Καλησπέρα Λένα και αγαπημένη κοινότητα. Σου γράφω κάπως σοκαρισμένη, κάπως ξενερωμένη, όλα μαζί. Αυτό τον καιρό ο σύντροφός μου και εγώ είμαστε στην Ελλάδα για ιατρικό θέμα. Επειδή η επίσκεψή μας έχει συμπέσει με την πρακτική της τηλεργασίας λόγω κορωναϊού, για να μειωθεί κάπως το άγχος των ταξιδιών από και προς Ελλάδα, θα παρατείνουμε την παραμονή στην Ελλάδα αφού για τη δουλειά δεν έχει σημασία το πού βρισκόμαστε. Σήμερα βγήκαμε με αγαπημένο μου φίλο για καφέ. Οι τρεις μας. Με αφορμή τον perceived σουρεαλισμό στις αναρτήσεις που έκαναν κάποιες κοπέλες το 15αύγουστο στο FB, προέκυψε συζήτηση για τη θέση των γυναικών στην κοινωνία. Τί συζήτηση, μπίλιες γίναμε. Οι αναρτήσεις στις οποίες αναφέρομαι ήταν του τύπου “καλή Παναγιά να έχουμε, χρόνια πολλά σε όλους” σε συνδυασμό με σέξι πόζα όπως με ενημέρωσε σκωπτικά ο φίλος και “με όλο τον κώλο-το βυζι-το μπούτι έξω”. Εγώ δεν έχω Facebook οπότε η όλη αναφορά στις συγκεκριμένες αναρτήσεις βασίζεται σε περιγραφές του φίλου. Σημειώνω οτι και οι τρεις δεν έχουμε καμία σχέση με τη θρησκεία. Η αντίδρασή μου σε αυτό που έλεγε ο φίλος ήταν οτι δεν βλέπω ποιό είναι το πρόβλημα και γιατί να μην μπορεί κάποια να ποζάρει όπως θέλει στο FB και να γράψει ότι θέλει από κάτω. Να σημειώσω ότι ο φίλος είναι λίγο μισογύνης και κολλημένος κι ας μην το παραδέχεται. Ίσως και να μην το ξέρει καν. Σε πρώτη φάση ο σύντροφός μου αν και φεμινιστής ο ίδιος, συντάχθηκε με αυτό που έλεγε ο φίλος. Ότι δηλαδή δεν είναι το θέμα τί φόραγε/πώς πόζαρε η τάδε στο FB της το 15αύγουστο, αλλά η αντίφαση ανάμεσα στις σέξι/ημίγυμνες πόζες και στην επίκληση του χριστιανικού αισθήματος. Μια αντίφαση που και οι δύο θεώρησαν αξιογέλαστη, όχι από σεμνοτυφία ή μισογυνισμό του τύπου κοίτα την πώς ντύθηκε (για το σύντροφό μου μπορώ να βάλω το χέρι μου στη φωτιά για αυτό, για το φίλο δεν είμαι σίγουρη 100% ότι δεν κρίνει) αλλά γιατί ο χριστιανισμός αποστρέφεται οποιαδήποτε έκφραση σεξουαλικότητας, ειδικά της γυναικείας, και η θρησκεία είναι ένας από τους βασικούς πυλώνες της ανθρώπινης ντροπής και ενοχής εν γένει, πόσο μάλλον γύρω από ότι σχετίζεται με τη γύμνια. Οπότε με κάποια απόκλιση στον τρόπο που εκφράστηκαν, είπαν και οι δύο ότι η ημίγυμνη/σέξι πόζα και το μήνυμα για την Παναγία είναι συνδυασμός που δεν κολλάει. Και ότι το μιξ των σχολίων κάτω από αυτές τις αναρτήσεις (που παίζουν ανάμεσα σε “κοίτα ένα πάτο” και “Η Παναγία να μας φυλάει, μεγάλη η χάρη της”) συνθέτουν ένα τοπίο σουρεαλισμού και υποκρισίας. Γιατί πώς είναι δυνατόν να μην ξέρεις τί πρεσβεύει η ίδια σου ή θρησκεία για την έκθεση της σάρκας. Η δική μου θέση ήταν ότι δεν μπορούμε να απαγορεύσουμε σε καμία να νιώθει και χριστιανή και σέξι. Υπάρχει άλλωστε και η αλά καρτ προσέγγιση που πολλοί πιστοί επιλέγουν τελικά. Ας φοράει κι ας πιστεύει ο καθένας ότι – όσο θέλει. Στη συνέχεια ο φίλος είπε ότι η ουσία της κριτικής του δεν ήταν το shaming, αλλά ο εντοπισμός της αντίφασης και πως βιάζομαι (εγώ) να υπερασπιστώ αυτές τις γυναίκες ενώ δεν υπάρχει λόγος. Και ενώ αρχικά βλέπω (χωρίς να συμμερίζομαι) τί θέλει να πει με την αντίθεση ανάμεσα στο σέξι και το θρησκευτικό στοιχείο, εντούτοις χρησιμοποιεί κάποιες εκφράσεις που με μπριζώνουν και στις οποίες μου είναι αδύνατον να μην απαντήσω. Πχ, υποτίθεται ρητορικά, θέτει το ερώτημα αν μια γυναίκα ντύνεται “έτσι”, δεν το κάνει για να προκαλέσει αντιδράσεις; Εκεί του λέει ο σύντροφός μου ότι όλοι ανεξαιρέτως κάτι επιδιώκουμε με το ντύσιμό μας. Επίσης αποκαλεί (ο φίλος) τον τρόπο ντυσίματος των εν λόγω αναρτήσεων “inviting”. Λέω λοιπόν στο φίλο ότι μια γυναίκα μπορεί να ντύνεται “έτσι” γιατί το γουστάρει κι όχι υποχρεωτικά για να προκαλέσει ή μπορεί να θέλει όντως να προκαλέσει αλλά όχι αναγκαστικά με τον τρόπο που νομίζει αυτός και γενικώς βρίσκω την έκφραση “inviting” προβληματική. Η κουβέντα αρχίζει και ανοίγει σιγά σιγά. Δεν θυμάμαι ακριβώς τη σειρά των γεγονότων αλλά κάπου ο σύντροφός μου αποχωρεί (εκτός από μια παρέμβαση σε καίριο σημείο), γιατί όπως μου εξήγησε μετά, δεν ήθελε να τσακωθεί και με το φίλο μου. (Ήδη προχθές είχαμε ένα ψιλοεπεισόδιο διαφωνίας με συγγενικό μου πρόσωπο σχετικά με τη μάσκα για τον κοροναϊό.) Σε λίγη ώρα ο φίλος και εγώ έχουμε γίνει μαλλιοκούβαρα. Μου έλεγε ότι οι φεμινίστριες δεν μάχονται για ουσιαστικά προβλήματα και έχουν σκαλώσει στην ανισότητα του μισθολογικού, μην δίνοντας την απαιτούμενη σημασία σε “πιο σοβαρά προβλήματα”. Τον ρώτησα ποια είναι κατά τη γνώμη του αυτά τα πιο σοβαρά. Μου έφερε ως παράδειγμα την πρακτική της κλειτοριδεκτομής που ακόμα ασκούν κάποιες μουσουλμανικές κοινότητες του Λονδίνου και έθεσε το ερώτημα, γιατί δεν υψώνουν τη σημαία τους οι φεμινίστριες του Λονδίνου “εκ μέρους όλων των γυναικών” για αυτό; Εντωμεταξύ έχει λίγα χρόνια που έφυγε από το Λονδίνο