Προσωπική ιστορία: Η ιστορία μου με τις διατροφικές διαταραχές

Χθες είχα μια συζήτηση με ένα φίλο μου, ο οποίος με ρώτησε αν “παίζει κάτι” στη ζωή μου. Του είπα ότι τους τελευταίους μήνες έχω αποφασίσει να κάνω ένα break από τα αγόρια μέχρι να χάσω τα κιλά που έχω πάρει και να νιώσω καλά με τον εαυτό μου. Μου είπε, όπως πολλοί άλλοι άνθρωποι με τους οποίους έχω κάνει παρόμοια συζήτηση, ότι δεν είναι λόγος αυτός να μην κάνω κάτι με τα αγόρια και ότι “αν βρω κάποιον που να του αρέσω δε θα τον πειράζει”.

Προσπάθησα τότε να του εξηγήσω πως ακριβώς ένιωθα. Του είπα για όλα τα αγόρια που είχα στο παρελθόν που με “πείραζαν” και με λέγαν “κεφτεδάκι”, “γιουβαρλάκι” και δεν ξέρω γω τι άλλο “-άκι”. Ότι κάνοντας πολύ παρέα με αγόρια, έχω ακούσει πράγματα του στιλ “όταν η κοπέλα μου πήρε κιλά ξενέρωσα και δεν ήθελα πια τόσο να κάνω σεξ μαζί της”, “ντάξει βέβαια αν η κοπέλα είναι πολύ όμορφη αλλά δεν κάνει τίποτα στο σεξ, τι να το κάνεις, πολλές φορές με τις γεματούλες μπορεί να το ευχαριστηθείς περισσότερο γιατί είναι πρόθυμες να κάνουν περισσότερα”, σε φάση ότι δεν έχουν κι άλλη επιλογή λόγω του ότι ότι προφανώς “μειονεκτούν”, κοκ. Κατά συνέπεια, δυσκολεύομαι πολύ να μην κάνω ανάλογες σκέψεις και να μην τις αφήσω να μπουν στη μέση όταν γνωρίζω κάποιον. Ότι αφού τώρα είμαι σε ευάλωτη φάση, δε θα θέλω να ρισκάρω κάποιος που “απλά οκ δεν τον πειράζει”, “θα το ξεπεράσει αυτό”, να με επηρεάσει ακόμη χειρότερα.

Συνεχίσαμε τη συζήτηση για κάμποση ώρα. Μου είπε ότι και ο ίδιος το έχει κάνει αυτό ασυναίσθητα σε κοπέλες του, και ότι το έβλεπε ως χαριτωμένο. Ότι δεν είχε φανταστεί ότι μπορεί το πείραγμα να πειράξει κάποιον άνθρωπο τόσο. Ότι του είχε τύχει οι κοπέλες του να έχουν θέμα επειδή οι πρώην τους τις ερίχναν επίτηδες ψυχολογικά, για να μην έχουν ανασφάλεια ότι θα τους αφήσουν. Αυτό μου θύμισε μια περίοδο που είχα χάσει κιλά, και ένιωθα τόσο όμορφα, και τότε ο πρώην μου μου είπε ότι “τώρα που αδυνάτισες θα βρεις κάποιον πιο ωραίο από μένα και θα με αφήσεις”. Και είχα μείνει να αναρωτιέμαι ποιόν από τους δυό μας υποτιμάει περισσότερο αυτή η φράση, εκείνον που βλέπει τον εαυτό του με αυτό τον τρόπο, ή εμένα που υπονόησε ότι μένω μαζί του επειδή δεν μπορούσα να βρω κάτι καλύτερο. Λίγο καιρό μετά, ένας άλλος φίλος μου, μου είπε ότι “πρέπει να τον καταλάβω κι εκείνον, εκείνος δεν ήθελε ίσως να αδυνατίσω, γιατί για κείνον ήμουν μια χαρά”.

Mια περίοδο που είχα χάσει κιλά, και ένιωθα όμορφα, ο πρώην μου μου είπε ότι “τώρα που αδυνάτισες θα βρεις κάποιον πιο ωραίο από μένα και θα με αφήσεις”. Και είχα μείνει να αναρωτιέμαι ποιόν από τους δυό μας υποτιμάει περισσότερο αυτή η φράση, εκείνον που βλέπει τον εαυτό του με αυτό τον τρόπο, ή εμένα που υπονόησε ότι μένω μαζί του επειδή δεν μπορούσα να βρω κάτι καλύτερο.

