in ,

Δαιμονοποιώντας το Σεξ για τις Γυναίκες στα Κλασικά Παραμύθια

Η συμμόρφωση του γυναικείου σώματος και η δαιμονοποίηση της ελεύθερης συνουσίας

ΦAINETAI KAΠΩΣ ΤΟΛΜΗΡΟ να αναλογιστούμε ότι τα παιδικά παραμύθια έχουν πίσω τους ένα πλούσιο σεξουαλικό υπόβαθρο, όμως είναι η αλήθεια. Άλλωστε ο μύθος είναι από αρχαιοτάτων ο τρόπος, η τελετουργία που ο άνθρωπος ερμηνεύει και επανεγγράφει τον κόσμο σε μορφή κατανοητή, ελέγξιμη, διαχειρίσιμη. Αν τα όνειρά μας είναι φαντασιοκοπίες φόβου κι επιθυμίας, τότε τα παραμύθια είναι οι εντολές που δίνει το συνειδητό στο υποσυνείδητο σχετικά με αυτούς τους φόβους κι αυτές τις επιθυμίες. Και ποιοί φόβοι κι επιθυμίες είναι εξίσου ισχυροί με το ερωτικό ένστικτο; Ποιό άλλο ένστικτο έχει τόσο ευρέως χρησιμοποιηθεί από την πατριαρχία ώστε να καθυποτάξει γενιές και γενιές γυναικών γαλουχημένες με παραμύθια που τις πατρονάρουν να φέρονται με συγκεκριμένους τρόπους, με τελικό έπαθλο την αποκατάσταση;

Εξετάζοντας τις πιο γνωστές ηρωΐδες, που έγιναν και πρωταγωνίστριες παιδικών ταινιών, η δαιμονοποίηση του σεξ βρίσκεται σχεδόν πίσω από κάθε γραμμή και κάθε καρέ.

Η Ωραία Κοιμωμένη του Σαρλ Περώ (η Ωρόρα στην ταινία του Disney, όνομα εμπνευσμένο από την αυγή), βρίσκεται στο όριο μεταξύ παιδικότητας και εφηβείας. Τι άλλο είναι η απειλή, η προειδοποίηση για το τρύπημα του δαχτύλου στο αδράχτι, παρά η νουθεσία για την σεξουαλική αφύπνιση που έρχεται με την ήβη, σηματοδοτώντας με το αίμα, την επικινδυνότητα της θέσης της. Το μικρό κορίτσι νουθετείται ότι το αίμα της το ίδιο, η ουσία της η ίδια, ενέχει ένα κίνδυνο, έναν κίνδυνο λήθης του εαυτού μέσα στο μεγάλο ύπνο. Είναι άραγε ο μεγάλος ύπνος η κοιμώμενη ερωτική επιθυμία που θα αφυπνιστεί, σαν αυγή, με το φιλί (και οπωσδήποτε το κάτι παραπάνω) του πρίγκηπα που θα έρθει σαν μακρινή υπόσχεση; Γι’αυτό και τονίζεται ότι τα χρόνια περνάνε κι η Ωραία κοιμάται περιτριγυρισμένη από αγκάθια, μια νοητή ζώνη αγνότητας. Μόνον όταν έρθει η ώρα του ευφρόσυνου γάμου θα ξυπνήσει το κορμί κι η επιθυμία, γιατί αλλιώς ζήτω που καήκαμε να μαζεύουμε τα ασυμάζευτα. Κι ο τολμηρός νέος που θα παλέψει με τα αγκάθια, χωρίς να πληγωθεί, μια ηχώ του φόβου της vagina dentata, θα τα μετατρέψει σε τριαντάφυλλα (στην εκδοχή των αδερφών Γκρίμμ), το κόκκινό τους χρώμα μια υπενθυμιστική νύξη του ματωμένου σεντονιού της νυφικής παστάδας.

 

nintchdbpict000309322792
Η Ωραία Κοιμωμένη

 

Τι άλλο είναι η απειλή, η προειδοποίηση για το τρύπημα του δαχτύλου στο αδράχτι, παρά η νουθεσία για την σεξουαλική αφύπνιση που έρχεται με την ήβη, σηματοδοτώντας με το αίμα, την επικινδυνότητα της θέσης της.

