Ελλάδα
Σύμφωνα με το άρθρο 23 του σωφρονιστικού κώδικα
«Η διεύθυνση εξασφαλίζει τους όρους υγιεινής και καθαριότητας στο κατάστημα, διατηρεί σε καλή λειτουργία όλες τις εγκαταστάσεις και παρέχει δωρεάν, σε επαρκείς ποσότητες, τα μέσα για την ατομική υγιεινή και καθαριότητα των κρατουμένων, όπως χαρτί υγείας, σαπούνι, απορρυπαντικά, σερβιέτες και άλλα είδη τουαλέτας και μέσα και υλικά καθαρισμού, με ειδική μέριμνα για την κάλυψη αναγκών υγιεινής των γυναικών, των ασθενών και των υπερηλίκων κρατουμένων, ακόμα και από κατασχεθέντα είδη που διατίθενται στα καταστήματα κράτησης βάσει του άρθρου 38 του Ν. 4356/2015»
Αντικείμενα για την κάλυψη των υγειονομικών αναγκών δίνονται σε όλες τις γυναίκες στις ελληνικές φυλακές με την είσοδό τους στο σωφρονιστικό κατάστημα, όπως ακριβώς προβλέπεται από τον νόμο. Ωστόσο, σύμφωνα με έρευνα του παρατηρητηρίου συνθηκών φυλάκισης στην ΕΕ που επικεντρώθηκε στις συνθήκες φυλάκισης στην Ελλάδα, στη συνέχεια και μετά την εισαγωγή των γυναικών στη φυλακή, τα αντικείμενα αυτά- σερβιέτες ή ταμπόν-δίνονται μόνο στις γυναίκες που είναι τελείως άπορες, που έχουν HIV ή που είναι έγκυες.
Οι υπόλοιπες φυλακισμένες είναι υποχρεωμένες να αγοράσουν τα αντικείμενα αυτά και δεν τους παρέχονται δωρεάν, κατά παράβαση του νόμου.
Εδώ εγείρονται ορισμένα πολύ πρακτικά ερωτήματα : Πρέπει οι γυναίκες να ζητήσουν σερβιέτες και ταμπόν; Αν τα προϊόντα είναι διαθέσιμα, πώς ελέγχεται η διανομή τους; Αν τα προϊόντα δεν είναι διαθέσιμα για όλες, πως διαπιστώνεται ότι αυτές που τα ζητούν τα έχουν όντως ανάγκη; Πώς απαντάμε αυτές τις ερωτήσεις φροντίζοντας να μην καταπατώνται τα δικαιώματα των κρατουμένων και να τηρούνται όλες οι νόμιμες διαδικασίες;
Πολύ απλά, δεν τις απαντάμε. Δεν είναι δύσκολο να εικάσουμε την άνιση κατανομή των προϊόντων υγιεινής στις κρατούμενες, καθώς στοιχεία σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο διαπιστώνεται η ύπαρξη εισοδήματος και τον τρόπο με τον οποίο αποκλείονται οι σερβιέτες ή τα ταμπόν σε όσες δεν τα δικαιούνται, παραμένουν άγνωστα.
Σύμφωνα, επίσης, με την Επιτροπή Πρόληψης Βασανιστηρίων του Συμβουλίου της Ευρώπης (CPT) που επισκέφτηκε την Ελλάδα πέρσι ακριβώς τέτοια εποχή, οι συνεχιζόμενες συστημικές αποτυχίες στις φυλακές, συμπεριλαμβανομένων του υπερπληθυσμού, της έλλειψης προσωπικού και των ακατάλληλων υγειονομικών συνθηκών είναι από τα κύρια προβλήματα του σωφρονιστικού συστήματος της Ελλάδας.
ΗΠΑ
Σύμφωνα με έκθεση του 2015, 54% των φυλακισμένων γυναικών στην Ν Υόρκη δεν έχουν πρόσβαση σε όσες σερβιέτες χρειάζονται. Κάθε επίπεδο φυλάκισης στη Ν Υόρκη έχει και άλλη πολιτική σχετικά με την διαχείριση της περιόδου των κρατουμένων. Η πρόσβαση των γυναικών σε προϊόντα προσωπικής υγιεινής έχει λιγότερη σχέση με τα διαθέσιμα αποθέματα και αφορά περισσότερο τις σχέσεις εξουσίας μεταξύ των κρατουμένων αλλά και των φυλάκων.
Οι σερβιέτες, σύμφωνα με ρεπορτάζ του New York Times το 2017, αποτελούν μέσο ενός εσωτερικού, άτυπου ανταλλακτικού εμπορίου : Είναι τόσο σημαντικές για την διατήρηση της υγιεινής και της αξιοπρέπειας των κρατουμένων που ορισμένες φορές και ελλείψει οικονομικών μέσων, χρησιμοποιούνται ως ισχυρό διαπραγματευτικό εργαλείο. Οι γυναίκες ανταλλάσσουν προσωπικά τους αντικείμενα για να τις αποκτήσουν, αν δεν έχουν τα χρήματα να τις αγοράσουν.
