Friendzone: O Ρος, η Ρέιτσελ κι εγώ

Λέω να πούμε μερικά πράγματα για το friendzone. Ξέρεις τι είναι, αλλά ας το ορίσουμε για να ξεκινήσουμε. Στην ποπ κουλτούρα, λοιπόν, friendzone είναι μια κατάσταση κατά την οποία το ένα μέλος μιας φιλικής σχέσης μεταξύ ενός άντρα και μιας γυναίκας, θα ήθελε να γυρίσει τη σχέση σε ερωτική ενώ το άλλο, όχι. Η έκφραση έγινε γνωστή από τα Friends, όπου ο Τζόι αποκάλεσε το Ρος «Δήμαρχο του friendzone», γιατί γούσταρε τη Ρέιτσελ και δεν είχε στον ήλιο μοίρα, μια και εκείνη «τον έβλεπε σαν φίλο». (Που τελικά δεν ίσχυε).

Γενικά, σύμφωνα με το αρχικό κόνσεπτ, αυτοί που μπαίνουν σε friendzone είναι άντρες, κι αυτές που τους βάζουν εκεί, γυναίκες. Η κατάληξη “-zone” είναι λόγω των σαφών ορίων της σχέσης των δύο, που φαίνονται αδύνατον να ξεπεραστούν και να περάσει η όλη φάση στο ποθούμενο από τον frienzone (δηλαδή τον άντρα) επίπεδο. Η κατάσταση θεωρείται θλιβερή και ψυχοβγάλτρα, γιατί εμπεριέχει τη σιωπηλή (συνήθως) απόρριψη, ενώ συγχρόνως θεωρείται άδικη γιατί το θύμα (ο άντρας) είναι Καλό Παιδί.

Ψάχνοντας σε ελληνικά σάιτς αντρικού περιεχομένου, από τη μία έχεις τα μέινστριμ πόρταλς όπου βλέπεις όλους τους τρόπους να αποφύγεις να μπεις στο friendzone όντας ο άντρας ο αντρικός κι αρρενωπός που λέει τι θέλει εξ αρχής ντόμπρα και σταράτα και δεν είναι μουνόδουλος, ενώ στις πιο σκοτεινές γωνιές του ιντερνέτ, εκεί που φεύγεις από το απλό PUA (Pick Up Artist) και περνάς σε επίπεδα Red Pill (επικίνδυνα μισογυνιστικές συνωμοσιολογικές θεωρίες), βλέπεις ότι το friendzone χαρακτηρίζεται ως κατάχρηση καλοσύνης και ύπουλη, διαβολική τακτική των θηλυκών (sic), ώστε να εκμεταλλευτούν αυτούς που τις γουστάρουν και να τους πατήσουν κάτω. Οι κάρχιες.

Ψάχνοντας σε φεμινιστικά σάιτς (αλλά και στο wiki), βλέπεις την ανάλυση του φαινομένου από εντελώς άλλη σκοπιά. Από την αντίθετη, θα μπορούσες να πεις, σκοπιά. Διαβάζεις ότι η έννοια friendzone είναι μισογυνιστική γιατί δεν αναγνωρίζει τη συναίνεση και το δικαίωμα της γυναίκας να πει «όχι» αν δεν γουστάρει.

Να το εξηγήσω πιο αναλυτικά: Ο ιδανικός υποψήφιος για friendzone είναι το Καλό Παιδί. Το Καλό Παιδί, στην πραγματικότητα δεν είναι απαραίτητα καλό παιδί, απλά φέρεται σαν καλό παιδί μέχρι να πάρει αυτό που θέλει. Το Σύνδρομο Καλού Παιδιού™ αναφέρεται στην καλή συμπεριφορά ενός άντρα προς μια γυναίκα όχι γιατί αυτό είναι το φυσικό του ή επειδή τη συμπαθεί, αλλά με σκοπιμότητα, ώστε σταδιακά να την τουμπάρει και να την πείσει να του κάτσει.

Γιατί το Καλό Παιδί θεωρεί ότι το σεξ και το σώμα της γυναίκας γενικά είναι αντικείμενο συναλλαγής, και αν της φτιάξει δυο φορές το πισί, δικαιωματικά το αξίζει.

