AoratesGynaikes
Εικονογράφηση: Bianka /LiFO
in ,

Αόρατες γυναίκες: Μια καταγραφή της εσκεμμένης απαλειφής μας απ’ τον κόσμο

Η έρευνα της Caroline Criado Perez αποδεικνύει πώς η αρσενική γλώσσα στην ιατρική, στην εργασία, παντού στη δημόσια σφαίρα είναι σύστημα και όχι τυχαιότητα

Το μεγαλύτερο μέρος της καταγεγραμμένης ανθρώπινης ιστορίας διέπεται από ένα μεγάλο κενό δεδομένων. Οι χρονικογράφοι του παρελθόντος ασχολήθηκαν ελάχιστα με το ρόλο των γυναικών στην εξέλιξη της ανθρωπότητας, εκλαμβάνοντας τις ζωές των ανδρών ως αντιπροσωπευτικές όλων των ανθρώπων. Σε ό,τι αφορά τις ζωές των γυναικών συνήθως επικρατεί σιωπή. Ολόκληρος ο πολιτισμός μας, οι ιστορίες που αφηγούμαστε, όλα χαρακτηρίζονται από μια «απούσα παρουσία» των γυναικών.

Πρόκειται για το έμφυλο κενό δεδομένων.

Με αυτό ακριβώς το κενό ασχολείται η Βρετανίδα ακτιβίστρια, συγγραφέας και δημοσιογράφος Caroline Criado Perez στο βιβλίο της «Αόρατες Γυναίκες: Προκαταλήψεις και Διακρίσεις σε Έναν Κόσμο για Άντρες», που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο.

Το βιβλίο, που παρέμεινε για 16 εβδομάδες στη λίστα των ευπώλητων των Sunday Times, μεταφράστηκε σε περισσότερες από 12 γλώσσες και τιμήθηκε με την υψηλότερη διάκριση για επιστημονικό τίτλο του 2019 από τη βρετανική Royal Society, υπήρξε και μεγάλη μεταφραστική πρόκληση, καθώς οι μεταφράστριες Κατερίνα Γουλέτη και η Βασιλική Μήσιου επεδίωξαν και πέτυχαν τη γλωσσική ουδετερότητα, παρότι η ελληνική γλώσσα δεν την ευνοεί.

Η συγγραφέας συγκεντρώνει δεδομένα από όλο τον κόσμο, θέλοντας να καταδείξει ότι το έμφυλο κενό δεδομένων όχι μόνο πηγάζει από τη διαιώνιση των έμφυλων στερεοτύπων, αλλά και την τροφοδοτεί. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα έναν κόσμο όπου «το αρσενικό θεωρείται ως καθολικό», ενώ οι γυναίκες εκλαμβάνονται ως μειονότητα, με αποτέλεσμα να «λησμονούνται, αγνοούνται και γίνονται αόρατες».

«Στόχος του βιβλίου δεν είναι η ψυχανάλυση. Δεν έχω άμεση πρόσβαση στις ενδόμυχες σκέψεις εκείνων που διαιωνίζουν το έμφυλο κενό δεδομένων, κάτι που σημαίνει ότι το παρόν βιβλίο δεν μπορεί να αποδείξει αναντίρρητα γιατί υφίσταται το κενό αυτό. Μπορώ μόνο να σας παρουσιάσω τα δεδομένα και να σας ζητήσω να εξετάσετε τα στοιχεία ως αναγνώστες και αναγνώστριες. […]

s3.gy .digitalmetaixmiouploadsass
“Αόρατες Γυναίκες: Προκαταλήψεις και διακρίσεις σε έναν κόσμο για άντρες”: Caroline Criado Perez, Μετάφραση: Κατερίνα Γουλέτη, Βασιλική Μήσιου / Εκδόσεις Μεταίχμιο / Βρείτε το βιβλίο στο LiFOShop

Αυτό που έχει σημασία είναι εάν, με κριτήριο τη βαρύτητα των στοιχείων που θα παρουσιάσω, είναι βάσιμο το συμπέρασμα ότι το έμφυλο κενό αποτελεί απλώς μια μεγάλη σύμπτωση.  Θα υποστηρίξω πως δεν είναι. Θα υποστηρίξω ότι το έμφυλο κενό δεδομένων αποτελεί τόσο την αιτία όσο και το αιτιατό ενός τρόπου “μη σκέψης”, σύμφωνα με τον οποίο η ανθρωπότητα εκλαμβάνεται ως σχεδόν αποκλειστικά ανδρική», γράφει η Perez στον πρόλογο.

Χειμαρρώδης, γλαφυρή αλλά και με αυστηρό επιστημονικό τόνο όπου χρειάζεται, η συγγραφέας αναζητά την απουσία δεδομένων για τις γυναίκες παντού: ο σχεδιασμός των smart phones και των αυτοκινήτων, η θερμοκρασία στους χώρους εργασίας, τα υπόγεια πάρκινγκ ακόμα και οι τακτικές των φαρμακοβιομηχανιών, όλα έχουν σχεδιαστεί με βάση τις ανδρικές ανάγκες.

«Τα σώματα, τα συμπτώματα και οι ασθένειες που επηρεάζουν τον μισό παγκόσμιο πληθυσμό υποτιμώνται, αμφισβητούνται και αγνοούνται», ενώ «οι γυναίκες πεθαίνουν και ο ιατρικός κόσμος είναι συνένοχος»  -μια και η ιατρική έρευνα εξακολουθεί να λειτουργεί ανδροκεντρικά.

