“Θα αρχίσεις να ζεις ή απλά θα υπάρχεις;” *
Η ιστορία της Εύας είναι μια ιστορία με ευχάριστη κατάληξη. Δεν είναι το ίδιο για όλα τα παιδιά σαν την Εύα. Η Εύα είναι πρώην τοξικομανής, πλέον σύζυγος, μανούλα και συνιδρύτρια του θεραπευτικού κέντρου εξαρτημένων ατόμων “Αυτογνωσία”. Μας μίλησε για τις εμπειρίες της και την ευχαριστούμε πολύ.
-Εύα, στα 14 ξεκίνησες να μπλέκεις με τις ουσίες;
Βασικά άρχισα τα ελαφρά ναρκωτικά -που για μένα δεν υπάρχουν ελαφριά και βαριά ναρκωτικά- στα 14. Εκεί ξεκίνησε η γνωριμία με τις ουσίες. Ξεκίνησα με χόρτο, το “αθώο” αυτό χορταράκι.
-Πώς ξεκίνησες; Έκανε η παρέα σου και άρχισες; Είχες ενδοιασμούς όταν ξεκίνησες; Είναι ενδιαφέρον αυτό το κομμάτι, γιατί πάρα πολλοί έφηβοι ξεκινούν με χασίς.
Καταρχάς ήμουν ένα παιδί από καλή οικογένεια, δε μου έλειπε κάτι. Είχα βέβαια μια σημαντική απώλεια στη ζωή μου, το χαμό του πατέρα μου όταν ήμουν σε μικρή ηλικία. Δεν ήμουν όμως ούτε η πρώτη, ούτε η τελευταία. Είχα το σπίτι μου, τους φίλους μου και μια μητέρα η οποία μας υπερπροστάτευε. Ήταν ένα σπίτι το οποίο μου έδινε ποιότητα κι εγώ μέσα μου έψαχνα κάτι άλλο. Μου άρεσε όλο αυτό, με ιντρίγκαρε η παραβατικότητα, η διαφορετικότητα. Οπότε ξεκίνησε η διαδικασία με τις ουσίες στην εφηβεία μου ως μια αντιδραστικότητα και περιέργεια. Όταν γνώρισα τις ουσίες, μου έδωσαν μια λύση στα προβλήματά μου, στα άσχημα συναισθήματά μου. Μπορούσα έτσι να διαχειριστώ το φόβο μου και τη ντροπή μου, γιατί ήμουν ένα παιδί συνεσταλμένο, δεν ήμουν και η πρώτη στις παρέες. Όταν έβγαινα με τους φίλους μου, δεν ήμουν το παιδί που θα διασκεδάσει. Πάντα είχα μια συστολή και δε μου ήταν εύκολο να εκφραστώ μπροστά σε κόσμο. Με το που βρήκα τις ουσίες, αυτά λύθηκαν. Λειτούργησαν ως φάρμακο. Λάθος μεν, αλλά αυτή ήταν η λύση που βρήκα εκείνη τη στιγμή. Στο σήμερα μου, επειδή ασχολούμαι πια ως σύμβουλος χημικών εξαρτήσεων, αυτό που έχει αποδειχθεί είναι πως δεν αποτελεί επιλογή για τα παιδιά σε αυτή την ηλικία. Πολλά παιδιά δοκιμάζουν, λίγοι συνεχίζουν. Έτσι έγινε και στη δική μου την παρέα. Είναι μια ηλικία πολύ επικίνδυνη, μπορείς πολύ εύκολα να βρεις να κάνεις μαλακά ναρκωτικά. Στη δική μου την περίπτωση, υπήρχε μια φυσική ροπή. Υπήρχε ο εθισμός πολύ πιο πριν.
-Από την εμπειρία σου στο κέντρο πια, όπου παλεύουν πολλά παιδιά να ξεφύγουν, έχεις παρατηρήσει κάποιο μοτίβο στο χαρακτήρα ενός εξαρτημένου ατόμου; Ποια άτομα είναι πιο επιρρεπή στον εθισμό γενικότερα; (Μιλώντας για εθισμό, συμπεριλαμβάνω το αλκοόλ, τις ουσίες, το τζόγο, θεωρώντας τα όλα ένα κοινό κομμάτι).
Κοίταξε, κλινικά ο εθισμός δεν μπορεί να καταγράψει κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Είναι ένας συνδυασμός που έχει να κάνει με γονίδια , με την κοινωνική και ψυχολογική κατάσταση του ατόμου και το περιβάλλον, τις παρέες. Ένα βασικό χαρακτηριστικό είναι ότι μιλάμε για παιδιά ευαίσθητα και παιδιά τα οποία δεν μπορούν να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους. Η Τζάνις Τσόπλιν είχε πει ότι στους ναρκομανείς είναι σαν να λείπει μια πέτσα -το άκουσα και μου έκανε φοβερή εντύπωση- οπότε όλα τα νιώθουμε πολύ έντονα, κι έχει πολλή αλήθεια όλο αυτό. Γι’ αυτό και με το που πιούμε την ουσία, ενεργοποιείται η εξάρτηση.
