Καρκινοφοβία: με αφορμή την απώλεια της Φώφης Γεννηματά

Σήμερα έκλεισε ένα δεκαήμερο που σχεδόν κάθε μέρα διάβαζα για το θάνατο μιας γνωστής δημοσιογράφου ή γυναίκας των τεχνών από καρκίνο.

Η είδηση του θανάτου της Φώφης Γεννηματά, την οποία είχα στο μυαλό μου σα μια γυναίκα που μεν έπασχε από καρκίνο, τον είχε ωστόσο “υπό έλεγχο”, υπό έναν έλεγχο που έστω της επέτρεπε να συνεχίζει τις επαγγελματικές της υποχρεώσεις, έσκισε τον αέρα σαν νυστέρι.

“Πέθανε η Φώφη, έχω φρικάρει” λέει ένα μήνυμα στην οθόνη μου.

Λίγα λεπτά μετά δέχομαι ένα άλλο που γράφει “πέθανε η Γεννηματά. Μ’έπιασε πάλι αυτό με τους γονείς μου”.

Γράφω σήμερα όχι για την ασθένεια την ίδια ούτε για οποιαδήποτε σχέση της με ζητήματα πελώρια και τρέχοντα όπως η κάλυψη των καρκινοπαθών από το σύστημα υγείας. Θέλω να θίξω το ζήτημα του φόβου και το πόσο συχνά έχει τύχει να συναντήσω ανθρώπους που η σκέψη του καρκίνου τους τρώει βαθιά ως μελλοντική πιθανότητα για τους ίδιους ή τους οικείους τους.

“Καρκινοφοβία”, ο φόβος ότι εσύ ή καποιος δικός σου θα πάθει καρκίνο. Στη σελίδα “κέντρο αγχώδων διαταραχών” διαβάζουμε ότι “ένας άνθρωπος που υποφέρει από καρκινοφοβία κουβαλάει μόνιμα το φόβο του. Γι’αυτόν, ο πιο μικρός πόνος ή η εμφάνιση μιας ελιάς είναι απόδειξη ότι έπαθαν καρκίνο”.

Ξέρω αρκετές γυναίκες που ταιριάζουν σ’αυτή την περιγραφή. Που έχουν πονόλαιμο και σκέφτονται αυθόρμητα “καρκίνος στον οισοφάγο”. Που έχουν πλευριτωθεί από ανοιχτό παράθυρο και σκέφτονται “καρκίνος στα κόκαλα”. Που έχουν πονοκέφαλο και είναι η απόδειξη ότι έχουν καρκίνο στον εγκέφαλο ή πονόκοιλο και σκέφτονται καρκίνο στο πάγκρεας. Παρατήρησα αυτή την εβδομάδα και την ειδησεογραφία της σε σχέση με τον καρκίνο, ακριβώς επειδή κάποιες απ’αυτές τις φίλες μου έστελναν απανωτές τις ειδήσεις με σχολιασμό για το “θανατικό” που έχει πέσει και κάποια σχόλια για το πώς έχουν προδιάθεση στην οικογένειά τους και νιώθουν συναισθηματική παράλυση.

Ταυτόχρονα, αρκεί μια γύρα σε μεγάλα ειδησεγραφικά σάιτ για να δούμε κάτι καινούργιο που σχετίζεται με καρκίνο. Είναι το μπέικον. Τα χημικά στα φρούτα. Είναι η ορθοστασία. Είναι το να κάθεσαι ακίνητη πολλή ώρα. Είναι ο ήλιος, ακόμη κι ο ελάχιστος χωρίς αντηλιακό. Τα εμφυτεύματα στο στήθος. Είναι το αλκοόλ, φυσικά. Και τα κρέατα που ψήθηκαν στην ψησταριά. Και το κινητό, είναι κι αυτό.

Πόσες και πόσοι γύρω μας άραγε υποφέρουν κρυφά απ’αυτό τον βαθύ φόβο της νόσησης από μια ασθένεια που πολλές και πολλοί από μας μεγαλώσαμε με τη συμβουλή να μην εκστομίζουμε την ονομασία της; Πόσο βάρος ψυχικό είναι αόρατα συσσωρευμένο δίπλα μας ή μέσα μας και μας επιβαρύνει με τρόπους που δεν ξέρουμε να επεξεργαστούμε;

Υποθέτω -χωρίς να ξέρω αν είναι ορθό αυτό που γράφω σε σχέση με την επιστήμη της ψυχολογίας- ότι είναι διαφορετικός ο τρόπος που αντιμετωπίζονται οι άνθρωποι που φοβούνται κάτι απίθανο απ’αυτούς που φοβούνται κάτι πραγματικό. Θα είναι διαφορετικός ο τρόπος που αντιμετωπίζει μία ψυχολόγος μία γυναίκα που φοβάται τις καρέκλες (έχω γνωστή μ’αυτή τη φοβία) ή τα νεκρά ζώα που ζωντανεύουν ή το κίτρινο χρώμα και μία άλλη γυναίκα που φοβάται κάτι πιθανό, όπως το θάνατο των γονιών, ότι θα πάθει τροχαίο ή ότι θα νοσήσει από καρκίνο.

Με αφορμή την βαθιά δυσάρεστη είδηση του θανάτου της Φώφης Γεννηματά την ίδια εβδομάδα με την είδηση της διάγνωσης της Ντόρας Μπακογιάννη, ξέρω ότι πολλές και πολλοί είναι στο κόκκινο και βιώνουν τρόμο.

Όταν ζει ένας άνθρωπος με αυτό το φόβο, μπορεί να παραλύσει. Το να απευθυνθεί κανείς σε ψυχολόγο γι’αυτό είναι μια χαρά λόγος. Ο φόβος είναι λόγος ψυχοθεραπείας. Ο παραλυτικός φόβος είναι επαρκέστατος λόγος αναζήτησης ανακούφισης. Δεν χρειάζεται να νοσήσει κανείς για να ψάξει βοήθεια.

Αυτό το κείμενο είναι κείμενο αναγνώρισης απέναντι στους ανθρώπους που έχουν το αγκάθι του φόβου του καρκίνου στην ψυχή τους. Το ότι φοβάστε κάτι πιθανό και ρεαλιστικό δεν σημαίνει ότι πρέπει να το παλέψετε μόνες. Υπάρχουν ειδικοί που δίνουν εργαλεία διαχείρισης ακριβώς αυτών των φόβων. Συναισθήματα τέτοια είναι και ανθρώπινα και αναμενόμενα.

Αν πιστεύετε ότι είστε μόνο εσείς που επηρεάζεστε “υπερβολικά”, ούτε μόνες είστε, ούτε “υπερβολικά” επηρεάζεστε. Ο φόβος για τον καρκίνο φωλιάζει σε καρδιές πολλών ανθρώπων και μοιάζει να έχει διαστάσεις σύγχρονου κοινωνικού φαινομένου, μοιάζει να έχει τη δυναμική ενός πράγματος που πιθανότατα αν ερευνηθεί να μας χαρακτηρίσει ως εποχή. Μοιάζει να υπάρχει μια μόνιμη ακίδα στο νου πάρα πολλών, τόσων πολλών που συζητάμε για συλλογική τάση.

Χρειάζεται να το αναγνωρίσουμε. Να το δούμε στην πραγματική του διάσταση. Να αντιληφθούμε το μέγεθός του. Και μετά ή παράλληλα, ατομικά ή συλλογικά να βρούμε τρόπο να το αντιμετωπίσουμε.

Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News