Αγαπητή «Α, μπα»: Οι συνθήκες του διδακτορικού μ’έχουν εξαντλήσει

Εδώ και ένα χρόνο έχω ξεκινήσει διδακτορικό εδώ στην Ελλάδα σε κλάδο θετικών επιστημών, σε πρόγραμμα με κάποια χρηματοδότηση, όχι κανένα τρελό πόσο. Στα πλαίσια αυτά, την επίβλεψη μου έχει ένας post-doc κυρίως. Το πρόβλημα είναι ότι από την αρχή της συνεργασίας μας, δεν μου έκανε την κατάλληλη εκπαίδευση, μου φόρτωνε επιπλέον πράγματα, σπάνια ερχόταν να επιβλέψει, οπότε ζητούσα βοήθεια απαντούσε ειρωνικά και δεν με βοηθούσε. Ως αποτέλεσμα, δούλευα 12+ ώρες κάθε μέρα για να τα βγάλω πέρα και σαββατοκύριακα σερί για μεγάλα διαστήματα, χωρίς την παραμικρή βοήθεια. Επίσης, απαιτούσε να είμαι διαθέσιμη 24/7, πολύ αργά, και φυσικά ούτε μια μέρα άδεια δεν έχω πάρει ούτε καν σε περιόδους διακοπών. Τελικά, για ότι συνέβαινε ή όποια λάθη έγιναν λόγω της έλλειψης καθοδήγησης εκ μέρους του, παρουσίασε στον καθηγητή ότι ήταν δικη μου αποκλειστικά ευθύνη, ότι μου τα επεξήγησε πολύ καλά, αλλά και παρουσίασε ως δικά του τα οποία καλά αποτελέσματα. Το ίδιο πρόβλημα ξέρω ότι υπήρχε και με προηγούμενους φοιτητές, οι οποίοι τελικά έφυγαν ή τους έδιωξαν. Ο καθηγητής δεν πιστεύει τίποτα, όσο κι αν υπάρχουν αποδείξεις για τη συμπεριφορά του και θεωρεί ότι είναι επαγγελματίας. Πλέον με όλα αυτά έχω χάσει το ενδιαφέρον μου. Αξίζει τον κόπο να βιώνω αυτή την κατάσταση χωρίς καθόλου ελεύθερο χρόνο, με ψυχολογία στον πάτο και ούτε καν χρόνο να ασχοληθώ με τα υπόλοιπα μου μαθήματα; τα παρατάω και ψάχνω για κάπου καλύτερα ή μένω σε αυτό που άρχισα πάρα τα τόσα προβλήματα;

Την ερώτηση αυτή απάντησε η Ελένη Χατζή, καθηγήτρια Δομοστατικής στο Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Τεχνολογίας Ζυρίχης, η οποία βρήκε το χρόνο να απαντήσει και την ευχαριστούμε πολύ:

