Όπως για αρκετά ζητήματα στυλ, περισσότερο όμως για κάτι τόσο αόρατο όσο το άρωμα, συχνά διατυπώνεται μια αποτροπή για κάποια προϊόντα συσχετίζοντάς τα με μεγάλες ηλικίες. Σαν κατά κάποιο τρόπο οι μεγάλες να μην αξίζουν να φορέσουν κάτι της προκοπής, μιας κι αυτό αναφέρεται πάντοτε σε αρνητικά μόνο σχόλια. Σίγουρα θα έχετε πάει σε κάποιο πολυκατάστημα καλλυντικών ζητώντας ένα παλιότερο άρωμα και θα σας έχουν ξεκόψει στις πωλήσεις με ένα αποσβολωμένο, όσο κι επιθετικό, “μα αυτό είναι για τις μεγάλες!”, λες και τους ζητήσατε παράνομες ουσίες.
Κατά τη διάρκεια της εμπειρίας μου στο θέμα, ως διευθύντρια της ελληνικής έκδοσης της μεγαλύτερης εγκυκλοπαίδειας αρωμάτων στο δίκτυο, μάζεψα μερικές βιτριολικές, ή και λιγότερο καυστικές, ατάκες που συσχετίζουν αρώματα που θεωρούνται γενικώς χάλια, τρισάθλια, απαράδεκτα (ασχέτως αν είναι αντικειμενικά ή όχι) με μεγάλης ηλικίας γυναίκες. Το “μεγάλης ηλικίας” κάπως φλου, βεβαίως, αναλόγως την ηλικία της γράφουσας -ας μην ξεχνάμε ότι για τον 15άρη, οι 30άρηδες φαίνονται μεγάλοι άνθρωποι κι οι 50άρηδες γέροι, κ.ο.κ.
Ιδιαίτερα δυσάρεστη είναι η παρατήρηση ότι ο ηλιακιακός ρατσισμός για αρώματα εκφράζεται κυρίως από γυναίκες. Σπανίως συναντώ άντρα να λέει ανερυθρίαστα “φτου, χάλια, αυτό είναι για γριές”. Αν και κρυφά λένε άλλα, στα οποία θα αναφερθώ λίγο παρακάτω.
Όμως ας δούμε γυναικείες ατάκες σχετικώς:
- Άθλιο άρωμα, με πάει σε άλλες εποχές, δε μου κάνει για νεανικό, αλλά για κυρίες άνω των 70.
- Με εξαίρεση το “j’adore”, δε τα πάω καλά με τα αρώματα Dior. Είναι πολύ κλασσικά για μένα και κάπως γιαγιαδίστικα.
Ειπα να δώσω μια δεύτερη ευκαιρία στο […] σημερα και το δειγμάτισα πάνω μου. Το άρωμα έχει αέρα μιας άλλης πιο ρομαντικής εποχής (εξαιτίας του έντονου πατσουλί) αλλά είναι αρκετά πικρό για τα γούστα μου. Παρόλο που η καμπάνια του αρώματος απευθύνεται σε νεαρές κοπέλες, θα το πρότεινα σε ηλικίες 40+ ή σε συντηρητικές κοπέλες 30+ - Βαρύ έως ασήκωτο!!!! Όσοι άντρες το μύρισαν, σε μια γνωστή μου που το αγόρασε, είπαν πως το βρίσκουν γεροντίστικο!
- Όταν το δοκίμασα ήρθε μια όμορφη μυρωδιά στη μύτη μου, που όμως μου θυμίζει την γιαγιά μου…! Είναι όμορφο αλλά δε θα μπορούσα να το φανταστώ σε μια γυναίκα κάτω των 50, πόσο δε σε μια τριαντάρα..
- Mου θυμίζει αρώματα που φορούσε ο παππούς μου. Στη δικιά μου μύτη είναι έντονο, σκληρό και βαρύ. Απίστευτα ‘παλαιακή’ σύνθεση, για πολύ μεγάλες ηλικίες.
- Το έχει η μάνα μου και είναι ‘παλιό’ ακόμα και γι’ αυτήν.
- Η αλήθεια είναι πως δε μου άρεσε …. Θεωρώ πως είναι κατάλληλο για πιο μεγάλες κυρίες και είναι για κυρίες ή δεσποινίδες με κλασσικό στυλ.