 

Το ταμπού της παρθενίας ισχυροποιείται χωρίζοντας ένα όριο πριν, κι ένα όριο μετά στο παιδικό μυαλό. Εξυπηρετεί μια υπενθύμιση στο κορίτσι να είναι υπάκουη στις νουθεσίες των μεγαλυτέρων, γιατί αλλιώς ο κίνδυνος παραμονεύει. Άλλωστε ο Περώ είχε συγγράψει και τον “Κυανοπώγωνα”, και σκέψου τι φοβερή συμφορά θα ήταν να καταλήξεις μικρή μου ως μέλος ενός χαρεμιού.
Δεν είναι τυχαίο ότι τα περισσότερα παραδοσιακά δυτικά παραμύθια που μάθαμε επί γενιές γενεών ορίζουν ως τόπο επικινδυνότητας το δάσος, με τον ίδιο τον τίτλο του αρχικού παραμυθιού να είναι “Η Ωραία του Κοιμωμένου Δάσους”.

Το δάσος είναι από παλαιοτάτων το μέρος του μυστηρίου και του κινδύνου. Αρκεί να σκεφτούμε πώς είναι διαμορφωμένοι οι δρόμοι που εκτείνονται μέσα του, σε αντίθεση με τους άλλους. Οι δρόμοι στα παράλια μέρη και τις πεδιάδες είναι στρωτοί κι απλωτοί, με απαλές καμπύλες και άνεση να περιδιαβείς και να παρατηρήσεις ως εκεί που φτάνει το μάτι, ενώ μέσα στο δάσος το μονοπάτι πάει όσο το δυνατόν γρηγορότερα έξω, στον προορισμό. Ποιός ξέρει τι φθονερές σκιές κρύβονται εκεί μέσα, λύκε λύκε είσαι εδώ…

Και να σου που το κοριτσάκι με το κόκκινο σκουφάκι, η Κοκκινοσκουφίτσα (του Περώ και πάλι, και των αδερφών Γκρίμμ), είναι ίσως το ισχυρότερο σεξουαλικό σύμβολο της Aιώνιας Ανάφτρας μέσα στο απαγορευμένο δάσος της ερωτικής επιθυμίας. Η κόκκινη κάπα είναι παράλληλα σύμβολο της πορνικής εργασίας (οι επαγγελματίες ξεχώριζαν από αυτή την περιβολή στην Γαλλία του 14ου αιώνα, απ’όπου έλκει την καταγωγή του ο μύθος) αλλά και της απαρχής της ήβης, με τον συμβολισμό του κόκκινου για την έμμηνο ρύση.

 

73840
Η Κοκκινοσκουφίτσα. Η κόκκινη κάπα είναι σύμβολο της πορνικής εργασίας (οι επαγγελματίες ξεχώριζαν από αυτή την περιβολή στην Γαλλία του 14ου αιώνα, απ’όπου έλκει την καταγωγή του ο μύθος) αλλά και της απαρχής της ήβης, με τον συμβολισμό του κόκκινου για την έμμηνο ρύση.

 

Ο μύθος στέκει ως μια απτή προειδοποίηση του τι συμβαίνει στα κοριτσάκια που παρακούουν τις ειδοποιήσεις των μαμάδων τους, εξερευνώντας τις επιθυμίες, το όμορφο δάσος, τα περίεργα πλάσματα της ερωτικής πανίδας, για τους ωραίους λύκους που παραμονεύουν στο δάσος. Πέφτουν στα νύχια τους! Πώς το έλεγε η Λάνα Τέρνερ; “O gentleman είναι ένας υπομονετικός λύκος”. Και πώς το λένε οι απολογητές των βιαστών; “Τα’θελε ο κώλος της!” Δυστυχώς, μικρή μου Κοκκινοσκουφίτσα, σε τέτοιον κόσμο μεγαλώνεις…

Άλλωστε όπως ο ίδιος ο Περώ γράφει στο επιμύθιό του, “Τον λέω Λύκο, γιατί δεν είναι όλοι οι λύκοι του ίδιου είδους, υπάρχει ένα είδος με καλή διάθεση, που δεν είναι θορυβώδες, ούτε απεχθές, ούτε θυμωμένο, αλλά ήπιο, χρήσιμο και ευγενικό, που ακολουθεί τα νεαρά κορίτσια στο δρόμο ακόμη και μέσα στο σπίτι τους. Αλίμονο! ποιος δεν ξέρει ότι αυτοί οι ευγενικοί λύκοι μεταξύ αυτών των πλασμάτων, είναι οι πιο επικίνδυνοι!”

