιμόνι.
Στα μέσα της υποτροφίας μου παραιτήθηκα από την θέση μου και επέστρεψα στο Μαιάμι. Τριάντα χρονών και ενώ προσπαθώ ακόμα να καταλάβω την δική μου ζωή γίνομαι ο νομικός υπεύθυνος λήψης αποφάσεων του πατέρα μου, o μεσολαβητής, ο χρηματοοικονομικός του σύμβουλος, ο γραμματέας του και κυρίως ο δικηγόρος του. Από κάτοχος της δικής μου ζωής άρχισα να πνίγομαι στην γραφειοκρατία παλεύοντας να διαχειριστώ τον εκτροχιασμένο κόσμο του. Αναμονή σε τεράστιες ουρές έξω από το γραφείο κοινωνικής ασφάλισης, απλήρωτοι λογαριασμοί-έκπληξη από νοσοκομεία, φόροι, απλήρωτοι πιστωτές. Η αδερφή μου, ο αρραβωνιαστικός μου και εγώ προσπαθούμε να ελέγχουμε την συνεχώς μεταβαλλόμενη λίστα με τα φάρμακα του ενώ εκείνος μεταφέρεται από την μια κλινική στην άλλη.
Αυτό που χρειάζεται περισσότερο είναι συμπόνια και υπομονή, αλλά τα πιο πολλά κέντρα περίθαλψης ασχολούνται με την συλλογή ελέγχων κοινωνικής ασφάλισης (που δεν λαμβάνει). Με τις τόσες αλλαγές κλινικών έχω πια εξασκηθεί και ξέρω ποιες ερωτήσεις να κάνω: Ποια είναι η αναλογία φροντιστών ασθενών; Σε ποια περίπτωση μπορείτε να τον διώξετε από δω; Θα πάρουμε πίσω την προκαταβολή αν τα πράγματα δεν λειτουργήσουν;
Ο πατέρας μου ζει στην τωρινή κλινική σχεδόν τρεις μήνες -ρεκόρ για τα δεδομένα μας- αλλά είδαμε και πάθαμε να πείσουμε τον διαχειριστή να υποχωρήσει όταν μας έδωσε προειδοποίηση 45 ημερών για να τον απομακρύνουμε(ανέπτυξε μια λοίμωξη και κατηγόρησε έναν νοσηλευτή ότι τον μαχαίρωσε). Αυτές τις μέρες όταν βγαίνω έξω με μαζί του, βάζω πάνες στην τσάντα και σνακ για τις ατέλειωτες αναμονές έξω από το γραφείο του γιατρού. Τον βοηθάω με τη ζώνη και τα κουμπιά του όπως έκανε κάποτε για την αδερφή μου και για μένα. Τον δωροδοκώ με μπισκότα για να μην μου εκτοξεύσει τίποτα όση ώρα μιλάω στο τηλέφωνο. Όπως ο γονιός που παρακολουθεί κάθε σημαντικό γεγονός του παιδιού του, σημειώνω κάθε παλινδρομικό βήμα του. Μερικές φορές φαίνεται να κάνει πρόοδο γυρνώντας στον παλιό του εαυτό αναπτερώνοντας μου το ηθικό για λίγο. «Θυμήθηκε ότι πήγαμε σήμερα στο γιατρό» λέω στην αδερφή μου ή «χρησιμοποίησε την τουαλέτα μόνος του».
Εκείνος μου δίδαξε όλα τα μυστικά της περιπέτειας. Ήταν στο γυμνάσιο όταν μετακόμισε στην Κορσική για να φτιάξει σχολή ιστιοπλοΐας. Αυτός ενστάλαξε μέσα μου την αδιάκοπη ανάγκη της περιπλάνησης. Δίψαγα να ακούω τις ιστορίες του για τους Μάγια, τον Ατλαντικό, τους ιθαγενείς, τον Αμαζόνιο. Μαζί του έχω διασχίσει το αρχαίο Κορινθιακό κανάλι, θαυμάζοντας το τοπίο.
Πριν απο την διάγνωση του πατέρα μου οι αποφάσεις μου επηρέαζαν μονάχα εμένα. Στα 20 μου ταξίδευα από ήπειρο σε ήπειρο. Όπως και εκείνος έτσι και εγώ έχω αποκτήσει πολλές εμπειρίες. Τώρα όμως δεν μπορώ να λειτουργήσω με αυτόν τον τρόπο. Η ασθένεια του είναι ένας διαρκώς κινούμενος στόχος που απαιτεί σταθερότητα και αξιοπιστία. Οποιοσδήποτε υπαινιγμός χάους προκαλεί την γνωστικη του παρακμή. Ο άνθρωπος που κάποτε μπορούσε να πλοηγηθεί κοιτάζωντας τα αστέρια, τώρα έχει χάσει τον πλήρη έλεγχο του πλοίου.