-Πώς συμβαίνει η διαδικασία της εξάρτησης;
Για να αναγνωρίσεις έναν εξαρτημένο, υπάρχουν κάποια βασικά χαρακτηριστικά,όπως είναι η εμμονή στο να κάνει την ουσία που έχει επιλέξει τη δεδομένη στιγμή-γιατί ποτέ δεν είναι η ίδια, η εξάρτηση είναι εξελικτική. Στην πορεία όταν συνεχίζεις, υπάρχει ανοχή της ουσίας ,οπότε συνεχίζεις με κάτι άλλο. Αν όχι, σημαίνει ότι σταματά να σου δίνει το ίδιο αποτέλεσμα για αυτό ξεκινά κανείς με τά μαλακά ναρκωτικά και συνεχίζει με τα πιο σκληρά. Επίσης υπάρχει ο καταναγκασμός, που σημαίνει ότι το μυαλό σου και η καθημερινότητά σου περιτριγυρίζονται από αυτή τη διαδικασία,το πού να βρεις αυτή την ουσία και να κάνεις τη χρήση. Ένας εξαρτημένος άνθρωπος, όσο κι αν βλέπει ότι πληγώνει τους ανθρώπους γύρω του ή βάζει τον εαυτό του σε μία δύσκολη θέση, συνεχίζει και κάνει το ίδιο λάθος και περιμένει διαφορετικό αποτέλεσμα. Λέει πολλά ψέματα ,είναι ένας άνθρωπος ο οποίος είναι χειριστικός, όμως δεν είναι ένας άνθρωπος κακός. Είναι ένας άνθρωπος άρρωστος.
-Πες μας με λίγα λόγια τη δική σου πορεία στον κόσμο των ουσιών.
Ξεκίνησα με ελαφριές ουσίες, χασίς. Ο σκοπός ήταν η ευφορία αλλά και το να καλύψω τη δυσφορία από το χαμό του πατέρα μου, ένα γεγονός που με πονούσε. Στη συνέχεια υπήρξε όπως είπα η ανοχή, δηλαδή μαθηματικά μέσα από τις παρέες του χασίς, θα γνωρίσεις παρέες οι οποίες θα πίνουν και κάτι πιο σκληρό. Ήμουν πάρα πολύ καλά ενημερωμένη για τις συνέπειες που μπορεί να σου φέρουν τα ναρκωτικά. Σκέψου ότι πριν πιω ηρωίνη, είχα πάρει ένα βιβλίο και είχα διαβάσει για την ηρωίνη, κι όλο αυτό δε με εμπόδισε από το να τη δοκιμάσω. Η ροπή μου προς όλο αυτό ήταν εντονότερη.
Ο εξαρτημένος από την ηρωίνη είναι πνευματικά νεκρός.
-Αυτοκαταστροφική κίνηση θα έλεγα.
Μα είναι ξεκάθαρα αυτοκαταστροφική η ζωή και η πορεία ενός εξαρτημένου. Όλη μου η πορεία ήταν αυτοκαταστροφική. Έχασα πάρα πολλά πράγματα, κινδύνεψε πάρα πολύ η υγεία μου. Όπως έλεγα λοιπόν, ήρθε η ανοχή στο χασίς κι ύστερα ακολούθησαν τα χάπια.Ήταν μέσα από ρέιβ πάρτι, ήταν τότε της εποχής. Κυκλοφορούσαν πολλά παραισθησιογόνα και το αντίδοτο αυτών ήταν τα ηρεμιστικά ή η ηρωίνη. Οπότε το ένα έφερε το άλλο κι έφτασα στα δεκαεφτά μου να κάνω χρήση ηρωίνης. Πολλές φορές ο κόσμος ακούει για χρήστες ηρωίνης και νομίζει ότι είναι παιδιά που είναι στο δρόμο. Δεν ήμουν έτσι. Έπινα πολύ δειλά και δε φαινόμουν. Στην πορεία βέβαια η ηρωίνη με εξαθλίωσε. Άρχισα σιγά-σιγά να εξαρτιέμαι σωματικά, να μην έχω τη δύναμη το πρωί να σηκωθώ να πάω στο σχολείο μου και γενικώς να μην έχω δύναμη να κάνω οτιδήποτε. Ο εξαρτημένος από την ηρωίνη είναι πνευματικά νεκρός.