Όμως κι η θηρευτική ορμή του αρσενικού μέσα στον μύθο εκδηλώνεται με τρόπους τολμηρούς και αμφιλεγόμενους, που φλερτάρουν με το cross dressing (ο λύκος ντύνεται γιαγιά), με την μουνοδουλία κι ανθρωποφαγία (η επιθυμία καταβρόχθισης της Κοκκινοσκουφίτσας, παρόλο που έχει ήδη χορτάσει με την γιαγιά), και με τον ναρκισσισμό (η λεπτομερής επίδειξη των μεγάλων μελών του λύκου, αφήνοντας υπαινιγμό για έναν φαλλοκεντρισμό άνευ προηγουμένου σε οποιονδήποτε ακούει το “αθώο” αυτό παιδικό παραμύθι….) Και κατόπιν ο άντρας σωτήρας, ο κυνηγός που θα αποκαταστήσει την έννομη τάξη και θα αποφορτίσει από τις “ανώμαλες” έξεις, που θα σκοτώσει τον κακομοίρη τον λύκο, κι όσα παρουσιάστηκαν γαργαλιστικά στο παραμύθι. Όπως προειδοποιούσε η γιαγιά στην εκπληκτική “Παρέα των Λύκων” του Νηλ Τζόρνταν “πρόσεχε τους άντρες με σμιχτά φρύδια”. Ωστόσο ένα βασανιστικό ερώτημα παραμένει: τι έκανε η μαμά της Κοκκινοσκουφίτσας, εκείνο το πρωϊνό που ξεφορτώθηκε την Κοκκινοσκουφίτσα, στέλνοντάς την σε ένα θέλημα επικίνδυνο που θα μπορούσε να έχει αναλάβει εκείνη;

b2780x1450
Η Χιονάτη σίγουρα απασχολεί τους ψυχαναλυτές, ως κόρη ενός αγαπημένου βασιλιά, δηλαδή ως μια έκφανση του Συνδρόμου της Ηλέκτρας που αγκιστρώνεται στον άντρα-προστάτη κι απωθεί το μητρικό είδωλο, στον δρόμο προς την συνειδητοποίηση φύλου.

 

Για την Χιονάτη, των αδερφών Γκριμμ, η υπόθεση έχει ένα ακόμη πιο περιπλεγμένο σεξουαλικό υπόβαθρο. Παρόλο που οι αδερφοί Γκριμμ βασίστηκαν σε παλιούς γερμανικούς μύθους, το σύμβολο της Χιονάτης απαντά σε διάφορους λαούς, με την ιταλική Bella Venezia, την κελτική Gold Tree, την αρμενική Nourie Hadig, κι ακόμη και την ελληνική Mυρσίνη. Είναι ίσως χαρακτηριστικό ότι το αρμενικό όνομα σημαίνει “σποράκι του ροδιού”, κι ας θυμηθούμε ότι το ρόδι είναι το αρχαίο σύμβολο της γονιμότητας, καθώς και του περάσματος στον άλλο κόσμο: ο θεός Πλούτωνας, όταν αρπάζει την Περσεφόνη από τον αγρό, γοητευμένος από κείνη, της προσφέρει να φάει ρόδι, ώστε να μην μπορεί να επιστρέψει πλέον στο βασίλειο των ζωντανών αλλά να μείνει ταίρι του για πάντα.

Η Χιονάτη σίγουρα απασχολεί τους ψυχαναλυτές, ως κόρη ενός αγαπημένου βασιλιά, δηλαδή ως μια έκφανση του Συνδρόμου της Ηλέκτρας που αγκιστρώνεται στον άντρα-προστάτη κι απωθεί το μητρικό είδωλο, στον δρόμο προς την συνειδητοποίηση φύλου. Το οποίο μητρικό είδωλο εδώ τίθεται με όρους μητριάς, για να μην αναστατώσουμε τις βιολογικές μανάδες και να ξανατονίσουμε πόσο η διάλυση της οικογένειας (έστω και λόγω θανάτου!) είναι όλεθρος. Επειδή η οικογένεια με την μορφή του διπόλου αρσενικό-θηλυκό είναι ακριβώς η βάση της πατριαρχικής δόμησης της κοινωνίας επί αιώνες. Η Χιονάτη, φτιαγμένη καθ’εικόνα μιας νεκρής μάνας εξ ορισμού εν δικαίω, έρχεται σε ανταγωνισμό με μια άλλη γυναίκα, μια άλλη διεκδικήτρια της αγάπης και της προσοχής του ‘Αντρα. Θα ξεμαλλιαστούν, είναι νομοτελειακό. Έτσι επιτάσσει το πατριαρχικό πλαίσιο.

