Δεν έχετε ιδέα πόσο άσχημα είναι τα πράγματα στην Πολωνία

‘Aυτό που περιγράφεις το λέμε έκτρωση για κοινωνικούς λόγους και δεν συμβαίνει στην Πολωνία’, μ’ενημερώνει η Paulina Krasnodębska, ακτιβίστρια υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών στην Πολωνία και δημιουργός της ομάδας ‘Warszawskie Dziewuchy’, στόχος της οποίας είναι να βοηθήσει γυναίκες και ΛΟΑΤ άτομα να βρουν οικονομική και νομική στήριξη. 

Η ερώτησή μου ήταν αν μέχρι την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της χώρας που εξεδόθη την 22α Οκτωβρίου ποινικοποιώντας σχεδόν καθ’ολοκληρίαν τις εκτρώσεις, η έκτρωση ήταν επιλογή αν κάποια απλώς ήθελε να προβεί σ’αυτή χωρίς δικαιολογίες κι εξηγήσεις. 

‘Δεν είναι επιλογή. Δεν μπορείς να κάνεις έκτρωση απλώς επειδή δεν θέλεις να κάνεις παιδιά. Δεν το κάνουμε νόμιμα αυτό στην Πολωνία. Ακόμη όμως κι αν η υγεία της μητέρας βρίσκεται σε κίνδυνο, ακόμη κι αν πρόκειται για εγκυμοσύνη που φαίνεται απ’την αρχή ότι θα την οδηγήσει σε επιπλοκές ή ακόμη κι αν είναι εξαιρετικά αδύναμη για να εγκυμονήσει, η πίεση που δέχονται οι γιατροί να μην προβούν σε διακοπή κύησης είναι τέτοια που πολλοί απ’αυτούς αρνούνται να προχωρήσουν στη διαδικασία ακόμη κι αν είναι απαραίτητη’. 

Στις 22 Οκτωβρίου 2020, το Συνταγματικό Δικαστήριο της Πολωνίας αποφάσισε τις πρώτες απογευματινές ώρες ότι όλες οι εκτρώσεις, με εξαίρεση αυτές που γίνονται αιτία βιασμού, αιμομιξίας ή ‘σοβαρού κινδύνου για την υγεία’, θεωρούνται αντισυνταγματικές. 

Λίγα λεπτά πριν την ανακοίνωση της απόφασης, πολωνικές ιστοσελίδες φεμινιστικής ενημέρωσης ανέβαζαν απανωτά ποστ μεταφρασμένα σε πολλές γλώσσες προσπαθώντας να ενημερώσουν για την επικείμενη τραγωδία· μια τραγωδία αναμενόμενη για τους έξω που παρακολουθούσαν την πολωνική πολιτική σκηνή τον τελευταίο χρόνο και εντελώς απίστευτη για τις Πολωνές που θα είναι υποκείμενα του συγκεκριμένου νόμου.

‘Οι περισσότερες εκτρώσεις στην Πολωνία γίνονται λόγω γενετικών ανωμαλιών που εντοπίζονται στο έμβρυο’ λέει η Paulina. Δημοσίευμα της εφημερίδας ‘Τhe New York Times’ την επιβεβαιώνει παραθέτοντας αριθμούς. ‘Το 2019, οι 1074 στις 1100 εκτρώσεις συνέβησαν λόγω διάγνωσης γενετικής ανωμαλίας στο έμβρυο’ διαβάζουμε ενώ σύμφωνα με δημοσίευμα του BBC οι εκτρώσεις λόγω γενετικών ανωμαλιών αποτελούν γενικά το 98% των νόμιμων εκτρώσεων στη χώρα. 

Γράφω νόμιμων γιατί σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα υπολογίζεται ότι κάπου ανάμεσα σε 80.000 και 120.000 γυναίκες επισκέπτονται το εξωτερικό για να τερματίσουν την κύηση τους. To έργο το έχουμε ξαναδεί δεκάδες φορές, το βλέπουμε κάθε φορά που μια χώρα υπενθυμίζει στις γυναίκες ότι είναι εμβρυοδοχεία άνευ δικαιωμάτων και ότι πολύ τράβηξε το παραμύθι που τους  λέει ότι είναι κανονικοί άνθρωποι. Όταν λοιπόν μια χώρα δεν επιτρέπει την έκτρωση, αυτό που συμβαίνει είναι να δημιουργούνται ‘εκτρωτικοί προορισμοί’ σε διπλανές χώρες ή να επιστρέφουμε στην πολυαγαπημένη και πολυδοκιμασμένη μέθοδο της κρεμάστρας.

