in ,

Γυναικοκτονία: Θανατηφόρες παρεξηγήσεις και ένας νεολογισμός

Οι μέρες περνάνε με τον ελληνικό δημόσιο διάλογο να παίρνει φωτιά και να επιδίδεται στον πιο εντυπωσιακό και φλογοβόλα διχαστικό ρητορικό αγώνα για τον όρο «γυναικοκτονία» και την κρυφομισογυνιστική ιδεολογική του υπόσταση ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

Πάνε περίπου πέντε μέρες από την στιγμή που διάβασα για τον βιασμό και την άγρια δολοφονία της Ελένης Τοπαλούδη στη Ρόδο. Ούτε δυο μήνες ύστερα, ένα πρωί, μήνυμα newsfeed, νεκρή 22χρονη στην Κέρκυρα από το χέρι του πατέρα της που δεν ενέκρινε τη σχέση της κόρης του με αλλοδαπό.

Οι μέρες περνάνε με τον ελληνικό δημόσιο διάλογο να παίρνει φωτιά και να επιδίδεται στον πιο εντυπωσιακό και φλογοβόλα διχαστικό ρητορικό αγώνα για τον όρο «γυναικοκτονία» και την κρυφομισογυνιστική ιδεολογική του υπόσταση. Δεν μου μένει λοιπόν, παρά να καθίσω, να ανοίξω τον υπολογιστή και να γκουγκλάρω τον όρο «γυναικοκτονία», για να βλέπω την οθόνη μου μέρα με τη μέρα να γίνεται πιο πλούσια σε άρθρα, θέσεις, ομιλίες για τον όρο και την ορθή χρήση του. Κάνω, τότε, το αδιανόητο. Σιωπώ. Σιωπώ γιατί ξέρω πως αν μιλήσω θα φωνάξω και ξέρω ότι οι υψηλές εντάσεις πάντα στερούνται πειθούς, ξέρω ότι η επιχειρηματολογική παραφωνία γρατζουνάει σχεδόν πάντα τις ψηλές νότες και ότι η λογική δεν ήταν ποτέ μελωδική. Μένω λίγο καιρό μουδιασμένη και παίρνω χρόνο να ανασυντάξω τη σκέψη μου.

Αναδοχή για ομοφυλόφιλα ζευγάρια, Μακεδονικό, διαγραφή φύλου, αμβλώσεις, γυναικοκτονία, αναθεώρηση άρθρου 336 ΠΚ (προ πυλών), ανά μικρά και τακτά χρονικά διαστήματα ο δημόσιος διάλογος μας, εύφλεκτος και ακρολάγνος, τορπιλίζεται σε σημείο πυρκαγιάς απο μικρές ηθικοϊδεολογικές κρίσεις που απειλούν την κοινωνική ομαλότητα και αφήνουν πίσω τους μια χώρα διχασμένη και ηθικά σμπαράλια. Ο νεολογισμός της γυναικοκτονίας δίχασε όσο ποτέ καμία άλλη λέξη την πρόσφατη λεξικολογική ελληνική ιστορία και η κρίση του αντιμετωπίστηκε επειγόντως, όπως ακριβώς θα αντιμετωπίζονταν μια πυρκαγιά. Γρήγορα. Χωρίς ούτε δυο χρονικές ανάσες για να δει την προέλευση της, ο ελληνικός δημόσιος διάλογος αντιδρά ταχύτατα για να αποφύγει τα χειρότερα- εν προκειμένω την εκδικητική φεμινοναζιστική γυναικοκρατία ή για τους πιο μετριοπαθείς τον βαθύτερο υποβαθμισμό του γυναικείου φύλου- και δεν μαθαίνει να ξεπερνάει στ’ αλήθεια κρίσεις, να μαζεύει κομμάτια, να σιωπά για να δει, να πείθει.