οπότε η γνώση του για το πώς κινούνται οι φεμινίστριες εκεί δεν ξέρω πόσο έγκυρη είναι. Του είπα ότι μπορεί να υπάρχουν άλλες συλλογικότητες πέραν αυτών που μάχονται για το pay gap, τις οποίες αυτός δε γνωρίζει και οι οποίες προσπαθούν να αντιμετωπίσουν το θέμα των κλειτοριδεκτομών. Δεν μου απάντησε κάτι. Θεωρώ ότι έχει πάθει εμμονή με το ότι οι φεμινίστριες παλεύουν για διόρθωση της ανισότητας στις απολαβές. Πιστεύω το θεωρεί μια λυσσαλέα προσπάθεια για περισσότερα λεφτά (έτσι το θέτει δυστυχώς) ενώ υπάρχουν “πιο σοβαρά” προβλήματα, θεωρεί. Η άλλη θέση που προέβαλε ήταν ότι οι ζωές των γυναικών στη Δύση δεν συγκρίνονται με τις ζωές των γυναικών στη Μέση Ανατολή και εκεί να δεις ουσιαστικά, αληθινά προβλήματα. Δεν το λέει ευθέως αλλά καταλαβαίνω ότι εννοεί εσείς εδώ γιατί χτυπιέστε; Του απαντάω ότι φυσικά και δεν συγκρίνονται, εντούτοις το οτι κάπου στον κόσμο υπάρχει ένα πρόβλημα μεγαλύτερο από το δικό μου, δεν κάνει το δικό μου πρόβλημα ανύπαρκτο. Για να μπορέσουμε μια μέρα να πετύχουμε καλύτερες συνθήκες ζωής για τις γυναίκες και τα κορίτσια του κόσμου ξεκινάμε από εμάς τις ίδιες. Από το μικρό, δικό μας κύκλο. Και μετά ανοίγουμε. Δεν πας με άλμα από το κάππα στο ωμέγα. Σε αυτό πάλι καλά, συμφώνησε. Του είπα οτι μιλάει με περίεργη σιγουριά για το κατά πόσο υφίστανται ή όχι προβλήματα που ούτε καν αγγίζουν τον ίδιο και μακάρι να γινόταν κάπως να ζήσει για μια μόνο μέρα τη δική μου ζωή. Χαμογελάει. Ξεκινάω και του απαριθμώ παραδείγματα βίας και ανισότητας που υφίσταμαι ως γυναίκα ή που δέχτηκα ως κορίτσι εδώ στην πολιτισμένη μας Δύση, εφαρμόζοντας τακτική οδοστρωτήρα: δεν κάνω παύσεις, σε αρκετές στιγμές μιλάω πάνω από αυτόν γιατί με διακόπτει συνέχεια και κάνει μορφασμούς του στιλ πωωω τι μας λέει τώρα. Δεν πιστεύω ότι ήθελε να ακούσει. Όταν τελείωσα μου είπε ότι δεν τον άφηνα να απαντήσει σε αυτά που αφηγούμουν και έκανε ένα αστειάκι του τύπου έπρεπε να είχα φέρει σημειωματάριο ρε συ, πού να το φανταστώ ότι θα μου βγάλεις λίστα. Του λέω έπρεπε να τα ακούσεις όλα μονορούφι, για να σχηματίσεις πλήρη εικόνα της πραγματικότητας που αντιμετωπίζω και εγώ και αλλες γυναίκες στη δουλειά, στο δρόμο, στο σπίτι. Δε νομίζω οτι κατάλαβε τί περιέγραφα, δυστυχώς. Μεταξύ άλλων μου απαντάει ότι και οι γυναίκες παρενοχλούν και χουφτώνουν τους άντρες. Σε κάθε απάντηση που του έδινα μου έλεγε ότι δεν είμαι δίκαιη στον τρόπο που