Μέχρι το 2030, το 1\3 του πληθυσμού της Ελλάδας θα είναι πάνω από 65 ετών. Μέχρι το 2050, το 40,8% θα είναι πάνω από 60. Η Ευρώπη και η Ασία είναι οι περιοχές που θα αντιμετωπίσουν το μεγαλύτερο δημογραφικό πρόβλημα τις επόμενες δεκαετίες – η Μέση Ανατολή και η Βόρεια Αφρική το μικρότερο. Οι ειδικοί έχουν υπολογίσει ότι μέχρι το 2050 σε όλες οι περιοχές του κόσμου –εκτός της Αφρικής– τουλάχιστον το ένα τέταρτο του πληθυσμού θα ξεπερνά τα 60 έτη.
Κάθε κοινωνία που γερνάει αντιμετωπίζει προβλήματα σε διάφορους τομείς του πολιτισμού της. Η χώρα με τον γηραιότερο πληθυσμό στον κόσμο παραμένει η Ιαπωνία και το πρόβλημα που αντιμετωπίζει είναι πρωτοφανές: αυξημένα ποσοστά εγκληματικότητας σε γυναίκες τρίτης ηλικίας.
Έρευνες δείχνουν ότι καταγγελίες και οι συλλήψεις που αφορούν ηλικιωμένους, και συγκεκριμένα γυναίκες, πραγματοποιούνται σε ποσοστά υψηλότερα από εκείνα οποιασδήποτε άλλης δημογραφικής ομάδας. Σχεδόν μια στις πέντε γυναίκες στις γυναικείες φυλακές στη χώρα είναι άνω των 65 ετών και εννέα στις δέκα έχουν καταδικαστεί για πταίσματα και μικροκλοπές.
Σχετικό ρεπορτάζ του Bloomberg το 2018 αναφέρει ότι από το 1980 έως το 2015 ο αριθμός των ηλικιωμένων που ζουν μόνοι τους στην Ιαπωνία υπερδιπλασιάστηκε, ενώ έρευνα του 2017 διαπίστωσε ότι περισσότεροι από τους μισούς ηλικιωμένους συνελήφθησαν να κλέβουν καταστήματα. Το 40 τοις εκατό, είτε δεν έχει οικογένεια είτε έχει συγγενείς με τους οποίους σπάνια επικοινωνεί.
Οι λόγοι για τους οποίους ορισμένες γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας καταλήγουν να περνούν τα τελευταία χρόνια της ζωής τους στις ιαπωνικές φυλακές είναι η φτώχεια, η κοινωνική απομόνωση και η μοναξιά. Όταν ρωτήθηκαν γιατί έκλεψαν, οι γυναίκες τρίτης ηλικίας περιέγραψαν κυρίως την αίσθηση του να νιώθεις πλήρως κοινωνικά αόρατος. «Μπορεί να έχουν σπίτι. Μπορεί να έχουν οικογένεια. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι έχουν ένα μέρος που νιώθουν σαν στο σπίτι τους», λέει η Yumi Muranaka, προϊστάμενη της γυναικείας φυλακής Iwakuni, 30 μίλια έξω από τη Χιροσίμα. «Νιώθουν ότι κανείς δεν τις καταλαβαίνει. Νιώθουν ότι αναγνωρίζονται μόνο ως κάποιος που κάνει τις δουλειές του σπιτιού».
Οι ηλικιωμένες γυναίκες είναι επίσης συχνά πολύ πιο ευάλωτες οικονομικά από άλλες πληθυσμιακές ομάδες –σχεδόν οι μισές γυναίκες άνω των 65 που ζουν μόνες ζουν στο όριο της φτώχειας και πολλές φορές αναγκάζονται να κλέψουν μικροπράγματα και συσκευασίες από σουπερμάρκετ, καταλήγοντας στη φυλακή.
Ούτε η κυβέρνηση ούτε ο ιδιωτικός τομέας έχουν θεσπίσει ένα αποτελεσματικό πρόγραμμα αποκατάστασης για τις ηλικιωμένες γυναίκες και το κόστος για να συντηρηθούν στη φυλακή αυξάνεται γρήγορα. Έτσι, σε ορισμένες εγκαταστάσεις, το να είσαι σωφρονιστικός υπάλληλος μοιάζει με δουλειά υπαλλήλου γηροκομείου. Για τον λόγο αυτό, πάνω από το ένα τρίτο των γυναικών που εργάζονται σε γυναικείες φυλακές ως σωφρονιστικοί υπαλλήλοι έχουν εγκαταλείψει τη δουλειά τους μέσα σε τρία χρόνια.