Αποθαρρυντικό ότι ενώ υπερασπιζόμαστε το δικαίωμα να παρουσιαζόμαστε όπως μας αρέσει, ως προς το ορατό μέρος της εμφάνισης, είμαστε τόσο αυστηρές ως προς το αόρατο, ακόμη και μεταξύ μας.
Από μια άποψη είναι κατανοητό. Το άρωμα συνδέεται με τις μνήμες.
Ένα άρωμα της δεκαετίας του ‘70 ή του ‘80 για έναν άνθρωπο της gen Z ή των millenials παραπέμπουν στη μνήμη της θείας , της γιαγιάς , της κυρίας στην εκκλησία πρώτο στασίδι πίστα. Από την άλλη είναι κι ο φόβος της φθοράς και του θανάτου. Στα 16-18 θες να μεγαλώσεις , από τα 20 θες να είσαι θηλυκό και καβατζώνοντας πια τα 35 αρχίζεις να συνειδητοποιείς ότι έχει ήδη φύγει το ήμισυ της βιολογικής σου προσδοκίας.
Ενδεχομένως έχει να κάνει και με την μετουσίωση του meta-μηνύματος του grunge. Τις τελευταίες 2 δεκαετίες το να “νεανίζεις” είναι πάντα το βέλτιστο, το να μην “μεγαλοδείχνεις” αναγκαίο, άρα κι η επιλογή αρώματος σχετίζεται μ’ αυτή την σύγχρονη επιδίωξη πάση θυσία. Διότι στο παρελθόν δεν θεωρείτο κακό κάτι τέτοιο, εξ ου κι οι μόδες των περασμένων εποχών προωθούσαν στυλ ρούχων και κομμώσεων που έκαναν τους πλείονες να δείχνουν 20 χρόνια μεγαλύτεροι από την ηλικία τους, όπως βλέπουμε στις φωτογραφίες – εντούτοις κανέναν δεν ενοχλούσε αυτό…τουναντίον.
Νομίζω οτιδήποτε αντιβαίνει στο συρμό (το τι “φοριέται”) δημιουργεί μια κάποια απώθηση, ιδιαίτερα στην Ελλάδα που το ανήκειν είναι πρώτιστη ανάγκη και η όποια διαφορετικότητα είναι μηδαμινή.
Κι επειδή η προεξάρχουσα επιθυμία είναι να διαχωριστεί κάποιος από τις μεγαλύτερες γενεές, ίσως είναι πιο “αυτοματοποιημένο” να αποδίδεται το απωθητικό στις μεγάλες ηλικίες. Το εξαιρετικά προβληματικό είναι ότι κάνουμε τα πάντα για να ΜΗΝ μυρίζουμε “σαν γριά”, ακόμα κι αν δεν είμαστε στην γύρα για ερωτικό ταίρι, θέλουμε να κρατάμε “την δυνατότητα” να μας βλέπουν επιθυμητές. Είναι κάπως σαν την αντισύλληψη, σχεδόν καμία δεν πάει για περίδεση σαλπίγγων κι ας μην θέλει παιδί, σου λέει ας έχω το δικαίωμα ν’ αλλάξω γνώμη.
