Αγαπητή «Α, μπα»: Με απασχολεί το φαινόμενο του cancel culture

Αγαπητή Λένα, Σε διαβάζω σχεδόν από την αρχή και μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι η στήλη σου μ’ έχει κάνει καλύτερο άνθρωπο. Τις τελευταίες ημέρες μ’ έχει προβληματίσει το φαινόμενο του cancel culture. Αφορμή στάθηκε μια συζήτηση μ’ ένα φίλο μου στην οποία μου ανέφερε ότι η πολιτική ορθότητα και το cancel culture περιορίζει την ελευθερία του λόγου. Δεν το σχολίασα ευθέως παρόλο που πιστεύω ότι αυτοί που κατεξοχήν θίγονται απο την πολιτική ορθότητα είναι αυτοί που θέλουν να συνεχίσουν να πετάνε τα ρατσιστικά, σεξιστικά, ομοφοβικά τους σχόλια χωρίς να υπάρχουν συνέπειες. Και όταν κάποιος διαφωνεί και εύλογα τους κριτικάρει, εξανίστανται και φωνάζουν «λογοκρισία»! Όμως για τον όρο cancel culture δεν ήξερα πολλά και ήθελα να εξετάσω και τις δύο πλευρές για να αποκτήσω άποψη και επιχειρήματα. Όπως υποπτευόμουν το cancel culture, αν καταλαβα καλά, είναι μια καινούρια έκφραση για το γνωστό μας μποϊκοτάζ. Διάβασα λοιπόν για την παραίτηση του James Bennet, αρχισυντάκτη των New York Times, επειδή δημοσίευσε ένα op-ed ενός γερουσιαστή που καλούσε σε επέμβαση του στρατού για να γίνει καταστολή των διαδηλώσεων για τον George Floyd, καθώς και για διάφορους καθηγητές πανεπιστημιών που απολύθηκαν είτε γιατί εξέφρασαν ρατσιστικά σχόλια στο twitter είτε γιατί διεξήγαγαν μελέτες με αμφιλεγόμενα πορίσματα, οπως την περίπτωση του Stephen Hsu. Πολύ συχνό φαινόμενο άλλωστε είναι να βλέπουμε ρατσιστικά, σεξιστικά και τώρα τελευταία «αντι-μασκικά» ξεσπάσματα ανθρώπων στα social media και να μαθαίνουμε μετά ότι απολύθηκαν από τη δουλειά τους μετά την κατακραυγή. Συγχρόνως, διάβασα και την αντι-cancel culture επιστολή στο περιοδικό Harper’s υπογεγραμμένη απο διάφορες προσωπικότητες. Στην επιστολή αυτή δεν θα δεις πουθενά λέξεις όπως ρατσισμός, hate speech, φασισμός κλπ, όμως θα δεις στρογγυλεμένες και γενικόλογες εκφράσεις όπως controversial pieces, journalists barred from writing on certain topics, clumsy mistakes κ.ο.κ. Καθόλου εκπληξη δεν μου προκάλεσε το γεγονός ότι είναι υπογεγραμμένη από, ας πούμε την J. K. Rowling, ωστόσο εντύπωση μου προκάλεσε ότι την έχει υπογράψει ο Νόαμ Τσόμσκι του οποίου το έργο εκτιμώ πολύ. Μιλώντας όμως με σημερινούς όρους, πόσο cancel culture εφαγαν οι κομμουνιστές καλλιτέχνες την περίοδο του Μακαρθισμού, πόσο cancel culture εχουν φάει προσωπικότητες που έχουν μιλήσει κατά της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής ή έχουν ασκήσει κριτική στο Ισραήλ. Θέλω να πω δηλαδή πως ο ευρύτερος χώρος της αριστεράς ήταν πάντα ο πρωταρχικός στόχος λογοκρισίας γιατί απειλούσε και απειλεί τα κέντρα εξουσίας. Αν κάποιος εκφράζει μέσω κοινωνικών δικτύων ή μέσω της επαγγελματικής του ιδιότητας την άποψη ότι κάποιες κοινωνικές ομάδες είτε λόγω φυλής, είτε λόγω φύλου είτε λόγω σεξουαλικής ταυτότητας αξίζουν λιγότερα δικαιώματα ή υποκινεί σε βία και απολυθεί, καλά να πάθει; Η ενστικτώδης μου αντίδραση είναι ναι, αλλά γνωρίζω καλά ότι ο σωφρονισμός έχει πιο μακροπρόθεσμα αποτελέσματα από την τιμωρία. Αλλά πώς σωφρονίζεις τον φασίστα, τον ρατσιστή, τον σεξιστή ρε γαμώτο; Υπάρχει κάτι που δεν βλέπω; Έχω κάποιο λάθος στη συλλογιστική μου; Μήπως όντως το cancel culture, ειδικά όπως εκφράζεται μέσω του mob mentality των κοινωνικών δικτύων οδηγεί σε φίμωση της ελευθερίας του λόγου; Ή μήπως μας έχει γαμήσει ο Βολταίρος και η περίφημη ρήση του ; Ή μήπως είμαι και εγώ κατά βάθος ένα authoritarian prick; Εσύ τι πιστεύεις; Θα με ενδιέφερε πάρα πολύ η άποψή σου πάνω στο θέμα!