Η επίσημη γραμμή του φεμινισμού είναι ότι το friendzone δεν υπάρχει, και είναι ένα μισογυνιστικό θεωρητικό κατασκεύασμα από άντρες που δεν μπορούν να διαχειριστούν την απόρριψη και θεωρούν ότι η βασική ευγένεια θα έπρεπε να τους εξασφαλίζει πήδημα, επειδή η γυναίκα τους το χρωστάει.

Ξέρεις τι επιβεβαιώνει πέρα από κάθε αμφιβολία ότι κάποιον τον γουστάρεις; Το ότι θέλεις να τον βλέπεις και να βρίσκεσαι κοντά του όλη την ώρα. Όταν θες κάποιον, δεν μπορείς να σταματήσεις τον εαυτό σου από το να ψάχνει αφορμές να τον συναντήσει. Όταν γουστάρεις κάποιον, δυσκολεύεσαι να σταματήσεις τον εαυτό σου απ’ το να ψάχνει τρόπους να τον ευχαριστήσει. Δεν είναι κάτι που κάνεις με σκοπιμότητα, δεν είναι κάτι που κάνεις στρατηγικά, σχεδόν δεν μπορείς να κάνεις αλλιώς. Απλά θες να τον δεις, δεν πα να ‘χει να πάει στην εφορία να σταθεί στην ουρά, δεν σε νοιάζει, αρκεί να υπάρχεις κι εσύ κάπου εκεί κοντά.

Η ταπεινή μου άποψη είναι πως η επίσημη φεμινιστική θεώρηση του friendzone είναι το αντίβαρο στην πατριαρχική θεώρηση του friendzone, και είναι αναγκαία. Αλλά αυτό καθαυτό το φαινόμενο friendzone είναι υπαρκτό, ουδέτερο, αναμενόμενο και απόλυτα φυσικό (όχι το υποτιθέμενα βιολογικό φυσικό, το άλλο, το απλό, το αναμενόμενο).

Μπορεί ρε παιδί μου αυτός που γουστάρεις να είναι μέσα στην ευρύτερη παρέα σου ή να είναι στη δουλειά και να σου γυάλισε ξαφνικά ή τέλος πάντων σε κύκλο και περιστάσεις που δεν είναι το αυτονόητο ή δεν συνηθίζεται να προσεγγίσεις κάποιον γκομενικά. Μπορεί και να μην είσαι σίγουρος αν θα σου αρέσει στο τετ-α-τετ ή αν έχετε κοινά, ή μπορεί απλά να φαίνεται τρομερά ριψοκίνδυνο και τρομακτικό το να του την πέσεις στεγνά. Άρα τι θα κάνεις; Θα τον προσεγγίσεις και θα επιδιώξεις να κάνετε λίγο παρέα για να ψυχανεμιστείς τι παίζει, αρχικά φιλικά.

Θα μπεις σε διερευνητικό πεδίο που μπορεί να καταλήξει σε friendzone, αναγκαστικά.

Γιατί ο άλλος μπορεί να μην σε γουστάρει. Δεν φταίει αυτός αν τον γουστάρεις και δεν σε γουστάρει, αλλά δεν φταις ούτε εσύ που τον γουστάρεις ενώ δεν σε γουστάρει. Τι πρέπει να κάνεις αν τύχει η άτυχη αυτή στιγμή; Δεν υπάρχει σωστό και λάθος, κάνεις ό,τι αντέχεις. Είναι υπόθεση προσωπική. Το προτεινόμενο, αν συνειδητοποιήσεις ότι δεν σε γουστάρει και πονάς πολύ, είναι να απομακρυνθείς. Αλλά για πάρα πολύ κόσμο, για τον περισσότερο κόσμο δηλαδή, το άτομο που γουστάρεις είναι ναρκωτικό και είναι πάρα πολύ δύσκολο να απεξαρτηθείς. Θυμήσου, μπορεί να σου αρκεί απλά να τον βλέπεις. Κι ας υποφέρεις. Δεν είναι εύκολο να φύγεις. Και δεν είναι εύκολο να φύγει ούτε ο άλλος αν σε συμπαθεί, γιατί δεν ξέρεις αν γνωρίζει κιόλας το δράμα που περνάς ή αν το αγνοεί.