Είμαι αραβωνιασμένη με έναν υπέροχο άνθρωπο που ήξερε τον πατέρα μου όταν ήταν ακόμη καλά. Έχει γίνει ο προσωπικός του φροντιστής- τον μεταφέρει στο μπάνιο όταν όλοι οι νοσηλευτές πια δεν μπορούν και τον διαβεβαιώνει ότι κανείς δεν προσπαθεί να τον βλάψει. Με τον σύντροφο μου είχαμε πολλά όνειρα- να ζήσουμε σε ιστιοφόρο και να κάνουμε οικογένεια αλλά κοιτάζοντας το μέλλον αναρωτιόμαστε αν αυτό είναι δυνατό, με την επιβάρυνση που έχουμε τώρα.
Ο περασμένος χρόνος ήταν ένα έτος θρήνου για την «απώλεια» του άντρα που με μεγάλωσε. Παρόλο που δεν θα μπορέσει να διδάξει στα παιδιά μου πως να δένουν ένα ναυτικό κόμπο ή πως να πλοηγούνται από τα αστέρια, ο πατέρας μου αναγνωρίζει ακόμα πια είμαι. Όπως μια μητέρα που δεν θέλει να χάσει τα κρίσιμα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού της έτσι και εγώ δεν θέλω να χάσω τα τελευταία χρόνια του ταξιδιού του πατέρα μου. Και ποιος ξέρει; Ίσως να μπορέσουμε να τον πάρουμε στο ιστιοφόρο κάποια μέρα.
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο Lennys Letter και ανήκει στη συγγραφέα Carmella de los Angeles Guiol
Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News
Αυτή είναι η απορία σου;
Ναι, είναι αμήχανο, και ταυτόχρονα δεν έχει καμία σημασία, γιατί κανείς δεν αλλάζει πάνες και κάνει μπάνιο στο γονιό του για διασκέδαση. Το κάνει όταν υπάρχει ανάγκη, συχνά μάλιστα δεν υπάρχει άλλη επιλογή, είτε οικονομικά, είτε επειδή ο ασθενής είναι τόσο δύστροπος που δεν μπορεί να τον κουμαντάρει κανείς άλλος μακροχρόνια, όπως στην περίπτωση του γράμματος.
Είναι μια δουλειά που πρέπει να γίνει, δε νομίζω πως εκείνη τη στιγμή σκέφτεσαι έτσι. Είναι απλώς το σώμα του γονιού σου που σε χάιδεψε, σε φίλησε, σε σκούπισε, σε τάισε. Πριν λίγα χρόνια η μητέρα μιας φίλης μου μπήκε στο νοσοκομείο με έντονο βήχα που απεδείχθη πως ήταν καρκίνος που είχε κάνει μετάσταση παντού. Μέσα σε δυο μήνες είχε καταρρεύσει από την αρρώστια και δεν μπορούσε ούτε να κάτσει όρθια. Μια μέρα πήγα στο νοσοκομείο να τη δω και βοήθησα τη φίλη μου να την κάνει μπάνιο. Η γυναίκα αυτή που ήξερα πολλά χρόνια ως κυρία Π.. ήταν μια… Διαβάστε περισσότερα »
Ειναι το τελευταιο που σε νοιάζει. Εκεινη την ωρα απλα πρέπει να γίνει.
Φωτεινή, σε τέτοιες περιπτώσεις δεν χωράνε ντροπές. Θεωρώ ηλίθιο ο γονέας να είναι άρρωστος και να αισθάνεται το παιδί αμηχανία μήπως δει τα γεννητικά του όργανα.
Έλεος βρε Φωτεινή εδώ πλαντάξαμε στο κλάμα με το κείμενο αυτό σκεφτηκες να ρωτήσεις;;;
Έτσι είναι δυστυχώς. Για περίπου 4 χρόνια ο παππούς μου υπέφερε από άνοια και μαζί κι εμείς. Δύσκολες καταστάσεις, έμπαινε στις ντουλάπες για να κάνει την ανάγκη του, ξυπνούσε τη νύχτα και ξαφνικά έμπαινε στο δωμάτιό μου γιατί νόμιζε πως ήταν η τουαλέτα, πλημμυριζε το σπίτι και ζητούσε βοήθεια από φωτογραφίες. Δε θα ξεχάσω τη συγκινηση μου τις ελάχιστες φορές που είχε κάποιες στιγμές διαυγειας. Μερικές καταστάσεις όμως δεν είναι εύκολο να τις ελέγξουμε, οπότε βρήκαμε ένα αξιοπρεπές μέρος για να τον φροντίσουν. Τη μοναδική φορά που κατάφερα να τον επισκεφθω, μου ήταν αδύνατο να βγάλω τα γυαλιά ηλίου μου… Διαβάστε περισσότερα »
Πράγματι την ώρα της ανάγκης δεν τα σκέφτεσαι αυτά. Η μάνα μου άλλαζε πανα στον πεθερό της…φαντασου. Κάποτε αυτοί οι άνθρωποι άλλαζαν πανα στα παιδιά τους και τώρα οι ρολοι αντιστρεφονται.