απαντάω (ότι έχω bias), ότι ψάχνω τρόπους να βγάλω τις γυναίκες θύματα πάσει θυσία και έτσι δεν γίνεται συζήτηση… Είχαμε και επιθέσεις σε προσωπικό επίπεδο. Μου είπε ότι η δυσκολία να με πάρει ένας μάτσο άντρας στα σοβαρά σε επεισόδιο στο δρόμο ας πούμε (πχ σε τρακάρισμα) δεν έχει να κάνει με το ότι είμαι γυναίκα, όπως υποστήριξα, αλλά με το ότι είμαι η συγκεκριμένη γυναίκα. Εννοεί ότι μιλάω σιγά, υπερβολικά ευγενικά κτλ. Θα είχα λοιπόν άλλο στάτους αν μιλούσα πιο δυνατά. Μου είπε ακόμα ότι ακούγομαι (με αυτά που λέω) σα να μισώ τους άντρες. Και ότι έχω πρόβλημα με την ανθρώπινη σεξουαλικότητα. Αυτό το δεύτερο το έχω ξανακούσει από μισογύνη πάνω σε διαφωνία για το γυναικείο ζήτημα. Τα λέω αυτά για το φίλο μου και λυπάμαι πάρα πολύ. Στο τέλος που του ζήτησα να μου εξηγήσει τι πρόβλημα έχω με την ανθρώπινη σεξουαλικότητα μου τα μάσησε. Τι θα κάνω τώρα εγώ χωρίς αυτή την πολύτιμη γνώση; Στο δια ταύτα, δεν μπορώ να τον σταματήσω απ’ το να πιστεύει ότι είναι λογική συνέπεια οι γυναίκες να πληρώνονται λιγότερο εφόσον “ιστορικά η μητρότητα ήταν προτεραιότητα” οπότε κατά τη γνώμη του δεν έχουμε γράψει ιστορία στο εργασιακό ρινγκ με τον τρόπο που έχουν οι άντρες, αφού “δες, πχ και η τάδε γνωστή μας μόλις διορίστηκε αλλά θα βγει σε άδεια μητρότητας ακόμα δεν ξεκίνησε.” Δεν κατάλαβα τί τον ενοχλεί ακριβώς σε αυτό, μάλλον δεν θεωρεί ότι γίνονται και τα δύο – και οικογένεια και δουλειά, αλλά δεν ξέρω αν του περνάει απ’ το μυαλό ότι αυτό που χρειάζεται για να γίνουν και τα δύο είναι θεσμική υποστήριξη. Ούτε μπορώ να τον σταματήσω από το να θεωρεί ότι οι γυναίκες από τη φύση τους “το έχουν περισσότερο” με τα παιδιά. Ή πως “λόγω φύσης” οι άντρες κάνουν πιο χειρωνακτικές/απαιτητικές δουλειές και αυτός είναι ο λόγος που επικρατούν αριθμητικά σε αυτές. Δυσκολεύομαι να χωνέψω αυτά που άκουσα, όχι γιατί με προσέβαλε και μου μίλησε σα να μη με ξέρει ενώ είμαστε φίλοι 20 χρόνια (φαντάσου πόση κανονικοποίηση της προσβολής έχουμε φάει αμάσητη ώστε να μην μας πειράζει τελικά) αλλά γιατί είδα οτι τελικά δεν είναι ανοιχτόμυαλος. Στον τομέα της ισότητας, σίγουρα όχι. Απογοητεύομαι που αν και έξυπνο, ευαίσθητο και σε πολλά πράγματα liberal άτομο, δεν βλέπει το θεσμοθετημένο του πράγματος στη βία κατά των γυναικών. Που συγκρίνει ανόμοια πράγματα (πχ και οι γυναίκες παρενοχλούν). Που δεν βλέπει τους προκάτ ρόλους που μας φοράνε και χρησιμοποιεί