Όποια έχει παρακολουθήσει το ψυχολογικό θρίλερ του David Cronenberg του 1988, Dead Ringers, με τον Jeremy Irons στον διπλό ρόλο δίδυμων γυναικολόγων, οπωσδήποτε θυμάται -με τρόμο- τα γυναικολογικά εργαλεία που αποτελούσαν την πεμπτουσία της πλοκής. Την ιδέα στον διαταραγμένο εγκέφαλο του γιατρού ότι υπάρχουν μεταλλαγμένες γυναίκες που χρειάζονται μεταλλαγμένα γυναικολογικά εργαλεία. Στο σύμπαν του σκηνοθέτη η ιδέα της μετατροπής του σώματος όχι μόνο δεν είναι ξένη, αλλά αποτελεί γνώριμη θεματική. Όμως ο τρόμος στο μυαλό του θεατή απορρέει ακριβώς από την ανατριχίλα της εισβολής στο σώμα. Μια εισβολή που στις γυναίκες είναι ούτως ή άλλως συγγνωστή με κάθε γυναικολογική εξέταση. Φροντίζει γι’αυτό ένα από τα μάλλον πιο φοβιστικά αλλά και παλιά εργαλεία, ο κολποδιαστολέας.
Η τεκμηρίωση γυναικείων μαρτυριών για ιατρική βία είναι ένα θέμα σε γκρίζα ζώνη, παρόλο που το Συμβούλιο της Ευρώπης τις ορίζει ως «γυναικολογική βία». Αφορά αφενός σε διαγνωστικές διαδικασίες χωρίς επαρκή έλεγχο του πόνου, κι αφετέρου σε έλλειψη συμπόνιας για την ασθενή.
Η τεκμηρίωση γυναικείων μαρτυριών για ιατρική βία είναι ένα θέμα σε γκρίζα ζώνη, παρόλο που το Συμβούλιο της Ευρώπης τις ορίζει ως «γυναικολογική βία». Αφορά αφενός σε διαγνωστικές διαδικασίες χωρίς επαρκή έλεγχο του πόνου, κι αφετέρου σε έλλειψη συμπόνιας για την ασθενή.
Στο πλαίσιο αυτό ο κολποδιαστολέας έλκει την καταγωγή του από την αρχαία Ρώμη, περίοδο τόσο πολιτιστικής εξέλιξης όσο και εφεύρεσης των πλέον διεστραμμένων βασανιστηρίων. Η δομή του εργαλείου, φτιαγμένο από παγωμένο μέταλλο και με τον μηχανισμό τριών “βιδών” που επιτρέπουν στα δύο άκρα που μοιάζουν με σπάτουλες να ανοίξουν τα κολπικά τοιχώματα και να τα κρατήσουν ανοιχτά για εξέταση, τρομάζει εξ όψεως. Ο ήχος του μετάλλου, η αίσθηση του παγωμένου (που ευτυχώς οι περισσότεροι γυναικολόγοι βουτούν σε θερμό νερό για να την μειώσουν), η περιφορά της βίδας στις στροφές του παξιμαδιού… Και φυσικά το αίσθημα της εισβολής στο σώμα. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι το ανάλογο εργαλείο χρησιμοποιείται και σε συναινετικό παιχνίδι bdsm, όπως επίσης υπάρχει και το αντίστοιχο πρωκτικό (επίσης γνωστό από την ρωμαϊκή εποχή).
Πίσω στη Βρετανία του 19ου αιώνα, όταν τρεις νόμοι προσπάθησαν να σταματήσουν τις σεξουαλικά μεταδιδόμενες ασθένειες του βασιλικού στρατεύματος και του βασιλικού ναυτικού, κάθε γυναίκα που καθίστατο ύποπτη για σεξεργασία μπορούσε να σταλεί για βίαιη γυναικολογική εξέταση με κολποδιαστολέα. H ακτιβίστρια της εποχής Josephine Butler (1828-1906) αποκαλούσε την κάθε τέτοια εξέταση “βιασμό”, ενώ η υποψία αφροδίσιου νοσήματος επέφερε εγκλεισμό σε ιδρύματα “κλειστής θεραπείας”.