Έφυγα να πάω σπίτι με μια τρομερή αίσθηση μελαγχολίας και άρχισα να κάνω μια αναδρομή στη σχέση μου με το σώμα μου, και τις διατροφικές διαταραχές. Θυμήθηκα όταν ήμουν 12-13 και σε μια εκδρομή του σχολείου δεν ήθελα να φάω παγωτό γιατί προσπαθούσα να “προσέχω”. Τότε ένας συμμαθητής μου, είπε, σχετικά δυνατά μπροστά σε άλλα άτομα: “Μην ανησυχείς Σοφία, σε κάποια χωριά τη γυναίκα την προτιμούν χοντρή”. Ήμουν γύρω στα 55 κιλά τότε. Πάνω από 15 χρόνια μετά, ακόμη τη θυμάμαι αυτή τη φράση. Αναρωτιέμαι αν το παιδί αυτό φαντάστηκε τότε τι αντίκτυπο θα έχουν αυτά τα λόγια στη ζωή μου. Στο Λύκειο έχασα κιλά, μου είχε ήδη γίνει αυτοσκοπός, πίστευα ότι δε θα είναι ποτέ καλή η ζωή μου αν δεν τα χάσω. Ήμουν στα 48-50 κιλά, και για κάποιο λόγο συνέχιζα να ακούω σχόλια του στιλ “αν χάσεις ακόμη 1-2-3-5 κιλά θα είσαι τέλεια” από επίδοξα αγόρια μου, καμιά φορά και κορίτσια, και φίλες μου. Έτσι, στα χρόνια του Λυκείου ξεκίνησαν να κάνουν την εμφάνιση τους οι διατροφικές διαταραχές. Ξεκίνησε αθώα ως “θα προσέχω μέσα στη βδομάδα και το Σάββατο θα τρώω ότι θέλω”, το οποίο κατέληξε πολλές φορές να τρώω τόσο πολύ το Σάββατο που να νιώθω φουσκωμένη μέχρι την Τρίτη. Τα κιλά έμπαιναν κι έβγαιναν με εντελώς ανθυγιεινό ρυθμό και τρόπο. Έκανα την πρώτη μου σχέση, αλλά πάντα είχα στο μυαλό μου ότι αν δεν κρατηθώ στα κιλά μου δεν θα είμαι αρκετά καλή για αυτόν. Ο ίδιος, μετά από κάποιους μήνες που του την έπεφτε μια κοπέλα πιο ψηλή και αδύνατη από μένα, μου είπε: “να δω εσύ τι θα έκανες αν σου την έπεφτε κάποιος πιο ωραίος από μένα, όπως σε μένα τώρα”.

Στη τρίτη λυκείου αποφάσισα να πάω σε διατροφολόγο, γιατί πίστευα ότι αν δεν έλυνα το πρόβλημα με τα 57 “ολόκληρα” κιλά μου, δε θα αντέξω να διαβάσω όπως πρέπει για τις πανελλήνιες. Το λάθος που έκανα τότε λόγω άγνοιας είναι ότι πήγα σε διαιτολόγο αντί σε διατροφολόγο. Της είπα στο πρώτο ραντεβού ότι με βάση αυτά που έχω διαβάσει πιστεύω ότι πάσχω από ψυχογενή βουλιμία και ότι δεν έχω κανένα έλεγχο στο φαγητό που τρώω. Μου είπε ότι τα άτομα που πάσχουν από ψυχογενή βουλιμία δεν μοιάζουν σαν εμένα και είμαι μια χαρά. Κατά βάση χάρηκα με αυτή τη δήλωση, γιατί σκέφτηκα ότι α) είμαι ακόμη αρκετά αδύνατη, β) δεν φαίνομαι προβληματική άρα μπορεί και να είμαι καλά. Όσο καιρό πήγαινα σε εκείνη έχασα τα περιβόητα “κιλά”, αλλά δυστυχώς καθώς η δίαιτά της ήταν αρκετά περιοριστική και μονότονη (“1 κουλούρι Θεσσαλονίκης”, “μπιφτέκι με σαλάτα και 1 τετραγωνάκι τυρί με χαμηλά λιπαρά”), και η προσέγγισή της (προφανώς) εστιασμένη σε εβδομαδιαία λιπομέτρηση, έγινα κατά βάση ακόμη πιο ψυχωτική με το τι πρέπει και τι δεν πρέπει να τρώω. Χρόνια μετά όταν προσπαθούσα να ξανακάνω αντίστοιχες δίαιτες, επειδή όντως δούλεψε, και μόνο το να διαβάζω “50 γραμμάρια κατίκι δομοκού” μου σφιγγόταν το στομάχι. Παρόλα αυτά η δίαιτα δούλεψε, έχασα τα κιλά, πέρασα στις Πανελλήνιες και πήγα να σπουδάσω.