εκφράσεις όπως “η φύση των γυναικών, η φύση των αντρών”. ΟΚ, όλα αυτά που έδειξε ο φίλος θα τα επεξεργαστώ και την επόμενη φορά δεν θα με σοκάρουν τόσο. Έτσι κι αλλιώς η πλειοψηφία των αντρών γύρω μας αυτά πιστεύει. Υπάρχει κάτι όμως που θέλω έμπρακτα να λύσω κι αυτό είναι μια συγκεκριμένη πτυχή στην επικοινωνία μας. Έχει τη συνήθεια ο φίλος να με τσιγκλάει για θέματα που ξέρει ότι θα διαφωνήσω. Ήδη πριν τον σημερινό καυγά πέταγε τραβηγμένα (ακόμα και για τον ίδιο) μισογυνικά σχόλια και γέλαγε κάτω από τα μουστάκια του περιμένοντας την αντίδραση μου μουρμουρίζοντας και σιγογελώντας ωχ ωχ παιδιά δείτε τώρα έρχεται… Αυτό που λέω τώρα δεν αλλάζει το γεγονός ότι ο φίλος έχει όντως σεξιστικές και μισογυνικές απόψεις και αντανακλαστικα. Αλλά και σε άλλα θέματα, πιο ουδέτερα τσιγκλάει, πετάει σποντίτσες που ξέρει ότι θα εκνευρίσουν. Πώς το σταματάμε αυτό; Θεωρώ το χιούμορ εξαιρετικό τρόπο σύνδεσης. Γενικώς το χιούμορ είναι βασικό στοιχείο της φιλίας μας και γελάμε όντως πολύ. Και έχουμε σταθεί και στεκόμαστε ο ένας στον άλλο σε απειρες δυσκολίες και αποζητούμε ο ένας την παρέα του άλλου. Συνειδητοποιώ όμως ότι ο φίλος κάποιες στιγμές έχει χάλια timing. Δεν ξέρω καν αν συνειδητοποιεί πόσο ξενερωτικό είναι το ότι αστειεύεται με τα φεμινιστικά μου αντανακλαστικά ειδικά τη στιγμή που ξέρω ποια είναι πραγματικά η θέση του σε αυτά τα ζητήματα κι αυτός ξέρει τη δική μου. Αν ήμασταν στο ίδιο μήκος κύματος ίσως να ήταν αλλιώς, θα είχε υπόβαθρο το χιούμορ. Αυτό που κάνει τώρα θεωρώ δυστυχώς πως είναι απόρριψη μέσω του χιούμορ. Αν το θέσω ως πρόβλημα, πιστεύω ότι θα μου πει καλά ρε συ πας καλά/ΟΚ δεν ξαναλέμε τίποτα. Δηλαδή πια αμφιβάλλω για το κατά πόσο έχει την υποδομή να καταλάβει αυτό που σου γράφω τώρα. Μακάρι να κάνω λάθος. Εγώ από την άλλη δεν θέλω να μην έχουμε άνεση και παρ’ολη την απογοήτευση που έφαγα σήμερα στον καφέ, τον φίλο μου αυτόν τον έχω στη καρδιά μου. Στη δύσκολη περίοδο που έχουμε μπροστά μας με το θέμα υγείας εντωμεταξύ, τον θέλω κοντά μου. Πώς μπορώ να κρατήσω την γλυκιά μας φιλία και να πετάξω τα κομμάτια που προκαλούν ξενέρωμα; Λένα, σ’ ευχαριστώ πολύ για όλα x
-Scotland for Holidays
Παρακαλώ !xx
Ο φίλος σου δεν είναι λίμπεραλ, ευαίσθητο άτομο. Κλασικός μισογύνης είναι. Και σεξιστής, και σίγουρα και ρατσιστής, αν το ξύσεις λίγο ακόμα, και ομοφοβικός, κατά πάσα πιθανότητα. Για ρώτα, και πες μας.