Όμως η έμφαση δίνεται και σε κάτι άλλο. Η μητριά είναι όχι απλώς μια άλλη γυναίκα, αλλά μια καλλονή! Ο Καντ έλεγε ότι “αυτό που λέμε ευπρέπεια δεν είναι παρά το στοιχείο της εξωτερικής ομορφιάς”, όμως μάλλον άλλα είχε στο νου του. Στο παραμύθι αυτό η ομορφιά πλησιάζει περισσότερο στη γητειά, στο μαγικό, καταλυτικό, παρεκκλίνον στοιχείο. Η ομορφιά ως σύμβολο της ερωτικής ελκυστικότητας φανερώνεται όταν η Χιονάτη θα γίνει επτά χρονών, όταν δηλαδή το κοριτσάκι έχει αρχίσει να μεγαλώνει και δειλά δειλά να πλησιάζει την ήβη, αυτό το μαγικό σταυροδρόμι των παραμυθιών. Τότε ο ανταγωνισμός με την άλλη γυναίκα κορυφώνεται με τα γνωστά αποτελέσματα. Κι αν και είναι γνωστό πορνό καλαμπούρι να σκεφτεί κανείς πώς η Χιονάτη θα ήταν πρώτης κατηγορίας υποψήφια για μια gang bang με τους 7 Νάνους, πολύ γρήγορα αυτή η υπόνοια καταπίπτει. Όχι μόνον είναι νάνοι, αλλά είναι και τζούφιοι. Εξ ου κι η Χιονάτη περιορίζεται στον παραδοσιακό ρόλο της υπηρέτριας, κι όχι της ερωμένης. Το σύνδρομο Παναγία-πόρνη, Χιονάτη-μητριά, σε όλο του το μεγαλείο.

Το δηλητηριασμένο μήλο άλλωστε που προσφέρει η βασίλισσα-μάγισσα, μεταμφιεσμένη, στην αφελή Χιονάτη (να κι ένα εμβόλιμο μήνυμα “μην παίρνετε καραμελίτσες από ξένους”) δεν είναι παρά το μήλο του πειρασμού της Εύας στον Αδάμ: ο πειρασμός της σάρκας πρέπει να μείνει σκέτος πειρασμός και να απορριφθεί άμεσα, γιατί είναι δηλητηριασμένος. Ξανά μια καταδίκη του σεξ, από την οποία για άλλη μια φορά μόνον μια σχεδόν νεκροφιλική εκδήλωση θα ανασύρει την κοιμώμενη από τον αιώνιο ύπνο: το φιλί του πρίγκηπα.

Για την δε Σταχτοπούτα, άλλο ένα γαλλικό παραμύθι του Σαρλ Περώ και των αδερφών Γκρίμμ, με ρίζες ήδη από την ελληνική κι αιγυπτιακή αρχαιότητα (την “Ποικίλη Ιστορία” του Αιλιανού), έχουμε το κατ΄εξοχήν πατριαρχικό ανταλλακτικό μήνυμα της σεξουαλικότητας: δώσε και σώσε. Η ταπεινή κοπέλα που θα κερδίσει την καρδιά του πρίγκηπα και θα ανυψωθεί στην καλή ζωή. Η ιστορία έχει όμως κι ένα plot twist, που ίσως διαφοροποιείται σε σχέση με τα περισσότερο γεννητικο-επικεντρωμένα παραμύθια των προηγούμενων ηρωΐδων. Ο πρίγκηπας, σαν ένας γνήσιος φετιχιστής, σαν ένα ψυχαναλυτικά βεβαρυμένο αρσενικό με το άγχος του ευνουχισμού, εστιάζει στο γοβάκι της Σταχτοπούτας, κι όχι σε κάποιο σύμβολο της ήβης της. Μια παρέκκλιση από την εγκεκριμένη ετεροκανονικότητα που σχεδόν προκαλεί το πονηρό μειδίαμα.