Και ζήσαν αυτοί καλά, κι εμείς καλύτερα… Μόνο που όχι.

Η ιδιαίτερη σχέση μου με το φαγητό έγινε ακόμη πιο ιδιαίτερη μόλις έμεινα μόνη μου. Η ζωή προφανώς έχει τα πάνω και τα κάτω της. Πήρα δέκα κιλά, τα οποία έγιναν είκοσι, τα οποία ξαναέχασα και ξαναπήρα περίπου 47 φορές. Ξαναδοκίμασα διατροφολόγους, δίαιτες, κέντρα διατροφικών διαταραχών γυμναστική, αλλά δεν κράταγα τίποτα πλέον πάνω από ένα μήνα. Και τα σχόλια τριγύρω μου συνεχιζόταν. Καθώς ήμουν σε μια σχετικά ανδροκρατούμενη σχολή του Πολυτεχνείου, σχόλια όπως “κοπέλες που δεν περιποιούνται τον εαυτό τους είναι μπαζόλες” ήταν εύκολο να ακούσει κανείς τριγύρω. Επίσης πως “οι κοπέλες προφανώς ή θα ήταν αρκετά όμορφες για να έχουν κάποιον να τους λύνει τις εργασίες, ή αρκετά άσχημες για να καταλαβαίνεις ότι τις κάνουν μόνες τους”. Και μόνο που τα σκέφτομαι όλα αυτά τώρα ανατριχιάζω, και απορώ γιατί ποτέ δεν είπα σε κανέναν από αυτούς ότι είναι μαλάκας. Αλλά ξέρω γιατί. Γιατί πίστευα ότι προφανώς θα φαινόταν έτσι πόσο με πείραζαν αυτά τα σχόλια λόγω του δικού μου θέματος. Για κάποια χρόνια απέφευγα όλα τα αγόρια, γιατί πίστευα ότι μου την πέφτουν γιατί πιστεύουν ότι λόγω του ότι έχω παραπάνω κιλά θα είμαι πιο “εύκολη”.

Η ιδιαίτερη σχέση μου με το φαγητό έγινε ακόμη πιο ιδιαίτερη μόλις έμεινα μόνη μου. Πήρα δέκα κιλά, τα οποία έγιναν είκοσι, τα οποία ξαναέχασα και ξαναπήρα περίπου 47 φορές. Ξαναδοκίμασα διατροφολόγους, δίαιτες, κέντρα διατροφικών διαταραχών γυμναστική, αλλά δεν κράταγα τίποτα πλέον πάνω από ένα μήνα. Και τα σχόλια τριγύρω μου συνεχιζόταν.

Αφού έφτασα ως εδώ ας συνεχίσω. Στην κηδεία της γιαγιάς μου, ενώ ήμουν στα μαύρα μου τα χάλια και προσπαθούσα κάπως να κρατάω τον εαυτό μου σε μια αξιοπρεπή κατάσταση, ένας φίλος των γονιών μου σχολίασε μπροστά σε αρκετά άτομα ότι “πως πάχυνα έτσι εγώ, δεν πειράζει το αγόρι μου που έγινα “έτσι”;”. Μισή ώρα μετά η θεία μου, επιβεβαίωσε κατηγορηματικά ότι “στρογγύλεψα κι εγώ”. Απορούσα πως είναι δυνατόν εκείνη τη στιγμή να τους ενδιαφέρει αυτό το πράγμα.