«Τα όρια της γλώσσας μου σημαίνουν τα όρια του κόσμου μου», είχε πει ο Λούντβιχ Βιτγκενστάιν και τουλάχιστον στην περίπτωση που εξετάζουμε φαίνεται πως είχε δίκιο. Στις γλώσσες που διαχωρίζουν, όπως η ελληνική, τις λέξεις σε γραμματικά γένη, η γενικευτική χρήση του αρσενικού είναι ο κανόνας. Είναι χαρακτηριστικό, εξάλλου, ότι ακόμα και ουδέτερες ως προς το γένος λέξεις ερμηνεύονται ως αρσενικές.

Η εικόνα φαίνεται πως ακολουθεί το παράδειγμα του λόγου. Η συντριπτική πλειοψηφία των πρωταγωνιστών σε κινηματογράφο/τηλεόραση αλλά και των ηρώων σε κόμικς /video games είναι αρσενικοί.

«Είναι πολύ μεγάλο το χρονικό διάστημα κατά το οποίο αντιμετωπίζαμε τις γυναίκες ως παρέκκλιση από την τυπική ανθρώπινη φύση, και για τον λόγο αυτό η αφάνειά τους ήταν αποδεκτή. Είναι ώρα να αλλάξουμε οπτική γωνία. Είναι ώρα να γίνουν οι γυναίκες ορατές».

Τα αγάλματα στους δημόσιους χώρους όπως και οι φιγούρες στα χαρτονομίσματα απεικονίζουν σχεδόν αποκλειστικά άνδρες, καθώς δεν υπάρχουν αρκετές γυναίκες στη λίστα των «σημαντικών προσώπων από το παρελθόν μας».

Αυτός ο συχνά επαναλαμβανόμενος ισχυρισμός παρουσιάζεται σαν αντικειμενικό γεγονός, όμως, όπως τονίζει η Perez, «τα γεγονότα αυτά ψεύδονται». Η αποτυχία να συμπεριληφθεί στα δεδομένα η μισή ανθρωπότητα έχει οδηγήσει σε κενά που πυροδότησαν το μύθο της ταύτισης του ανδρικού με το καθολικό, καθιστώντας τις γυναίκες αόρατες. Μερικά παραδείγματα ακόμα;

– Η θερμοκρασία στους χώρους εργασίας είναι κατά μέσο όρο πέντε βαθμούς πιο χαμηλή από την ανεκτή για τις γυναίκες.
– Σε τροχαίο, μια γυναίκα έχει 47% περισσότερες πιθανότητες από έναν άντρα να τραυματιστεί σοβαρά λόγω σχεδιασμού των αυτοκινήτων.
– Οι σύζυγοι δημιουργούν επιπλέον επτά ώρες οικιακών εργασιών ανά εβδομάδα για τις συζύγους τους.
– Κατά μέσο όρο είναι διπλάσιες οι πιθανότητες σε μια συζήτηση ένας άντρας να διακόψει μια γυναίκα παρά το αντίθετο.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο τα γυναικεία ζητήματα δεν συνυπολογίζονται, με τρία εξ αυτών να επανέρχονται διαρκώς στο βιβλίο: το γυναικείο σώμα, το βάρος της φροντίδας που οι γυναίκες παρέχουν αμισθί, και η βία των ανδρών εναντίον των γυναικών  -συνιστώσες που καθορίζουν τη σχέση των γυναικών με τον κόσμο και που είναι αναγκαίο να αρχίσουμε να λαμβάνουμε υπόψη.

Η αύξηση της γυναικείας αντιπροσώπευσης είναι αυτή που θα μπορέσει να καλύψει το έμφυλο κενό δεδομένων. Οι γυναίκες -και οι ανάγκες τους-  δεν λησμονούνται όταν συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων, την έρευνα και την παραγωγή γνώσης. Τα πράγματα αρχίζουν να αλλάζουν, όταν οι γυναίκες βγαίνουν από τη σκιά και κάνουν τη φωνή τους να ακουστεί.

«Είναι πολύ μεγάλο το χρονικό διάστημα κατά το οποίο αντιμετωπίζαμε τις γυναίκες ως παρέκκλιση από την τυπική ανθρώπινη φύση, και για τον λόγο αυτό η αφάνειά τους ήταν αποδεκτή. Είναι ώρα να αλλάξουμε οπτική γωνία. Είναι ώρα να γίνουν οι γυναίκες ορατές».

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News

1 Comment
δημοφιλέστερα
νεότερα παλαιότερα
Ενσωματωμένα σχόλια
Δείτε όλα τα σχόλια
all things must pass
all things must pass
1 χρόνος πριν

Με αφορμή την παρουσίαση του πράγματι σημαντικού και ενδιαφέροντος αυτού βιβλίου,θα ήθελα απλώς να καταθέσω την καθαρά υποκειμενική μου οπτική για την κυριαρχία του αρσενικού άρθρου στη γλώσσα.
Λοιπόν,εμένα δεν με ενοχλεί,ούτε αναζητώ ορατότητα ως γένους θηλυκού.
Αναζητώ πλήρη ορατότητα ως άνθρωπος, ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΣ γένους.
Θεωρώ εαυτόν ή εαυτήν αν προτιμάτε,πρωτίστως ανθρώπινο ΟΝ, δευτερευόντως δε γένους θηλυκού.
Από έφηβη έτσι το είχα στο νού μου.Και έτσι πορεύτηκα.Εκ του αποτελέσματος σε καλό μου βγήκε.
Απλώς μία καταγραφή προσωπικής διαδρομής.

Τελευταία επεξεργασία 1 χρόνος πριν από all things must pass