 

lf
Η Σταχτοπούτα

 

Ο πρίγκηπας, σαν ένας γνήσιος φετιχιστής, σαν ένα ψυχαναλυτικά βεβαρυμένο αρσενικό με το άγχος του ευνουχισμού, εστιάζει στο γοβάκι της Σταχτοπούτας, κι όχι σε κάποιο σύμβολο της ήβης της. Μια παρέκκλιση από την εγκεκριμένη ετεροκανονικότητα που σχεδόν προκαλεί το πονηρό μειδίαμα.

 

Το συναρπαστικό της υπόθεσης έγκειται σε μια παράπλευρη πολιτιστική ιστορική λεπτομέρεια, στην διαιώνιση της επιθυμητικότητας των μικρών ποδιών, που μας θυμίζει την κινεζική φετιχιστική πρακτική chánzú, των “ποδιών του λωτού”, του 9ου αιώνα. Οι μικρές Κινέζες υποχρεώνονταν στο τελετουργικό δέσιμο των πελμάτων τους (και σπάσιμο της φυσικής αρχιτεκτονικής του ποδιού) σε μια προσπάθεια επίτευξης δυσανάλογα μικρών ποδιών, που είχε στόχο την αλλαγή όλης της βάδισης και της υποστηρίζουσας μυϊκής συναρμογής της λεκάνης, οδηγώντας σε ισχυρότερο σφιχταγγάλιασμα του εισερχόμενου πέους.

Το κόψιμο λοιπόν του δαχτύλου της μια μεγάλης αδερφής, στο παραμύθι της Σταχτοπούτας στην εκδοχή των Γκρίμμ από τις αρχές του 19ου αιώνα, και το κόψιμο της φτέρνας της άλλης μεγάλη αδερφής, δεν είναι και πολύ μακριά από την ανάκληση αυτού ακριβώς του κινεζικού φετιχισμού. Ο Μισέλ Φουκώ στην “Ιστορία της Σεξουαλικότητας” (τόμος Α’) αναφέρει ότι η βιομηχανική επανάσταση, με την έμφαση στην καταπίεση της σεξουαλικότητας και τον βικτωριανό πουριτανισμό, είναι η ρίζα της εκδήλωσης αποκλινουσών σεξουαλικοτήτων, αυτών που σήμερα θα βάζαμε κάτω από την περιεκτική ομπρέλλα του Κινκ και του Φετιχισμού. Δεν είναι τυχαίο ότι τότε άνθισαν με τεράστια επιτυχία οίκοι διαφόρων προσεγγίσεων στην σεξουαλικότητα, από καταστήματα για αμιγώς ερωτική μαστίγωση με συμμετοχή ανδρών και γυναικών με πολυποικιλιακότητα και έμφυλες επικαλύψεις που θα ζήλευε και σύγχρονο kink club, μέχρι ειδικές πρακτικές ποδολαγνείας που γιγαντώνονταν χάρις στην καθολική απόκρυψη των γυναικείων ποδιών από τη μόδα της εποχής (όπως αναφέρει ο Φιλίπ Περό στο “Ντύνοντας την Μπουρζουαζία”), αντίθετα με το στήθος και τα οπίσθια που αναδεικνύονταν από τους στενούς κορσέδες.

Το γεγονός ότι το γοβάκι της Σταχτοπούτας είναι μάλιστα γυάλινο, κι επομένως διάφανο, επανεισάγει την αξία της γυναίκας στην οπτικότητα της ερωτικής της όψης, αντί στην “αρετή” της, όπως το έκαναν οι προηγούμενοι μύθοι του 18ου και 19ου αιώνα.

 

03d3052675a17518c43469cb8b083233

 

Το βασικό μήνυμα ωστόσο παραμένει το ίδιο. Η συμμόρφωση του γυναικείου σώματος στο μέτρο της αντρικής επιθυμίας και η δαιμονοποίηση της ελεύθερης συνουσίας για το γυναικείο φύλο. Για τα κλασικά παραμύθια της παιδικής ηλικίας η γυναίκα είναι -και παραμένει- το μεγάλο Άλλο.

Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News

0 Comments
Ενσωματωμένα σχόλια
Δείτε όλα τα σχόλια