Θεωρώντας το ζήτημα του νεολογισμού μια σειρά από -με προσπάθεια- επιλύσιμες παρεξηγήσεις από πλευράς των πολέμιων της, προερχόμενη από ταχεία αντίδραση λόγω συνήθειας ηθικού πανικού, έλλειψης χρόνου κατανόησης, μικροπολιτικών σκοπιμοτήτων και ενός συγκεκριμένου αιώνια ανευόδωτου φλερτ με την έννοια της πολιτικής ορθότητας, ας προσπαθήσουμε να λύσουμε την παρεξήγηση και να ξεμπερδέψουμε τις εκατέρωθεν πλευρές για να δούμε πώς είναι, έστω και για μια φορά ,να προλαβαίνουμε την φωτιά πριν γίνουμε εξπέρ στο να την σβήνουμε.

scarpe rosse 1

Παρεξήγηση νούμερο ένα.

«Δεν υπάρχει ο όρος γυναικοκτονία». Σαφέστατα και δεν υπάρχει ο όρος γυναικοκτονία. Ο όρος δεν υπάρχει γιατί καμία λέξη ουσιαστικά δεν «υπάρχει», πριν η κατανόηση και η αλληλεπίδραση με την πραγματικότητα την καταστήσει απαραίτητη προς έκφραση. Ο όρος δημιουργείται – και όπως θα δούμε έχει μετράει χρόνια στο λεκτικό στερέωμα- γιατί στατιστικές μας δείχνουν ότι από τις 87.000 δολοφονίες γυναικών παγκοσμίως, το 2017, το 58% διαπράχθηκε από (πρώην ή νυν) συζύγους ή συντρόφους ή μέλη της οικογένειας τους, σύμφωνα με στοιχεία του Γραφείου των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα (UNODC). Η γυναικοκτονία βρίσκεται στο σκληρό άκρο της έμφυλης βίας και αξιώνει σαν όρος να εκφράσει την ανθρωποκτονία με έμφυλα κίνητρα και συγκεκριμένα το κίνητρο του γυναικείου φύλου του θύματος που το καθιστά απευθείας υπόλογο για την ίδια του την δολοφονία. Με πιο απλά λόγια, ο δράστης προέβη στο έγκλημα, θόλωσε το μυαλό του γιατί η γυναίκα του τόλμησε να αντιμιλήσει, να κάνει σχέση με αλλοδαπό, να φορέσει κοντή φούστα, να διακινδυνεύσει την εξουσία του άντρα πάνω της, να αμαυρώσει την τιμή του, να αποστασιοποιηθεί από την κοινωνική της αφάνεια σε άλλη από την δική του επιφάνεια.

Παρεξήγηση νούμερο δύο: 

«Αν είναι έτσι να υπάρξει και όρος ανδροκτονία». Βεβαίως και να υπάρξει όρος ανδροκτονία, όπως ακριβώς υπάρχει όρος γυναικοκτονία, μόλις πληροφορηθούμε από έγκυρες πηγές και οργανωμένες στατιστικές έρευνες ότι το κίνητρο μιας ανθρωποκτονίας ήταν το αντρικό φύλο του θύματος, με τα συνεπαγόμενα του. Μόλις, δηλαδή, οργισμένες μητέρες, αδελφές, γυναίκες και κόρες αρχίσουν να κυνηγούν άντρες με κουζινομάχαιρα γιατί τους αρνήθηκαν σεξουαλική επαφή ή γιατί ο δεσμός τους είναι αλλοδαπός, μόλις η μάστιγα ”γυναικών φονιάδων των αντρών τους” γίνει η κυριότερη αιτία θανάτου του αντρικού πληθυσμού, τότε ναι, σαφέστατα. Ο όρος γυναικοκτονία είναι υποσύνολο του όρου ανθρωποκτονία και εξειδικεύει το έγκλημα του άρθρου 299 ΠΚ υπό τον πρόσθετο όρο του κινήτρου, όπως είναι ακριβώς και οι όροι παιδοκτονία, πατροκτονία και μητροκτονία και οι επιβαρυντικές περιστάσεις που συνθέτουν εγκλήματα μίσους, όπως εθνικότητα ή σεξουαλικός προσανατολισμός.