Να τονίσουμε εδώ ότι σχεδόν όλα τα προϊόντα είναι πιο ακριβά στις φυλακές. Έρευνα που έγινε στις φυλακές της Πενσιλβάνια, αναδεικνύει ότι αυτό συμβαίνει διότι τα καταστήματα πώλησης προϊόντων στη φυλακή (Commissaries, αγγλιστί) δεν ανήκουν ιδιοκτησιακά στα σωφρονιστικά ιδρύματα που τα στεγάζουν αλλά σε ιδιωτικές εταιρείες οι οποίες χρεώνουν περισσότερο τα προϊόντα προκειμένου να βγάλουν κέρδος. Οι φυλακές λειτουργούν σαν στεγαστικές υποδομές και κερδίζουν προμήθεια από τα κέρδη αναδρομικά και στο τέλος κάθε λογιστικού έτους.
Η μεγαλύτερη διαφορά κόστους προϊόντων μέσα και έξω από τις φυλακές παρατηρείται στα προϊόντα εμμηνορροϊκής υγιεινής και η εργασία που μπορεί να κάνει μια γυναίκα εντός των φυλακών για να κερδίζει ένα εισόδημα πληρώνει, κατά μέσο όρο, πολύ λιγότερο από τον βασικό μισθό του εκάστοτε κράτους.
Ηνωμένο Βασίλειο
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, έκθεση της The Independent Custody Visiting Association εξέφρασε την ανησυχία της διαπιστώνοντας ότι οι κρατούμενες δεν ερωτώνται στη χώρα για τις υγειονομικές τους ανάγκες, υπάρχει έλλειψη αποθεμάτων προσωπικής υγιεινής και δεν υπάρχουν γυναίκες φύλακες διαθέσιμες για να συζητήσουν τις εμμηνορροϊκές ανάγκες των κρατουμένων.
Η δυσκολία πρόσβασης των κρατουμένων δεν αφορά μόνο τα προϊόντα προσωπικής υγιεινής τους αλλά και τα παυσίπονα που ενδεχομένως χρειάζονται για να αντιμετωπίσουν, όχι μόνο τους πόνους της περιόδου, αλλά και ορισμένα επίπονα σύνδρομα αναπαραγωγικής υγείας, όπως η ενδομητρίωση.
Ινδία
Μια έκθεση με τίτλο «γυναίκες στη φυλακή» που δημοσιεύθηκε το 2018 από το Υπουργείο Γυναικών και Παιδικής Ανάπτυξης της Ινδίας, υπογραμμίζει τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στις ινδικές φυλακές, στις οποίες κρατούνται στο σύνολό τους 17.834, το 81,8% αυτών των οποίων έχουν περίοδο. Ωστόσο, η διαχείριση της εμμηνορροϊκής υγιεινής στις ινδικές φυλακές είναι τραγική. Οι τουαλέτες είναι ελάχιστες σε σχέση με τις κρατούμενες και ο ιδιωτικός χώρος είναι ανύπαρκτος, με αποτέλεσμα να υπάρχει πάντα φόβος εισβολής. Στις φυλακές της Ινδίας, οι τουαλέτες βρίσκονται συνήθως έξω, χωρίς εγγυήσεις ασφάλειας ή ελάχιστης ιδιωτικότητας.
Ο κίνδυνος εισβολής κάποιου άντρα φύλακα καθιστά τις γυναίκες υποψήφια θύματα σεξουαλικής κακοποίησης εντός των φυλακών.
Η έλλειψη, έτσι, βασικών χώρων φροντίδας και προσωπικής υγιεινής δεν αντανακλά μόνο την αμέλεια του εκάστοτε κράτους για τις εμμηνορροϊκές ανάγκες των γυναικών, αλλά υπονοεί και την πλήρη κατάρριψη του προσωπικού τους χώρου και άρα της ασφάλειάς τους.
Στην Ινδία υπάρχει και το πρόβλημα της έλλειψης νερού ανά γυναίκα τρόφιμο, που κάνει τις συνθήκες υγιεινής ακόμα χειρότερες, αφού οι γυναίκες όχι μόνο δεν έχουν τρόπο να πλυθούν οι ίδιες αλλά δεν έχουν νερό να πλύνουν και τα λερωμένα ρούχα τους.
Οι φυλακές και τα καταστήματα κράτησης μπορούν εύκολα να γίνουν ένας σκοτεινός τόπος παραβίασης δικαιωμάτων.
Η έλλειψη διαφάνειας, το ανύπαρκτο κρατικό ενδιαφέρον για τις συνθήκες διαβίωσης, η έλλειψη ερευνών αλλά και το γεγονός ότι τα μόνο στοιχεία που έχουμε προέρχονται από το εξωτερικό ή από έρευνες που μας έχει αναγκάσει να κάνουμε η ΕΕ, αραιά και που και σαν άλλος κηδεμόνας, δημιουργούν ερωτήματα σχετικά με τις βασικές συνθήκες υγιεινής και διαβίωσης των γυναικών κρατουμένων στη χώρα μας.
Σε ένα κρατικό πλαίσιο που βλέπει τον σωφρονισμό ως τιμωρία, η αδιαφορία για τις υγειονομικές ανάγκες των γυναικών φυλακισμένων μπορούν να ιδωθούν εύκολα ως δικαιοσύνη.
Χωρίς διαφάνεια και απαντήσεις σχετικά με τα κόστη και την προσβασιμότητα των γυναικών σε προϊόντα περιόδου, το σωφρονιστικό μας σύστημα δεν είναι καθόλου σωφρονιστικό, είναι κι αυτό, όπως και όλη η κοινωνία εκτός και γύρω του, εκδικητικό, τιμωρητικό και βαθιά πατριαρχικό.