Eίναι μεγάλη η θεωρούμενη ανάγκη να δείξει μια νέα γυναίκα “θηλυκή” κι επιθυμητή, με έναν καθιερωμένο, αποδεκτό από τη μάζα τρόπο, στερεοτυπικό. Αλλιώς καθίσταται παρίας. Το άρωμα απλώς ακολουθεί. Επιπλέον εκπαιδεύεται και το αντίθετο φύλο απ’όλη αυτή την στρεβλή πρακτική που ακυρώνει το όποιο προσωπικό κριτήριο, την όποια ιδιοσυγκρασιακή ιδιαιτερότητα. Το δυστυχέστατο είναι δηλαδή ότι το “γούστο” δεν είναι αυθόρμητο, κάποιος τους πουλάει ό,τι τον βολεύει: στο κέρδος, στην προσφορά υλών, και στο πακετάρισμα. Kι αυτό είναι ένα από τα πολλά “βρώμικα” μυστικά της βιομηχανίας του αρώματος που δεν συζητιώνται.…
Όταν όμως ένας άντρας χαρακτηρίζει ότι ένα άρωμα είναι “για γυναίκες πέραν της ακμής τους, που ψεκάζουν αβέρτα για να καλύψουν την φυσική τους μυρωδιά”, το πράγμα στραβώνει άγρια. Είναι λυπηρό να σκεφτόμαστε έτσι για τη μάνα, τη γιαγιά, την μια μέρα γυναίκα, την αδερφή…
Αν υπάρχει “ημερομηνία λήξης”, ποιά είναι άραγε αυτή; Τα 30; 35; 40; 50; Πότε, τελικά, ξέρει κανείς;
Άραγε η ακμή κάποιου συσχετίζεται μόνον με την βιολογική νεότητα; Όσοι δουλεύουμε ή ζούμε με πολύ νέους δεν συναντάμε νέα παιδιά που είναι καταθλιπτικά, αγχώδη, ανασφαλή, με χίλιες ταλαιπωρίες που τους κάνουν να χάνουν την χαρά της ζωής; Είναι τότε “στην ακμή τους”; Και τι κάνει τέλος πάντων μια γυναίκα να ξεπεράσει την περίοδο ακμής της, την περίοδο που είναι πρωταγωνίστρια της ζωής, και πώς αυτό αποτυπώνεται στα σχόλια για τη μυρωδιά της; Αν ζήσει μέχρι τα 80, ηλικία όχι ασυνήθιστη στον προηγμένο κόσμο, διαβιεί άραγε τόσες δεκαετίες πλέον σε… παρακμή;
Επιπλέον αν υποθέσουμε ότι υπάρχει μια καταξιωμένη φόρμουλα νεανικής οσμής και μια άλλη ηλικιωμένης, ποιές είναι αυτές; Η γλυκιά, η καλοφάγωτη; Αυτή που μυρίζει φρεσκάδα απορρυπαντικού; Η αμβροξάνη, συστατικό σύγχρονων αρωμάτων; Τα λιβανιστά, κωδική ονομασία για αρώματα δεκαετίας του ‘80; Η απλυσιά;
Ή μήπως οι νέες πρωταγωνίστριες δεν εφαρμόζουν ποτέ το άρωμα με τον φορτικό τρόπο που κάνουν οι παλιότερες, με βάση αυτό το σκεπτικό; Κι όμως, καμιά Tik Toker δεν απορρίπτει κάτι που είναι Beast Mode, αντίθετα υπερθεματίζουν της μεγάλης έντασης και διάρκειας μιας ευωδιάς, κάτι όπου “τα λεφτά σου πιάνουν αξία”.
Eίναι μήπως η αίσθηση της απώλειας από τις κακές εμπειρίες της ζωής που κάνει κάποιον να ψεκάσει υπερβολικά, για να ξεφύγει από τις αγωνίες του τώρα; Ή πρόκειται για συνειδητή απόφαση, αν ψεκαστώ αρκετά δεν θα είμαι “τόσο γερασμένη κι άχρηστη, θα με προσέξουν”, με βάση το στρεβλό αυτό κοινωνικό σκεπτικό;
Κι είναι τέλος οι χαρακτηρισμοί κι η μοίρα αυτή επιφυλασσόμενη κοινωνικά μόνο για τις γυναίκες, γιατί το άρωμα είναι συνδεδεμένο με την ερωτική σαγήνη, κι επομένως μόνο το στερεοτυπικά όμορφο και νεανικό δημογραφικό είναι προορισμένο να φορά τις όμορφες ευωδιές; Οι “γριές” ας φορέσουν λοιπόν όλα τα άσχημα αρώματα;
Ίσως αυτό που πρέπει να αναλογιστούμε ανάγεται σε μια διευρυμένη πολιτική ορθότητα για το αόρατο. Εφόσον κάτι δεν είναι κυριολεκτικά αφόρητο οσφρητικά (πράγμα που θα ήταν σχεδόν αδύνατο για ένα άρωμα εκ φύσεως, εκτός αν κάποιος λουζόταν μ’αυτό ωσάν πυρηνικό απόβλητο), ας μην εκφραζόμαστε με οξείς χαρακτηρισμούς ηλικιακού σεξισμού στην φέρουσα. Το άρωμα είναι, αν μη τι άλλο, πολιτισμός.
NB. Περισσότερη ποπ κουλτούρα και σχολιασμός εδώ.