Όταν άθελά μας κάνουμε slut shaming για τα ΣΜΝ κατά την απιστία
Στην ανατριχιαστική του ιστορία ο κολποδιαστολέας ανάμεσα στα γυναικολογικά εργαλεία πιστοποιεί αυτό που λέμε συχνά, ότι το γυναικείο σώμα χάνει την αμιγώς βιολογική του έννοια της ανατομικής αλήθειας και εξυψώνεται τεχνηέντως σε ένα πόνημα ηθικής και αγνότητας με σκοπούς τον έλεγχο και την αστυνόμευση του φύλου.
Η σύνδεση της έννοιας του “παρθενικού υμένα” (μιας λανθασμένης θεώρησης του ιστού γύρω από το κολπικό άνοιγμα ως άπαξ διαπερατή μεμβράνη) με την εισβολή του κολποδιαστολέα ήταν αρκετή να δημιουργήσει έναν νέο πατριαρχικό τρόμο: τη ρήξη του υμένα κι επομένως την “ακύρωση της παρθενίας”
Η σύνδεση της έννοιας του “παρθενικού υμένα” (μιας λανθασμένης θεώρησης του ιστού γύρω από το κολπικό άνοιγμα ως άπαξ διαπερατή μεμβράνη) με την εισβολή του κολποδιαστολέα ήταν αρκετή να δημιουργήσει έναν νέο πατριαρχικό τρόμο: τη ρήξη του υμένα κι επομένως την “ακύρωση της παρθενίας”. Με τις βικτωριανές αντιλήψεις περί πολυτιμότητας της παρθενικής επιβεβαίωσης ως εχέγγυο για έναν καλό γάμο, ο τρόμος αυτός έπαιρνε στα μυαλά των γυναικών (και των μητέρων τους) μια πολύ συγκεκριμένη απόχρωση. Σήμαινε την δια παντός στέρηση του δικαιώματος σε καλή αποκατάσταση…
Ήδη ο θεολόγος της Καθολικής εκκλησίας, Άγιος Αυγουστίνος, τον 5ο μεταχριστιανικό αιώνα, εφιστά την προσοχή στο ότι στην αναζήτηση παρθενικού υμένα, μια μαία μπορεί δυνητικά να τον καταστρέψει.
Στην Βαρθολίνεια Ανατομία (1688), των Caspar και Thomas Bartholin, πατρός κι υιού, από τους οποίους ονομάστηκαν οι βαρθολίνειοι αδένες αντιθετικά του στομίου του κόλπου, αναφέρεται: «Ο παρθενικός υμένας ή η μεμβράνη που ονομάζεται Ευγίων, από άλλους αποκαλείται το κλείσιμο της Παρθενίας και το Άνθος της Παρθενίας, γιατί όπου είναι, υπάρχει σημάδι Παρθενίας. Τώρα αν υπάρχει ή όχι κάποιο σημάδι παρθενίας, δεν πρέπει να αμφισβητείται. Διότι όλοι οι άντρες βρίσκουν ότι όταν παντρεύονται παρθένες, ότι υπάρχει κάτι που εμποδίζει την λόγχη τους να μπει μέσα, εκτός και αν σπρωχθεί προς τα εμπρός με μεγάλη δύναμη. Εξ ου και ο Τερέντιος [σσ.λατίνος συγγραφέας] λέει ότι η πρώτη συνουσία της παρθένου είναι εξαιρετικά επώδυνη. Και ως επί το πλείστον, παρουσιάζει θέαμα αίματος με μεγάλο πόνο. […] Στη μέση έχει μια τρύπα σαν δαχτυλίδι, έτσι ώστε στις μεγαλύτερες γυναίκες, να δέχεται το πάνω μέρος του μικρού δακτύλου τους, από την οποία τρύπα ρέουν τα έμμηνα.[…] Και στο Δευτερονόμιο, κεφ.22, στους γάμους, το ματωμένο ύφασμα παρουσιάζεται στη γερουσία ως απόδειξη της παρθενίας.»
Και σαν να μην έφταναν αυτά, συνεχίζουν την διήγηση για τον παρθενικό υμένα, εξετάζοντας τις περιπτώσεις κατά τις οποίες δεν παρουσιάζει την άνω εικόνα, με πρώτη αναφορά το εξής: «Αν οι Παρθένοι τον σπάσουν με την απληστία με τα δάχτυλά τους ή με κάποιο άλλο όργανο. Ως εκ τούτου, μερικά Έθνη, ράβουν τα χείλη των κοριτσιών που γεννήθηκαν, αφήνοντας λίγο κενό για να βγαίνουν τα ούρα, κι ούτε το ανοίγουν ξανά μέχρι την ώρα του γάμου· και τότε ο Νυμφίος προκαλεί την διάνοιξη, για να βεβαιωθεί ότι έχει παρθένο.»
