Κάποιες φορές στην Ιστορία, κάποιοι άνθρωποι και κάποια προϊόντα πολιτισμού, έπιασαν τον παλμό μιας εποχής. Είτε γιατί έτυχε ή γιατί πέτυχε, είτε η στιγμή τους περίμενε ή περίμεναν τη στιγμή, κατάφεραν να γίνουν η πιο δυνατή φωνή μιας εποχής, συμπύκνωσαν τα ιδανικά της, έγιναν παντοτινό σημείο αναφοράς της, έμβλημα και σήμα κατατεθέν.
Μιλώντας για ποπ κουλτούρα, αυτό έκανε στην Ελλάδα ο Κωστόπουλος, και στον αντίποδα ας πούμε ότι είχε τον Τζιμάκο®, για να αγγίξουμε και το «σαν σήμερα». Αυτό έκανε στην Αμερική κάποτε και ο Χιου Χέφνερ. Αυτό έκανε και η σειρά που καθόρισε τα 90s, τα Φιλαράκια. Πιθανόν, κάποια στιγμή θα λέμε ότι αυτό έκανε και η οικογένεια Καρντάσιαν.
Κρίνοντας παλιότερα τέτοια πρόσωπα και πράγματα με τη γνώση του τώρα, μας φαίνονται κατώτερα, αηδιαστικά, ανόητα, προσβλητικά, κακοποιητικά, επικίνδυνα. Αλλά τότε, ήταν η επιτομή του τώρα.
Ευτυχώς, οι εποχές αλλάζουν. Και μπορείς να κρίνεις μια εποχή από τα προϊόντα πολιτισμού της αλλά δεν μπορείς να κρίνεις προϊόντα πολιτισμού με τα κριτήρια άλλης εποχής.
Για τους ανθρώπους, βέβαια, κάθε μέρα είναι η μέρα της κρίσης. Οι άνθρωποι είναι για να αλλάζουν, να εξελίσσονται. Αν μείνεις στάσιμος, μένεις πίσω.
Μιλώντας για πρόσωπα, είναι λυπηρό και λίγο ντροπιαστικό να βλέπεις πάλαι ποτέ ιερά τέρατα της Τέχνης και της κουλτούρας να βγαίνουν και να λένε τρομακτικά πράγματα, που δεν έχουν καμία θέση στο σήμερα, γιατί αυτό ήταν το status quo όταν ήταν νέοι.
Αλλά το πρόβλημα με το να υπήρξες κάποτε κάποιος, είναι να παρέμεινες ίδιος.
Γενικά, όλοι παγιδευόμαστε στο σύμπαν που γνωρίζουμε όταν είμαστε νέοι. Αυτό μας είναι οικείο για πάντα, και όλα τα μεταγενέστερα παράλληλα σύμπαντα μοιάζουν λιγότερο αυθεντικά. Δεν είναι όπως τότε. -Φυσικά.
Αλλά αναπολούμε και νοσταλγούμε για πάντα αυτά που μας άρεσαν όταν ήμασταν 18-25, ακούμε τα ίδια τραγούδια μια ζωή και λέμε «δεν φτιάχνουν πια τέτοια μουσική», και δεν συνειδητοποιούμε ότι αυτό που νοσταλγούμε είναι αυτό που ήμασταν εμείς τότε, αυτό που νιώθαμε όταν ακούγαμε αυτή τη μουσική επειδή ήμασταν 18-25.
Σε μια κοινωνία που εκθειάζει και εξιδανικεύει τη νεότητα, ωριμότητα σημαίνει να την ξεπεράσεις. Να επαναπροσδιορίσεις τι είσαι, πού στέκεσαι και τι σε αντιπροσωπεύει τώρα. Γιατί, συνολικά, ως τώρα, παλιότερα σημαίνει χειρότερα.
Η ενηλικίωση, όχι η ηλικιακή αλλά η πιο βαθιά, η ουσιαστική, που οδηγεί στην έννοια της ωριμότητας, είναι συνυφασμένη όχι με την ανύψωση αλλά με την πτώση.