Η Shiho Fukada είναι δημοφιλής φωτορεπόρτερ, που έχει εργαστεί για έντυπα όπως οι New York Times, The Wall Street Journal, Bloomberg και CNN, και φωτογραφίζει ιστορίες και ανθρώπους που ανήκουν σε περιθωριοποιημένες ομάδες της Ασίας. Ένα από τα πρότζεκτ της ήταν και η φωτογραφική απεικόνιση της ζωής των γυναικών αυτών που κατέληξαν στις ιαπωνικές φυλακές στην τρίτη ηλικία, για να απαλύνουν την αίσθηση της μοναξιάς ή τα οικονομικά προβλήματα του φύλου και της ηλικίας τους.
Το πρότζεκτ έχει τίτλο “Για πολλές από τις ηλικιωμένες της Ιαπωνίας, η φυλακή είναι παράδεισος”.
Η κ. F είναι 89 και μπήκε πρώτη φορά στη φυλακή στα 84. Συνελήφθη για μικροκλοπές ρυζιού, φρούτων και φαρμάκων. Ζούσε με την κόρη και την εγγονή της με επίδομα και ξόδεψε όλες τις οικονομίες της ζωής της για να φροντίσει τον βίαιο και κακοποιητικό σύντροφο της κόρης της.
Η κ. Α, 67, έκλεβε ρούχα. Εκτίει την πρώτη της θητεία, δύο χρόνια και τρεις μήνες. Έχει σύζυγο, δύο γιους και τρία εγγόνια.
«Έκανα ληστεία πάνω από 20 φορές, όλα ρούχα, όχι ακριβά, πωλούνται κυρίως στο δρόμο. Δεν είναι ότι είχα ανάγκη από χρήματα. Την πρώτη φορά που έκανα κλοπή, δεν με έπιασαν. Έμαθα ότι μπορούσα να αποκτήσω αυτό που ήθελα χωρίς να το πληρώσω, το οποίο μου φάνηκε διασκεδαστικό και συναρπαστικό. Ο άντρας μου με στηρίζει. Μου γράφει τακτικά. Οι δύο γιοι μου είναι θυμωμένοι – τα τρία εγγόνια μου δεν ξέρουν ότι είμαι εδώ. Νομίζουν ότι νοσηλεύομαι».
H κ. Τ, 80, έχει κλέψει αυγοτάραχο, σπόρους, ηλεκτρικές συσκευές. Εκτίει την τέταρτη θητεία της 2,5 χρόνια. Έχει σύζυγο, γιο και κόρη.
“Όταν ήμουν νέα ποτέ δεν σκεφτόμουν να κλέψω. Δούλευα σε εργοστάσιο ελαστικών για 20 χρόνια και στη συνέχεια ήμουν εργαζόμενη σε νοσοκομείο. Τα χρήματα ήταν πάντα περιορισμένα, αλλά έπρεπε να στείλουμε τον γιο μας στο κολέγιο. Ο άντρας μου έπαθε εγκεφαλικό πριν από έξι χρόνια και έκτοτε είναι κλινήρης. Έχει επίσης άνοια και ήταν πολύ δύσκολο να τον φροντίζω σωματικά και συναισθηματικά, λόγω των γηρατειών μου. Δεν μπορούσα να μιλήσω για τις δυσκολίες μου σε κανέναν γιατί ντρεπόμουν. Φυλακίστηκα για πρώτη φορά στα 70 μου. Όταν έκλεψα, είχα χρήματα στο πορτοφόλι μου. Μετά σκέφτηκα τη ζωή μου. Δεν ήθελα να πάω σπίτι και δεν είχα πουθενά αλλού να πάω. Η ζωή μου είναι πολύ πιο εύκολη στη φυλακή. Μπορώ να είμαι ο εαυτός μου και να αναπνέω, προσωρινά.”