-Η μητέρα σου πότε κατάλαβε ότι υπάρχει πρόβλημα εθισμού;
Εκεί στα 14 που ξεκίνησα το χασίς, αρχικά η μητέρα μου θεώρησε ότι ήταν στα πλαίσια της εφηβείας. Δεν ήθελε να δει την αλήθεια. Η ελληνική οικογένεια δεν είναι εκπαιδευμένη στην εξάρτηση, τη θεωρεί ως προσωπική αποτυχία και δε συνειδητοποιεί ότι με κάτι τέτοιο γεννιέσαι. Όταν λοιπόν το αντιλήφθηκε, θεώρησε ότι κάτι έκανε λάθος, φοβήθηκε να ζητήσει βοήθεια, να πει ότι το παιδί της έχει πρόβλημα. Είχε χάσει τον άντρα της, οπότε “τι θα πει η γειτονιά, τι θα πει η κοινωνία;”. Εγώ λοιπόν αυτό το εκμεταλλευόμουν, μέχρι που στα 17 μου ήταν πια εμφανές ότι έκανα ηρωίνη, άρχισε να βρίσκει τις ναρκωτικές ουσίες. Έκανε όμως λανθασμένα βήματα κι είναι τα ίδια λάθη που κάνουν όλες οι οικογένειες μέχρι να αποδεχτούν το πρόβλημα και να αναζητήσουν βοήθεια. Η ασθένεια του εθισμού δεν είναι απλώς μια σωματική ασθένεια. Είναι μια ασθένεια πνευματική και ψυχική κυρίως. Αν δε δουλέψεις τα κομμάτια του χαρακτήρα σου που σε οδηγούν στη χρήση και αν δε μπορείς να διαχειριστείς τα συναισθήματα εκείνα, δε θα επέλθει ποτέ η λύση του προβλήματος σου. Ακόμη κι αν δε θα πίνεις, θα είσαι ένας άνθρωπος εξαρτημένος, διότι μαθηματικά θα καταλήξεις να ξαναπιείς. Μέσα σου θα αισθάνεσαι ένα μεγάλο κενό.
-Πώς αντιμετώπισε η μητέρα σου τον εθισμό σου;
Υπήρχε μία κατάσταση απόλυτης τρέλας. Επειδή η μητέρα μου φοβόταν πάρα πολύ την κοινωνική κατακραυγή, αναγκαστήκαμε να αλλάξουμε πόλη και ευτυχώς, γιατί όλη η χρήση μου διαδραματίστηκε αρχικά σε μία μικρή κοινωνία. Εκεί δεν μπορούσε να το διαχειριστεί εύκολα η μητέρα μου, λόγω του ότι δεν υπήρχαν δομές οι οποίες θα μπορούσαν να βοηθήσουν και εξαιτίας του “τι θα πει ο κόσμος”. Υπήρχαν πάρα πολλά εξαρτημένα παιδιά και οικογένειες που βίωναν όμοιες καταστάσεις.
-Κατανοώ τη μητέρα σου και εγώ στη θέση της το ίδιο θα έκανα. Είναι όμως φοβερό το ότι μία νέα γυναίκα αντιμετωπίζει ένα τόσο σοβαρό πρόβλημα στο σπίτι της και το θέμα είναι “τι θα πει ο κόσμος”. Κατά τη γνώμη μου το θέμα θα έπρεπε να απασχολεί όλη την κοινωνία. Θα έπρεπε όλους να μας απασχολεί, το ότι ένα παιδί έχει πρόβλημα και όχι να δείχνουμε με το δάχτυλο τη γυναίκα που μεγαλώνει μόνη της αυτό το παιδί.
Ο δικός μας ο αγώνας και όλη αυτή η έκθεση αυτό το στόχο έχουν, το να σπάσουμε αυτό το ταμπού. Έχουμε βγάλει την καμπάνια με τα μπλουζάκια με το μήνυμα “Tell us your Story” η οποία έχει διπλό στόχο: Αφενός να προβάλουμε το έργο μας και αφετέρου να βάλουμε ένα λιθαράκι εκθέτοντας την προσωπική μας ζωή. Βγαίνουμε ξεκάθαρα χωρίς γυρισμένες πλάτες με τα πρόσωπά μας και λέμε την ιστορία μας για να ταυτιστεί ο κόσμος μαζί μας και τα λάθη που έγιναν σε μας να μη συμβούν με τα δικά τους παιδιά. Η ελληνική οικογένεια εν έτει 2018, μόλις αντιληφθεί ότι υπάρχει εξαρτητικό πρόβλημα, το πρώτο πράγμα που κάνει είναι να το κρύψει και ύστερα να το διαχειριστεί μέσα στα ντουβάρια του σπιτιού της. Έτσι όμως δεν μπορεί να επέλθει ανάρρωση. Χάνουμε πάρα πολύ χρόνο με αυτά τα γιατροσόφια και ο εξαρτημένος συνεχίζει την εξάρτηση του και μπαίνει σε μία διαδικασία παραβατικότητας. Σε όλο αυτό το διάστημα λοιπόν, μπορεί να χαθεί ένα παιδί.