Η ερώτηση αυτή έχει ένα επιπλέον ενδιαφέρον, καθώς έρχεται να μορφώσει μια στατιστική των θεμάτων στα οποία επικεντρώνονται οι ερωτήσεις – εντός του Α,μπα – όσον αφορά σε προβληματισμούς στον ακαδημαϊκό χώρο. Η πλειονότητα αυτών των ερωτημάτων, έως τώρα, εστιάζει στη σχέση του διδακτορικού φοιτητή με τον ενδιάμεσο στην ακαδημαϊκή επίβλεψη, δηλαδή τον/την μεταδιδακτορικό (Postdoc). Οι υποχρεώσεις και τα δικαιώματα ενός/μίας διδακτορικού φοιτητή/τριας καθορίζονται ως ένα βαθμό από γενικούς κανόνες που ακολουθούν το γενικότερο εργασιακό δίκαιο. Πέραν αυτού όμως, η διδακτορική εργασία διαφέρει στο ότι είναι και ένα προσωπικό πόνημα που προϋποθέτει καταρχήν ύπαρξη ιδίας πρόθεσης του φοιτητή να ασχοληθεί με την έρευνα, ενώ επιπλέον αναπόφευκτα μορφώνεται ως αποτέλεσμα της σχέσης με τον επιβλέποντα. Ο επίσημος επιβλέπων – ανεξαρτήτως συστήματος/χώρας – είναι πάντα ο αντίστοιχος καθηγητής. Πράγματι, σε αρκετά ακαδημαϊκά συστήματα, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, ο καθηγητής καταλήγει (κακώς) σε ρόλο μάνατζερ αφήνοντας την ουσιώδη επίβλεψη σε ενδιάμεσους. Συχνά, οι ενδιάμεσοι τείνουν να είναι χρόνια μέλη του γκρουπ, αποκτώντας δική τους ακαδημαϊκή εμπειρία, σε πολλές περιπτώσεις ακόμα και σε επίπεδο καθηγητή. Έτσι και στην περίπτωση σου, εστιάζεις το θέμα στο ενδιάμεσο. Αν και κάποιες λεπτομέρειες λείπουν, θα ήθελα να μείνω στα ακόλουθα σημεία –
[ ] Φαίνεται και εσύ να περιμένεις την κυρίως επίβλεψη να έρθει από τον Postdoc, εκφράζοντας παράπονα πως δεν προσφέρει σημαντική υποστήριξη. Δυστυχώς το διδακτορικό εξαρτάται από το κλίμα επίβλεψης και συνεργασίας, το οποίο σε αυτήν την περίπτωση χωλαίνει. –
[ ] Εν προκειμένω, και δεδομένου της έλλειψης επίβλεψης, φαίνεται να δέχεσαι επικρίσεις για τη δουλεία δικής σου πρωτοβουλίας, χωρίς προτάσεις βελτίωσης. –
[ ] Ακόμα και αν υπάρχει ο ενδιάμεσος, η ευθύνη βρίσκεται με τον καθηγητή. Σε κάθε τέτοιο θέμα, η συμβουλή μου είναι πάντα να μιλάς ανοιχτά με τον καθηγητή σου. –
[ ] Ακόμα και αν ανησυχείς πως το πρόβλημα δεν θα εισακουσθεί, πρέπει τα παράπονα σου να γνωστοποιηθούν στον καθηγητή από εσένα και όχι από τον ενδιάμεσο. Αν ήδη δοκίμασες κατιδίαν συνομιλία, εξέφρασε τα και γραπτώς. –
[ ] Αναφέρεις πως ήδη δοκίμασες να μιλήσεις με τον καθηγητή, αλλά η κατάσταση δεν βελτιώνεται, ούτε για εσένα αλλά ούτε και για τα άλλα μέλη του γκρουπ που έχουν αντίστοιχες εμπειρίες. Η συμβουλή μου σε αυτήν την περίπτωση είναι πως- μιας και ακόμα βρίσκεσαι στην αρχή (1 χρόνος) και θεωρώντας ότι επέλεξες τη διαδικασία του διδακτορικού γιατί πράγματι σε ενθουσιάζει ο τομέας της έρευνας – είναι καλό να αναζητήσεις ευκαιρίες και εκτός των συνόρων• όχι μόνο της πόλης που βρίσκεσαι, αλλά και στο εξωτερικό. Συχνά κανείς μένει εγκλωβισμένος σε μία κατάσταση βολής απλά επειδή φοβάται να δοκιμάσει κάτι καινούριο και άρα άγνωστο. Στην δική σου περίπτωση, είναι ακόμα αρκετά νωρίς ώστε να αναζητήσεις ευρύτερες ευκαιρίες στον τομέα που σε ενδιαφέρει μέσω διαδικασίας αιτήσεων (σε Ελλάδα και εξωτερικό). Αυτήν τη φορά, αξιοποίησε την εμπειρία σου ώστε, για παράδειγμα, να κάνεις μια προεργασία στο θέμα που προσφέρεται στην εκάστοτε θέση (έρευνα αντίστοιχης βιβλιογραφίας, ώστε να διαπιστώσεις αν σε ενδιαφέρει), ή να αναζητήσεις η ίδια επιβλέποντα του οποίου το έργο σε ενδιαφέρει, όπως και να επιδιώξεις μια πρώτη καταρτιστική συζήτηση ως προς το θέμα και την μεθοδολογία που θα ακολουθηθεί .

Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News