H κ Ν, στα 80 εκτίει την τρίτη θητεία της, 3 χρόνια και 2 μήνες. Έχει σύζυγο, δύο γιους και έξι εγγόνια.
«Ήμουν μόνη κάθε μέρα. Ο άντρας μου μου άφησε πολλά χρήματα και οι άνθρωποι μου έλεγαν πάντα πόσο τυχερή ήμουν, αλλά τα χρήματα δεν ήταν αυτά που ήθελα. Δεν με έκαναν καθόλου ευτυχισμένη.
«Η πρώτη φορά που έκανα κλοπή σε κατάστημα ήταν πριν από περίπου 13 χρόνια. Περιπλανήθηκα σε ένα βιβλιοπωλείο στην πόλη και έκλεψα ένα χαρτόδετο μυθιστόρημα. Με έπιασαν, με πήγαν στο αστυνομικό τμήμα και με ανέκρινε ο πιο γλυκός αστυνομικός. Ένιωσα ότι με άκουγαν για πρώτη φορά στη ζωή μου. Στο τέλος, ο αστυνομικός χτύπησε απαλά τον ώμο μου και είπε: «Καταλαβαίνω ότι αισθάνεσαι μόνη, αλλά μην το ξανακάνεις αυτό».
Δεν μπορώ να σας πω πόσο μου αρέσει να εργάζομαι στο εργοστάσιο της φυλακής. Τις προάλλες, όταν μου έκαναν κομπλιμέντα για το πόσο αποτελεσματική και σχολαστική ήμουν, κατάλαβα τη χαρά της δουλειάς. Λυπάμαι που δεν δούλεψα ποτέ. Η ζωή μου θα ήταν διαφορετική.
Απολαμβάνω περισσότερο τη ζωή μου στη φυλακή. Υπάρχουν πάντα άνθρωποι γύρω μου και δεν νιώθω μόνη εδώ. Όταν βγήκα για δεύτερη φορά, υποσχέθηκα ότι δεν θα επιστρέψω. Αλλά όταν ήμουν έξω, ένιωθα απίστευτη νοσταλγία».
Η κ. Ο, 78, έχει κλέψει αναψυκτικά, καφέ, τσάι, μια μπάλα ρυζιού, ένα μάνγκο. Διανύει την τρίτη θητεία της, 1 έτους και 5 μηνών.Έχει μια κόρη και έναν εγγονό.
«Η φυλακή είναι μια όαση για μένα – ένα μέρος για χαλάρωση. Δεν έχω ελευθερία εδώ, αλλά ούτε έχω τίποτα και για να ανησυχώ. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι για να μιλήσουμε. Μας παρέχουν θρεπτικά γεύματα τρεις φορές την ημέρα”.
Το 2016, το ιαπωνικό κοινοβούλιο ψήφισε νόμο με στόχο να διασφαλίσει ότι οι ηλικιωμένοι που εγκληματούν λαμβάνουν υποστήριξη από τις κοινωνικές υπηρεσίες πρόνοιας της χώρας. Έκτοτε, οι εισαγγελικές αρχές και οι φυλακές συνεργάζονται στενά με κυβερνητικές υπηρεσίες για να βοηθήσουν αποτελεσματικά γυναίκες να πλοηγηθούν στον κόσμο της φυλακής και της φυσικής στέρησης της ελευθερίας. Αλλά τα προβλήματα που οδηγούν αυτές τις γυναίκες να αναζητήσουν την ελευθερία τους στη φυλακή βρίσκονται πέρα από τις δυνατότητες του συστήματος. Για τις γυναίκες αυτές, η φυλακή είναι χώρος κοινωνικοποίησης, ανθρώπινης επαφής και κοινωνικής φροντίδας με το λιγότερο κόστος.
Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News
Μία απορία έχω: αυτές οι γυναίκες μπήκαν φυλακή γιατί έκλεψαν μια μπάλα ρύζι και ένα αβοκάντο; Πόση χωρητικότητα έχουν οι φυλακές στην Ιαπωνία;
Έκλαψα τόσο πολύ διαβάζοντας γι’αυτές τις γυναίκες! 😢
«Απολαμβάνω περισσότερο τη ζωή μου στη φυλακή. Υπάρχουν πάντα άνθρωποι γύρω μου και δεν νιώθω μόνη εδώ. Όταν βγήκα για δεύτερη φορά, υποσχέθηκα ότι δεν θα επιστρέψω. Αλλά όταν ήμουν έξω, ένιωθα απίστευτη νοσταλγία».