Η κατάστασή σου βέβαια δεν είναι στατική. Μπορεί να περάσεις από πλήρη άρνηση του ότι δεν παίζει κάτι να συμβεί, από την ελπίδα που πεθαίνει τελευταία, από θρήνο και θλίψη, από το «δεν θέλω να μιλάμε άλλο», από ντιλίτ και πλοκ, από «το ξανασκέφτηκα, δεν θέλω να χάσω αυτό που είχαμε, σε εκτιμώ πολύ», ξανά απ’ την αρχή, ξανά άρνηση, ξανά θλίψη, μέχρι να βρεθεί ο επόμενος που θα σε μαγέψει και ο λεγάμενος να ξεπεραστεί.

Αν πάρουμε την περίπτωση Ρος και Ρέιτσελ ως αρχετυπικό friendzone, δεν τίθεται θέμα μισογυνισμού. Άλλο το να πλησιάζεις μια γυναίκα προσποιούμενος ότι είσαι φίλος, ώστε να χαλαρώσει τις άμυνές της και να σε εμπιστευθεί, και μετά να της την πέσεις όταν είναι λίγο μεθυσμένη ή μπερδεμένη για να μην είναι σε θέση να αρνηθεί. Αυτό δεν έχει καμία σχέση με το Ρος. Ο Ρος νοιαζόταν για τη Ρέιτσελ πραγματικά. Δεν ήταν καλός μαζί της περιμένοντας σεξουαλικά ανταλλάγματα.

Σε τέτοιες περιπτώσεις friendzone, δεν υπάρχει σκοπιμότητα, εκτός κι αν σκοπιμότητα είναι ο αλκοολισμός και το να κοπανάς το κεφάλι σου στον τοίχο ρυθμικώς, επιθυμώντας διακαώς να αυτοπυρποληθείς, ενώ ακούς πόσο θέλει τον Άλλον που θέλει, λεπτομερώς.

Ξέρεις, πολλές φορές, παρά τις δυσκολίες, παρά τις επίπλαστες αλλά γιγαντωμένες διαφορές μας, παρά την πατριαρχία, παρά τα σκατά στην κοινωνία, οι άνθρωποι μαγεύονται ο ένας απ’ τον άλλον, με ανταπόκριση ή χωρίς, και δεν μπορούν παρά να γίνουν αυτό που θα ήθελαν να δει ο άλλος, αυτό που θα ήθελαν να είναι για να δει ο άλλος, αυτό που πιστεύουν πως αξίζει ο άλλος να ερωτευτεί.

Υπάρχει και μια ενδιαφέρουσα θεωρία σύμφωνα με την οποία οι άντρες (δηλαδή πολλοί άντρες, αν και όχι όλοι οι άντρες), θέλουν να έχουν γύρω τους γυναίκες που θεωρούν ελκυστικές, ανεξαρτήτως με το αν πιστεύουν ότι μπορεί να συμβεί ποτέ κάτι ερωτικό μ’ αυτές. Συχνά, ούτε το επιδιώκουν. Προσεγγίζουν λοιπόν γυναίκες που θεωρούν ελκυστικές, για φιλίες. Όχι λανθάνουσες φιλίες. Κανονικές φιλίες. Χωρίς να ελπίζουν, χωρίς να εύχονται, χωρίς ίσως καν να θέλουν. Δεν είμαι σίγουρη τι ακριβώς σημαίνει αυτό, πάντως το βρίσκω συναρπαστικό.

Απ’ την άλλη, βέβαια, πολύ συχνά άντρες προσεγγίζουν γυναίκες που τους ελκύουν, με τη λογική «κι αν σου κάτσει, σου αλλάζει τη ζωή», αλλά αν δεν κάτσει, δεν τρέχει και κάτι, γιατί ούτως ή άλλως ήταν μια πιθανότητα στο εκατομμύριο και τις εκτιμούν πραγματικά ως φίλες.