Δεν ήταν μόνο οι γνωστοί και οι φίλοι βέβαια, ούτε όλα τα σχόλια απευθυνόταν μόνο σε μένα. Στο δρόμο μια φορά κάποιος φώναξε κάτι του στιλ “ναι πρόσεξε, τρέξε να πάρεις το λεωφορείο, μην περπατήσεις και χάσεις κανένα κιλό”. Μια μέρα που ήμουν με παρέα έξω πέρασε ένα ζευγάρι που η κοπέλα ήταν πιο γεμάτη από το αγόρι της και χαιρέτησε κάποιον από την παρέα. Τότε κάποιος άλλος ρώτησε “αυτοί οι δύο είναι μαζί;”. Όταν ο γνωστός είπε πως ναι, ειπώθηκε κάτι του στιλ “χαρά στο κουράγιο του”. Εκεί νευρίασα και αντέδρασα και προφανώς μου είπαν ότι “πως κάνω έτσι, δεν είπαν και κάτι, γιατί το πήρα προσωπικά”. Θα κλείσω αυτή την ενότητα με μια τελευταία ιστορία.

Στο τέλος των φοιτητικών μου χρόνων, είχα αρχίσει σιγά και σταθερά να αποκτάω μια ισορροπία και πέρναγα καλά. Δούλευα σε ένα τσιπουράδικο και λίγο μετά από μένα ξεκίνησε άλλη μια πολύ όμορφη και -ναι το μαντέψατε- αδύνατη κοπέλα. Εγώ με αυτή την κοπέλα είχαμε πολύ καλή σχέση, πηγαίναμε η μια στις βάρδιες της άλλης για να κάνουμε παρέα. Κι όμως, το αφεντικό Α, μου είπε σχεδόν εξαρχής (για να αποφύγει τα “δράματα”) ότι “να κοιτάξω να τα πάω καλά με την Χ, και να μην έχουμε προβλήματα μεταξύ μας και κόντρες”. Στην ίδια που την ρώτησα δεν είπε κάτι.

Υπέθεσα ότι υπέθεσε ότι εγώ πρέπει να τη ζηλεύω -φυσικά, ενώ δεν είχε συμβεί το παραμικρό που να δικαιολογεί ένα τέτοιο σχόλιο. Το αφεντικό Β, μια άλλη μέρα που καθόμασταν οι τρείς μας, σχολίασε ότι “ευτυχώς που έχουμε και εσένα Χ, που είσαι η βιτρίνα του μαγαζιού. Για ποιον θα ρθουν οι πελάτες, για μένα ή για τη Σοφία”. No shit Sherlock – το είπε αυτό. Στην αρχή δεν αντέδρασε καμιά από τις δυό μας καθώς παγώσαμε, και το αφεντικό Β επανέλαβε το σχόλιο. Εκεί η άλλη κοπέλα της απάντησε ότι “γιατί το λέτε αυτό κυρία τάδε μου, πολύς κόσμος έρχεται στο μαγαζί επειδή είναι φίλοι με τη Σοφία”. Προφανώς όλο αυτό ήταν λάθος σε τόσα επίπεδα που δεν ήξερα τί να πρωτοσχολιάσω.

Λίγο καιρό μετά παραιτήθηκα, και ορκίστηκα στον εαυτό μου ότι δεν θα ξανασηκώσω σχόλιο από κανέναν για τα κιλά μου.

Φαντάζομαι ότι πολλές από αυτές τις ιστορίες ακούγονται υπερβολικές, αλλά -δυστυχώς- είναι 100% αληθινές. Έχω κι άλλες, αλλά αυτό το κείμενο πρέπει να τελειώσει κάποια στιγμή. Όσον αφορά τη δική μου πορεία, εγώ στα 25 μου έφυγα από την Ελλάδα. Λίγο πριν φύγω είχα χάσει όλα τα κιλά μου, και ήμουν χαρούμενη καθώς πίστευα ότι όλα αυτά είναι στο παρελθόν. Σχόλια υπήρχαν πάλι, από την αντίθετη οπτική τώρα. Σε ένα πάρτι, ένας συμφοιτητής μου είχε σχολιάσει ότι “πόσο όμορφη είμαι τώρα που αδυνάτισα και αν ο ίδιος ήταν single τώρα θα μου την έπεφτε” (γιατί προφανώς αυτόν περίμενα στη ζωή μου- γκαμώτη). Άλλοι μου λέγανε ότι “καλά έκανα που αδυνάτισα και μπράβο μου, αλλά να μη χάσω άλλο γιατί δε θα μου πάει”.