Ο φίλος σου λέει ΟΛΑ τα μισογυνιστικά και σεξιστικά κλισέ ΟΛΩΝ των basic μισογύνηδων, μπαράζ κοινοτοπίας πραγματικά, καταιγίδα στερεοτύπων, τόσο τυπικός και κλασικός, τι να σου πω, σαν το αλφαβητάριο μισογυνισμού, ας πούμε. Έχω ακούσει όλα αυτά εννοείται, από ένα εκατομμύριο φορές το καθένα τουλάχιστον, αλλά για να πω την αλήθεια όχι όλα μαζί, κι αυτό γιατί δεν συνεχίζω την κουβέντα με τέτοιους. Αν ακούσεις το πρώτο «επιχείρημα», ξέρεις ποιο θα είναι το επόμενο. Αν υπήρχε πτυχίο Μισογυνισμού, αυτά που είπε θα ήταν η ύλη του πρώτου εξαμήνου όμως. Δεν είναι από τους πτυχιούχους. Οι γραμματιζούμενοι μισογύνηδες πετάνε και το «δεύτερο κύμα φεμινισμού» και ολίγη από καπιταλισμό για να «αποστομώσουν».
Κάπου στο κοινό σας παρελθόν βασίζεται η τρυφερότητα που αισθάνεσαι γι’αυτόν και δεν θέλω να το κριτικάρω αυτό, είναι σημαντικό. Αλλά αν δεν δεχτείς την πραγματικότητα, δε μπορείς να κρατήσεις κανενός είδους σχέση. Η πραγματικότητα είναι ότι δεν μπορείς να πετάξεις τα κομμάτια που δεν σου αρέσουν, δεν είναι η προτίμηση του σε ομάδα που σας χωρίζει, αλλά η συνολική του κοσμοθεωρία περί ισότητας και ελευθερίας. Θεωρεί ότι οι άντρες είναι ανώτεροι από τις γυναίκες και ΣΟΥ ΥΠΕΝΘΥΜΙΖΕΙ ΤΗ ΘΕΣΗ ΣΟΥ. ΔΕΝ ΚΑΝΕΙ ΧΙΟΥΜΟΡ. ΑΣΚΕΙ ΕΞΟΥΣΙΑ. (Το «πλάκα κάνουμε» είναι ΤΟ κλασικό μέσο φίμωσης του μισογύνη. Γίνεσαι απολογητική, ακυρώνεται η σημασία της σκέψης σου).
Αν σου πει «ρε πας καλά/οκ δεν ξαναλέμε τίποτα», και όντως δεν ξαναπεί τίποτα, λύθηκε το θέμα. Δεν χρειάζεται να καταλάβει σε βάθος, να σταματήσει να τσιγκλάει πρέπει. Αλλά δεν πρόκειται, σου το υπογράφω, γιατί δεν μπορεί να υποχωρήσει στην άσκηση εξουσίας. Είναι μισογύνης, είπαμε. Και τις ατίθασες γυναίκες πρέπει να τις βάζει στη θέση τους, αλλιώς απειλείται.
Ο σύντροφος σου σταμάτησε να μιλάει, γιατί αποφάσισε ότι μπορεί να τον δεχτεί ως μισογύνη χωρίς να τον χάσει ως φίλο. Δεν ξέρω αν μπορείς να κάνεις το ίδιο, δεν παίρνω θέση, το επισημαίνω για άλλο λόγο: ο σύντροφός σου το έκανε αυθόρμητα χωρίς να τον βασανίζει το θέμα, διότι νιώθει ΙΣΟΣ. Ίσος με τον κοινό σας φίλο. Οπότε, προτείνω το εξής: μην προσπαθείς να τον πείσεις ότι είσαστε ίσοι. Φέρσου κατευθείαν σα να είσαστε ίσοι. Ως ίση προς ίσο, τι λες για το γεγονός ότι αυτός σε θεωρεί κατώτερη; Πώς και πόσο χωράει στη ζωή σου αυτός, και πώς μπορείς να τον χαρακτηρίσεις; Δεν σου υποδεικνύω, για τον εαυτό μου θα ήξερα, κι εσύ πρέπει να ξέρεις όμως, αποδεχόμενη το σύνολο του.