-Πιστεύεις ότι το ενοχικό συναίσθημα του χρήστη μπορεί να εντείνει την εξάρτηση;
Καταρχάς να σου πω ότι ένας εξαρτημένος δεν νιώθει πολλά πράγματα. Το ενοχικό συναίσθημα είναι εντονότερο στην οικογένεια κι επειδή είναι πολύ έξυπνος και πολύ χειριστικός, ξέρει να εκμεταλλεύεται αυτό το συναίσθημα της οικογένειας για να συνεχίσει να πίνει.Είναι κάτι πολύ κοινό και το έκανα και εγώ. Ήξερα ότι αν φωνάξω και αν τσιρίξω μέσα στο σπίτι,η μάνα μου θα μου δώσει τα λεφτά στο τέλος για να πάρω να πιω γιατί ” τι θα πει γειτονιά”. Ήξερα πάρα πολύ καλά τα σημεία στα οποία πονούσε η μητέρα μου, ώστε να τα χρησιμοποιήσω για να τη φέρω και πάλι στο σημείο που θέλω. Φράσεις όπως “δεν με καταλαβαίνεις” ,”εσύ φταις για αυτό”,” εσύ φταις για το άλλο”.
-Πώς ήταν η σχέση σου με τη μητέρα σου πριν τη χρήση με τα ναρκωτικά; Από ότι έχω αντιληφθεί ήταν μία στοργική μητέρα, η οποία προσπαθούσε να σου παρέχει τα πάντα. Ήσουν αντιδραστική έφηβη πριν τα ναρκωτικά η αντίθετα ένα ήσυχο και υπάκουο παιδί το οποίο άλλαξε με τη χρήση;
Ήμουνα αντιδραστική αλλά μέσα στα πλαίσια του σπιτιού μου. Δεν ήμουν ένα παιδί το οποίο έβγαινε ανεξέλεγκτα, ήμουν ένα νορμάλ παιδί. Όταν άρχισα τις ουσίες δεν με ένοιαζαν πολλά πράγματα. Δεν τηρούσα τα όρια μου και έδινα πολλά δικαιώματα. Άρχισα να μην είμαι εγώ, άρχισε να με κυριεύει ο εθισμός και η εξάρτηση. Όσο κι αν ήθελα να δώσω δικαιώματα δεν γινόταν. Είτε θα ήμουν πολύ μεθυσμένη, είτε πολύ μαστουρωμένη και θα αργούσα να γυρίσω. Ακόμη και καυγάδες να γίνονταν εγώ την επόμενη μέρα θα έπινα και θα ηρεμούσα. Οι συνεξαρτημενοι άνθρωποι, δηλαδή το οικείο περιβάλλον του εξαρτημένου ,είναι αυτοί που βιώνουν τη διαδικασία του ενεργού εθισμού πολύ πιο έντονα. Αυτά που βιώνει ένα συνεξαρτημένο άτομο είναι τραύματα που πιθανόν να μη σβηστούν ποτέ.
-Φαντάζομαι ότι κάποια στιγμή τα πράγματα στο σπίτι έγιναν οριακά. τι συνέβη τότε;
Αρχίσαμε και παίζαμε σκληρό ροκ μες στο σπίτι , να πιανόμαστε στα χέρια με τη μητέρα μου. Μέσα σε όλα αυτά υπάρχει και ένας μικρός αδερφός. Εγώ στα 17 αρχίζω να ενηλικιώνομαι και εκείνος είναι 15 και η προσοχή έχει πέσει όλη πάνω μου. Ουσιαστικά ήταν ένα παιδί που στα 15 πήρε το ρόλο του μεγάλου αδελφού και του συμπαραστάτη της μάνας και βιώνει όλο αυτό τον πόνο.
-Παράλληλα με το χαμό του πατέρα.
Ακριβώς . Με μία μάνα η οποία εκείνη την περίοδο ήταν “τρελαμένη”, η οποία προσπαθεί να σώσει το παιδί της γιατί βλέπει το παιδί της να πεθαίνει και η ίδια να μην μπορεί να κάνει κάτι να το κουμαντάρει και με μία αδερφή ακόμη πιο τρελή γιατί πίνει. Πίνει ουσίες και δεν ξέρει τι της γίνεται. Φεύγουμε λοιπόν από την κωμόπολη που μέναμε και ερχόμαστε στη Θεσσαλονίκη ,όπου υπάρχουν κάποια προγράμματα τα οποία η μητέρα μου τα γνώριζε και άρχισε να στηρίζεται, να ενημερώνεται και να θέλει να είναι κοντά. Στη Θεσσαλονίκη υπήρχαν δομές τις οποίες ήλπιζε ότι εγώ θα ακολουθούσα και επιπρόσθετα για να φύγουμε από όλη αυτή την κοινωνική δέσμευση της μικρής κοινωνίας. Σε μία γειτονιά όπου δεν την ήξερε κανείς, θα μπορούσε η μητέρα μου να βάλει όρια.