Στη χώρα που είμαι τώρα κάμποσα χρόνια δεν μου έχει τύχει να ακούσω τέτοια σχόλια, από αγόρια που έβγαινα, ή από τον περίγυρό μου. Όσες φορές άκουσα ήταν από παρέα με Έλληνες. Δεν ξέρω αν είναι θέμα κουλτούρας, αν απλά έτυχε, ή αν οι άλλοι δεν νιώθουν αρκετά άνετα να το σχολιάσουν μπροστά μου, όπως ισχυρίστηκαν τα παιδιά εδώ όταν τους είπα ότι μόνο από αυτούς ακούω τέτοιες καφρίλες. Πιθανόν η αλήθεια είναι κάπου στη μέση. Βλέπω ωστόσο ότι δυστυχώς έχω πολύ δρόμο μπροστά μου για να ξεπεράσω όλα τα προηγούμενα χρόνια που εσωτερίκευα όλες αυτές τις ηλιθιότητες. Σε αντίστοιχες δύσκολες στιγμές εδώ επανήλθαν οι διαταραχές, και δουλεύω πολύ για να τις ξεφορτωθώ. Προσπαθώ πολύ να αγαπήσω τον εαυτό μου όπως είναι, και να λέω Σοφία, δεν πειράζει. Είσαι παραπάνω από αυτό. Ο αγαπημένος μου συγγραφέας – ψυχοθεραπευτής Irvin Yalom έγραψε στον “Δήμιο του έρωτα” ότι τα άτομα με διατροφικές διαταραχές έχουν την μεγαλύτερη αλλαγή στην προσωπικότητά τους όταν τις ξεπερνάνε. Απ’ την εμπειρία μου φαντάζομαι ότι αυτό συμβαίνει γιατί το φαγητό είναι κάτι που πρέπει να έρχεσαι αντιμέτωπος 3-5 φορές τη μέρα. Όταν δεν έχεις καλή σχέση μαζί του, είναι κάτι που δεν μπορείς απλά να βάλεις στην άκρη, όπως θεωρητικά άλλοι εθισμοί. Και έτσι, είναι πολύ εύκολο να κυριεύει τη σκέψη σου. Όταν ξεφορτωθείς αυτές τις σκέψεις έχεις ΤΟΣΟ πολύ χώρο να σκέφτεσαι άλλα πράγματα.

Τα γράφω όλα αυτά, γιατί θέλω να πω κάτι. Εγώ θεωρητικά είμαι σε σχετικά καλό δρόμο, καθώς διάβασα και ανέλυσα πολύ όλα αυτά που μου συνέβησαν. Κατάλαβα ότι δεν χρωστάω να είμαι τέλεια, σε έναν κόσμο που απέχει πολύ από το να θεωρείται τέλειος. (“Τελειότητα”. Τι αστεία σκέψη. Απορώ ποιός τη σκέφτηκε αυτή τη λέξη και τι ακριβώς είχε στο μυαλό του.) Πλησιάζοντας πια τα 30 μου, αισιοδοξώ ότι θα έρθει η μέρα που θα ξυπνήσω και θα έχω κάνει ειρήνη με το σώμα μου, αν και δεν είναι σήμερα αυτή η μέρα. Παρόλα αυτά, ξέρω ότι υπάρχουν πολλές κοπέλες εκεί έξω που αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα. Είμαι σίγουρη ότι οι άνθρωποι που πέρασαν από τη ζωή μου και άφησαν τα σημάδια που αναφέρω παραπάνω δεν είχαν τέτοια πρόθεση. Ο καθένας είχε τα δικά του προβλήματα άλλωστε, πολλές από τις φίλες μου είχαν αντίστοιχες ανησυχίες, και σίγουρα τα αγόρια τις δικές τους ανασφάλειες. Πιστεύω ότι δεν είχαν ιδέα τι επιπτώσεις είχαν τα λόγια τους πάνω μου, ειδικά γιατί για πολλά χρόνια δεν εξέφραζα τίποτα από όλα αυτά. Δεν είπα ποτέ σε κάποιον πρώην μου “σταμάτα αυτά τα σχόλια με στεναχωρείς”. Κάποιες φορές αργότερα που μίλησα σε κάποιους φίλους μου για όλα αυτά νομίζω ότι τους έδωσα μια οπτική που δεν είχαν σκεφτεί. Και το ίδιο θέλω να κάνω και τώρα.