18

Παρεξήγηση νούμερο τρία:

«Ο όρος είναι ρατσιστικός και απανθρωποιεί τις γυναίκες». Ναι, όσο απανθρωποιούν και τους πατέρες, τις μάνες και τα παιδιά οι αντίστοιχοι όροι. Από πότε άνθρωπος σημαίνει ταυτοτική ένδεια, από πότε οι έμφυλοι προσδιορισμοί είναι επιλήψιμοι και από πότε ισότητα σημαίνει ομοιόμορφη έλλειψη διαφορετικότητας και όχι ακριβώς σεβασμός παρά την ύπαρξή της; Η εξειδίκευση του όρου ανθρωποκτονία ήταν πάντοτε απαραίτητη γιατί η γενίκευση του ήταν πάντοτε επικίνδυνη ως ο χειρότερος εχθρός υγιούς πρόληψης της, λόγω έλλειψης ορατότητας και αδυναμίας εντοπισμού των βαθύτερων κινήτρων διάπραξης. Το σόφισμα ότι, με την νομικά υποσυνολική υπαγωγή του όρου «γυναικοκτονία» στον όρο «ανθρωποκτονία» οι γυναίκες απανθρωποιούνται, κάνει μεγαλύτερα λογικά άλματα κι από τον αστυνομικό που αξιώνει να γίνει μπουζούκι γιατί είναι κι αυτός «όργανο». Εφόσον μας απασχολεί τόσο ο κίνδυνος της περαιτέρω υποβάθμισης του ήδη καταπιεσμένου γυναικείου φύλου, γιατί δεν αναγνωρίζουμε τα πιο συνήθη αίτια θανάτου του, ώστε να εξαλείψουμε μια και καλή την καταπίεση;

Παρεξήγηση νούμερο τέσσερα:

«Τώρα γίναμε ξαφνικά όλοι φεμινιστές και προτείνουμε τον όρο γιατί είναι της μόδας». Ο όρος εμφανίστηκε πρώτη φορά όταν τα τζιν καμπάνες ήταν ενδυματολογικά εκ των ων ουκ άνευ και η αφάνα κομμωτική νόρμα και όχι διακριτικό γνώρισμα αναρχικόφρονων ονειροπόλων. Το έτος ήταν 1976 και η καταγραφή έγινε απο την εγκληματολόγο Νταϊάνα Ράσελ, που για πρώτη φορά όρισε έτσι το εγκληματολογικό αυτό φαινόμενο. Ο όρος «γυναικοκτονία» έγινε ευρέως γνωστός και υιοθετήθηκε από την εγκληματολογία μετά το 1992, χάρη στο βιβλίο με τίτλο «Femicide: the politics of woman killing», μια συλλογή δοκιμίων που επιμελήθηκαν από κοινού η ακαδημαϊκός Τζιλ Ράντφορντ και η εγκληματολόγος Νταϊάνα Ράσελ. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει δώσει σαφή ορισμό του όρου, ο οποίος έχει ενσωματωθεί νομικά στην Χιλή, στη Κόστα Ρίκα, στο Ελ Σαλβαδόρ, στη Γουατεμάλα, στο Μεξικό και στη Δομινικανή Δημοκρατία, ενώ έχει προταθεί η νομική αναγνώριση -και όχι απλά η χρήση του νεολογισμού- από την Πλατφόρμα για την Καταπολέμηση της Βίας κατά των γυναικών της Τουρκίας.

Καταγραφή 21

Τέλος παρεξηγήσεων και αρχή λύσεων. Ο όρος υπήρχε και πριν αναδυθεί στην ελληνική κοινωνική επιφάνεια και, ακόμα και αν δεν υπήρχε, θα δημιουργούνταν γιατί η γλώσσα έχει αυτή την εξαιρετική δυνατότητα να διαπλάθει αυτό που εμείς νομίζουμε ήδη έτοιμο προς κατανάλωση. Τα κοινωνικά υποκείμενα δεν υπάρχουμε απριοριστικά, οικοδομούμαστε και οικοδομούμε σε έναν ατέρμονο ανθρώπινο κύκλο επικοινωνιακότητας. Μια αναγνώριση του όρου, και δη νομική, θα σήμαινε απλώς και μόνο μια κατεύθυνση για την πρόληψη της πρώτης αιτίας θανάτου του γυναικείου φύλου και άρα θα ωφελούσε την ανθρωπότητα ως σύνολο.Το ζήτημα δεν είναι να μετατοπίσουμε το βάρος της βίας μονομερώς στο ένα φύλο αποκλείοντας το άλλο, γιατί η πατριαρχία πλήττει τους πάντες, το αντρικό φύλο δεν ξεφεύγει της καταπίεσης.