Αν τυχόν δεν ξέρετε την τελευταία, μην ανησυχείτε, δεν είναι περίπλοκη. Οι γυναίκες απλούστατα προσπαθούσαν να τερματίσουν την εγκυμοσύνη τους αγκιστρώνοντας το έμβρυο με το γάτζο της κρεμάστρας· ‘όταν ήμουν στη Νέα Υόρκη, αρκετές γυναίκες έφταναν με μία κρεμάστρα ακόμη ανάμεσα στα πόδια τους. Όποιος την έβαζε μέσα- ίσως και η ίδια η γυναίκα- δεν μπορούσε να την αφαιρέσει γιατί αγκιστρωνόταν στον τράχηλο. Ωστόσο δεν χρησιμοποιούσαν μόνο απλές κρεμάστρες. Χρησιμοποιούσαν ό,τι μπορείς να φανταστείς, βελόνες πλεξίματος, γάτζους του κροσέ, σπασμένες αλατιέρες, ακόμη και μπουκάλια αναψυκτικών’ γράφει ο γυναικολόγος Waldo L. Fielding στις αρχές του 20ου αιώνα.

 

Πώς νιώθεις; 

Ειλικρινά; Δεν ξέρω. Μιλούσα με τις συνεργάτιδές μου όλη μέρα, απ’την ώρα που βγήκε η απόφαση δεν ξέρουμε τι να πούμε, τι να νιώσουμε, πώς ν’απαντήσουμε. Είναι ένα απαίσιο μίγμα οργής, είμαστε απίστευτα θυμωμένες, που έχει όμως μέσα και κάποια απελπισία. Θέλουν να κάνουν τη ζωή μας μαρτύριο. Δεν μπορώ να το πιστέψω, δεν μπορώ να πιστέψω ότι ακόμη συζητάμε αυτά τα πράγματα, ότι ακόμη πρέπει να διαμαρτυρόμαστε γι’αυτά τα πράγματα τον 21οαιώνα, στην Ευρώπη. Είμαστε σοκαρισμένες. Θυμωμένες αλλά κυρίως σοκαρισμένες. Η πρώτη μου αντίδραση ήταν ‘τι στο διάολο συνέβη’ και νομίζω ότι δεν είμαι η μόνη που νιώθει έτσι.

Ποια είναι η σύσταση του Συνταγματικού σας Δικαστηρίου; Σε τι βαθμό αυτή η απόφαση ελήφθη από άντρες; 

Πάνω απ΄τους μισούς δικαστές είναι άντρες. Το δικαστήριο έχει γυναίκα πρόεδρο, δεν ξέρω πώς δε ντρέπεται. Όμως, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις που έχουν γίνει στο δρόμο, πάνω από το 70% του πολωνικού λαού διαφωνεί με την απόφαση.

 

Το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο της Πολωνίας αποτελείται από 15 δικαστές με 9ετείς θητείες. Αυτή τη στιγμή, η απόφαση που πάρθηκε, αποφασίστηκε όχι από ένα σώμα που απλώς ‘παραπάνω απ’τους μισούς είναι άντρες’ αλλά από ένα σώμα 13 αντρών και 2 γυναικών. Μία απ’τις δύο είναι η Πρόεδρος του Δικαστηρίου η οποία είναι και παθιασμένη υπερασπίστρια της απαγόρευσης της έκτρωσης. Συγκεκριμένα, υποστήριξε ότι το να επιτρέπεται η έκτρωση σε περιπτώσεις γενετικών ανωμαλιών είναι απότοκο ευγονικών ιδεολογιών και πρέπει να παταχθεί. 