Έθιμα φρίκης: Εκεί που αν είσαι γυναίκα, αξίζεις μόνο για την παρθενιά σου
Ο φόβος αυτός της διερρηγμένης παρθενίας κρατούσε και κρατά αρκετές γυναίκες μακριά από την γυναικολογική εξέταση. Με όλη αυτή την τρομολαγνεία η γυναικολογική εξέταση με κολποδιαστολέα παίρνει αποχρώσεις εισβολής, πόνου και αιμοραγγίας. Γυναίκες που ενδεχομένως δεν έχουν έρθει σε κολπική σεξουαλική επαφή ακόμα και σε μεγαλύτερη ηλικία, διστάζουν να κάνουν για παράδειγμα ΠΑΠ τεστ, στερώντας έτσι τους εαυτούς τους από την πρόληψη για προκαρκινικές αλλοιώσεις που μπορούν να τους στερήσουν την υγεία τους. Και παρόλο που γίνεται προσπάθεια για να φωτιστεί η πραγματικότητα σχετικά με την ποικιλομορφία υμένων, εξακολουθεί να υφίσταται ένας διάχυτος δισταγμός. Η Sarah Walser, γιατρός στο νοσοκομείο Johns Hopkins στις ΗΠΑ, σοκαρίστηκε όταν πρωτοανακάλυψε όταν έκανε την κλινική της εκπαίδευση ότι τα ονόματα “παρθενικός κολποδιαστολέας” και “έξτρα παρθενικός κολποδιαστολέας” χρησιμοποιούνταν για τα μικρότερα μεγέθη του εν λόγω εργαλείου. Επειδή ναι, υπάρχουν διαφορετικά μεγέθη, κι αυτά χρησιμοποιούνται για να υποδηλώσουν σεξουαλική δραστηριότητα. Όπως ανέπτυξε η Walser, αυτές οι ονομασίες αυθαίρετα δηλώνουν ότι «η μόνη επαφή που έχει σημασία είναι η ετεροκανονική διείσδυση πέους στον κόλπο», μια πεποίθηση που ταλαιπωρεί με διάφορες εκφάνσεις το γυναικείο φύλο.
Η πραγματικότητα της ευλυγισίας και ελαστικότητας του υμένα είναι ένα στοιχείο που δεν μπορεί να παραβλεφθεί στην χρήση των εργαλείων αυτών. Η μαρτυρία για ένα 19χρονο κορίτσι, που βρισκόταν στο νοσοκομείο τη δεκαετία του 1880 επειδή δεν είχε περίοδο, αναφέρει την εύρεση ενός παρθενικού υμένα τόσο εύκαμπτου που «ένας μεσαίου μεγέθους (μιας ίντσας) κολποδιαστολέας Fergusson είχε εισαχθεί επανειλημμένα, για σκοπούς εξερεύνησης, χωρίς να επηρεάζεται στον παραμικρό βαθμό η ακεραιότητά του». Προσέξτε όμως το «επανειλημμένα» κι όλο τον γυναικολογικό τρόμο που φέρει μέσα της η λέξη. Η νεαρή γυναίκα είχε υποστεί διαδοχικές εξετάσεις για να αποδειχθεί μια ιατρική πραγματικότητα, ενώ ήταν ήδη γνωστό ότι ο κολποδιαστολέας μπορεί να προκαλέσει πόνο τραυματίζοντας τα τοιχώματα του κόλπου…
Ευτυχώς για όλες μας ένα νέο σχέδιο κατασκευάζεται τώρα από μια ομάδα γυναικών σχεδιαστών και μηχανικών. Το Yona έχει επιφάνεια σιλικόνης και πολύ λιγότερο απειλητική εμφάνιση. Μια λιγότερο εκφοβιστική εμφάνιση σε ένα αναγκαίο εργαλείο αποτελεί εξέλιξη στην υγειονομική περίθαλψη των γυναικών, ενθαρρύνοντας μια εξέταση που είναι αναγκαία για την προστασία της υγείας όλων μας. Η αστυνόμευση των σωμάτων μας όμως έχει ακόμη δρόμο για να πάψει.
Με στοιχεία από The City of God, the conversation.
Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News