Φτάνεις σ’ ένα σημείο που είσαι πνευματικά και ηθικά νεκρός
-Καταλαβαίνω. Μπορεί να διαχειριστεί το πρόβλημα πλέον απερίσπαστη.
Στις μεγάλες πόλεις υπάρχουν τα λεγόμενα σούπερ μάρκετ ναρκωτικών, τα οποία όλοι τα ξέρουμε αλλά κάνουμε ότι δεν τα ξέρουμε. Μπορείς να πας σε συγκεκριμένες γειτονιές με πολύ λίγα χρήματα και ακόμη και αν δεν γνωρίζεις κάποιον, θα βρεθεί κάποιος να σου δώσει ουσίες. Γνωρίζω λοιπόν αυτό το κομμάτι και στο επίπεδο της εξάρτησης τα πράγματα γίνονται χειρότερα ,όμως στο επίπεδο της συνεξάρτησης η μητέρα μου έχει βρει πλέον κάπου να στηρίζεται, μιλάει με ειδικούς και έχει αρχίσει πια να παίρνει τον έλεγχο στα χέρια της, τον οποίο μέχρι τότε είχα εγώ. Άρχισαν να μπαίνουν όρια. Μόλις δυνάμωνε η οικογένειά μου, γινόταν πιο αδύναμη η εξάρτησή μου. Αρχικά η συμπεριφορά μου ήταν χειριστική και έδινα υποσχέσεις πολλές φορές ότι θα κόψω με διάφορα ανταλλάγματα. Για παράδειγμα, “αν μου βάλεις κλιματιστικό στο δωμάτιό μου, θα κόψω τις ουσίες”. Είχα ένα στυλ κακομαθημένο και πολύ χειριστικό. Πλέον τα πράγματα που μπορούσα να έχω ήταν τσιγάρα, ένα εισιτήριο και ένα σπίτι στο οποίο υπάρχει πλέον ωράριο. Δεν μπορούσα πια να κάνω ότι θέλω. Φαντάσου ότι μέναμε σε ένα μεγάλο σπίτι στην κωμόπολη και η μητέρα μου άφησε όλο το νοικοκυριό της και δεν πήρε τίποτα πολύτιμο στο μικρό διαμέρισμα που νοικιάσαμε στη Θεσσαλονίκη, γιατί ήξερε ότι θα το πουλήσω. Έφτασα στο σημείο, επειδή δεν είχα τίποτα να κλέψω ,να την περιμένω να γυρίσει από το σούπερ μάρκετ για να της πάρω τα λάδια και τα απορρυπαντικά και να τα πάω στους γύφτους να τα πουλήσω για να πάρω τη δόση μου. Τότε η εικόνα μου δεν ήταν ενός υγιούς παιδιού με το μπαλέτο το σχολείο και τα φορεματάκια της. Είχα αγριέψει. Είχα χάσει πάρα πολλά κιλά, είχα φτάσει στο σημείο να κλέψω πράγμα που είναι πολύ συχνό στους εξαρτημένους και επίσης έλεγα πολλά ψέματα. Είχα μπλέξει με παρέες επικίνδυνες αλλά δεν με ένοιαζε. Ο στόχος μου ήταν το σακούλι ,το να πιω. Θα μπορούσα σαν γυναίκα να είχα προχωρήσει σε πολλά περισσότερα πράγματα και είμαι σίγουρη ότι αν δεν έκοβα θα τα έκανα, γιατί όλες αυτές οι κοπέλες που δίνουν το κορμί τους σε μία πιάτσα δεν το έχουν επιλέξει. Φτάνεις σε ένα σημείο που είσαι πνευματικά και ηθικά νεκρός.
-Γίνεσαι δηλαδή έρμαιο της ουσίας.
