Πού να πάω για ψυχοθεραπεία

Η Rosa nera είχε πει, αν θέλουμε να κάνουμε ψυχανάλυση, να βρούμε ένα μέλος της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας, ψυχίατρο-ψυχαναλυτή. Επειδή βλέπω ότι οι συγκεκριμένοι είναι λίγοι, και το κόστος μάλλον απαγορευτικό, οι υπόλοιποι ψυχολόγοι σε τι διαφέρουν; Αν εγώ έχω ένα πρόβλημα συμπεριφοράς, π.χ. δεν μπορώ να στρωθώ στο διάβασμα για να τελειώσω τη σχολή μου, πρέπει να πάω οπωσδήποτε σε ψυχίατρο – ψυχαναλυτή; Μπορώ να πάω και σε “απλό” ψυχολόγο, που έχει τελειώσει το Πάντειο αντί για την Ιατρική; Ή μήπως μετά είναι ρουλέτα; Και απλά χάνω χρόνο ψάχνοντας τον ένα που θα με βοηθήσει επειδή έτυχε να είναι έξυπνος και όχι επειδή το σπούδασε;

Ωραία ερώτηση! Μου δίνεις την ευκαιρία να απαντήσω σε κάτι που είχα σκοπό να γράψω έτσι και αλλιώς. Ετοιμαστείτε για απάντηση σεντόνι και ζητώ συγγνώμη προκαταβολικά.

Λοιπόν, πράγματι, αν θέλει κάποιος να κάνει ψυχανάλυση, οι δύο πιο γνωστές σχολές που «βγάζουν» ψυχαναλυτές στην Αθήνα είναι η Ελληνική Ψυχαναλυτική Εταιρεία και η Ελληνική Εταιρεία Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας, αλλά όχι οι μόνες. Ο κάθε ψυχαναλυτής φαντάζομαι θα υποστηρίξει τη σχολή του. Σε όλες τις σχολές μπορούν να φοιτήσουν ψυχίατροι και ψυχολόγοι. Οπότε δεν ξέρω για ποιον λόγο η Rosa Nera είχε πει ειδικά για ψυχίατρο- ψυχαναλυτή.

Επιγραμματικά, η διαφορά του ψυχιάτρου με του ψυχολόγου, όταν και οι δύο είναι στον ρόλο του εκπαιδευμένου ψυχοθεραπευτή, κάθε είδους ψυχοθεραπείας, όχι μόνο της ψυχανάλυσης, είναι ότι ο πρώτος μπορεί να συνταγογραφήσει. Η ομοιότητα του ψυχιάτρου και του ψυχολόγου, ως αποφοίτου της ιατρικής σχολής με ειδικότητα στην ψυχιατρική και ως αποφοίτου της σχολής της ψυχολογίας, είναι πως δυστυχώς, αν και οι δύο έχουν τις ευλογίες του κράτους να εξασκήσουν το επάγγελμα του ψυχιάτρου και του ψυχολόγου, κανείς δεν θα ξέρει να κάνει ψυχοθεραπεία. Ενδεχομένως να μπορούν να κάνουν μία τυπική διάγνωση, κατά ICD11 και DSM5- τα διαγνωστικά εγχειρίδια των ψυχιάτρων και των ψυχολόγων αντίστοιχα- αλλά μέχρι εκεί. Οτιδήποτε άλλο, αισθάνομαι πως θα είναι στα πλαίσια συμβουλευτικής εργασίας και όχι ψυχοθεραπείας.

Η ψυχανάλυση είναι ένα είδος ψυχοθεραπείας. Άλλα πολύ γνωστά είδη είναι η γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία (το αντίπαλον δέος της ψυχανάλυσης), η θεραπεία σχημάτων, η συστημική θεραπεία, η προσωποκεντρική, η υπαρξιακή, η θεραπεία Gestalt, κα. Στην Ελλάδα υπάρχουν πολλές ιδιωτικές σχολές που εκπαιδεύουν σε αυτές τις θεραπείες. Δεν αποκλείεται κάποιος ο οποίος έχει εμβαθύνει για χρόνια, διαβάζοντας για μια συγκεκριμένη σχολή ψυχοθεραπείας και κάνοντας ιδιωτικές εποπτείες (εποπτεία: ο εκπαιδευόμενος θεραπευτής φέρνει θέματα από τα περιστατικά του που συναντά δυσκολίες  σε έναν εκπαιδευμένο και έμπειρο θεραπευτή και τα εξετάζουν με την καθοδήγηση του δεύτερου) να μπορεί να εξασκήσει με επιτυχία το επάγγελμα του ψυχοθεραπευτή κάποιας σχολής, χωρίς να είναι απαραίτητο να φοιτήσει.