 

Ονομάζεται Julia Przyłębska και μάλλον εξασφάλισε μια θέση στον παράδεισο αν και με κάπως αμφιλεγόμενο τρόπο. Με εξίσου αμφιλεγόμενο τρόπο εξασφάλισε τη θέση της στο Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο καθότι-χαμογελάστε-ανακηρύχθηκε πρόεδρος παραβιάζοντας την συνταγματικώς προβλεπόμενη διαδικασία με αποτέλεσμα να τίθεται αυτή τη στιγμή ζήτημα για το αν το συγκεκριμένο δικαστικό σώμα είναι σε θέση να λαμβάνει αποφάσεις με νομική ισχύ. Πολωνικά μέσα αρθρογραφούν σχετικά με το ότι όχι μόνο η Πρόεδρος αλλά και ορισμένα μέλη του σώματος που κατέχουν το αξίωμά τους, ανέλαβαν καθήκοντα κατά παράβαση του πολωνικού συντάγματος και ότι όποια απόφαση ληφθεί δεν μπορεί να έχει έννομα αποτελέσματα. 

 

 

Πώς τοποθετήθηκαν οι οργανώσεις για τα δικαιώματα των ΑΜΕΑ μετά την ανακοίνωση της απόφασης; Σε γενικές γραμμές συμφωνούν ή διαφωνούν; 

Στην Πολωνία δεν υπάρχει καμία απολύτως κρατική μέριμνα για ΑΜΕΑ ανθρώπους. Δεν υπάρχουν πόροι, δεν υπάρχει πρόβλεψη για βοήθεια στις οικογένειες, δεν υπάρχουν ειδικά σχολεία ούτε είναι εύκολο να εξασφαλισθούν φάρμακα για παιδιά που γεννιούνται με χρωμοσωμικές ανωμαλίες. Η πρώτη δήλωση που διάβασα από οργανώσεις που ασχολούνται ενεργά με το ζήτημα είναι ότι ‘αυτή η απόφαση ενδεχομένως να είχε μια βάση αν υπήρχε δυνατότητα να έχουμε φροντίδα. Απ’τη στιγμή που αυτή δεν υπάρχει, δεν καταδικάζουμε την έκτρωση. Είναι βάναυσο ν’αναγκάζεις μια γυναίκα να ζήσει μ’ένα παιδί που δεν θα φύγει ποτέ απ’το σπίτι και θα χρειάζεται μόνιμη φροντίδα μέχρι το θάνατό του. Κανείς δεν θα της πληρώσει τίποτα, ούτε φάρμακα ούτε γιατρούς.’ Οι οργανώσεις των ΑΜΕΑ προς το παρόν είναι με το μέρος μας. 

 

Ποιο είναι το επόμενο βήμα για τις φεμινιστικές οργανώσεις; 

Oι διαδηλώσεις δεν έχουν αποτέλεσμα. Διαδηλώνουμε χρόνια γι’αυτό, έχουμε κουραστεί. Η ενημέρωση των πολιτών επίσης δεν έχει νόημα, όπως είπα το 70% διαφωνεί με το νόμο. Δεν ξέρω τι θα κάνουμε. Μάλλον θα περιμένουμε. Θα ψάξουμε να βρούμε νομικές λύσεις ωστόσο αμφιβάλλω ότι ακόμη κι αν φτάσει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων πρώτον, θα δικαιωθούμε και δεύτερον, ότι θα εφαρμοσθεί η απόφασή του. Θα βρούμε γυναικολόγους που αναλαμβάνουν να φέρουν εις πέρας τη διαδικασία και θα μοιράσουμε τις λίστες μεταξύ μας, θα μαζέψουμε χρήματα για να πάνε φτωχές γυναίκες στο εξωτερικό και να το κάνουν εκεί με ασφάλεια όμως,ειλικρινά, προς το παρόν έχουμε μουδιάσει. Θα περιμένουμε. 

Γιατί τέτοια έλλειψη εμπιστοσύνης απέναντι στην εξουσία των ευρωπαϊκών θεσμών; 

Όργανα της ΕΕ έχουν με σαφήνεια διαπιστώσει την αντισυνταγματικότητα της σύστασης του υπάρχοντος δικαστικού σώματος. Ταυτόχρονα έχει διαπιστωθεί σωρεία παράνομων πράξεων από την πολωνική κυβέρνηση. Η Ευρώπη όλο ‘προειδοποιεί’ την Πολωνία ν’αλλάξει συμπεριφορά και να σταματήσει να περιορίζει τη δημοκρατία αλλά προφανώς δεν υπάρχει κύρωση. Ειδικά ως προς το θέμα του Συνταγματκού Δικαστηρίου, η Ευρώπη ‘προειδοποιεί’ χρόνια και όλο δεσμεύεται ότι θα λύσει το ζήτημα αλλά δεν έχει γίνει απολύτως τίποτα. Είναι ακόμη εκεί και σήμερα καταδίκασαν τις Πολωνές. Νιώθω ότι ζούμε σε μια διεστραμμένη εκδοχή της πραγματικότητας, πραγματικά δεν ξέρουμε πώς ν’αντιδράσουμε γιατί αυτός ο εφιάλτης δεν μοιάζει καν αληθινός. 