Ναι. Δεν σε νοιάζει ο άλλος που θα ασελγήσει πάνω σου για να σου δώσει 20 ευρώ. Μη θεωρείς ότι αυτά τα κορίτσια που είναι εκεί έξω είναι ανήθικα. Είναι παιδιά που δεν τους δόθηκε η ευκαιρία να κάνουν κάτι για τον εθισμό τους η που μπορεί να τα έδιωξαν από το σπίτι. Και εμένα με έδιωξαν από το σπίτι, αλλά μου έδωσαν επιλογή. Μου είπαν: “Φύγε από το σπίτι αλλά αν θέλεις κάτι ,αν θέλεις να μείνεις καθαρή, εμείς είμαστε εδώ για σένα. Στα 21 η μητέρα μου μου είπε το περιβόητο “εγώ ναρκομανή μέσα στο σπίτι μου δεν σε θέλω”. Αυτό όμως έγινε αφότου είχαν μπει ένα σωρό όρια ,τα οποία εγώ δεν τα είχα τηρήσει και δεν υπήρχε κάτι άλλο. Η θα πέθαινα στο σπίτι ή θα γινόταν κάτι να ξυπνήσω. Εγώ είχα μία σχέση με έναν άνθρωπο, ο οποίος ήταν εξαρτημένος, άρα είχα κάπου να πάω. Όταν είσαι σε τέτοια φάση δεν σε νοιάζει ο άντρας, αλλά το σακούλι. Έμεινα εκεί μαζί του και η μητέρα μου κράτησε το όριο της, δηλαδή όσες φορές ζορίστηκα και ζήτησα χρήματα ή πείνασα, το όριο ήταν ξεκάθαρο: “Ελα μαζί μου να κάνουμε κάτι για το πρόβλημά σου διαφορετικά μείνε εκεί να πεινάσεις”.
-Έμεινες λοιπόν έξω από το σπίτι κάποιους μήνες. Ποιο ήταν το κομβικό σημείο που σε ταρακούνησε ώστε να επιστρέψει στο σπίτι και να προσπαθήσεις να απεξαρτηθείς;
Παρόλο το χάλι μου και το ότι έμενα σε μία τρώγλη, δεν είχα σταματήσει να κάνω χρήση. Αυτό που με σταμάτησε είναι ότι ένα βράδυ και λόγω της χρήσης μαλώσαμε, με αποτέλεσμα να με χτυπήσει πολύ άσχημα. Έφυγα από το παράθυρο εκείνο το βράδυ και το πρώτο πράγμα που έκανα ήταν να πάρω τηλέφωνο τη μάνα μου, όχι για να κόψω- παρόλο το χάλι μου. Το έκανα γιατί φοβήθηκα και γιατί δεν μπορούσα να μείνω άλλο εκεί. Μέσα μου όμως υπήρχαν φορές που ένιωθα τη διαφορά στο πώς μεγάλωσα και στο πώς ήμουν τώρα. Όμως ακόμα και αυτό δεν ήταν ικανό να με ξυπνήσει. Ως συνέπεια του ξυλοδαρμού- και τις θέλουμε τις συνέπειες για τους εξαρτημένους σε ελεγμένο επίπεδο- με πήρε και πήγαμε στο νοσοκομείο έκανα όλες τις απαραίτητες εξετάσεις έμεινα ένα βράδυ εκεί και άρχισαν ήδη τα στερητικά. Το πρωί ήρθε και με πήρε έχοντας ήδη μαζέψει τα πράγματά μου και με πήγε σε ένα πρόγραμμα. Μου είπε πού πάμε και εγώ δεν είπα κουβέντα. ήταν ξεκάθαρο το όριο και το ότι δεν με έπαιρνε άλλο. Ακόμη και στο πρόγραμμα που πήγα. Δεν είχα σκοπό να κόψω. Πήγα μέχρι να περάσει η αναστάτωση. με παίρνουν συχνά οικογένειες και μου λένε δεν θέλει να κόψει, και απαντάω φυσικά δεν θα θέλει ποτέ. εάν θέλαμε θα ήταν πολύ πιο εύκολο. πήγα Λοιπόν με το κίνητρο να τους ησυχάσω Αλλά στην πορεία σιγά-σιγά όσο εμένα άρχισα να ξεπαγωνω, να έρχομαι σε επαφή με τον εαυτό μου και άρχισα να με αγαπάω. Από τότε έχουν περάσει σχεδόν 15 χρόνια.
Την πρώτη φορά που αισθάνθηκα τα σωματικά συμπτώματα της ηρωίνης, σκέφτηκα “είμαι δικιά της τώρα”
-Ποια είναι η πιο άσχημη η αν θες έντονη ανάμνηση που έχεις από εκείνα τα χρόνια;
Υπάρχει ένα κομβικό σημείο, μία στιγμή που τη θυμάμαι μέχρι και σήμερα. Ήταν η στιγμή που αισθάνθηκα για πρώτη φορά τη σωματική εξάρτηση από την ηρωίνη. Όταν την πρώτη εβδομάδα που ήπια ηρωίνη σηκώθηκα από το κρεβάτι και ένιωσα αδυναμία, ότι δεν μπορώ να πιω νερό ότι δεν μπορώ να φάω, ενώ ήμουν ένα υγιές παιδί 17 χρονών, τότε σκέφτηκα ”είμαι δικιά της τώρα”. Δεν μπορώ να το περιγράψω με λέξεις. Ωστόσο εκείνη η στιγμή δεν ήταν ικανή να με κάνει να μην ξαναπιώ γιατί με το που πίνεις τα ξεχνάς όλα.Η ντροπή και ο φόβος δεν είναι ικανά να σε κάνουν να σταματήσεις.