Ο λόγος που κάποιος εκπαιδευμένος ψυχοθεραπευτής, και κυρίως ψυχαναλυτής έχει απλησίαστο κόστος, είναι επειδή έχει διαθέσει ένα πραγματικά τεράστιο ποσό για την προσωπική του θεραπεία και εκπαίδευση. Κυρίως η ψυχαναλυτική σχολή έχει ως προαπαιτούμενο όχι μόνο την εκπαίδευση, αλλά και την προσωπική ανάλυση του εκπαιδευόμενου, σε βάθος χρόνου. Πολλές άλλες σχολές έχουν ως προαπαιτούμενο ή επιθυμητό ο εκπαιδευόμενος θεραπευτής να υποβάλλεται ο ίδιος θεραπεία, όμως η διαφορά με την ψυχανάλυση είναι πως α) καμία άλλη θεραπευτική σχολή δεν εμβαθύνει τόσο όσο η ψυχανάλυση, η οποία μπορεί να διαρκέσει πραγματικά πολλά χρόνια, και β) καμία άλλη θεραπευτική σχολή δεν απαιτεί πάνω από μία συνεδρίες την εβδομάδα, σε αντίθεση με την κλασική ψυχανάλυση. Όπως γίνεται κατανοητό το ποσό που έχει διαθέσει ένας άνθρωπος ώστε να γίνει ψυχαναλυτής είναι όντως υπέρογκο, ειδικά με τα σημερινά ελληνικά δεδομένα. Και δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε πως η ψυχανάλυση, παρόλα τα οφέλη της, είναι μια θεραπεία για εκλεκτούς. Παρόλ’ αυτά, η Ελληνική Ψυχαναλυτική Εταιρεία προσφέρει τη δυνατότητα να κάνει κάποιος συνεδρίες σε προσιτό κόστος, με εκπαιδευόμενους ψυχαναλυτές. Το τελευταίο ισχύει απ’ όσο γνωρίζω για τις περισσότερες σχολές.

Για να κλείσω, θα σου απαντήσω  στο ερώτημα- παράδειγμα που έφερες: «Αν εγώ έχω ένα πρόβλημα συμπεριφοράς, π.χ. δεν μπορώ να στρωθώ στο διάβασμα για να τελειώσω τη σχολή μου, πρέπει να πάω οπωσδήποτε σε ψυχίατρο – ψυχαναλυτή; Μπορώ να πάω και σε “απλό” ψυχολόγο, που έχει τελειώσει την Πάντειο αντί για την Ιατρική;». Νομίζω έγινε σαφές από τα παραπάνω πως όποια βοήθεια θα σου προσφέρει ο απόφοιτος της Παντείου, θα σου προσφέρει και ο μέσος ψυχίατρος. Όχι σπουδαία πράγματα δηλαδή. Ενδεχομένως ο ψυχίατρος να μπορέσει να σου βάλει καλύτερη διάγνωση, διότι δυστυχώς λίγοι ψυχολόγοι ασχολούνται ουσιαστικά με τη διάγνωση στο προπτυχιακό επίπεδο. Πολλοί συνάδελφοι και ψυχίατροι ενδεχομένως να διαμαρτυρηθούν, αλλά αυτή είναι η άποψη μου, στην όση εμπειρία έχω. Η σωστή λύση λοιπόν είναι να πας σε κάποιον ψυχοθεραπευτή.

Απαραίτητη σημείωση: Υπάρχουν πολλοί ψυχοθεραπευτές που δεν έχουν τελειώσει σε προπτυχιακό επίπεδο την ψυχιατρική ή την ψυχολογία. Αυτό για μένα είναι ένα πολύ λεπτό ζήτημα, σε καμία περίπτωση δεν μπορώ να βγάλω σκάρτους συλλήβδην όσους είναι ψυχοθεραπευτές και είχαν ως πρώτο πτυχίο κάτι σχετικώς άσχετο, αλλά ούτε και να σου πω πως είναι το ίδιο με κάποιον ψυχίατρο/ ψυχολόγο.  Το αναφέρω ώστε να έχω καλύψει το θέμα «ψυχοθεραπευτής», αλλά δεν παίρνω θέση.

Ποιο είδος ψυχοθεραπείας λοιπόν να επιλέξει κανείς; Νομίζω αξίζει τον κόπο να κάνει κάποιος μία μικρή διαδικτυακή έρευνα, να μάθει για τα είδη ψυχοθεραπείας, τι οδούς ακολουθούν, τις βασικές τους πεποιθήσεις, και να επιλέξει όποια νομίζει πως του ταιριάζει καλύτερα. Είναι βασικό πως εκτός της γνωσιακής/ συμπεριφοριστικής θεραπείας, που οφείλει να ακολουθεί πρωτόκολλο συγκεκριμένου αριθμού συνεδριών, να θέτει στόχο εξ’ αρχής και να προσπαθεί να το πετύχει με μεθοδικότητα, όλες οι άλλες θεραπείες θέλουν υπομονή, επιμονή, και αρκετό χρόνο ώστε να επιτευχθεί η αλλαγή. Εγώ προσωπικά δεν θα σου προτείνω κάποια συγκεκριμένη, αλλά θα πω πως κάποιος πρέπει να δοκιμάσει έστω και μία φορά στη ζωή του να κάνει ψυχοθεραπεία.

Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News