Έχετε μαθήματα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στη χώρα σου; Έχετε δωρεάν μεθόδους αντισύλληψης; 

Στην Πολωνία; Με ρωτάς αν έχουμε σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στην Πολωνία; Όχι. Δεν έχουμε. Η αντισύλληψη είναι ακριβή, ακριβότερη απ’ό,τι στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες και δυσεύρετη. Για να πάρεις αντισυλληπτικά χρειάζεσαι συνταγή γιατρού, και οι γιατροί αρνούνται να τα γράψουν. Ακόμη κι αν τα γράψουν, τα φαρμακεία αρνούνται να τα πουλήσουν. 

 

Κάπου εδώ να σας πω ότι μιλούσε πολύ ήρεμα, με μια φωνή σχεδόν διδακτική, μιλούσε σα να περιέγραφε ένα πίνακα ή σα να μου έδειχνε ένα μουσείο και να μου εξηγούσε τη σημασία των καλλιτεχνών. Γι’αυτό, την ρώτησα αν η ηρεμία με την οποία μιλάει οφείλεται στο ότι μιλάει αγγλικά ή αν είναι έτσι ο χαρακτήρας της.

‘Σου φαίνομαι ήρεμη; Όχι, δεν είμαι ήρεμη. Είμαι εξαντλημένη. Έκλαιγα όλη μέρα. Ίσως φταίνε και τ’αγγλικά αλλά κυρίως η εξουθένωση’. 

 

Τι σε προβληματίζει περισσότερο σχετικά με τον καινούργιο νόμο; 

Αν εξαιρέσουμε το ότι είναι μια απόδειξη του ότι δεν θεωρούμαστε άνθρωποι και ότι δεν έχουμε λόγο πάνω στο σώμα και τη μήτρα μας, θα έλεγα ότι ανησυχώ για τις γυναίκες που δεν ξέρουν πού να πάνε για διακοπή κύησης. Εγώ και οι φίλες μου ξέρουμε, έχουμε τρόπους να το λύσουμε αν συμβεί αλλά χιλιάδες γυναίκες στη χώρα δεν έχουν ιδέα. Όλες έχουμε μανάδες, αδερφές, φίλες, θείες. Ανησυχώ γι’αυτές, ανησυχώ για όλες τις γυναίκες που θα πεθάνουν διακόπτοντας την κύηση μόνες τους, ανησυχώ για όσες δεν έχουν λεφτά να φύγουν στο εξωτερικό και σε λίγο θα είναι κολλημένες στο σπίτι μ’ένα παιδί που δεν μπορεί να επιβιώσει και που δεν ήθελαν ποτέ. Δεν φοβάμαι για μένα αλλά πνίγομαι από φόβο για τις άλλες. 

 

–

 

Το ότι βρισκόμαστε στο 2020 και οδεύουμε προς το 2021, ενίοτε χρησιμοποιείται ως επιχείρημα υπέρ της προόδου. Δεν είναι. Δεν έχει κανένα λόγο να είναι, ίσως όσοι το χρησιμοποιούν, υπονοούν ότι κατέχουμε κάποια προγενέστερη γνώση πάνω στην οποία μπορούμε να χτίσουμε πιο σταθερά τα επόμενα αλλά η πορεία της ιστορίας δεν λειτούργησε ποτέ γραμμικά, οι ιδέες δεν εξελίσσονταν επειδή απλώς ο χρόνος τράβαγε μπροστά-αντιθέτως, θα βρείτε την συντριπτική πλειοψηφία των ιδεών ν’ανακυκλώνονται ανάμεσα στους πολιτισμούς και τους αιώνες. Είμαστε κι εμείς early 20s, απλώς με διαφορετική χιλιετία μπροστά.