Αυτό που θέλω να πω είναι ότι η ζωή είναι γεμάτη friendzones, κάποια πιο επίπονα και καταστροφικά, και κάποια πιο ανώδυνα και χαλαρά. Δυστυχώς οι άλλοι δεν θέλουν πάντα αυτό που θέλουμε εμείς, κι όταν το θέλουν, δεν το θέλουν ακριβώς όσο εμείς. Υπάρχει τεράστιο φάσμα στις ανθρώπινες σχέσεις, όσο κι αν προσπαθούμε να τις τακτοποιήσουμε σε κουτάκια με επιγραφές, για «να ξέρουμε πού πάμε». (Όχι ότι μπορείς να ξέρεις ποτέ πού πάτε, ακόμα κι αν έχεις στολίσει τα κουτάκια σου με δαχτυλίδια, κουφέτα και ρύζια). Και σκέφτομαι πως το «φιλία – έρωτας», μεταξύ ανθρώπων συμβατής σεξουαλικότητας, ίσως και να είναι φάσμα. Ίσως τα πράγματα να είναι ρευστά -όχι πολύ, αλλά αρκετά. Και είναι χαοτικό και μπερδευτικό και καθόλου βολικό όταν θες να ‘χεις τον έλεγχο για να νιώθεις ασφαλής, αλλά κάπως έτσι είναι η ζωή, όλοι το ξέρουμε αυτό.

Και μια και μιλάμε για zones, ας πω κι αυτό. Με βάση τα στερεότυπα, εκεί που οι άντρες παλεύουν με το friendzone, οι γυναίκες ταλαιπωρούνται με το fuckzone. Είναι η άλλη όψη του ίδιου κάλπικου νομίσματος, και έχουμε σ’ αυτό το σάιτ αποδείξεις ένα σωρό. Κι εδώ, από τον έναν μπαίνουν όρια: «δεν θέλω σχέση», και ο άλλος προσπαθεί να τα ξεπεράσει, πασχίζει, επιμένει, κάνει υπομονή, αλλά δεν μπορεί. Μου φαίνεται ότι όλες οι θεωρίες του friendzone έρχονται κι εδώ κουτί.

Θα μπορούσες π.χ. να πεις ότι δεν υπάρχει fuckzone, απλά κάποιες γυναίκες δεν δέχονται τη ρομαντική απόρριψη ή δεν έχουν μάθει να απολαμβάνουν το σεξ για το σεξ. Αλλά θα μπορούσες να πεις κι ότι κάποιες γυναίκες κάνουν σεξ με σκοπιμότητα, για να πετύχουν το στόχο τους, που είναι η Σχέση.

Θα μπορούσες όμως να πεις κι ότι η πραγματικότητα που ζεις όταν θες τον άλλον συνολικά κι αλλοπαρμένα, κι εκείνος δεν θέλει αλλά δεν τον χαλάει να σε πηδάει, είναι τόσο φρικτά ψυχοφθόρα και αλλοτριωτική, που απ’ τη μια σε καταστρέφει κι απ’ την άλλη δεν αντέχεις να την κόψεις μαχαίρι, αλλά προτιμάς να κάθεσαι να σκάβεις λίγο λίγο την πληγή. Μακάρι ο Άλλος να απομακρυνόταν όταν το ‘βλεπε το πράγμα απ’ την αρχή, να σε λύτρωνε απ’ το μαρτύριο. Αλλά μεγάλα παιδιά είμαστε, θα σου πει, δεν σου έκρυψα τίποτα, ήξερες τα δεδομένα, εσύ κάνεις αυτή την επιλογή.

Κι εγώ κάποτε είχα κρατήσει σε fuckzone για δυόμιση χρόνια ένα πραγματικά καλό παιδί, ενώ έπρεπε να είχα απομακρυνθεί. Έπρεπε να είχα απομακρυνθεί εγώ, γιατί εκείνος δεν είχε το κουράγιο να το κάνει, και το ξέραμε και οι δυο.

Δυστυχώς, όταν θέλουμε κάποιον τρελά, είναι πολύ δύσκολο να φερθούμε σαν μεγάλα παιδιά.

Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News