-Ποια είναι η μεγαλύτερη τροχοπέδη στην προσπάθεια της απεξάρτησης;
Ένας εξαρτημένος αρχικά δεν αναγνωρίζει ότι έχει πρόβλημα, στην αρχή τουλάχιστον. Εκείνο που πραγματικά αποτελεί τροχοπέδη, είναι η ελλιπής ενημέρωση της οικογένειας. Μην περιμένεις από έναν εξαρτημένο να κάνει την κίνηση της απεξάρτησης, να πάει να γραφτεί κάπου. Πρέπει η οικογένεια να ενημερωθεί πρώτα και ύστερα να κινητοποιήσει τον εξαρτημένο. Η οικογένεια αποτελεί σίγουρα σημείο αναφοράς σε αυτή την προσπάθεια. Στο κέντρο μας έχουμε εγκαινιάσει μια νέα υπηρεσία, συνεδρίες ενημερωτικές μέσω skype σε όλα τα σημεία της Ελλάδας ή και ατομικές συνεδρίες στα γραφεία μας. Φοβάται μια μητέρα ότι το παιδί της παίρνει ουσίες, πώς θα το αντιληφθεί; Είναι καλό να ενημερωθούν για την εξάρτηση ώστε αν συμβεί να αντιμετωπίσουν περίπτωση εξάρτησης, να δράσουν άμεσα, μη χαθεί χρόνος.
-Είναι κρίσιμο δηλαδή να αναγνωριστούν έγκαιρα τα σημάδια;
Δεν είναι σίγουρα εύκολο να απενεργοποιηθεί ο εθισμός, σίγουρα όμως μπορείς χρονικά να μην αφήσεις το πρόβλημα να μεγαλώσει πάρα πολύ και να γίνει ένας φαύλος κύκλος, γιατί όσο καιρό περνάει ένας άνθρωπος με την εξάρτηση, η παραβατικότητα γίνεται πιο οικεία και η εξάρτηση επίσης.
-Εύα, μίλησε μας από την εμπειρία σου στο κέντρο για τις μητέρες ή τις εγκυμονούσες με εθισμό σε ουσίες ή αλκοόλ. Είναι σίγουρα μια ειδική περίπτωση.
Υπάρχουν πάρα πολλά παιδιά που ταλαιπωρούνται από μια μητέρα εξαρτημένη. Μια γυναίκα η οποία είναι στη χρήση, μπορεί να της συμβεί μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη. Ένα μωρό δεν είναι αρκετό για να αποτρέψει μια μητέρα από το να κάνει χρήση. Δεν ξέρω πως ακούγεται αυτό, σε ένα κοινωνικό πλαίσιο, αλλά μια εξαρτημένη μητέρα δεν έχει συνδεθεί με αυτό το μωρό, όσο κι αν θέλει, όσο κι αν υπάρχουν στιγμές που μπορεί να νιώθει ότι κάνει κακό σε αυτό το μωρό. Δεν μπορεί να ζήσει χωρίς ουσίες. Μιλάμε λοιπόν για νεογνά, που από την κοιλιά της μάνας τους κάνουν χρήση και κάνουν απεξάρτηση από τις πρώτες μέρες της ζωής τους. Πολλές γυναίκες μου λένε, “τι καλά που είσαι μανούλα, μήπως κόψω κι εγώ και βάλω μυαλό, αν κάνω ένα παιδί”. Η απάντησή μου είναι “όχι, δεν αρκεί ένα παιδί να σε σταματήσει να κάνεις χρήση”. Αν εγώ δεν έρθω σε επαφή με τον εαυτό μου, αν δε χειριστώ τις δυσκολίες μέσα μου, αυτά που με κάνουν να παγώνω μέσα μου και να κλοτσάω τα πάντα γύρω μου για να κάνω χρήση, δεν μπορώ να διαχειριστώ ένα παιδί. Ένα παιδί είναι μεγάλη ευθύνη και χρειάζεται μια μαμά που δεν κάνει κακό στον εαυτό της. Μιλάω με μάνες που είναι σε χρήση και μου λένε κλαίγοντας, μέσα στην ενοχή, ότι το βράδυ δεν ακούν το μωρό που κλαίει γιατί είναι μαστουρωμένες. Η μου λένε ότι το παιδί βρήκε σύριγγα, και φοβήθηκαν μην τρυπηθεί ή ιστορίες για παιδιά που βρήκαν χάπια. Είναι πολύ δύσκολη ιστορία αυτή με τα παιδιά. Βλέπεις εξαρτημένες μάνες στο κέντρο της Αθήνας, να σέρνουν τα μωρά μαζί τους. Κι εμείς είμαστε θεατές. Όλα ξεκινούν από την ελλιπή ενημέρωση. Πολλοί δε δέχονται ότι τα παιδιά τους έχουν πρόβλημα και θεωρούν ότι με το να παντρευτούν και να κάνουν οικογένεια, θα βάλουν μυαλό. Δεν είναι όμως έτσι τα πράγματα.