 

Το 2019 λιώναμε από ανησυχία σχετικά με την πιθανότητα καθολικής απαγόρευσης της έκτρωσης σε Πολιτείες των ΗΠΑ, εδώ στα εγχώρια άνοιξε συζήτηση σχετικά με τα δικαιώματα των εμβρύων μετά από την αφίσα στο μετρό και το εξώφυλλο εφημερίδας που φυσικά αγκαλιάστηκε από την Ιερά Σύνοδο, στην Πολωνία μόλις απαγορεύτηκαν οι εκτρώσεις με εξαίρεση τις περιπτώσεις βιασμού και αιμομιξίας (η προσωπική μου γνώμη απέναντι σ’αυτό είναι ότι η γυναίκα είναι τόσο πολύ ταυτισμένη με πράγμα που σ’αυτές τις δύο περιπτώσεις η εγκυμοσύνη της γίνεται αντιληπτή σαν προσβολή ιδιοκτησίας και γι’αυτό προστατεύεται-ίσως η Πολωνία φροντίσει να εντάξει τη συγκεκριμένη διάταξη στο εμπράγματο δίκαιο για να γίνει ακόμη πιο σαφής) και το 2018 οι Ελληνίδες κατέβηκαν στους δρόμους για να μη στενέψει ο νομικός ορισμός του βιασμού. 

 

Αυτή είναι η πραγματικότητα και αυτές είναι ελάχιστες απ’τις εκφάνσεις της που αποδεικνύουν ότι ο φεμινισμός όχι απλώς δεν είναι πασέ αλλά ότι καιγόμαστε από ανάγκη για τα πράγματα που πρεσβεύει. Η πραγματικότητα είναι ότι τα ‘Φεμινιστικά Παραληρήματα’ ως σελίδα έχει μαζέψει μερικές χιλιάδες ιστορίες φρίκης που σκιαγραφούν ξεκάθαρα την θέση της γυναίκας στην Ελλάδα του σήμερα και δεν έχει υπάρξει ιστορία βίας στο Α,μπα που δεν έχει κάποιο σχόλιο από κάτω της μορφής ‘μου έχει συμβεί κι εμένα’. 

Paulina, δεν ξέρω τι να πω πέραν του ότι σ’ευχαριστώ για το χρόνο σου. Δεν πιστεύω ότι έχω να πω κάτι πιο χρήσιμο.

Νιώθω ότι ο χώρος που έχουμε ως γυναίκες γίνεται πιο μικρός και πιο μικρός και ολοένα πιο μικρός. Νομίζω ότι αυτό συμβαίνει σε όλο τον κόσμο, διαβάζω για γυναικοκτονίες στη Λατινική Αμερική και τα ποσοστά των βιασμών στην Ινδία και για την σεξουαλική παρενόχληση στην Ευρώπη και πραγματικά, πρέπει να παλεύουμε όλη την ώρα. Έχω κουραστεί, δεν θέλω να παλεύω άλλο, θέλω να ζήσω απλώς μια κανονική ζωή. Προτιμώ να μιλάω στους ανθρώπους, δεν θέλω άλλο να κατεβαίνω σε πορείες και να διεκδικώ. Οι περισσότερες γυναίκες που είμαστε στην οργάνωση δεν θέλουμε να παλεύουμε, αναγκαζόμαστε, δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Δεν μας αρέσει. Όχι απλώς δεν μας αρέσει, μισούμε το ότι χρειάζεται να το κάνουμε. Όμως, αλήθεια, δεν έχουμε άλλη επιλογή. Κάτι πρέπει να κανουμε. Δεν ξέρω ακόμη τι αλλά θα σκεφτούμε κάτι. 

 

Ο επίλογος είναι poll. Όσες και όσοι πιστεύετε ότι το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο κόπτεται για τα έμβρυα και θα έπαιρνε την ίδια απόφαση αν οι άντρες κυοφορούσαν, αφήστε καρδούλα στα σχόλια. Όσες και όσοι πιστεύετε ότι ο μισογυνισμός χύνεται σε κάθε φλέβα, νεύρο, αρτηρία του πολιτισμού και βασανίζει γυναίκες αντιμετωπίζοντάς τις σαν ένσαρκα αντικείμενα κάντε λάικ γιατί αν αφήσετε σχόλια θα πέσει το σύστημα.

Ακολουθήστε το Α,ΜΠΑ στο insta πατώντας εδώ

Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News