Η Joan E. Biren ή αλλιώς JEB είναι μια διεθνώς αναγνωρισμένη αυτοδίδακτη καλλιτέχνης και δημιουργός ντοκιμαντέρ, που γεννήθηκε το 1944 στην Ουάσινγκτον.
Στις αρχές της δεκαετίας του ’90, σε μια εποχή που ήταν σχεδόν αδύνατον να βρεθούν αυθεντικές εικόνες λεσβιών, η JEB ξεκίνησε να φωτογραφίζει, επιδιώκοντας να ευαισθητοποιήσει και να οικοδομήσει ένα κίνημα σεξουαλικής απελευθέρωσης. Ασχολήθηκε ενεργά με την παραγωγή ταινιών και ταξίδεψε, παρέα με την κάμερα της, σε όλη την Αμερική χαρτογραφώντας τις ζωές γκέι ζευγαριών και λεσβιών. Στο σπίτι, στον αγρό, στην εργασία, σε γενέθλια και βόλτες με τα παιδιά τους, ερωτευμένα ζευγάρια ίδιου φύλου απαθανατίζονται μέσα από τον φακό και φανερώνουν την εως τότε αόρατη καθημερινότητα τους.
Το έργο της ”Lesbian Images in Photography: 1850-the present” ή ”Dyke Show” (Λεσβιακό Σόου), όπως είναι ευρέως γνωστό, προσέφερε μια εναλλακτική ιστορία της φωτογραφίας. Παιδαγωγικό, πολιτικό και παράλληλα πρακτικό, το ”Dyke Show” εισήγαγε νέους τρόπους προβολής και θέασης. Η JEB συνδύαζε τις προβολές των ταινιών με εργαστήρια φωτογραφίας καθώς θεωρούσε την προσβασιμότητα στην τέχνη, ζωτικής σημασίας. Το έργο της δεν ήταν φτιαγμένο για να εκτεθεί σε γκαλερί και άψυχους τοίχους. «Είναι σαν να το κλειδώνω σε μια ντουλάπα» είχε δηλώσει. «Και δεν μπορείς να οικοδομήσεις ένα κίνημα μέσα από μια ντουλάπα».
Ταγμένη στην τέχνη του δρόμου, μόνιμα εν κινήσει, στόχευε πάντα στο ευρύτερο δυνατό κοινό. Όταν της έγινε πρόταση να κάνει την προσωπική της έκθεση στο Leslie-Lohman, Μουσείο της Φιλελεύθερης και Λεσβιακής Τέχνης της Νέας Υόρκης, εκείνη την απέρριψε. «Η δουλειά μου ανήκει στο κοινό» είπε. Η JEB καθιστά σαφές πως καταγραφή της πραγματικότητας ώστε να επέλθει αλλαγή, υπήρξε ο ακρογωνιαίος λίθος της καριέρας. «Όταν είσαι ορατός είναι πιο εύκολο να οικοδομήσεις ένα κίνημα που θα κάνει την αλλαγή».
«Άρχισα να φωτογραφίζω σε μια εποχή που ήταν αδύνατον να βρω αυθεντικές καθημερινές εικόνες λεσβιών» εξηγεί η JEB. «Ήθελα οι φωτογραφίες μου να αποκτήσουν απήχηση. Ήθελα ο κόσμος να τις δει: πίστευα ότι αυτό θα βοηθούσε ώστε να οικοδομηθεί ένα κίνημα για την απελευθέρωση μας.
Η ίδια θεωρούσε την φωτογραφία εγγενώς ανατρεπτική και ως μέσο συλλογικής δράσης. Απέρριπτε τους όρους «στήσιμο», «λήψη», «θέμα». Χρησιμοποιούσε τη λέξη «μούσες», αναφερόμενη και στις δύο πλευρές της κάμερας. «Αν φωτογράφιζα μια κοπέλα που ήταν γυμνή, την ρωτούσα αν ήθελε να βγάλω και εγώ τα ρούχα μου» ανέφερε η JΕΒ. «Οι περισσότερες συμφωνούσαν. Ήταν ένας τρόπος να σπάσουμε την ιεραρχία και να κάνουμε τη σκηνή μια ισότιμη ανταλλαγή». Δημιουργούσε μια διαφορετική, κουίρ σκηνή, όπου η απλή συνεργασία μετατρεπόταν σε αμοιβαιότητα, συνομιλία, και εμπιστοσύνη.
Οι φεμινιστικοί και λεσβιακοί χώροι δεν είχαν τα χρήματα να πληρώσουν τις εικόνες της αλλά η φωτογράφος τις ήθελε στα χέρια των γυναικών, στα σπίτια και τα βιβλιοπωλεία. Δέχτηκε να χρησιμοποιηθούν από εφημερίδες, ημερολόγια και καρτ-ποστάλ. «Η δημοσιοποίηση τους στον κόσμο, ήταν πάντα πιο σημαντική από την οικονομική σταθερότητα».
Σήμερα το έργο της JEB αλλά και η ίδια αναγνωρίζεται με τρόπο που βρίσκει «ιδιαιτέρως ευχάριστο και πρωτότυπο». Το 2017 το πανεπιστήμιο Καλών Τεχνών, Mount Holyoke της απένειμε επίτιμο διδακτορικό τίτλο. Το 2018 παρέλαβε το βραβείο Alice Austen, για την συνεισφορά της στην εξέλιξη της φωτογραφίας και για τα «εξαιρετικά επιτεύγματα» της στην κινηματογράφηση της ζωής της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας.
Με στοιχεία από τους Νew York Times
Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News