Το ζήτημα είναι να προστατεύσουμε εκείνους που αντικειμενικά το έχουν περισσότερο ανάγκη, η ζωή και η σωματική ακεραιότητα των οποίων απειλείται σε αισθητά μεγαλύτερη συχνότητα. Και το φύλο αυτό είναι, εκτός ευλόγων εξαιρέσεων, το γυναικείο.

Όσον αφορά την ελληνική ανελαστικότητα αποδοχής του νεολογισμού: Αν ο ελληνικός δημόσιος διάλογος διαχειρίζονταν ορθότερα τις συχνότατες ηθικές κρίσεις πανικού, και με τον όρο ορθότερα εννοώ αν δεν βιαζόταν να χρησιμοποιήσει οποιαδήποτε κοινωνική ανακίνηση ως μέσο διχαστικής ρητορικής και ένδειξη αναχρονιστικής ηθικολογίας, θα είχε χρόνο να αφουγκραστεί τα προβλήματα και τις ρίζες τους, για να μπορέσει να προλάβει κάθε πυρκαγιά. Σημασία δεν έχει καν η ουσία του προβλήματος, αλλά η δυνατότητά μας να το αναγνωρίζουμε, η ελαστικότητα της αντιμετώπισής του.

Η απολυτότητα ήταν πάντα στοιχείο εξωτερικότητας γιατί η ουσία είναι στη σχετικότητα του χεριού μας. Άλλωστε, και ο «τηλεμαϊντανός» έχει αναγνωριστεί ως νεολογισμός στο λεξικό Ακαδημίας Αθηνών, αλλά αφού δεν διχάζει και δεν απειλεί την καθεστηκυία πατριαρχική τάξη, «τηλεμαϊντανός» και ξερό ψωμί.

Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News

8 Comments
δημοφιλέστερα
νεότερα παλαιότερα
Ενσωματωμένα σχόλια
Δείτε όλα τα σχόλια
Elda
Elda
4 χρόνια πριν

Εξαιρετικό άρθρο. Θα το κοινοποιούσα αν δεν είχα διαγράψει το facebook λόγω εκνευρισμού (με τα μισογυνιστικά σχόλια που διαβάζουμε χωρίς να μπορούμε να τα αποφύγουμε.)

Τζι&Τι
Τζι&Τι
4 χρόνια πριν
Απάντηση σε  Elda

Πως δεν υπάρχει τρόπος, ντιλίτ (όχι το facebook, τον χρήστη), εγώ αυτό κάνω.

Λανιακέα
Λανιακέα
4 χρόνια πριν

Εξαιρετική τοποθέτηση!! Πραγματικά to the point μέχρι και την τελευταία τελεία!

Μπουκαμβίλια
Μπουκαμβίλια
4 χρόνια πριν

Εξαιρετικό!

Shea
Shea
4 χρόνια πριν

*standing ovation* & ένα μεγάλο ευχαριστώ

Thomas Makriniotis
Thomas Makriniotis
4 χρόνια πριν

“[…]87.000 δολοφονίες γυναικών παγκοσμίως, το 2017, το 58% διαπράχθηκε από (πρώην ή νυν) συζύγους ή συντρόφους ή μέλη της οικογένειας τους, σύμφωνα με στοιχεία του Γραφείου των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα (UNODC).” Απο περιεργεια ήθελα να ρίξω μια ματιά στις στατιστικές, αλλά στο website τους βρηκα μέχρι το 2016. Κάποια πηγη για το ’17;

Thereisalwayshope11
Thereisalwayshope11
4 χρόνια πριν

Πραγματικά δεν κατανοώ τα 5 ΧΑΧΑ reactions στο άρθρο αυτό… Ελπίζω να πατήθηκαν κατά λάθος. Αλλιώς, ειλικρινά θα με ενδιέφερε να διαβάσω σχόλιο που να εξηγεί πώς είναι δυνατό αυτό το άρθρο να φαίνεται σε κάποιον αστείο.

Thereisalwayshope11
Thereisalwayshope11
4 χρόνια πριν

Εξαιρετικό άρθρο! Ευχαριστούμε πάρα πολύ!