Πέφτεις απ’ τα σύννεφα αλλά και γκρεμίζεις στο διάβα σου τα κακώς κείμενα. Πρώτα είναι που συνειδητοποιείς ότι οι γονείς σου είναι άνθρωποι κανονικοί, με αδυναμίες κι ελαττώματα, που κάνουν λάθη και παραπτώματα, και πέφτεις απ’ τα πούπουλα τα απαλά, και δεν γυρνάς ποτέ ξανά. Μετά κοιτάς πιο προσεκτικά άλλα πρόσωπα εξουσίας και βέβαια και συστήματα, το κατεστημένο και την ίδια την πραγματικότητα, κι όλα τα ρίχνεις απ’ το βάθρο τους, σκόνη και μπούρμπερη -γιατί αυτό άλλωστε οφείλει να κάνει η νεότητα.
Και μετά με έκπληξη θα δεις πως ακόμα και στενοί σου φίλοι και γνωστοί, άνθρωποι αξιόλογοι, που εκτιμούσες, που είχες εμπιστευτεί, κι αυτοί μπορεί να αποδειχτεί πως δεν ήταν αυτό που νόμιζες, ή άλλαξαν και γίναν κάτι άλλο, από την ίδια τη ζωή.
Κι ακολουθεί η σειρά αυτών που σεβόσουν και θαύμαζες πιο πολύ, είδωλα που πίστευες πως στέκονταν από σένα πιο ψηλά, αν και στην ίδια πλευρά, και αποδεικνύονται άλλοι, άγνωστοι, ξαφνικά. Ρατσιστές, μισογύνηδες, ομοφοβικοί, εθνικιστές, ακόμα και βιαστές ή έστω κουρασμένα, ξεπερασμένα μυαλά, που ξεπλένουν και δικαιολογούν τα πρώτα, τα φρικτά.
Και το σοκ είναι μεγάλο, η αποκαθήλωση ολική, δεν μένει τίποτα όρθιο, και τότε αναρωτιέσαι τι έμεινε και πού στέκεσαι εσύ.
Δεν έμεινε τίποτα, είμαστε μόνοι εγώ κι εσύ. Αλλά είμαστε αρκετοί. Ας τα ισοπεδώσουμε όλα κι ας βάλουμε θεμέλια για να ξαναφτιάξουμε μια κοινωνία πιο στέρεη, πιο δίκαιη, πιο σωστή.
Όπως είπε ο Wystan Hugh Auden, το να είσαι άτομο που σκέφτεται, νιώθει και δημιουργεί, σε μια κοινωνία μη σκεπτόμενη και μη συναισθανόμενη, απλά συμμορφούμενη, είναι να βάζεις τον εαυτό σου ξανά και ξανά απέναντι από το σύστημα ή σε αντίθεση με το σύστημα, αλλά κάτι να σε ωθεί να μετατρέψεις αυτές τις αντιθέσεις σε λύσεις. Να οραματιστείς άλλα πεδία δυνατοτήτων, άλλες απαντήσεις, και να κάνεις ερωτήσεις που ακόμα δεν έχουν ερωτηθεί.
Μόνο πρόσεξε. Αν κάποια στιγμή πεις εντάξει μωρέ, τα πράγματα τώρα είναι καλά, αρκετά με τις αλλαγές, μην το παρακάνουμε, ως πού θα φτάσουμε τελικά, το δικό σου το οικοδόμημα είναι απ’ αυτά που πρέπει να κατεδαφιστούν γιατί είναι σάπια, επικίνδυνα και ετοιμόρροπα. Και κάποιος εκεί έξω σ’ ακούει, και πέφτει απ’ τα σύννεφα.
Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News
Αν στο κείμενο άφησα να εννοηθεί κάτι τέτοιο, ότι δηλαδή αν ακούμε λόγια σαν αυτά, ας τα αφήνουμε να πέσουν κάτω κι ας είναι εγκληματικά, πραγματικά συγγνώμη. Έως και το αντίθετο εννοώ. Συγχωρώ πιο εύκολα σεξιστικά αστεία και συμπεριφορές που καταγράφηκαν σε παλιότερες εποχές, αλλά αν κάποιος έλεγε τέτοια πράγματα τώρα, δεν θα υπήρχε πια για μένα. Δεν υπερβάλλω. Σε προσωπικό επίπεδο, δεν έχω πρόβλημα να διαγράψω ούτε καλλιτέχνες ούτε καν φίλους, και εννοείται ότι δεν διαχωρίζω τον καλλιτέχνη από το έργο του. Τις εποχές διαχωρίζω. Αυτό που λέω στο κείμενο είναι να μην λυπόμαστε *εμείς* και να είμαστε προετοιμασμένοι… Διαβάστε περισσότερα »
Δεν άφησες να εννοηθεί τίποτα τέτοιο, ούτε καν υπήρξαν ασάφειες ή σκοτεινά σημεία. Το διάβασα 2 φορές πριν απαντήσω, ίσως θα ήταν καλό να το ξαναδιαβάσουν και άλλοι.
Σε ρεαλιστικό ηθικό επίπεδο, δεν μπορούμε να περιμένουμε οι άνθρωποι να είναι πολύ καλύτεροι από την κουλτούρα στην οποία μεγάλωσαν και έμαθαν να λειτουργούν. Σε πρακτικό επίπεδο, δεν έχουμε δικαίωμα να τους κρίνουμε με νόμους άλλους από της χώρας που την εκάστοτε εποχή έχει δικαιοδοσία στην πράξη τους. (Δεν το λέω σωστά, αλλά κατάλαβες). Σε προσωπικό επίπεδο, είμαι πολύ λιγότερο ελαστική.
Ειρήνη, το κείμενο σου είναι το κείμενο που θα θέλαμε να γράψουμε όλοι αυτοί που παρατηρούμε σήμερα αυτό που συμβαίνει παγκοσμίως γύρω μας και θέλουμε να κάνουμε κάτι για να δυναμώσουμε συλλογικά το “σκέπτομαι, νιώθω, δημιουργώ”. Είναι σκέψεις που τις συναντώ όλο και πιο συχνά γύρω μου, από ανθρώπους αφυπνισμένους. Φαντάζομαι οτι ο καθένας μέσα από τον δικό του τομέα μπορεί να λειτουργήσει ως φορέας μιας τέτοιας “επανάστασης”. Όμως πιστεύεις πως είναι αρκετό; Δεν χρειάζεται μια κοινή “ιδέα”, μια κοινή πλατφόρμα που θα συσπειρώσει όλους αυτούς που μπορούν να οραματιστούν άλλα πεδία δυνατοτήτων; Ή πιστεύεις ότι αρκούν στο σύνολό τους… Διαβάστε περισσότερα »
Δεν ξέρω σε ποια φάση της Ιστορίας θα αποδειχθεί εκ των υστέρων ότι βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή. Εσύ λες ότι το πριν έχει διαλυθεί, αλλά αυτό νομίζω ότι το πιστεύουμε μεταξύ μας μια μικροσκοπική μειοψηφία ανθρώπων, σε πολύ συγκεκριμένους κύκλους. Μπορεί να είναι πολύ νωρίς. Μπορεί η αλλαγή να έρθει φυσικά, σταδιακά, μπορεί και όντως να υπάρξει συσπείρωση και να γίνει πραγματική επανάσταση. Δεν ξέρω. Το μόνο που φαντάζει σίγουρο για τώρα, είναι ότι τον κύριο ρόλο σε ό,τι γίνει, θα τον παίξουν τα social media. (Πάντως εμένα να με λογαριάζεις μέσα).
Σε λογαριάζω. Καιρό τώρα:)