Μα πώς γίνεται να σε οδηγεί εκεί η ζωή; Να βρίσκεις χαρά και ηρεμία μέσα στη στέρηση της ελευθερίας;; Να επιδιώκεις να βρεθείς πίσω απ’τα σίδερα, για να μπορέσεις να είσαι ο εαυτός σου;; 😮
Κάτι πάει πολύ λάθος στο οικογενειακό και κοινωνικό οικοδόμημα, όταν οι γυναίκες καταλήγουν έτσι… 😔
Λυπάμαι α) που το νιώθω β) που θα το πω, αλλά η Ιαπωνία μου δίνει
την αίσθηση μιας χώρας που όλα λειτουργούν πολύ περισσότερο
“τέλεια”/προγραμματισμένα/ταχύτατα/μηχανικά απ’ όσο πρέπει
/χρειάζεται/είναι ανθρωπίνως ανεκτό.
Πιο πολύ ρομπότ παρά άνθρωποι.
Και εξαιρετικά, απίστευτα, ακραία σεξιστική κοινωνία.
Γι αυτό και ναι, όσο κι αν είναι τραγικό/εντυπωσιακό(με την αρνητική έννοια)/πρωτάκουστο δεν με εκπλήσσει ιδιαίτερα που γυναίκες
μεγάλης ηλικίας νιώθουν τόσο άσχημα, τόσο λίγες, τόσο ξένες μέσα
στο πετσί τους, στην οικογένειά τους, στην κοινωνία που πέρασαν
όλη τους τη ζωή.
Γενικά οι ηλικιωμένοι στην Ιαπωνία αντιμετωπίζονται παρα πολυ άσχημα. Παθαίνουν και μια ειδική ασθένεια δε θυμάμαι πώς τη λένε, σαν άνοια είναι, σαν παραιτηση από τη ζωή. Κι αυτό γιατί υπάρχει τρομακτική φτώχεια, μηδαμινές συντάξεις και δίκτυο προνοιας και φροντίδας. Ετοιμαστείτε, συνταξη στα 67, λένε για 72 και 350 ευρώ.
Το 2004, η ιαπωνική κυβέρνηση δημιούργησε σε όλη τη χώρα πάρκα για ηλικιωμένους, που τα ονόμασε «πάρκα πρόληψης νοσηλευτικής φροντίδας», με ειδικά όργανα γυμναστικής. Το 2014, ο Ιάπωνας πρωθυπουργός Σίνζο Άμπε ανακοίνωσε ένα πρόγραμμα κατασκευής «χωριών ηλικιωμένων» στην ύπαιθρο, όπου οι άνθρωποι της Τρίτης Ηλικίας θα μένουν κοινωνικά ενεργοί σπουδάζοντας τα επιστημονικά αντικείμενα που τους ενδιαφέρουν, θα έχουν τους δικούς τους χώρους καλλιτεχνικών δράσεων, ενώ θα αναλαμβάνουν και εθελοντικό έργο στην τοπική κοινωνία.
Ελπίζω οτι όλα αυτά δεν έμειναν στα χαρτιά, ούτε οτι αφορούν ανθρώπους με μέσον!
Δεν έχω ξαναδιαβάσει κάτι τέτοιο.Ήξερα ότι η Ιαπωνία είναι δύσκολη χώρα (με αυτοκτονίες από παράθυρα εταιριών) ,αλλά αυτό είναι θλιβερό.Η γυναίκα είπε πως μόνο ο αστυνομικός την άκουσε σε όλη της τη ζωή.Δεν έχω λόγια.Χίλιες φορές καλύτερα στη φτωχή Αφρική με τους γελαστούς ανθρώπους ,παρά στην πλούσια τεχνοκρατική Ιαπωνία…
Σε τι φυλακές πηγαίνουν οι ιαπωνεζες που είναι τόσο θελκτική επιλογή έναντι της ζωής έξω; Χαβιάρι σε πολυτελές θέρετρο τους παρέχουν;