-Ποια είναι τα μεγαλύτερα στερεότυπα για τους πρώην τοξικομανείς, αλλά και τους χρήστες;
Δεν αντιλαμβανόμαστε έναν εξαρτημένο ως έναν άρρωστο άνθρωπο, αλλά τον βλέπουμε ως κακό, ως ένα “κωλόπαιδο”, έναν τεμπέλη που δεν κάνει τίποτα στη ζωή του κι έχει επιλέξει να πίνει ναρκωτικά. Θεωρούν ότι ένας εξαρτημένος είναι οπωσδήποτε εξαθλιωμένος, με πληγές, χωρίς δόντια. Ξέρεις πόσοι από αυτούς που θαυμάζουμε στην τηλεόραση, είναι χρήστες; Ένας άνθρωπος που έχει χρήματα, δε φαίνεται η χρήση πάνω του. Οι εξαρτημένοι δεν είναι χαζοί, είναι έξυπνοι άνθρωποι, που όταν επέλθει η ανάρρωση είναι ικανοί για τα πάντα.
-Μίλησε μας λίγο για τη δουλειά που κάνετε στο κέντρο.
Η “Αυτογνωσία” κλείνει τον δέκατο χρόνο λειτουργίας της φέτος. Την ξεκινήσαμε εγώ κι ο Κώστας (σ.σ. ο σύζυγός της) και σκοπός είναι η παροχή βοήθειας σε εξαρτημένα άτομα και η ενημέρωση των συγγενών τους. Φέτος εγκαινιάζουμε έναν κύκλο ενημερωτικών σεμιναρίων σε όλη την Ελλάδα. Η “Αυτογνωσία” είναι μη κερδοσκοπική εταιρεία που φιλοξενεί εξαρτημένους ανθρώπους από όλη την Ελλάδα. Συνεργάζομαστε με άτομα που έχουν εμπειρία με ουσίες και πολύ μακρά αποχή από τον ενεργό εθισμό κι έχουν παράλληλα σπουδάσει στο αντικείμενο της ψυχολογίας των εξαρτήσεων. Είναι σαν ένα μεγάλο σπίτι, κι όχι σαν ίδρυμα. Η ιεραρχία δεν είναι κάθετη, αλλά οριζόντια. Σε μετρήσεις έχει αποδειχθεί ότι υπάρχει πάνω από 75% επιτυχία στα άτομα που φιλοξενούνται στο κέντρο. Χτίζονται σχέσεις ζωής, το περιβάλλον είναι οικογενειακό και φιλοξενούμε ως 20 παιδιά για να μπορεί να γίνεται σωστή και εξατομικευμένη θεραπεία. Υπάρχουν ομαδικές και ατομικές συνεδρίες. Δεν υπάρχουν υποκατάστατα στο χώρο μας, καθώς δεν πιστεύουμε σε αυτά. Θέλουμε να “χτυπήσουμε” τη ρίζα του προβλήματος και να ξετυλίξουμε μαζί με το παιδί το κουβάρι της ιστορίας, μέσα από μια μεγάλη αγκαλιά. Δουλεύοντας μαζί του. Να ξαναγνωρίσει το παιδί τον εαυτό του και να τον αγαπήσει από την αρχή. Όλο αυτό γίνεται αλληλένδετα με το οικείο περιβάλλον του.
-Εσένα τι σε δίδαξε η εμπειρία που είχες με τις ουσίες;
Βγήκα πιο δυνατή, δεν μένω πλέον στην επιφάνεια των πραγμάτων και στα υλικά αγαθά. Το πιο σημαντικό πράγμα είναι η υγεία και όλα τα άλλα λύνονται.
Ο ιστότοπος του θεραπευτικού κέντρου “Αυτογνωσία” : https://aytognosia.com/
*Το σύνθημα: “Θα αρχίσεις να ζεις, ή απλά θα υπάρχεις;” είναι από τον ιστότοπο του κέντρου.
Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News