Πείτε της ότι το σώμα της είναι το όχημά της στη ζωή και πρέπει να το προσέχει και να το αγαπάει. Ότι είναι άδικο να μιλάει στον εαυτό της όπως δεν θα μίλαγε ποτέ σε κανέναν άλλο άνθρωπο.

Θέλω να πω, σταματήστε να πειράζετε τις κοπέλες σας για τα κιλά τους, ή έστω ρωτήστε της αν τις ενοχλεί πριν το κάνετε. Όταν δείτε μια κοπέλα να έχει αντίστοιχα προβλήματα βοηθήστε τη. Πείτε της ότι αυτός ο αγώνας που κάνει, είναι ο λάθος αγώνας. Πείτε της ότι είναι μια χαρά, και ότι αν θέλει να βελτιώσει τη φυσική της κατάσταση να ξεκινήσει κάποιο χόμπι, που θα την βοηθήσει να ανεβάσει την αυτοπεποίθησή της και να αποκτήσει καλύτερη σχέση με τον εαυτό της. Εμένα μου το έλεγε αυτό μόνο η μαμά μου αλλά δεν την θεωρούσα αντικειμενική. Πείτε της να στείλει στο διάολο όποιον κάνει αυτόκλητα σχόλια, για το πόσα κιλά πρέπει να χάσει ή να πάρει. Πείτε της ότι υπάρχουν ολόκληρες βιομηχανίες δισεκατομμυρίων που στηρίζονται στο να μη νιώθουμε καλά με τον εαυτό μας και μας ταίζουν ανασφάλειες. Πείτε της κάθε φορά που κάποιος την κάνει να νιώσει άσχημα να σκεφτεί: “τι κέρδος μπορεί να έχει αυτός ο άνθρωπος από το να νιώθω εγώ έτσι;”. Ενθαρρύνετε την να μιλήσει το νωρίτερο δυνατό σε κάποιον, και να μην το αφήσει να μεγαλώνει μέσα της. Πείτε της να διαβάσει, και να σκεφτεί αν θέλει να κάνει κακό στον εαυτό της, για ένα (δύο, τρία, πέντε;) αγόρι(α), έναν άκυρο στο δρόμο, μια αντιπαθητική θεία, και μια σειρά από ατυχή γεγονότα. Πείτε της ότι το σώμα της είναι το όχημά της στη ζωή και πρέπει να το προσέχει και να το αγαπάει. Ότι είναι άδικο να μιλάει στον εαυτό της όπως δεν θα μίλαγε ποτέ σε κανέναν άλλο άνθρωπο.

Πίσω στη συζήτηση με το φίλο μου, την οποία κλείσαμε με εκείνον να μου λέει ότι πιστεύει ότι υπάρχουν πολλά αγόρια που δεν τους απασχολεί καν το θέμα, όπως ο ίδιος, αλλά κάνουν αντίστοιχα σχόλια, επειδή κοινωνικά είναι τόσο συνηθισμένο που τους φαίνεται “νορμάλ”. Μπορούμε να το κάνουμε να μην είναι τόσο συνηθισμένο; Μπορούμε να αφήσουμε τον κόσμο στην ησυχία του και να μην προβάλουμε τα δικά μας προβλήματα πάνω τους; Μπορούμε να αφιερώσουμε λίγα δευτερόλεπτα για να σκεφτούμε ότι αυτό που θα πούμε μπορεί να πονέσει τον άλλο; Και όχι με έναν πόνο της στιγμής, αλλά με έναν που μπορεί να κρατήσει μισή ζωή. Μπορούμε για μια στιγμή να σκεφτούμε ότι ίσως η ζωή να είναι περισσότερα πράγματα από το πόσο ζυγίζουμε; Ελπίζω να μπορούμε, και κυρίως να θέλουμε.

Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News