– PJ

H άποψη μου είναι ότι το ίντερνετ άλλαξε τα πράγματα με έναν τρόπο ώστε οι αυθεντίες (και κατά συνέπεια όλοι) να φοβούνται περισσότερο πριν μιλήσουν, κι αυτό δεν το βρίσκω κακό.

Ακούω και διαβάζω συνέχεια το «παράπονο», «δηλαδή πρέπει συνέχεια να φοβόμαστε να φλερτάρουμε/να μιιλάμε/να εκφραζόμαστε, μη θιχτεί κανένας;»

Η απάντηση είναι ΝΑΙ.

Πρέπει «εσείς» να φοβόσαστε συνέχεια πριν μιλήσετε, όπως «εμείς» (οι γυναίκες, οι γκέι, οι μετανάστες, οι μειονότητες) φοβόμασταν όλα αυτά τα χρόνια, και τελικά, δεν μιλούσαμε. Για να συνυπάρχουμε όντως ΟΛΟΙ ειρηνικά, πρέπει ΟΛΟΙ να φοβόμαστε συνέχεια μην θιχτεί κανένας. Αλλιώς, αυτός που δεν φοβάται, είναι αυτός που καταπιέζει.

Για το cancel culture που έχει πάρει μεγάλη δημοσιότητα ως όρος, πιστεύω ότι πολλοί μιλάνε γι’αυτό, λίγοι καταλαβαίνουν τι σημαίνει. Είναι κάτι που συμβαίνει κυρίως στα σόσιαλ μίντια και αφορά ανθρώπους που δραστηριοποιούνται σε όλους αυτούς τους χώρους και τους παίρνουν στα σοβαρά. Δεν λέω ότι είναι ασήμαντο ή ότι δεν έχει επιπτώσεις στην μη ονλάιν ζωή. Είναι όμως περιορισμένες, και αφορά συγκεκριμένες ομάδες, που θα είχαν αυτή την οπαδική συμπεριφορά έτσι κι αλλιώς. Δεν είναι cancel culture όταν παραιτείται ο αρχισυντάκτης των Τάιμς επειδή επέτρεψε εκείνο το άρθρο. Ήταν βαθιά υπαρξιακή κρίση της εφημερίδας που εξόργισε τους εργαζόμενους και συνδρομητές εξίσου. Γιατί πρέπει να βαφτίζεται κάθε διαμάχη και εσωτερική πάλη και κάθε παραίτηση με τέτοιον επιφανειακό τρόπο; Αυτός παραιτήθηκε γιατί έπρεπε να παραιτηθεί, πήρε μια απόφαση που εξέθεσε πολύ σοβαρά την εφημερίδα. Τι έπρεπε να γίνει δηλαδή, για να μη μιλάμε για cancel culture; Να έμενε στη θέση του, παρόλη τη γενική κατακραυγή;

Όταν η Τέιλορ Σουίφτ δέχεται απειλές στα σόσιαλ επειδή στενοχώρησε τον Κάνυε, συμφωνώ ότι τα σόσιαλ ευνοούν συμπεριφορές αγέλης και ενθαρρύνουν αντικοινωνικά στοιχεία να βγάζουν όλο τους το μένος από την ασφάλεια του πληκτρολογίου, αλλά τελικά, έγινε “cancel” η Τέιλορ Σουίφτ, η εξακολουθεί να είναι σούπερ σταρ; Θα μπορούσε πχ να μην διαβάσει ούτε ένα σχόλιο και να συνεχίσει τη ζωή της ανενόχλητη; Γιατί αυτό είναι το cancel culture, που τελικά, δεν ξέρω ποιος το δέχεται με πραγματικές επιπτώσεις χωρίς να έχει κάνει κάτι ιδιαίτερο (γι’αυτό αναφέρομαι σε αυτό το παράδειγμα). Επειδή η θεωρία αναφέρεται και σε περιπτώσεις όπως του Louis C.K. δηλαδή, θέλουν να μας πουν ότι ο Louis C.K. την πάτησε από το cancel culture, ή επειδή αυνανιζόταν μπροστά σε γυναίκες στα καλά καθούμενα;

Και τελικά, την πάτησε όντως;

Ακολουθήστε την Α,ΜΠΑ; στο Google News